Stel je voor. Het land heeft de dictatuur nog nauwelijks vaarwel gezegd. Corruptie tiert welig, mensenrechten worden stelselmatig geschonden en persvrijheid is beperkt. En dan even toetreding tot Europa vragen? Brutaler moet het niet worden.
Kopenhagencriteria
De Kopenhagencriteria uit 1993 zijn glashelder. Om voor toetreding in aanmerking te komen moet een land stabiele instituties hebben die democratie, rechtsstaat en mensenrechten eerbiedigen alsook respect voor minderheden waarborgen. Verder moet het land de Europese wet- en regelgeving overnemen, de doelstellingen van de EU ondersteunen en een goed draaiende markteconomie hebben.
Roemenië
Roemenië was dan ook volmaakt kansloos in 1995 toen het een verzoek indiende voor toetreding tot de EU. De naweeën van het dictatoriale schrikbewind van Ceausescu waren nog voelbaar, Roma werden op grove wijze gediscrimineerd en het land was corrupt. Zelfs in 2005 antwoordde nog altijd 22% van de ondervraagde Roemenen ‘ja’ op de vraag of zij een familielid in het afgelopen jaar smeergeld hadden betaald. Milieuwetgeving was zo afwezig dat in 2000 een grote ramp plaatsvond in Baia Mare, waar vanuit een Australische goudmijn grote hoeveelheden giftige stoffen de Sasarrivier instroomden, waarna duizenden vissen en vogels stierven.
Publieke opinie
De publieke opinie in Nederland was in die periode tamelijk vijandig ten opzichte van toetreding van Roemenië. Zo vond VVD-Kamerlid Blaauw het evident dat de cultuurhistorische en politieke kloof tussen Roemenië en de EU te groot was om zelfs maar over toetreding te praten.
Toetreding
Was het terecht dat het land in 2007 toetrad terwijl het nog niet aan alle formele eisen voldeed? Daar is ruime discussie over mogelijk. Feit is dat het land bij de aanvraag een bnp per hoofd van $ 1500 had en nu op zo’n $ 10.000 zit. Ook op andere terreinen is Roemenië opgeschoven, al zijn er nog steeds gerechtvaardigde zorgen.
Blik van nu
We moeten de toenadering van Turkije niet bezien met een blik op het Turkije van nu, waar despoot Erdogan het land alleen maar verder heeft doen verwijderen van de toetredingscriteria en zijn aanvankelijke belofte van een gematigde Islam niet heeft kunnen waarmaken.
Stappen
Wanneer het land, net als eerder Bulgarije en Roemenië, werkelijk stappen gaat zetten in de richting van de criteria, dan pakt dat goed uit voor de EU, voor Turkije, voor het beheersen van vluchtelingenstromen en voor de gehele stabiliteit van de regio.
Onverstandig
Het zou heel onverstandig zijn om de fundamentele Kopenhagencriteria om politiek opportunistische redenen te laten verwateren en Turkije te laten toetreden terwijl het daar evident nog lang niet klaar voor is. Maar het zou nog onverstandiger zijn de deur in het gezicht van de Turken dicht te smijten.
fd column 27-10
Auteur
Categorieën