Met de PvdA in de peilingkreukels en een PVV die zichzelf buiten de orde plaatst, kan Mark Rutte zijn premierbonus cashen middels een heuse feestbegroting. Hoewel dergelijk politiek opportunisme doorgaans aanleiding geeft voor schampere stukjes, kun je je afvragen hoe erg dit nu is. Extra geld voor veiligheid, onderwijs, armoedebestrijding onder kinderen, verpleeghuizen en mantelzorg, ik heb wel eens slechtere voorstellen gezien op Prinsjesdag. De premature Sinterklaasshow mag niet verhullen dat het kabinet Rutte II op cruciale domeinen heeft gefaald.
Belastingen en arbeidsmarkt
Dat de belastingplannen van staatssecretaris Eric Wiebes even snel als voorspelbaar in het politieke moeras zakten, weten we inmiddels. Vice-premier Lodewijk Asscher mag schitteren als PvdA-kroonprins, als minister heeft hij de arbeidsmarkt verprutst met de ondoordachte Wet Werk en Zekerheid waarvan iedere expert al voorspeld had dat die niet zou gaan werken.
Misstap
De in mijn ogen belangrijkste misstap van het kabinet is er eentje die in geen enkel economisch model voorkomt, maar wel potentieel grote effecten heeft op de economie. We leven in een periode waarin voortdurend groepen tegen elkaar worden opgezet: moslims versus ‘onze superieure cultuur’, ouderen versus jongeren, zzp’ers versus mensen met een vaste baan of de elite versus de ‘hardwerkende burger’.
Olie op het vuur
Het kabinet doet niets om deze tegenstellingen te overbruggen en gooit regelmatig olie op het vuur. Ooit was Nederland koploper in het vertrouwen dat burgers in elkaar hebben en het vertrouwen in de overheid was ook veel hoger dan elders in de wereld. Nog steeds zijn we een zogeheten ‘high trust society’. Maar hoe lang nog? Tussen 2007 en 2014 daalde het vertrouwen in de overheid van 66% naar 52%.
Vertrouwen
Vertrouwen is de smeerolie van de economie, het maakt dat mensen vaker samenwerken, bereid zijn risico’s te nemen en transacties niet nodeloos worden blootgesteld aan juridisering en controleapparaten. Economie is ook de motor van vertrouwen. De aartsvader van de economie Adam Smith vond Nederlanders het meest betrouwbaar. Dit kwam volgens Smith niet door superieure Nederlandse karaktertrekken, maar door het platte feit dat handel zonder vertrouwen niet werkt en wij in die tijd nu eenmaal de handelskoningen van de wereld waren.
Self-fulfilling prophecy
De weerstand tegen Europa, handelsverdragen en migratie wordt dan een self-fulfilling prophecy. We kruipen in onze schulp omdat we de ander niet vertrouwen, als gevolg nemen de onderlinge contacten af en investeren we minder in zelf betrouwbaar overkomen. In het volgende kabinet pleit ik daarom voor een minister voor economie en vertrouwen. Klinkt alvast beter dan de minister van boze witte mannen.
Auteur
Categorieën