Redactioneel: Het tijdperk van banken

509Jaargang 100 (4717) 10 september 2015
Redactioneel ESB
I
n een zaaltje op de bovenste ver –
dieping van een grote verzeke –
raar kon een voormalig topman
van een grote bank het niet nalaten
zijn toehoorders te wijzen op het be –
lang van grote financiële instellingen
in Nederland voor de stabiliteit en het
welvaren van onze economie.
Nou, die durft zeg ! Banken en ver –
zekeraars hebben de reële economie
toch juist aan het wankelen gebracht?
Was het niet in feite hun grootte die
onze economie bleek te destabilise –
ren? Maar één ding is zeker: de uit –
spraak van de bankier gaat volledig
tegen de stroom in.
Het lijkt een trend geworden onder
beleidsmakers en politici om te plei-
ten voor veel meer variëteit binnen
(kleinere) financieringsbronnen. Hoe
meer onderling vervangbare vormen
van marktfinanciering er zijn, hoe weerbaarder ons financiële
stelsel is. Ook het CPB wijst in een zojuist verschenen studie
voorzichtig in deze richting (Bijlsma et al. , 2015).
Een vorm van marktfinanciering waarvan bijna wonderen
verwacht worden is peer-to-peer lending. Dit zijn – vooral
in de VS en het Verenigd Koninkrijk actieve – internetplat –
forms die investeerders in contact brengen met kredietvragers
(personen of mkb) zonder tussenkomst van een bank of an –
dere instelling. Het platform maakt tegen zeer lage kosten via
een algoritme een match mogelijk waarbij de risicopreferen –
ties van de investeerders overeenkomen met de risico’s van de
lening. De kredietwaardigheid van de aanvrager wordt snel
(binnen drie uur) en nauwkeurig beoordeeld met behulp van
grote datastromen over menselijk gedrag.
De wonderen die peer-to-peer lending zou kunnen bewerk –
stelligen, ontstaan doordat fricties grotendeels verdwijnen.
ICT zorgt voor veel rijkere data waarmee een nauwkeurigere
allocatie van kapitaal kan plaatsvinden. Dat leidt tot hogere
opbrengsten en tot het beschikbaar komen van krediet voor
voorheen onkredietwaardig geachte investeringen. Nog alge –
mener zou je kunnen zeggen dat een meer nauwkeurige al –
locatie van kapitaal zorgt voor meer efficiency in de econo –
mie, waardoor er banen bijkomen en meer welvaart ontstaat.
Kleine kredieten worden door de sterk verlaagde transactie –
kosten rendabel en geheel nieuwe groepen mensen en bedrij –
ven krijgen daardoor toegang tot investeringsmogelijkheden.
Dat is niet niks, maar het belangrijkste voordeel is misschien
nog wel dat peer-to-peer lending een dermate goede en snelle
service levert dat er weer vertrouwen zou kunnen ontstaan in een financieel product dat echt ten
dienste van de samenleving staat.
Toch is het niet allemaal hosanna,
dat peer-to-peer lenen. Zo is een bi-
laterale match tussen crediteur en de
–
biteur enorm riskant, omdat er geen
risicospreiding plaatsvindt. Platforms
bieden verzekeringen aan tegen dit
wanbetalingsrisico, en er zijn vaak
ook extra spreidingsmogelijkheden.
De investeerder kan via bijvoorbeeld
Prosper, het Amerikaanse mkb-kre –
dietplatform, zijn investering spreiden
tot wel 25 dollar per debiteur. Alleen
– en nu komt het probleem waarmee
veel van de ontwrichtende platform
technologieën uiteindelijk kampen
– gaan al die extra mogelijkheden de
transactiekosten weer verhogen. En
voor je het weet blijkt het platform
dan toch weer een bank geworden.
Ondertussen loopt op dit moment meer dan tachtig procent
van alle kredietverlening in Nederland nog altijd via banken.
Die goeie ouwe banken hebben nog best interessante voorde –
len te bieden, die vooral samenhangen met hun vermogen om
langetermijnrelaties met bedrijven aan te gaan. Dit geeft hun
vooralsnog een groot informatievoordeel ten opzichte van
andere lening verstrekkers. Door dit informatievoordeel zijn
banken in staat om de kredietrisico’s en de rentekosten daar –
van te spreiden over de tijd. Zo kunnen bedrijven die een lan –
ge relatie met een bank hebben, vaak toch kredieten krijgen in
tijden van economische krimp (Bijlsma et al., 2015). Allemaal
stabiliteitsverhogende kenmerken, zoals de topbankier al zei.
De grote vraag is hoe lang de banken dit nog volhouden. Een
informatievoordeel verkrijgen met langetermijnrelaties lijkt
mij heel wat kostbaarder dan een informatievoordeel door
grote datastromen. Het zal nog spannend worden om te zien
of de banken die bocht kunnen maken alvorens de internet –
platforms ze voorbij snellen.
LITERATUUR
Bijlsma, M.J., S. Veldhuizen en B. Vogt (2015) Naar een wereld zonder ban-
ken? Marktfinanciering en bankfinanciering in perspectief. CPB Discussion
paper, 2015(14).
Het tijdperk van de banken
SANDRA PHLIPPEN
Hoofdredacteur ESB
sandra.phlippen@economie.nl