■ Wouter Hogervorst (Ministerie van Financiën)
Er wordt soms gesteld dat de Nederlandse economie bijzonder volatiel is, onder andere vanwege het open karakter. Die stelling wordt echter zelden cijfermatig onderbouwd.
Om de Nederlandse volatiliteit in perspectief te plaatsen, vergelijken we de volatiliteit – gemeten door de standaarddeviatie (SD) – van de bbp-groei en het EMU-saldo vanaf 1995 van de oorspronkelijke twaalf eurolanden (minus Ierland, vanwege de statistische vertekening in de nationale rekeningen).
De Nederlandse conjunctuur is binnen deze groep landen relatief weinig volatiel (figuur): Nederland zit onder het gemiddelde van 0,9 voor bbp-groei, en maar vier landen kenden een kleinere volatiliteit. In het algemeen lijkt openheid van een economie niet de enige verklarende factor: de meeste landen met een relatief volatiele conjunctuur hadden in 2016 relatief weinig export en import als bbp-aandeel.
Het Nederlandse EMU-saldo is net iets volatieler dan het gemiddelde van deze groep landen (SD = 2,4), al hoort Nederland ook hier niet bij de grootste uitschieters. Deze volatiliteit kan verklaard worden door drie factoren: de volatiliteit van de conjunctuur van een land (zoals weergegeven op de x-as), het begrotingsbeleid van een land of de begrotingselasticiteit (de mate waarin het EMU-saldo van een land wordt beïnvloed door een conjunctuurschok). Het laatste lijkt voor Nederland het geval: het EMU-saldo is, op basis van onderzoek van de OESO en Europese Commissie, van alle EU-landen het meest gevoelig voor conjunctuurveranderingen.
Overigens zijn de genoemde standaarddeviatie en begrotingselasticiteit geschat over een langere periode. In specifieke jaren, bijvoorbeeld bij conjunctuuromslagen, kan het EMU-saldo sterker reageren: zo verslechterde het Nederlandse EMU-saldo in 2009 met maar liefst 5,6 procentpunt ten opzichte van 2008.
Deze statistiek laat zien dat de Nederlandse economie binnen de oorspronkelijke landen van de eurozone een middenmoter is als het gaat om de volatiliteit van de conjunctuur. Dat geldt ook voor het EMU-saldo, ondanks de hoge begrotingselasticiteit van Nederland. Vanwege die hoge elasticiteit is het verstandig om in goede tijden buffers op te bouwen voor economische tegenvallers.
