■ Bram Hendriks (CPB)
Het is nu ongeveer tien jaar geleden dat de zakenbank Lehman Brothers omviel, waarna de kredietcrisis in volle hevigheid losbarstte en ook de wereldhandel instortte.
De wereldhandelsgroei is na de crisis niet meer hersteld tot het niveau van ervoor: in de kwart eeuw vóór de crisis was deze nog gemiddeld zeven procent, maar sinds 2012 is de groei gemiddeld genomen bijna gehalveerd. Het groeitempo van het wereld-bbp is ook wat afgezwakt. Tegelijkertijd is de verhouding tussen de wereldhandelsgroei en de groei van de wereldeconomie (de zogenaamde handelselasticiteit) veranderd. Groeide de wereldhandel voor de crisis nog ongeveer twee keer zo hard als de wereldeconomie, nu ligt de handelselasticiteit nog maar zo rond de één (figuur).
Hieraan lijken een aantal structurele veranderingen in de wereldeconomie ten grondslag te liggen. Zo vlakt het tempo van de integratie van China en Midden- en Oost-Europese landen in de wereldeconomie al een tijdje af. Daarbij hebben de vele vrijhandelsverdragen tot zeer lage invoertarieven geleid, maar is ook de ruimte om met nieuwe handelsverdragen verder bij te dragen aan een hogere wereldhandelsgroei relatief beperkt. Ook lijkt de tendens van verdere internationalisering van waardeketens te keren.
De wereldhandelsgroei is in 2017, in combinatie met de aantrekkende wereldeconomie, weer in een wat hogere versnelling gekomen (figuur). In deze periode komt de handelselasticiteit voor het eerst sinds de crisis weer boven de één uit. Dit lijkt echter van beperkte duur te zijn, want sinds begin dit jaar is, in samenloop met het ontvouwen van de handelsconflicten die de Verenigde Staten met verscheidene handelspartners is aangegaan, de wereldhandelsgroei weer wat teruggezakt.
Een interessant gegeven is dat bij het escaleren van de kredietcrisis de sterk terugvallende wereldhandelsgroei een vroege indicatie was dat er een grote recessie aan zou komen. Een Granger-causaliteitstoets wijst uit dat informatie over de ontwikkeling van de wereldhandelsgroei voorspellingskracht biedt voor de ontwikkeling van het wereld-bbp. Dit, gecombineerd met het feit dat handelsdata frequenter en tijdiger voorhanden zijn dan bbp-groeicijfers, creëert in potentie mogelijkheden voor nowcasting van de bbp-groei met behulp van wereldhandelsdata.
