De creatie en het gebruik van steeds meer en betere data over menselijk handelen en gedrag maakt het leven van burgers een stuk eenvoudiger. Bedrijven kunnen gericht adverteren, wat consumenten zoektijd bespaart. Hierdoor sluiten vraag en aanbod voor goederen en diensten, maar ook op de arbeidsmarkt beter bij elkaar aan. Ook zijn steeds meer diensten zelf te realiseren door op een slimme manier de veelal gratis beschikbare data te combineren. Bijna iedereen gebruikt het internet om ideeën op te doen voor vakantie, informatie op te halen voor de aankoop van een auto of huis en om de dagelijkse file te vermijden. Toch lijkt er weerstand te ontstaan over het gebruik van persoonsgegevens, of big data, door bedrijven en overheid.
Aanstaande donderdagmiddag legt Susan Athey tijdens de jaarlijkse CPB Lecture uit waarom. Het CPB publiceert een Policy Brief over dit thema, die dezelfde middag wordt toegelicht.
Hoewel we weten dat onze persoonsgegevens gebruikt worden, is het gebruik de laatste tijd opvallender en beter zichtbaar geworden. Dit komt doordat bedrijven op een nieuwe en innovatieve manier gebruik maken van deze data. Toch zijn velen van ons relatief onverschillig om persoonsgegevens te verstrekken in ruil voor waardevolle diensten. Met het gebruik van gratis diensten zoals Gmail, Facebook en Twitter maken we ons eigen leven immers een stuk aangenamer. We creëren met het gebruik van deze diensten ook data, die door deze bedrijven worden gebruikt om adverteerders te helpen onze voorkeuren en gedrag in kaart te brengen. Daar gaat veel geld in om, zoals is te zien aan onder andere de marktwaarde van deze bedrijven. Een mogelijk onaangename verrassing is dat verschillende bedrijven deze gegevens combineren om waarde te creëren en gebruiken op manieren die we oorspronkelijk niet direct op ons netvlies hadden.
Dit vraagt om regulering van de markt voor persoonsgegevens. Maar dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Persoonsgegevens zijn een verhandelbaar goed (geworden), waar verstandig beleid bij hoort. In een ideale wereld gebruiken bedrijven persoonsgegevens als de baten van gebruik hoger liggen dan de kosten. Voor de overheid is het te duur om per geval te beslissen wanneer dit zol is. Het ligt daarom voor de hand om mensen en bedrijven per geval zelf in staat te stellen om die kosten en baten tegen elkaar af te wegen. Dat is echter ook ingewikkeld, omdat het zeer kostbaar is om voor iedere situatie en voor iedere persoon een overeenkomst op te stellen. Dit leidt tot overeenkomsten die onleesbaar, omvangrijk en voor de meeste mensen niet te begrijpen zijn. Een tweede probleem is dat het voor een individu nauwelijks te controleren is of een bedrijf zich aan de overeengekomen afspraken over gebruik houdt. Verzekeraars zouden bijvoorbeeld op basis van een koppeling van meerdere bronnen mensen kunnen weigeren. Ten slotte kunnen mensen fouten maken die ze lang worden nagedragen, omdat ze niet altijd keuzes maken die in hun eigen lange termijn belang zijn. De recente aandacht voor het recht om gewist te worden bij zoekmachines is hiervan een voorbeeld.
Als het gaat om effectief privacybeleid gaat, speelt het dilemma van ruimte laten voor individuele voorkeuren en innovatieve nieuwe producten tot ontwikkeling en bloei laten komen en van bescherming tegen het falen van de markt. Enerzijds is een verbod van gebruik is vanuit een economische invalshoek niet effectief. Het drukt waardecreatie voor bedrijven en consumenten de kop in en leidt er toe dat interessante nieuwe initiatieven bij voorbaat kansloos zijn. Anderzijds moeten consumenten beschermd worden tegen oneigenlijk gebruik van persoonsgegevens en het lekken daar van.
Deze balans is ingewikkeld, maar interessant als economisch en beleidsonderwerp. Susan Athey zal in haar lezing vanuit een economische invalshoek bijdragen aan het begrijpen van de markt voor persoonsgegevens en de beleidsopties die daar bijhoren. Haar lezing en de CPB Policy Brief zijn vanaf donderdag online beschikbaar.
Auteur
Categorieën