Bent u al uitgegaapt van de miljoenennota? Een tevreden ambtenaar van Financiën pochte in een wandelgang tegen me dat deze begroting een eitje was geweest. Snap ik, want er staat nauwelijks iets in. Geen wonder dat de oppositie, constructief of niet, klaagt over het gebrek aan ambitie. Indachtig de duur van recente kabinetten dacht dit kabinet misschien slim te zijn door al het beleid in de eerste helft te proppen. Maar dit is wel heel weinig.
Teleurstelling
Het meest teleurstellende is het uitblijven van een belastingplan van enige substantie. Weliswaar is stoethaspelige brokkenpiloot Frans Weekers ingeruild voor zwierige sportvlieger Eric Wiebes, maar deze gebruikt zijn stuurknuppel vooralsnog alleen voor pleziervluchten.
Smeerolie
In 27 bladzijden prachtig proza zegt de staatssecretaris dat hij alles snapt, heel veel wil, maar niet veel kan doen. Er ontbreekt draagvlak en een paar miljard ‘smeerolie’ om groepen die getroffen worden door belastingwijzigingen te compenseren. Uit de wonderlamp van Wiebes komen termen als maximaal draagvlak, inhoudelijk sturen op heldere doelen en optimaliseren binnen groepen, maar de geest weigert koppig te verschijnen.
IJzer met handen
Nu snap ik dat Wiebes geen ijzer met handen kan breken, maar je kunt de zaak ook omdraaien. Wat gebeurt als we te lang wachten met hervormen? In het licht van de vergrijzing en de robotisering is het van groot belang om de prikkel tot werken te vergroten. Het is zonneklaar dat de huidige rondpompmachines binnen tien jaar vastlopen. Dan rest ons geen vergezicht met 100.000 extra banen zoals de staatssecretaris ons voorwortelt, maar een realiteit van massale werkloosheid, stress en een gebrek aan dynamiek.
Urgentie
Er liggen genoeg adviezen op de plank: de commissie van Dijkhuizen, het CPB en de Oeso, iedereen heeft zijn zegje nu wel gedaan. De notitie van Wiebes gebruikt die adviezen op een analytisch elegante manier, maar mist zowel urgentie als echte vernieuwing.
Uitgeregeerd
Beleid dat vooruitblikt gaat uit van de wereld van morgen en kijkt welke instituties daarbij passen. Dat hoeft niet in een achternamiddag in elkaar geknutseld en uitgevoerd te worden, maar is wel avontuurlijker dan een beetje sleutelen aan de btw, belasting op vermogen of het snoeien in een paar toeslagen. Hoe avontuurlijk? Ach doe eens gek en experimenteer met het basisinkomen op een Waddeneiland. Zelfs als je niet in een basisinkomen gelooft, kun je zo zien wat er gebeurt met mensen als je de rondpompmachines demonteert. Nu zelfs deze staatssecretaris niet verder komt dan het schaven aan belastingranden krijg ik enig begrip voor de destructieve oppositie met hun ‘dit kabinet is uitgeregeerd’.
Auteur
Categorieën