.
Jaargang 101 (4736) 9 juni 2016Jaargang 101 (4736) 9 juni 2016402403
ESB Economie in beeld Economie in beeld ESB
‘Cartel paradise regained’
Recht en economie springen bliksemend open:
waaiers van duurzaamheid en solidariteit;
langs de consument van nu en van morgen
scheert de Mededingingswet als door een Fries
bevrijd
1.
zwervende tussen toga’s van licht
en langs de stralende beleidsambtenaar
hoor ik een blonde vrouw op de kansel voor mij,
die roekeloos zingt langs een economisch kader
een held’re, verruk-lijk-meeslepende wijs:
‘De regel
2 ligt opgerekt gereed3 voor de
reis
4,
Civil Society en de CSR zijn sneeuwwitte rozen,
de plofkip
5 en kolen6 twee blauwe matrozen –
wij gaan terug naar ’t Kartelparadijs’.
7
M.P. SCHINKELFoto: Hollandse Hoogte / Jaco Klamer
ESB Mening
404Jaargang 101 (4736) 9 juni 2016
Eindnoten
1. In Koninklijke Vereniging “Het Friesch Paarden-Stamboek” tegen
De Nieuwe Heuvel B.V., zaaknummer 155702/HA ZA 07-819, 30
januari 2008 oordeelde de rechtbank Arnhem dat een tussen fok –
kers van het Friese paard afgesproken maximum aantal dekkingen
per hengst per jaar uitgezonderd is van het kartelverbod op grond
van artikel 6(3) Mw, daar het dekquotasysteem inteelt bestrijdt
en de raszuiverheid bewaart. Gerbrandy is geboren in Friesland,
betrad de aula onder de Wâldsang op het orgel, en besloot haar
dankwoord in het Fries.
2. Ministerie van Economische Zaken, Besluit van de Minister van
Economische Zaken van 6 mei 2014, nr. WJZ / 14052830, houdende
Beleidsregel inzake de toepassing door de Autoriteit Consument
en Markt van artikel 6, derde lid, van de Mededingingswet bij
mededingingsbeperkende afspraken die zijn gemaakt ten behoeve
van duurzaamheid, Staatscourant, Nr. 13375, 8 mei 2014.
3. De aangepaste beleidsregel werd in het voorjaar verwacht, en
kan elk moment door de Minister worden gegeven. De online –
consultatie van de aangepaste beleidsmaatregel mededinging en
duurzaamheid, die 21 januari 2016 sloot, werd als volgt ingeleid:
“Deze aangepaste beleidsregel zal de Beleidsregel mededinging
en duurzaamheid uit mei 2014 gaan vervangen. Aanleiding is
casuïstiek waarin het spanningsveld tussen mededinging en duur –
zaamheid wederom naar voren kwam. De Minister van EZ blijft maximaal ruimte zoeken binnen het bestaande mededingingska
–
der.” Consultatieversie Aangepaste Beleidsregel mededinging en
duurzaamheid, 23 december 2015.
4. Minister van Economische Zaken H.G.J. Kamp en Staatssecretaris
van Economische Zaken S.A.M. Dijksma, Kamerbrief met reactie
op analyse ACM over de Kip van Morgen, 19 maart 2015. In het
Kamerdebat zei Minister Kamp dat hij liever had gezien dat de
ACM de afspraken rond de Kip van Morgen wel had kunnen toe –
staan, dat hij de mogelijkheden hiervoor zou verruimen middels
een aanpassing van de beleidsregel, dat het goed zou zijn als de
ACM de zaak opnieuw zou beoordelen, en dat hij er bij Eurocom-
missaris Vestager op aan zou dringen om meer ruimte te krijgen
voor duurzaamheidsinitiatieven in de mededingingsregelgeving.
Zie Kamerstuk 2015D45008 Antwoord op vragen van de leden
Dijkgraaf en Geurts over een juridische analyse van de visie van de
Autoriteit Consument en Markt (ACM) op de Kip van Morgen, 20
november 2015.
5. Autoriteit Consument en Markt, Afspraken Kip van Morgen
beperken concurrentie, 26 januari 2015.
6. Autoriteit Consument en Markt, Afspraak sluiting kolencentrales
is nadelig voor consument, 26 september 2013.
7. Jong, H.W. de (1990) Nederland: het kartelparadijs van Europa?
ESB, 75(3749), 244–248.
Annotatie
O
p 4 april jongstleden
aanvaardde Anna Ger –
brandy in het openbaar
de leerstoel Mededingingsrecht
aan de Universiteit Utrecht met
het uitspreken van een rede getiteld
Toekomstbestendig mededingingsbe-
leid. Gerbrandy stelt in haar oratie
dat: (i) ‘niet-economische belangen’ en langetermijnvisies
‘in essentie vreemd’ zijn aan de economie van marktwerking
waarop het mededingingsrecht gebaseerd is; (ii) de beharti-
ging van wat voorheen publieke taken waren voor een groot
deel aan de markt is overgedragen; (iii) ondernemingen zich,
getuige de bewegingen ‘(Global) Civil Society’ en ‘ Corporate
Social Responsibility’ (CSR), het publiek belang aantrekken;
(iv) het behartigen van publieke belangen derhalve dient te
verschuiven van overheid naar markt, samen met ‘het maat –
schappelijk midden’, maar; (v) het kartelrecht marktpartijen
hierbij in de weg staat, door samenwerkingsverbanden te
verbieden waarvan nu juist de private behartiging van pu –
blieke belangen verwacht moet worden – blijkens blokkering
door de ACM van het nationale Energieakkoord en de Kip
van Morgen. Op grond van deze stellingen, die zij verder
onbehandeld laat, betoogt Gerbrandy dat op ‘niet-economi- sche belangen’ gerichte horizontale
afspraken tussen ondernemingen
die de mededinging beperken bo
–
ven de kartelwet geplaatst zouden
moeten worden, op basis van ‘soli-
dariteit tussen groepen mensen, tus-
sen generaties, en zelfs tussen mens
en omgeving’. De uitgeschreven
tekst van de rede is gepubliceerd als Gerbrandy (2016).
Als reactie op de oratie schreef ik ‘Cartel paradise re –
gained’, vrij naar Hendrik Marsmans (1899–1940) ‘Pa –
radise regained’ uit 1927, dat hiervoor is afgedrukt. J.
Bernlef (1937-2012) interpreteerde Marsmans sonnet als
vitalistisch en expressionistisch, en de terugkeer van Mars-
mans inspiratie om te schrijven. De zon gaat op in een
berglandschap aan zee. Een wandeling met een zorgeloze
blonde vrouw brengt hem in vervoering , alsof zij terug –
gaan naar het Paradijs.
LITERATUUR
Marsman, H. (1927) Paradise regained. Uit: Paradise regained.
Utrecht: De Gemeenschap.
Gerbrandy, A. (2016) Toekomstbestendig mededingingsbeleid.
Markt & Mededinging , 3, 102–112.
MAARTEN PIETER SCHINKEL
Hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam