Het gepraat van minister De Jager (Financiën, CDA) over de lage Nederlandse rente begint nogal vervelend te worden, zie filmpje. Het NRC berichtte dat De Jager jokte over een vermeende rentestijging na de uitspraken van Emile Roemer (SP) over de 3-procent begrotingsnorm, zie hier. De Jager ontkent nog steeds en betoogt in het FD dat de rente wel degelijk opliep.
Een lagere rente op Nederlandse overheidsobligaties, die De Jager graag bepleit, ook dat is geen fijn nieuws.
Nederland is een land met netto vermogen, met name door de grote pensioenvermogens, die alleen al veel hoger zijn dan de staatsschuld. En dan hebben we het nog niet over het netto vermogen in huizen, spaartegoeden en beleggingen. (Dit is de keerzijde van de exportoverschotten die Nederland altijd heeft.) Maar De Jager kijkt niet naar het lot van Nederland als geheel, wat hij als een goede minister van financiën wel zou moeten doen. Als de (risicovrije) rente daalt wordt Nederland als land armer, niet rijker.
De Jager kijkt alleen naar het effect van de rente op de Nederlandse overheidsbegroting. Hij doet keer op keer heel opgetogen als de rente nog lager uitvalt. Hij zal dan minder rente hoeven betalen over de nieuw aangegane staatsschuld. Vaak suggereert hij er ook bij dat dit het gevolg is van goed begrotingsbeleid. Hij vergeet dan te melden dat beleggers massaal hun geld terugtrekken uit de perifere landen van de eurozone en dat die beleggers van gekkigheid niet meer weten waar ze hun geld veilig kunnen stallen, maar dat terzijde.
Maar zelfs als Jan-Kees de Jager alleen naar de overheidsfinanciën kijkt, dan nog slaat hij (en met hem vele anderen) volledig de plank mis. Een lagere rente is namelijk helemaal niet gunstig. De CPB vergrijzingssommen laten zien (sectie 4.6) dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën verslechtert als de rente daalt. Waarom? Omdat de overheid minder belastingopbrengst genereert over de pensioenen. Linksom omdat de pensioenfondsen minder pensioenen kunnen uitkeren of rechtsom omdat meer pensioenpremies worden afgetrokken om hetzelfde pensioen te kunnen opbouwen. Die gemiste belastinginkomsten over de pensioenen zijn veel groter dan de besparingen op de rente-uitgaven op de staatsschuld.
Het is dus niet bepaald verstandig om te doen alsof de rest van de economie niet wordt geraakt door een lagere rente. Want dat heeft grote consequenties voor de Nederlandse overheidsfinanciën. Dus: kan de Minister van Financiën voortaan nauwkeuriger zijn met zijn woorden en niet langer misinformatie verspreiden?
Ps. Uit dit stuk mag niet de conclusie worden getrokken dat de plannen van Roemer goed zijn voor de overheidsfinanciën als daardoor de Nederlandse staatsrente zou stijgen. Als de rente op overheidsobligaties zou gaan stijgen vanwege een hogere risicopremie (dus niet door een hogere risicovrije rente), dan is dat in eerste benadering neutraal voor de rest van de economie aangezien de houders van die obligaties, bijvoorbeeld de pensioenfondsen, ook meer risico lopen op overheidspapier. De hogere risicopremie – waar mensen rijker van worden – is de vergoeding voor het grotere risico – waar mensen in welvaartstermen armer van worden (ze houden niet van risico). Netto slaan die tegenelkaar uit.
Auteur
Categorieën