Soms ben je geneigd je ergens vrolijk over te maken, met het risico dat de boodschap verloren gaat. Neem het interview in deze krant met Paul Mason. Hij studeerde muziek en politicologie en beweert na het (langdurig!) bestuderen van kondratieffcycli dat het einde van het kapitalisme is zicht is.
Schoenmaker
De verleiding is groot om ‘schoenmaker blijf bij je leest’ te roepen en in herinnering te roepen dat dit einde al talloze malen vergeefs is voorspeld (maar dit keer echt!). Vrij naar Churchill: kapitalisme is een waardeloos systeem, maar alle andere systemen zijn nog slechter. Ook is er beter toegankelijk leesvoer beschikbaar dan omstreden lange cycli. Boeken van Tim Harford, Dani Rodrik en Akerlof & Shiller geven een open en kritisch beeld van de huidige stand van de economische wetenschap en praktijk.
Bondscoach
Net zoals we miljoenen bondscoaches hebben, is economie van iedereen. De mening van buitenstaanders kan klunzig geformuleerd worden, maar met een vertaalslag kunnen boeiende inzichten ontstaan.
Misvattingen
Eerst de grootste misvattingen van Mason: We zouden van schaarste naar overvloed gaan waardoor economische wetmatigheden niet meer zouden werken. Zonder schaarste geen ruil, geen samenwerking, geen economie en ook geen liefde. De zinsbegoocheling over overvloed steekt periodiek de kop op, maar kan veilig afgeserveerd worden.
Kapitalisme
Deze misvatting leidt Mason tot het bepleiten van het basisinkomen en deeleconomie, fenomenen die hij ten onrechte contrasteert met het kapitalisme. Daarmee kom ik op het tweede misverstand. Mason verwart kapitalisme met excessen van kapitalisme. Allicht, de nulsomspelen in delen van de financiële wereld, Panama-profiteurs en andere vormen van balletje-balletje-economie kunnen gemist worden. Een basisinkomen en de deeleconomie zijn uitstekend te verenigen met kapitalistische beginselen, wanneer je kapitalisme breder ziet dan graaien en handelen ten koste van anderen. Ik zie meer in een stevige reset van het kapitalisme dan de wonderlijke heilstaat van Mason waarin iedereen spontaan lief is voor elkaar.
Nulsomspel
Mason heeft wel een sterk punt dat we actief op zoek moeten naar het opruimen van de nulsomspelen in de economie. Nulsomspelen leiden tot acties van mij die goed uitpakken voor mezelf maar onvermijdelijk ten koste gaan van een ander, en vice versa. Ze leiden tot afgunst, chaos, populisme en conflicten, waar uiteindelijk iedereen slechter van wordt.
Historie
Kapitalisme leidt niet onvermijdelijk tot nulsomspelen. Uit historische voorbeelden blijkt het tegendeel, van Henri Ford via de uitvinding van het internet tot het terugdringen van mondiale armoede. De excessen van kapitalisme zijn niettemin in toenemende mate disruptief. Dat een heilstaatsoldaat ons daarop moet wijzen, soit.
Auteur
Categorieën