Het CPB? Weg ermee!

CPB weg ermee. Dat is een geluid dat elke paar jaar in een andere verschijningsvorm te horen valt. Het Centraal Planbureau zou niet met zijn tijd meegaan, is politiek of ideologisch bezig, kan niet voorspellen of hecht te grote waarde aan modellen.

Harken

Te vaak gaat dat zo: een journalist harkt meningen van een aantal experts bij elkaar. Daaruit komen valide of minder valide kritiekpunten, maar ook nuances en positieve punten. De journalist laat de positieve punten uiteraard weg, want daar zit niemand op te wachten, stopt er zelf nog wat snedige oneliners in en klaar is zijn stukje of tv-item.

Bont maken

Ook hoogleraren kunnen het bont maken. Uit mijn CPB-tijd (1996-2005) herinner ik mij een voor een politieke partij actieve en opvallend vaak in de media verschijnende hoogleraar economie die doodleuk in de krant liet optekenen dat het een schande was dat er 300 mensen bij het CPB werkten. Toen toenmalig directeur Henk Don in reactie met verbazing de werkelijke hoeveelheid fte’s meldde (ongeveer 150 destijds), bleef de goede man volhouden dat het er toch echt 300 waren.

Curiosum

Bij dat academische curiosum bleef het niet. In dezelfde periode was er een hoogleraar die tevens directeur was van een consultancy die zich profileerde als concurrent van het CPB. Talloze malen misbruikte hij zijn wekelijkse column in NRC Handelsblad om uit te halen naar het CPB en zijn eigen club te pluggen.

Schuimbekken

Meer recent waren er meerdere prominente hoogleraren die schuimbekten over de benoeming van Laura van Geest als directeur omdat daarmee een voormalig ambtenaar van Financiën — en nota bene niet gepromoveerd! — aan het hoofd stond en dan kan je als CPB natuurlijk nooit meer onafhankelijk en deskundig zijn. Het spijtige van die ongenuanceerde meningen is dat terechte kritiek wordt vertroebeld. Het CPB moet blijven, maar zonder zonde is het planbureau niet.

Modellen

Ten eerste moet het CPB veel vaker verder kijken dan zijn modellen lang zijn. Dat kan door vaker samen te werken met andere planbureaus of niet-economen en door meer aandacht te schenken aan kwalitatieve informatie. De winst aan informatie en gezag zal enorm zijn.

Expliciet

Ten tweede mag het CPB explicieter zijn over de aannames die ten grondslag liggen aan zijn resultaten, zodat politici en andere gebruikers beter weten waar de beperkingen liggen van een advies of analyse.

Kermis

Tot slot, laat het CPB snel stoppen met het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s. De kermis die dat oplevert kan gemist worden als kiespijn. Om te verhinderen dat partijen economische spookclaims verzinnen in hun verkiezingsprogramma’s moeten onze hoogleraren macro-economie maar eens aan de bak. Die hebben sinds de crisis nog wat goed te maken.

FD Column 8-8-2016