Redactioneel: De eeuw van mijn kleinkind

1Jaargang 101 (4725) 7 januari 2016
Redactioneel ESB
E
SB bestaat 100 jaar. In de
komende editie (4726)
blikken we terug op een
eeuw economisch-statistische be –
richtgeving. Ook nodigt de redactie
u uit voor de viering op 21 januari in
Rotterdam. Vieren doen we van har –
te, omdat er in al die jaren duidelijk
iets goed ging met de missie van het
eerste uur – vermeerdering en ver –
spreiding van economische kennis.
Daar mag op gedronken worden.
Wel ontving ik zo pas een zorg wek –
kende brief uit de toekomst:
“Opa, u wordt bedankt.
Het had nog wel zo mooi geleken:
een witte kerst, in de dubbele zin
van het woord. Met de neerdwar –
relende sneeuw die bij winterweer
hoort, en met een prachtig wit wolkendek. Een wit-ge –
schoten wolkendek – met kanonnen die, net als vulkanen,
zwavelhoudende deeltjes de lucht in knallen. Het wit weer –
kaatst het zonlicht, zodat de aarde minder opwarmt. In één
klap zou zo het klimaatprobleem zijn verholpen.
Het bleek een deceptie. Klimaatopwarming is de moeder
aller externaliteiten, de zelfkant van economische groei.
Kunstmatige zonwering (deftiger: solar radiation manage-
ment ) zet die verstoring recht. Maar tegen welke prijs? De
ozonlaag is verdwenen, de oceanen zijn verzuurd, het weer
is van slag. Om nog maar te zwijgen over al het leed door
klimaatoorlog. Want vorig jaar nog beroofde Frankrijk de
Costa del Sol van elke vorm van zonlicht, nadat Spanje de
zonvoorziening van Franse wijnstreken had platgelegd. En
de zonwering werkt als een drug : nu landen er eenmaal aan
zijn begonnen, komen ze er niet meer van af. Zo heel lekker
zit het dan niet meer naast de kerstboom…
Mij is verteld dat jullie het niet hadden zien aankomen.
Logisch ook, de natuurlijke en economische consequenties
van al het geologische klimaatgeknutsel waren niet te voor –
zien. Maar had het klimaat niet juist om die reden al eerder
jullie aandacht moeten krijgen? Had je niet beter het zekere
voor het onzekere kunnen nemen als je geen idee had wat
de door mensen veroorzaakte klimaatopwarming dan wel
-afkoeling teweeg zou brengen? Het was twee voor twaalf,
en het klimaatprobleem moest met wortel en al worden uit –
geroeid – niet met lappen worden afgedekt.
Hoe konden jullie ons dit aandoen? Ik heb horen zeggen
dat er wel alternatieve oplossingen zijn overwogen. Dat
economen hun geliefde prijsinstrument uitstalden voor
gebruik bij de CO
2-uitstoot, zodat prijzen niet alleen de kosten voor producenten weer
–
spiegelden maar ook de kosten
voor de planeet. En dat, bij gebrek
aan industrieel en politiek animo,
bindende hoeveelheidsdoelstellin –
gen een goede tweede zouden zijn
om collectieve actie af te dwingen.
Maar klimaattop na klimaattop
klonk er hetzelfde liedje: ‘hoera, we
hebben een klimaatafspraak, met
iedereen over niets of met niemand
over alles…’
Totdat kunstmatige zonwering uit
de lucht kwam vallen. Wetenschap –
pers waarschuwden voor de onbe –
doelde gevolgen en bijwerkingen
ervan. Er was protest op het Ma –
lieveld: Dit is wel zuur voor moeder
natuur stond er op een spandoek en
De zon is mijn levensbron. Maar het
is moeilijk om je te verzetten tegen
een bijna gratis en hoogst effectieve oplossing. En toen het
idee doordrong dat de mensheid hoe dan ook de grootste
hand in klimaatverandering had, was het pleit al beslecht –
we konden het klimaat dan maar beter ten goede manipule-
ren. De eerste zonweringsdeeltjes vlogen de lucht in, en zie
daar: mijn onzalige kerst! Nogmaals, heel erg bedankt.
Wordt getekend, uw kleinkind.”
Over 100 jaar bestaat ESB 200 jaar. Wij zijn dan dood, onze
kleinkinderen niet. In zijn essay Economic possibilities for our
grandchildren uit 1930 merkte Keynes op: “ The economic
problem is not – if we look into the future – the permanent
problem of the human race.” Tien (gedoodverfde) nobeleco –
nomen als Daron Acemoglu, Alvin Roth, Robert Solow en
Avinath Dixit zeggen hem dit voor de komende honderd
jaar voorzichtig na (in de bundel In 100 years). Keynes had
aangenomen dat er geen grote oorlogen of belangrijke be –
volkingsgroei plaats zouden vinden. Voor de economische
mogelijkheden van onze kleinkinderen achten de navolgers
van Keynes een nieuwe aanname relevanter: een stabiel kli-
maat.
De grootst mogelijke uitdaging in de komende 100 jaar
moeten we goed aanpakken. Dat vinden gelukkig ook be –
leidsmakers, getuige het nieuwjaarsartikel in dit nummer
van secretaris-generaal van Economische Zaken Maarten
Camps. Klimaatverandering , onzekerheid, verbinding tus-
sen de korte en lange termijn – het zijn belangrijke pijlers in
het artikel. Als we die onderwerpen goed onder ogen zien,
dan is de kerst van onze kleinkinderen misschien zo onzalig
nog niet. Proost!
De eeuw van mijn kleinkind
GELIJN WERNER
Eindredacteur ESB
gelijn.werner@economie.nl