Politieke conjunctuur
Aute ur(s ):
De Nederlandsche Bank
Ve rs che ne n in:
ESB, 83e jaargang, nr. 4175, pagina 846, 6 november 1998 (datum)
Rubrie k :
DNB-indicator
Tre fw oord(e n):
conjunctuurindicator
In de politieke economie is er de theorie dat politici de economie beïnvloeden, maar na de verkiezingen wordt in Nederland meer
gesproken over hoe de groei van de economie de begroting zal beïnvloeden.
Dat de DNB-conjunctuurindicator ook deze maand wijst op een conjuncturele vertraging, zal geen verbazing meer wekken. De vraag
die momenteel actueel is, is de vraag of er sprake zal zijn van een zachte of een harde landing van de economie. Momenteel geeft de
indicator, vooruitblikkend tot en met februari 1999, meer ondersteuning voor het eerste.
Beïnvloeden politici de economie …
Net zoals de conjunctuurbeweging in de reële economie, waaraan in deze rubriek aandacht wordt besteed, kent ook het politieke bedrijf
haar eigen conjunctuurcyclus. In de politieke economie bestaat er de theorie dat regeringsverantwoordelijke politici de economie zullen
proberen te manipuleren om zodoende hun eigen herverkiezingskansen te vergroten. Zeker vlak voor een verkiezing kan het verleidelijk
zijn om met korte termijn maatregelen een eenmalige impuls te geven aan de economie. Enerzijds kunnen dit maatregelen zijn die voor
bepaalde groepen kiezers direct op de inhoud van hun portemonnee werkt, anderzijds kunnen het maatregelen zijn die een positieve
stimulans voor de macro-economie betekenen.
Een rationele verklaring voor dit gedrag berust mede op het bestaan van onvolledige informatie bij de kiezer over de competentie van de
regeringsleiders 1. De kiezer heeft namelijk informatie nodig om te zien of de regeringsleiders wel competent genoeg zijn om zijn belang te
dienen. De inhoud van zijn eigen portemonnee en de stand van de economie zijn belangrijke bronnen van informatie voor zijn beslissing.
Met andere woorden, de kiezer interpreteert deze cijfers als een signaal dat de regeringsleiders competent zijn om ook in de volgende
verkiezingsperiode de leiding van het land op zich te nemen. Is het de leiders eenmaal gelukt om de kiezer te overtuigen van hun
competentie, dan kunnen de eerste jaren van de nieuwe regeringsperiode gebruikt worden om bezuinigingen door te voeren om de
begroting weer op orde te krijgen.
Pogingen tot empirisch bewijs van deze voorstelling van zaken betreffen vaak de Amerikaanse situatie. In Nederland kan momenteel
worden vastgesteld dat er zo vlak na de verkiezingen voorlopig nog geen daling van het tekort op de rijksbegroting in zit 2. Bovendien
stelt de Nederlandsche Bank in haar laatste Kwartaalbericht (blz. 11) vast dat een expliciete tekortdoelstelling ontbreekt in het huidige
regeerakkoord.
… of laten politici zich leiden door de economie?
Bij de theorie wordt er vanuit gegaan dat politici mogelijkheden hebben om de groei van de reële economie te beïnvloeden. Zeker in de
Nederlandse context van een kleine open economie zijn deze mogelijkheden beperkt. Na de verkiezingen is er dan ook meer aandacht
besteed aan de omgekeerde relatie: de groei van de economie beïnvloedt de toestand van de rijksbegroting. Om precies te zijn, bij diverse
politieke discussies rondom de rijksbegroting hebben de verwachtingen van partijen over de groei van de economie een belangrijke rol
gespeeld
1 K. Rogoff, Equilibrium political budget cycles, American Economic Review, 1990, nr. 80, blz. 21-36.
2 Zie bijvoorbeeld G.E. Hebbink en A.C.J. Stokman, De Europese economie in 1998 en 1999: een voorspelling met EUROMON, De
Nederlandsche Bank, Kwartaalbericht, september 1998, blz. 29-47.
Copyright © 1998 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)