Gershwin maakte er in Porgy and Bess (1935) een zorgeloos nummer van. Summertime and the living is easy. Dat terwijl de crisis nog nauwelijks was verwerkt. Vorige week werd de Tinbergen-lezing gehouden door Larry Summers, minister van Financiën onder Clinton, voormalig adviseur van Obama, ex-hoofdeconoom van de Wereldbank en ex-president van Harvard. Hij wees Europa op de lessen uit het interbellum. Zijn oplossing getuigt van Gershwiniaans optimisme.
De austerity-tijgers hebben het helemaal bij het verkeerde eind. De vraag moet gestimuleerd worden, liefst met monetaire middelen en anders door te investeren in infrastructuur met geleend geld. Nu heb ik minder strepen op mijn uniform dan Summers, maar ik ben zo vrij te beweren dat deze boodschap voor Nederland grotendeels onzin is en zelfs voor de VS en de wereldeconomie op langere termijn dubieus.
Verspilling
Het afknijpen van de vraag is onverstandig, omdat we in een deflatoire spiraal dreigen te komen. Zelfs Keynes-haters zijn daar nu van doordrongen. Maar de plannen van Summers zijn onzalig.
De gedachte dat de Nederlandse overheid geld moet stoppen in infrastructuur is opmerkelijk. Een tweede Betuwelijn, iemand? Nog wat kekke Italiaanse treinen kopen dan maar? Of toch liever een nieuw IT-speeltje? De VS heeft fors achterstallig onderhoud, daar kun je je nog wel iets voorstellen bij investeringen. In Nederland zie ik vooral verspilling opdoemen.
Schulden
De oplossing van Summers suggereert dat het prima is om projecten te financieren met schulden. Laat dat nu de grote les zijn van deze crisis: we kunnen niet langer problemen voor ons uitschuiven en met trucjes de economie blijven oppompen. Het is als een boer die bij een mislukte oogst extra zakken kunstmest gaat strooien. Het werkt even maar is op langere termijn onhoudbaar.
Sweder
Sweder van Wijnbergen fileerde vrijdag in deze krant het idee van Summers al voor Nederland en ziet meer in publieke investeringen in Duitsland. Dat is een beter idee, maar nog steeds eerder tijd winnen dan een fundamentele oplossing van de crisis.
Risicodragend vermogen
We moeten van het idee af dat we groei kunnen oppompen met schulden. Het is beter als huizenbezitters, banken en ondernemers meer met eigen risicodragend vermogen gaan werken dan met schuld. Financiers die eigen vermogen inleggen delen mee in het risico en maken de economie zo meer relationeel. In een economie die gebaseerd is op het aangaan en onderhouden van relaties wordt eerder waarde gecreëerd dan verdeeld.
Een discours over de afbouw van een schuldeneconomie is daarom veel waardevoller dan modieus gebabbel over ‘secular stagnation’. Gelukkig is de herfst begonnen. Met een stevige bries wordt de blijmoedige wereld van Summers weggeblazen.
Auteur
Categorieën