De afgelopen jaren was er sprake van een toename van handelsmaatregelen die als schadelijk worden beschouwd (figuur). De toename zou kunnen komen door groeiende geopolitieke spanningen die hebben geleid tot meer acties die de wereldhandel verstoren. Dat zou ook de bescheiden groei in de wereldhandel in 2023 verklaren. Echter, wanneer we de gegevens nader bekijken, blijkt het verhaal net iets complexer te zijn. Niet alle handelsverstorende maatregelen leiden namelijk tot een afname van handel. Bovendien is de relatie tussen handelsmaatregelen en geopolitieke spanningen niet eenduidig: in 2023 nam het aantal maatregelen namelijk weer af.
Om de stijgende geopolitieke spanningen te duiden, gebruikt men vaak de Global Trade Alert (GTA), een project van het Centre for Economic Policy Research. Het GTA brengt in kaart welke acties landen nemen die ofwel de internationale handel beperken, ofwel juist bevorderen. Vooral de toename van subsidies heeft bijgedragen aan de stijging van handelsverstoringen. De stijging van subsidies is vooral zichtbaar in de drie jaren van de coronapandemie. Dit suggereert dat de verhoogde subsidies mogelijk niet alleen het gevolg zijn van geopolitieke spanningen, maar ook te maken kunnen hebben met steunmaatregelen tijdens de coronacrisis die aan bedrijven zijn verleend.
Subsidies komen in verschillende vormen voor, zoals directe financiële steun, belastingvoordelen of betere voorwaarden voor zaken als financiering en grondstoffen. Sommige subsidies hebben tot doel om het falen van markten te corrigeren, maar andere kunnen juist handelsstromen verstoren en leiden tot verschuivende handels- en investeringsstromen. Subsidies leiden dus niet per se tot minder handel, maar kunnen wel de algemene steun voor vrijhandel verminderen en daarmee toekomstige groei in handel doen afnemen. Het positieve nieuws is dat het aantal verstorende subsidies in 2023 is teruggelopen, wat een lichtpuntje vormt in een anderszins uitdagend jaar voor de wereldhandel dat 2023 was.
Auteur
Categorieën