.
ESB Ceteris paribus
Ceteris paribus
het woord aan…
Theo Nijman
Theo Nijman spreekt op 14 november zijn oratie uit
ter aanvaarding van het hoogleraarschap ‘Pensioenbeheer en risicomanagement’ aan de Universiteit
van Tilburg. ESB stelde hem een aantal vragen.
Waar bent u op dit moment mee bezig?
“Ik werk op dit moment aan twee projecten. Ten eerste aan mijn nieuwe
inaugurele rede en ten tweede aan een toekomstvisie op aanvullende
pensioenvoorzieningen. Dit laatste project is geïnititieerd vanuit Netspar. We proberen om wetenschappers en beleidsmakers met uiteenlopende zienswijzen bijeen te brengen. Dit project is dit keer nauw
gerelateerd aan mijn inaugurele rede en die van Lans Bovenberg. Het
gaat om de vraag: “Hoe kunnen we het vertrouwen in het Nederlandse
pensioenstelsel herstellen, gecombineerd met voldoende maatwerk?â€
Maatwerk is van belang, opdat iedere deelnemer zo risico’s draagt die bij
Uit de oude ESB-doos
Verruiming kapitaalmarkt?
De recente discontoverlaging van de Bank of England zal eerder een verkrappend dan een verruimend effect hebben. Dit komt, omdat zij de rente
op de geldmarkt beneden die op de kapitaalmarkt
heeft doen dalen en tevens de verwachting van een
daling der kapitaalrente heeft doen ontstaan. Als
gevolg hiervan is het middelenaanbod op de kapitaalmarkt toegenomen, zodat de consolidatie van overheidsschuld vlot verloopt.
Hierdoor daalt de liquiditeit van het bankwezen. Onder de huidige
Britse omstandigheden blijkt de invloed van het discontowapen in
een aantal gevallen tegengesteld te zijn aan die welke men er traditioneel van verwacht.
De Vries, T. (1957) De Engelse discontoverlaging — een paradox? ESB, 42(2071),
193-195.
702
zijn situatie passen. Dit betekent dus een vernieuwing van het bestaande
stelsel met behoud van de sterke punten, zoals levenslange uitkeringen,
het collectief delen van bepaalde risico`s en het beschermen van deelnemers tegen onverstandige keuzes. Tussen maatwerk en verhoogde
keuzevrijheid zit een verschil: maatwerk betreft het aanpassen van beleggingsrisico’s aan bepaalde karakteristieken, zoals leeftijd, maar dit is
niet hetzelfde als een situatie waarin de keuze in het risicoprofiel aan de
individuele deelnemer is. Uit de literatuur blijkt dat individuen tekortschieten in het weloverwogen nemen van financiële beslissingen; indien
iemand niet hoeft in te leggen voor zijn pensioen, zal hij dat doorgaans
ook niet doen.”
Het eerste deel van uw vraag gaat over het herstellen van het vertrouwen in het pensioenstelsel. Wat is het voornaamste probleem?
“Dat is intransparantie, het is nooit duidelijk gecommuniceerd dat er
risico’s waren in de pensioenuitkomsten en het is niet duidelijk voor
jongeren of er op termijn nog geld in de pensioenpot zal zitten. Ik ben
van mening dat we transparant moeten zijn en daarbij duidelijk moeten
vertellen waarom we deelnemers niet de vrije keuze laten. Het gaat erom
dat het fonds niet alleen zegt wat het doet maar ook doet wat het zegt.
Daarbij moet de communicatie behapbaar gemaakt worden voor het publiek, eventueel door het met standaardisering simpeler te maken.”
Wat is de belangrijkste boodschap van uw inaugurele rede?
“De titel van mijn rede is ‘Wilt u een risicovol pensioen’ en de eerste
boodschap is dat een risicovol pensioen verstandig is en dat er transparantie moet zijn over deze risico’s. De vernieuwende stap is dat er
nagedacht moet worden over welk risico door wie gedragen wordt.
Op dit moment is het zo dat als de levensverwachting van jongeren
zou toenemen, terwijl dit niet zo is voor ouderen, de waarde van de
pensioenverplichtingen omhoog gaat. Dit zorgt voor een lagere dekkingsgraad, waardoor jong en oud beiden meebetalen aan de stijgende
levensverwachting van de jongeren. Een deel van het langlevenrisico
van jongeren wordt afgewenteld op ouderen, terwijl ze waarschijnlijk
ook langer gezond kunnen werken. We moeten de wenselijkheid van
het op die manier delen van risico’s opnieuw bezien.”
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4697) 6 november 2014