De maatschappij is in toenemende mate afhankelijk van relevante en betrouwbare informatie. Accountants spelen hierbij een cruciale rol. Zij zijn de vertrouwenspersonen van het maatschappelijk verkeer en controleren of de door ondernemingen gepresenteerde cijfers niet feitelijk afwijken van de algemeen aanvaarde boekhoudprincipes.
Het afgelopen decennium hebben accountants veel kritiek gekregen. Deze kritiek komt onder andere voort uit de boekhoudschandalen waarin accountants een rol speelden. Het falen van EY bij de controle van Wirecard is hiervan een voorbeeld. Een dergelijk schandaal heeft gevolgen voor de gehele maatschappij, hoewel dit voortkomt uit de beoordelingen en besluitvormingen van een kleine groep accountants wat door operationele aspecten kan worden beïnvloed. Toezichthouders wijzen hierbij bijvoorbeeld op het gebrek aan een professioneel kritische instelling van accountants.
Mijn promotieonderzoek bestudeert de beoordelingen en besluitvormingen die accountants maken, en de operationele factoren in accountantsorganisaties die deze kunnen beïnvloeden. Een belangrijke operationele factor die ik bestudeer is de toenemende mate waarin accountantsorganisaties technologieën – zoals kunstmatige intelligentie – bij de accountantscontrole gebruiken. Ik onderzoek hoe het gebruik van zulke technologieën en digitale tools de professioneel kritische instelling van accountants beïnvloedt.
Om dit te onderzoeken heb ik een experiment uitgevoerd waarin de deelnemende accountants een casus oplossen. De voorgelegde casus is reeds door de accountantsorganisatie uitgevoerd en elke accountant krijgt dezelfde casus voorgelegd. De ene groep accountants krijgt te horen dat de eerdere werkzaamheden met digitale software zijn uitgevoerd. De andere groep accountants wordt verteld dat de werkzaamheden door een collega zijn gedaan.
Accountants staan significant minder kritisch tegenover de technologie dan tegenover hun collega’s als deze dezelfde werkzaamheden hebben uitgevoerd. In het eerste geval besteden ze minder tijd aan de casus, geven vaker ten onrechte ‘groen licht’, en detecteren minder fouten.
Het negatieve effect van technologie op de kritische instelling van accountants kan worden verminderd via een interventie gericht op het genereren van tegenargumenten. Wanneer accountants in een gemoedstoestand belanden waarin zij meer geneigd zijn om tegenargumenten te genereren, dan wordt het verschil in kritische houding tussen software en een menselijke collega beperkt. Dit onderzoek helpt accountantsorganisaties en regelgevers om betere afwegingen te maken bij het gebruik van technologie in de accountantscontrole.
Categorieën
