Welvaart

Beleidsmakers dienen verder te kijken dan alleen naar materiële welvaart. Dat vereist breder inzicht in wie welvarend is en waarom. In deze studie onderzoeken we hoe de ‘brede welvaart’ in Nederland is verdeeld en welke beleidsvariabelen welvaart beïnvloeden.

Feitsma en Vijselaar (2023) beargumenteren in ESB dat economen schaarste als uitgangspunt moeten nemen. Dat zou dan, door markten beter te laten werken, bijdragen aan het oplossen van ‘bredere’ problemen, zoals rond duurzaamheid. Dat is echter niet afdoende: voor het sociale en ecologische domein werkt schaarste niet altijd en zijn er andere verdelingsmechanismen nodig.

Sociale media, zoals Instagram en TikTok, vormen een ‘val’ voor gebruikers. Uit een experiment door Bursztyn et al. onder duizend studenten blijkt dat 64 procent van de actieve TikTok-gebruikers en 48 procent van de Instagram-gebruikers negatieve welvaart ervaart vanwege het bestaan van deze platforms.

De Nederlandse overheid is al jaren in de weer om de bestaanszekerheid op Caribisch Nederland te verbeteren. In 2019 en 2020 resulteerden de inspanningen in substantiële koopkrachtverbeteringen, maar in 2021 zette de stijgende lijn slechts beperkt door.

De welvaart (in de vorm van een consumentensurplus) uit gratis digitale diensten, zoals Facebook, is goed voor bijna zes procent van het bruto binnenlands product.

De komende maanden maakt ESB ‘Welvaart, de brede podcast’, waarvan de eerste aflevering 29 september online komt. Initiatief­nemer Marcel Canoy, die afwisselend met Jasper ­Lukkezen aanschuift als side-kick naast presentator Maartje Schulz, vertelt waarom.

Hoe welvarend is Nederland? Krijgt de komende generatie het beter of slechter? ESB zoekt het uit in Welvaart, de brede podcast. Samen met onderzoekers, beleidsmakers en politici.

Bij het Ministerie van Financiën wordt het brede welvaartsperspectief geïntegreerd in de begroting, en de vakministeries gebruiken het in de beleidsvoorbereiding. Deze plek in de begrotingscyclus blijft ook van belang na deze kabinetsperiode.

Er is een debat ontstaan over de vraag of groei van het bruto binnenlands product nog wel wenselijk is vanwege de mogelijke gevolgen voor de leefomgeving, of dat we beter de krimp ervan kunnen nastreven. Zolang er binnen de planetaire randvoorwaarden, zoals klimaatneutraliteit, ruimte is voor groei, moeten we echter vooral die ruimte benutten.

In 2020 werd gevreesd dat met name de grote agglomeraties zouden lijden onder de pandemie en de maatregelen ertegen. Recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek tonen echter dat de relatieve productiviteit van vier van de vijf grootste agglomeraties niet of nauwelijks is afgenomen.

In delen van Amsterdam is het vanuit een sociaal welvaartsperspectief beter om in te zetten op het verminderen van inkomensongelijkheid, dan op de groei van het gemiddelde inkomen.