Jrg. 13, editie 666

3 OCTOBER 1928 Economisch-Statistische Berichten ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER 13E Jaargang WOENSDAG 3 OCTOBER 1928 No. 666 STOOMVAART-MAATSCHAPPiJ —NEDERLANDfl – Amsterdam ROTTERDAMSCOE LLOYD Rotterdam MAIL-, PASSAGIERS- EN VRACHTBOOTENDIENST HOLLANDŠJ AVA vice versa via SUEZ KANAAL JAVA ŠNEW YORK LIJN Geregelde vrachtbootendienst tus- schen Nederlandsch-Indië en de Oostkust van Noord-Amerika in samenwerking met andere Maat¬ schappijen. J AVA ŠBENGALEN LIJN Geregelde dienst tusschen Neder- landsch-Indië, Rangoon en Calcutta. JAVAŠPACIFIC LIJN Geregelde vrachtbootendienst tus¬ schen Nederlandsch-Indië, Singa¬ pore en de Westkust van Noord- Amerika. Het Handelsblad 1 O o JAAR het familieblad der beschaafde kringen. Elke adverteerder weet wat dat zeggen will Algemeen Handelsblad Afd. Advertentiën – Amsterdam ARNHEMSCHE HYPOTHEEKBANK 472°/o Pandbrieven k 99°/o Hyp. Kap. beschikbaar. Directie: Mr. S. J. v. ZIJ ST; Mr. J. F. VERSTEEVEN vROSSEM™S HAVANA NELANGE AANTEEKENBOEKVAN RIJKSBELASTINGEN Vermogens-, Verdedigings- Rijksinkomsten- en Perso- neele Belasting 9e, geheel Verbeterde en bijgewerkte druk Prijs …1.Š Alom verkrijgbaar bij den Boekh. en bij Nijgh &v. Ditmar’sUitg.-Mij,Rotterdam Nederlandsche Hypotheekbank opgericht te Veendam in ,89°- Directie: Mr. M. J. BOS Mr. J. WILKENS. Kapitaal . f 4.000.000,Š Reserves . ruim f 2.200.000,Š Hypotheken.plm. f 54.000.000,Š Pandbrieven.plm. f 51.000.000,Š 472% Pandbrieven k 9972% Bij omwisseling tegen uitgelote pandbrieven is de koers b.ol0 lager. RÖTTERDAMSCHE BANKVEREENIGING BOTTERDAM AMSTERDAM DEN HAAG KAPITAAL / 50 000.000 RESERVE / ZOl OOO. OOO DEPOSITO ‘S OiEait REKENINGEN MET PENrEVERGOED*NO ALLE BANKZAKEN R. MEESaZOONEN A” 1720 Bankiers en Assurantie-Makelaars ROTTERDAM Safe-Deposit Bezorging van alle Verzekeringen KAARTSYSTEEM IN BOEKVORM Kasten en laden onnoodig. Be¬ langrijk beter overzicht. Geen zoekraken of verkeerd opbergen. Alle nadoelen van boeken en kaartsystemen vervallen. Ge¬ schikt voor elke administratie. Vele referenties Brochuregratis KANTOORBOEK EN FABRIEK —HEBONAfl STATIONSWEG 13b ZUTPHEN STEENKOLEN-HANDELSVEREENIGING (COAL-TRADING ASSOCIATION) Hoofdkantoor te Utrecht – Filialen te Amsterdam en Rotterdam ONTVANG- EN BETAALKAS NIEUWE DOELENSTRAAT 20Š22, AMSTERDAM Kapitaal … 5.000.000,Š Reservefonds … 1.000.000,Š Rentevergoeding voor gelden i deposito: direct opvorderbaar … 2 % met 10 dagen opzegging. . 2M % Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden OPEN EN GESLOTEN BEWAARGEVING VOLGENS REGLEMENT SAFE-DEPOSIT. RAADGEVEND BUREAU VOOR ORGANISATIE Ir. V. W. VAN GOGH HEERENGRACHT 125 Ir. ERNST HYMANS AMSTERDAM Verschenen %€’ De Vestigingsfactoren der Katoenindustrie in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika door Dr. J. WISSELINK Prijs ingenaaid f 6.Š Gebonden f 7.50 Moge dit gave en rijpe werk de belangstelling vinden die het verdient. Wetenschap, industrie en arbeid zijn door de verschijning ervan gelijkelijk gediend. Prof. VOLMER in —De Naamlooze Vennootschap ™. Nijgh & Van Ditmar™s Uitgevers Mij. – Rotterdam. Verschenen: Florilegio de Prosistas Espanoles de los periodos rom^ntico, realista, actual, con notas biogr^ficas y con una breve historia de la literatura espaöola, compilado y ampliamente anotado POR J. B. KERPESTEIN Profesor de la escuela superior de altos estudios comer- ciales, de la escuela superior técnica y de la escuela de comercio püblica. T O MO I y II Prijs per deel f3.25 NIJGH & VAN DITMAR™S UITG.-MIJ-ROTTERDAM Waarom adverteeren in, en ™n exempl. koopen van KELLY™S DIRECTORY! Omdat deze uitgave jaarlijks wordt gekocht en geraadpleegd door tien. duizende groote firma™s over de geheele wereld, en U, wanneer Uw naam daarin opvallend is gedrukt, voortdurend exportaanvragen zul™ ontvangen. Op Uw beurt vindt U er de adressen in van alle handelslichamen, welke in Uw artikel belang stellen, zoodat de gelegenheid om het aantal Uwer relaties uit te breiden, voor het grij¬ pen ligt. Wanneer U Exporteur, Importeur, Fabrikant of Groothandelaar is, moogt U niet nalaten zich ten minste van de uitstekend bekend staande Kelly™s Directory op de hoogte te stellen. Vraagt kosteloos prospectus of bezoek van een vertegenwoordi. ger aan NIJGH & VAN DITMAR™S UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ WIJNHAVEN 113 Š ROTTERDAM TELEFOONNUMMER 7843 Verschenen: Leerboek der Organisatie en Techniek ran den Handel voor Handelsscholen DE GOEDEREN HANDEL DOOR J. GROOTEN Leeraar M.O. Wiskunde en Boekhouden Dir. der Levensverz. Mij N. O.G., A™dam en P. BEISHUIZEN Gzn. Leeraar aan de Handelsscholen van de Alg. Winkeliersvereeniging, Amsterdam Deel I f 1.50 Deel II f 1.75 Nijgh & v. Ditmar™s Uitg.-Mij, Rotterdam 3 OCTOBER 1928 AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN Economisch-Statistische Berichten ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN 13E Jaargang WOENSDAG 3 OCTOBER 1928 No. 666 INHOUD. biz. Het Handelsverkeer door het Panamakanaal 1927-™28 door W. G. H. van der Zweep . 856 De nieuwe plannen met de V.O.V. door Prof. Br. A. 0. Holwerda. 8K8 De ontwikkeling der Gemeenteschulden door Dr. F. M. Wibaut met Naschrift door Mr. Dr. A. van Doorninck 860 De ontwikkeling der Gemeenteschulden door M. Joëls Jr. 864 BUITENLANDSOHE MEDEWERKING: Het Federal Reserve System in 1927 door Dr. F. H. Repelius . Rfi4. Aanteekeningen: De Landbouwexportgewassen van Ned.-Indië in 1927 865 Het tweede verslag van het Verbond van Neder- landsche Werkgevers . 000 Overzicht van Tijdschriften . — __867 Maandcijfers : Posterijen, Telegrafie en Telefonie. 868 Rijkspostspaarbank . 868 Postchèque en Girodienst . 868 Résumé uit het —Monthly Bulletin of Statisticsfl. … 868 Giro-kantoor der Gemeente Amsterdam . 869 Statistieken en Overzichten. 869 878 Geldkoersen. 1 Bankstaten. 1 Goederenhandel. Wisselkoersen. | Effectenbeurzen. | Verkeerswezen. f 24,9 mill, te zijn toegenomen. Deze stijging laat zich voor een groot deel verklaren uit de crediet- eischen van den Staat. Het bedrag der rechtstreeks bij de Bank geplaatste schatkistpromessen steeg in de afgeloopen week van f 4 millioen tot f 22 millioen. De beleeningen geven een vermeerdering van f 12,6 millioen te zien. Het renteloos voorschot aan het Rijk blijkt met een kleine f 500.000 te zijn gestegen. De goudvoorraad der Bank klom met f 80.000. De zilvervoorraad nam met f 700.000 af. De post papier op het buitenland vertoont een vermeerdering van f 4,9 millioen, terwijl de diverse rekeningen op de actiefzijde der balans een stijging van f 24 mil¬ lioen te aanschouwen geven. De biljettencirculatie vermeerderde met f 57,9 millioen. De rekening-courant-saldi klommen met f 7,6 millioen. Het beschikbaar metaalsaldo bedraagt f 13,8 millioen minder dan verleden week. Het dekkingspercentage is ruim 60}-$. * * * Van de wisselmarkt valt weder weinig te ver¬ melden ; de meeste koersen ondergingen weder geen verandering van beteekenis. Dollars schommelden tusschen 2.495/16 en 2.493/8; Ponden tusschen 12.091/ie en 12.091/4, terwijl de laagste en hoogste koersen voor Marken 59.41 en 59.44 waren. Spanje was opnieuw flauw; maar ook hier waren de schommelingen ge¬ ring. Geopend op 41.17}-$ werd aan het einde der week voor 41.07}-$ afgedaan. Gisteren kwam er echter weder een gevoelige daling en werd voor 40.90 ver¬ handeld. LONDEN, 1 OCTOBER 1928. Het einde van de maand en het kwartaal bracht niet de gebruikelijke pressie voor geld, welke de markt zeer zeker had verwacht, maar welke min of meer tot veler verwondering uitbleef. De omzet was Zaterdag 1.1. vooral zeer groot, doch verliep vlot, zoodat de prijzen voor daggeld laag bleven. Wat disconto betreft, de prijs herstelde zich Vrijdag zooals te voorzien was geweest, tot ± 4% pCt. voor vol driemaands, nu Januari, papier, terwijl de zeer lage prijzen voor einde December wissels behouden blijven. Er zijn de laatste weken belangrijke posten goud voor Duitsche rekening aan de markt en aan de Bank onttrokken, die echter uit hoofde van de bijzonder sterke positie van de Bank geen noemens- waardigen invloed hebben gehad op geld en disconto- koersen, ofschoon de markt zich natuurlijk wel be¬ wust is, dat voorzichtigheidshalve geen grootere afwijking van het Bankdisconto toelaatbaar is. INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN. Algemeen Secretaris: Mr. Q. J. Terpstra. ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN. COMMISSIE VAN ADVIES: Prof. Mr. D. van Blom; J. van Hasselt; Jhr. Mr. L. H. van Lennep; Mr. K. P. van der Mandele; Prof. Dr. E. Moresco; Prof. Dr. N. J. Polak; Mr. Dr. L. F. II. Regout; Dr. E. van Wélderen Baron Rengers; Prof. Mr. H. R. Ribbius; Jan Schilthuis; Mr. Q. J. Terpstra; Prof. Mr. F. de Vries. Gedelegeerd lid: Prof. Mr. Dr. G. M. Verrijn Stuart. Redacteur-Secretaris: S. Posthuma. Secretariaat: Pieter de Iloochweg 122, Rotterdam. Telefoon Nr. 3000. Postrekening 8408. Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p. in Nederland … 20,Š. Buitenland en Koloniën … 23,Š per jaar. Losse nummers 50 cents. Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het weekblad gratis. Advertenties … 0,50 per regel. Plaatsing bij abonnement volgens tarief. Administratie van abonnementen en adver¬ tenties: Nijgh & van Ditmar™s Uit gevers-Maatschappij, Rot¬ terdam, Amsterdam, ™s-Gravenhage. Postchèque- en giro¬ rekening No. 6729. 3 OCTOBER 1928. In den toestand van de geldmarkt kwam geen ver¬ andering; het aanbod van geld blijft gering. De prolongatie noteering schommelde tusschen en 4M pCt, en particulier disconto noteerde meestal zeer dicht in de nabijheid van het officieele tarief der Nederlandsche Bank. Callgeld was aanvankelijk iets gemakkelijker, maar bij de maandswisseling werd de vraag weer vrij dringend, zoodat tot fyi pCt. betaald werd. * * * Op den weekstaat van De Nederlandsche Bank teekent zich duidelijk de invloed van de maandwis- seling af. De post binnenlandsche wissels blijkt met 856 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 HET HANDELSVERKEER DOOR HET PANAMAKANAAL 1927-™28. Panama- en SuezJcanaal. Op 15 Augustus 1914 werd het Panamakanaal voor de zeescheepvaart geopend, nadat reeds op 18 Mei van dat jaar een sleep van drie met suiker geladen lichters van de American Hawaiian Steamship Com¬ pany van Balbao naar Cristobal was vertrokken. De eerste jaren van het bestaan van den nieuwen ver¬ keersweg stonden geheel in het teeken van den we¬ reldoorlog, die handel en verkeer verlamde en tot 1918 een voortdurende vermindering van de scheeps- ruimte der wereld met zich bracht. Anderzijds had het optreden van de Duitsche onderzeesche booten ten gevolge, dat de scheepvaart van onzijdige landen, als Nederland en de Scandinavische rijken, den ge¬ vaarlijken weg door het Suezkanaal voor dien door het Panamakanaal verwisselde. In het eerste boekjaar van het Panamakanaal om¬ vatte het handelsverkeer 1075 doorvaarten, een bruto scheepsinhoud van 5,4 millioen reg. ton en een ge¬ laden goederenhoeveelheid van 4,9 millioen long ton; gedurende het boekjaar 1927Š™28 zijn deze getallen tot meer dan het zesvoud gestegen en besomde het verkeer 6456 doorvaarten, 37,2 millioen bruto reg. ton en een lading van 29,6 millioen long ton, over¬ eenkomende met 30,1 millioen metrische ton. Hier¬ mede heeft het Panamakanaal ongeveer dezelfde ver¬ keersdichtheid als het Suezkanaal bereikt, door welk laatste in de overeenkomstige maanden van 1927Š™28 6850 schepen, met een bruto inhoud van 42 millioen reg. ton en een goederenhoeveelheid van 31 millioen metrische ton voeren, vooral indien in aanmerking wordt genomen, dat in deze opgaaf 244 oorlogsbodems zijn begrepen. Ook uit een vergelijking betreffende het laatst verstreken kalenderjaar blijkt een nagenoeg gelijk verkeer der beide interoceanische doorvaarten: Omschrijving van het verkeer Verkeer in het kalenderjaar 1927 door het Panamakanaal door het Suezkanaal Aantal doorvaarten Bruto reg. ton …. Netto reg. ton …. Lading (metrische t.) 6.085 36.381.124 22.353.512 29.568.179 5.5441) 40.126.970 28.961.717 29.524.000 !) Waaronder 233 oorlogsbodems. Nederland en het Panamakanaal. Met dit toenemend verkeer ging een stijgend ver¬ toon van de Nederlandsche vlag gepaard, vooral na 1922, en blijkens de volgende statistiek besomde de doorvaart van schepen van dezen landaard in het laatste jaar onder verslag een hooger cijfer dan in eenig van de voorgaande: Belastingj aar eindigende 30 Juni 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 Aantal doorvaarten onder Ned. vlag Netto ton: meting Pan am ak an. X 1000 7 15 74 48 19 29 50 66 109 102 102 93 105 137 21 40 261 198 88 153 249 293 511 552 531 531 575 644 Lading: long ton van 1016 Kg. X 1000 26 62 314 233 119 128 216 291 488 574 619 553 572 637 Twee diensten zijn in dit verband van bizondere beteekenis, namelijk: de Zuid Pacific Lijn van de N.V. Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maat¬ schappij, een 14-daagsche vrachtdienst met beperkte vervoergelegenheid voor reizigers van Hamburg, Am¬ sterdam, Rotterdam en Antwerpen naar Curasao, Cristobal, (Panamakanaal Gebied) en bijna alle ha¬ vens aan de Westkust van Zuid Amerika, en een vrachtdienst van de —Holland Amerika Lijnfl, uitgaan¬ de van Hamburg, Rotterdam, Antwerpen en Londen, met bestemming naar de Westkust van Noord Amerika, uit het Zuiden en graan uit het Noorden vormen daar- De verdeeling van de vaargebieden in den Grooten Oceaan, die op deze wijze tusschen de genoemde maatschappijen tot stand kwam, vindt haar neerslag in het onderstaande overzicht, volgens hetwelk de Zuid Amerikaansche Pacific-havens in de eerste zes maanden van het loopende jaar 27 maal door de Am- sterdamsche reederij en de Noord Amerikaansche 11 maal door de Rotterdamsche reederij uitgaand wer¬ den bevaren; de hoeveelheid lading, overwegend uit stukgoed bestaande, is voor iedere doorvaart afzon¬ derlijk vermeld. Op de vaart huistoe werd de vlag van de Amsterdamsche reederij 25 maal en die van de Rotterdamsche 10 maal gezien. In den desbetreffen- den staat treedt voorts het belangrijke aandeel van de grondstoffen in de thuisvracht aan den dag; salpeter uit het Zuiden en graan uit het Noorden vormen daar¬ van de ruggegraat. Verkeer door het Panamakanaal onder Nederlandsche vlag in het eerste halfjaar 1928. I. Richting naar den Grooten Oceaan. Bestemmingshaven Koninklijke Boot Buenaventura (Columb.) Tumaco (Columbia) Guayaquil (Ecuador) Callao (Peru) . Corral (Chili). Talcahuano (Chili)…. Valparaiso (Chili) …. Holland-Amerika Lijn Porti. (Oregon, U.S.A ) Vancouver (Br.Columb.) Anglo Saxon Petri. Mij. Halcyon Lijn. Van Nievelt, Goudriaan Rotterdamsche Lloyd. . Voorts een baggermolen II. Richting naar Aantal doorvaarten 5 1 5 1 13 Lading uitgedrukt in long ton onderscheidenlijk: 475, 565, 306, 174, 387 78 46, 142, 3.493, 110, 183 668 3.298, 4.150, 3.103, ‘ 4.092, 2.310, 3.605, 3.488, 3.977, 2.588, 3.401, 4.944, 4.450, 6.813 2.643 4.742 3.762, 2.295, 4.576 962, 4.307, 6.511,4.761 3.279,3.910,5.477,3.668 t Ballast den Atlantischen Oceaan. Vertrekhaven Koninklijke Boot Corral (Chili) … Valparaiso (Chili) 1 10 Coquimbo (Chili). Guayaquil (Ecuador) . . Holland-Amerika Lijn V ancouver (Br. Columb.) Victoria (Br. Columbia) LosAngeles (Californië) 1 Petrol. Mij. La Corona Los Angeles (Californië) 1 Halcyon Lijn Vancouver (Br. Columb.) I Van Nievelt, Ooudriaan Vancouver(Br. Columb.) 1 Hudig en Veder Tocopilla (Chili) 1 *) Waar niet anders vermeld Aantal doorvaarten Lading uitgedrukt in long ton onderscheidenlijk :x) 8.335 (Salpeter), 8.680 (Salpeter), 10.490 (Sal¬ peter), 8.111, 10.082, 8.685,8.492, 8.012 13.004 (Salpeter), 4.414 (Salpeter), 4.851, 4.302 (Salpeter), 7.788,12.717 (Salpeter) 5.378 420,272,234,435, 332, 306, 399, 122, 208, 216 9.623, 9.083, 9.537, 10.401 (Graan, fruit, stukgoed), 9.841, 9.557, 9.062 9.665 (Tarwe, gerst),” 10.003 9.700 5.530 (Stookolie) 9.952 (Tarwe) 10.670 (Tarwe) 6.000 (Salpeter) stukgoed. 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 857 Beliep de onder Nederlandsche vlag door het Pa- namakanaal verscheepte goederenhoeveelheid in het eerste halfjaar van 1928: uitgaand 107.739 long ton en huistoe 254.915 long ton, geheel anders is het beeld van de goederenbeweging door dezen vaarweg herkomstig uit, of bestemd voor Nederlandsche ha vens. De uit Nederland verzonden lading blijft met 41.473 long ton onder de helft van de door de Neder landsche vlag gedekte uitgaande goederen en de vraag doet zich voor, of dit zijn oorzaak in vracht vervoer voor buitenlandsche rekening vindt, in het bizonder op de Zuidelijke vaargebieden, daar hier de verhouding van de ladingen aldus was: Nederland¬ sche vlag uitgaand 64.231 long ton en Nederlandsche herkomst 3118 long ton, terwijl deze getallen voor de Noordelijke Pacific-havens onderling niet veel uiteen- loopen. Het omgekeerde doet zich bij de thuisvrachten voor, die met een voor ons land bestemde lading van 355.092 long ton, de in het teruggaand verkeer door de Nederlandsche vlag gedekte goederen ver over¬ treffen. Dit vindt zijn oorzaak in het feit, dat uit de Noord Amerikaansehe havens 314.408 long ton lading door het Panamakanaal naar Nederland werd ver¬ stuurd, doch slechts 122.630 long ton goederen onder Nederlandsche vlag de Oostelijke richting volgde. De uit de Zuidelijke vaargebieden naar ons land verzon¬ den goederen, besommen de 39.084 long ton, bleven daarentegen ver beneden de van daar onder Neder¬ landsche vlag weggezonden lading, ter grootte van 132.285 long ton. Eenige nadere bi zonderheden dienaangaande mogen uit de thans volgende statistiek blijken: Goederenbeweging door het Panamakanaal van/naar Neder¬ land naar/van de hieronder genoemde gebieden ge¬ durende het eerste halfjaar 1928, uitgedrukt in long ton van 1016 Kg. Landen Van Neder¬ land Naar Neder¬ land 1.166 10 1.501 441 3.118 33.168 2.131 3.056 38.355 41.473 14.984 78 947 23.075 39.084 74.918 236.162 3.328 314.408 1.600 ‘355.092 Chili. Columbia. Ecuador . Peru. Westkust Zuid Amerika D.a.g. Zuid Amerika tezamen… Westkust Ver. Staten . Westkust Canada . Westkust Midden Amerika.. Noord Amerika tezamen . Australazië. Gezamenlijke goederenbewe¬ ging van/naar Nederland Het verkeer volgens den landaard. De. volgende tabel geeft voor het boekjaar 1927Š ™28 een indeeling van het handelsverkeer naar de vlag¬ gen onder welke de schepen voeren. Het aantal vlaggen, dat tijdens het laatste boek¬ jaar in het Panamakanaal vertegenwoordigd was, be¬ liep 23, tegen 25 in het voorgaande jaar, doordat toen Argentinië en Mexico elk met één schip vertegen¬ woordigd waren. De Vereenigde Staten hadden in het laatst verstre¬ ken boekjaar 42,6 pCt. van alle doorvaarten voor hun rekening; het aantal van dit land in den netto tonnen¬ inhoud beliep 46,7 pCt., dat in de door het Kanaal verscheepte goederenhoeveelheid 48,1 pCt. en het bracht 46,8 pCt. van de kanaalgelden op. In het voor¬ gaande boekjaar waren deze verhoudingen: doorvaart 49 pCt., tonneninhoud 53,05 pCt., lading 54,9 pCt. en kanaalgelden 52,5 pCt., zoodat het aandeel van ge¬ noemd gebied in alle onderdeelen van het verkeer achteruit ging. Hiertegenover staat weliswaar een stijging van het volstrekte aantal doorvaarten, doch de cijfers van tonneninhoud, lading en kanaalgelden daalden ook in volstrekten zin. De elf landen, welker aandeel in den netto tonnen¬ inhoud van het verkeer door het Panamakanaal ge¬ durende het laatste boekjaar 200.000 ton of meer Land België. Chili . Colombia . Costa Rica. Danzig . Denemarken. Duitschland . Ecuador . Finland. Frankrijk . … Griekenland ……. Groot Brittannië .. Honduras Italië . Japan . Joego Slavië . Nederland. Noorwegen. Panama. Peru . Spanje . Ver. St. v. Amerika Zweden . Aantal door¬ vaarten Bruto reg. ton Netto reg. ton 13 32 99 2 29 69 316 1 3 127 12 1.842 1 118 188 53 137 313 138 53 46 2.753 111 Te zamen 1927-™28 Belastingj. 1926-™27 1925-™26 6.456 5.475 5.197 82.146 194.625 56.246 246 251.758 339.196 1.185.859 405 8.566 728.437 53.609 11.087.242 1.636 766.559 1.158.651 272.599 754.684 1.439.748 106.998 205.166 212.655 17.377.580 918.263 37.202.874 10 49.168 105.438 35.106 144 142.955 217.474 712.360 308 6.212 449.915 32.947 .853.880 940 469.077 778.657 171.872 453.650 883.519 66.346 111.982 132.810 .749.252 423.677 Lading: long ton v, 1016 Kg. 67.411 81.678 33.909 ** * 154.597 380.240 1.185.421 500 9.544 600.421 66.554 8.075.022 552 498.807 1.041.166 309.356 637.178 1.268.124 65.559 96.175 104.606 14.248.735 7C5.154 22.847.689 33.555.817 20.618.253 31.672.618 19.548.881 29.630.709 27.748.215 26.037.448 bedroeg, werden hieronder naar de grootte van dit verkeer gerangschikt, waarbij de cijfers voor 1927 ter vergelijking werden opgenomen. Land Ver. Staten . . Gr. Brittannië Noorwegen…. Duitschland . . Japan . Nederland …. Frankrijk …. Italië . Zweden . Denemarken . . Joego Slavië .. Alle anderen . . Aantal doorvaarten 1927 1928 2.685 1.351 265 212 165 105 116 74 106 46 14 336 2.753 1.842 313 316 188 137 127 118 111 69 53 431 Netto ton: meting Pa- namakan. X 1000 1927 13.915 6.943 908 780 818 575 536 344 395 198 57 759 1928 13.753 8.977 1.181 996 909 644 581 581 480 285 219 852 Lading: long ton van 1016 kg. X1000 1927 1928 15.242 6.437 1.052 974 1.037 572 530 308 652 262 77 606 14.249 8.075 1.268 1.185 1.041 637 600 499 705 380 309 681 Te zamen. . ] 5.475 [ 6.456 jt>6.228|29.459|27.748j29.631 Van elk van deze elf landen, te midden waarvan Nederland de zesde plaats bekleedt, nam de netto tonneninhoud ten opzichte van het vorige boekjaar toe, behalve, zooals reeds werd vermeld, van de Ver¬ eenigde Staten, van welke de tonnage met 1,2 pOt. verminderde. Voor de andere landen beliep de toe¬ neming, bij een gemiddelde stijging voor het geheele verkeer, van 12,3 pOt.: Groot Brittannië 29,3 pOt. Noorwegen 30,1 pOt., Duitschland 27,7 pOt., Japan 11,1 pCt., Nederland 12,1 pCt., Frankrijk 8,4 pCt., Italië 68,6 pCt., Zweden 21,5 pCt., Denemarken 43,8 pCt. en Joego Slavië 281,9 pCt. Het gezamenlijke verkeer. In het laatste jaar onder verslag werden de cijfers van het verkeer door het Panamakanaal gedurende 1926Š™27 aanzienlijk overtroffen, zoodat de verkeers¬ dichtheid van het zeer drukke jaar 1923Š™24 ten tweeden male bij die van de latere tijdperken ten achter bleef: . Inhoud van de schepen in 1000 reg. ton Belasting, jar. eind. 30 Juni Aantal door¬ vaarten 1915.. 1919.. 1924.. 1927.. 1928.. 1.075 2.024 5.230 5.475 6.456 bruto 5.417 7.877 33.412 33.556 37.203 netto (Meting Panama Kan 3.793 6.125 26.149 26.228 29.459 Lading in 1000 long ton van 1016 kg. 4.888 6.917 26.995 27.748 29.631 858 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 Het dagelijksch gemiddelde van de beweging van koopvaarders beliep 17,63 doorvaarten, tegen 15 in het voorgaande boekjaar, terwijl het hoogste gemid¬ delde van het tijdperk onder verslag met 19 doorvaar¬ ten in December 1927 werd bereikt. De daling van het gemiddelde aantal doorvaarten per dag gedurende Juli-December 1927, beloopende 17,97, tot gemiddeld 17,30 doorvaarten in de eerste zes maanden van 1928, vindt haar oorzaak in den sterken achteruitgang van het vervoer van petroleum sedert Januari jl. Het verminderen van de olieverschepin- gen werd evenwel ten deele door het toenemen van het vervoer van Canadeesch graan door het Panama- kanaal naar Europa goed gemaakt. De tanhvaart. Er voeren gedurende 1927Š™28 in beide richtingen 1121 tankschepen door het Panamakanaal; deze had¬ den een netto inhóud van 6,2 millioen reg.ton en een lading van 5,8 millioen long ton, hetgeen aanzienlijk minder is dan in het voorgaande jaar en, voor zoover tonneninhoud en lading betreft, ook minder dan in het boekjaar 1925Š™26. De groote beteekenis van de tankvaart voor het Kanaal volgt onder meer uit het feit dat deze, ondanks den aanmerkelijken achteruit¬ gang van het vervoer van aardolie sedert het vorige jaar, toch nog 17,3 pCt. van het geheele handelsver¬ keer beslaat en 21,2 pCt. van den gezamenlijken netto- inhoud, 19,7 pCt. van alle ladingen en 20,1 pCt. van de kanaalgelden op haar rekening komen; aardolie en haar derivaten bleven de goederensoorten, die in gróo- tere hoeveelheden dan eenige andere door het Kanaal werden verscheept. De volgende statistiek van het verkeer met tank¬ schepen licht het een en ander nader toe; er blijkt ook uit, dat het vervoer van aardolie zich vrijwel geheel in Oostelijke richting beweegt. 1) Richting en tijdperk Aantal door¬ vaarten Netto ton: Lading: meting long ton Panama van Kanaal | 1016 KG. Atlantische-Groote Oceaan 1927 Juli-December …. 1928 Januari-Juni …. 1927-™28 Belastingjaar . 342 1.927.784 235 1.252.638 577 3.180.422 97.215 120.863 218.078 2) Groote-Atlantische Oceaan 1927 Juli-December …. 1928 Januari-Juni …. 1927-™28 Belastingjaar . 322 222 544 1.840.564 1.222.983 3.063.547 3.412.348 2.199.296 5.611.644 3) Beide richtingen 1927-™28 Belastingjaar . 1926-™27 1925Š™26 1.121 1.324 1.090 6.243.969 7.624.112 6.343.240 5.829.722 7.250.579 6.073.779 De vermindering van het verkeer met tankschepen vindt zijn oorzaak in het dalen van den uitvoer van petroleum uit Californië gedurende de eerste zes maanden van 1928, hetgeen er toe heeft geleid, dat vele van de vaartuigen, die geregeld bij het vervoer uit het Californische wingebied emplooi vonden, thans gebruikt werden voor het vervoer van olie uit de vel¬ den in Texas, Columbia en Venezuela, alwaar de be¬ drijvigheid in het laatste halfjaar onder verslag aan¬ zienlijk toenam. Het vervoer van aardolie door het Kanaal daalde zoo aanzienlijk, dat er in het eerste halfjaar van 1928 slechts 11 millioen barrel werd verscheept, tegen 56 millioen barrel in 1923, dat is nagenoeg drie keer de voortbrenging van de Nederlandsch-Indische olievel¬ den. Vooral de ruwe olie is door deze vermindering ge¬ troffen ; een gedeelte hiervan wordt, voor zoover het Californische olie betreft, ook als stookolie gebruikt, omdat een deel van het voortbrengsel van dit winge¬ bied zich lastig laat zuiveren en uit dien hoofde veelal in ruwen staat als drijfkracht voor schepen wordt toegepast. Door de overvloedige winning van ruwe aardolie ontstond er namelijk in 1923 een groot aanbod, waar¬ door de prijs daalde; de werking van deze prijsver¬ mindering werd op haar beurt ongunstig door de vrachttarieven beïnvloed, daar het Californische win¬ gebied, dat verder dan de Mid Continentvelden van de belangrijkste verbruiksplaatsen in de Vereenigde Staten is verwijderd, thans zijn hoogere vrachten op een lageren prijs moest verhalen. Dit nadeelige vracht- verschil drukt veel minder op de duurdere gezuiverde olie en bovendien veroorzaakte het toenemende auto¬ verkeer een levendige vraag tot hooge prijzen naar benzine Š het belangrijkste deel van deze soort Š zoodat de zuivering ter plaatse van de Voortbrenging werd bevorderd en er in de laatste twee kalenderjaren bijna acht maal zooveel gezuiverde olie als in 1923 door Californië werd uitgevoerd. De uit de mededinging van Texas en Venezuela voor de petroleummaatschappijen ontstane nadeelige toestand op de Oostelijke markt voor stookolie, heeft deze brandstof in het loopende jaar vrijwel uit het verkeer door het Panamakanaal doen verdwijnen: 1) Vervoer gedurende JanuariŠ15 Juli (X 1000 barrel) Soorten van olie 1927 1928 in 1928 meer minder 5.017 4.780 2.269 5.956 2.381 112 1.352 7.750 1.794 2.635 4.668 918 Diesel- en gasolie.. Benzine. Het vervoer van tarwe. Na petroleum en hout komt de tarwe als derde be¬ langrijke goederensoort in het verkeer door het Pa¬ namakanaal. Hiervan beliep het gezamenlijke vervoer in het laatste boekjaar 3 millioen long ton, dus meer dan het dubbele van het vorige jaar en bijna 15 pCt. van het geheele goederenvervoer naar den Atlanti- schen Oceaan. Canada leverde van deze tarwever- schepingen 1,9 millioen long ton, terwijl 1,1 millioen long ton uit de Vereenigde Staten stamde. In het volgende overzicht zijn de graanverschepin- gen van de belangrijkste wingebieden door het Pana¬ makanaal sedert 1922 vermeld; dit geheele verkeer bewoog zich in Oostelijke richting, graanvervoer naar de Stille Zuidzee komt zoo goed als niet voor. Belast. jaar Canada Ver. Staten v. Amerika Noord- Amerika n. a. g. Andere gebieden Tezamen 1922.. 1923.. 1924.. 1925.. 1926.. 1927.. 1928.. 52.382 340.506 910.584 511.300 774.298 717.920 1.901.241 705.922 455 229 384.424 387.436 363.470 739.451 1.124.588 15 947 13.159 14.030 17.837 34.927 13.956 5.144 30.485 7.498 43.350 162.271 15.046 6.049 4.911 804.736 816.392 1.352.388 1.078.844 1.187.741 1.477.376 3.035.884 Zooals het blijkt is de verscheping van graan uit Canada en de Vereenigde Staten in het afgeloopen jaar zeer aanzienlijk toegenomen; die van het eerst¬ genoemde land zelfs tot meer dan het dubbele van 1926Š™27. De sterke ontwikkeling van den Canadee- schen graanuitvoer vindt, behalve in de ruime oogsten van Alberta, zijn belangrijkste oorzaak in het verbe¬ teren van de verwerking van het graan te Vancouver. Meer dan 96 pCt. van de tarweverschepingen was voor het Vereenigd Koninkrijk en het vasteland van Europa bestemd. Zw. DE NIEUWE PLANNEN MET DE V.O.V. Bij Koninklijke Boodschap No. 1 is in het nieuw aangevangen parlementaire jaar ingediend een wets¬ ontwerp tot wijziging der Ouderdomswet 1919 (in de wandeling kortweg de V.O.V. genoemd) en een daar¬ mede samenhangende wijziging van de Wet op de Rijksverzekering Bank. 1) Belangstellenden in de voortbrenging van petroleum zij voor het waardoor en hoe van dezen gang van zaken naar het belangrijke artikel van den heer Wilhelm Mautner in E.-S. B. van 22 Februari d. j. verwezen. 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 859 Het is een eenigszins zonderlinge lap, die er thans wederom in het kleed onzer sociale verzekering zal worden gezet, en wat erger is, een in het geheel niet passende lap. Want dit wetsontwerp is practisch een definitieve stap in de richting van een staatslevens- verzeker ingbedrijf. De oorspronkelijke V.O.V. was niet anders dan het scheppen van een gelegenheid om hen, die buiten de Invaliditeitswet vielen toch de voordeelen dier wet te brengen, eensdeels gratis, eensdeels tegen veel te lage premie en de allerjongsten tegen netto premie, d.w.z. zij betaalden de eigenlijke verzekering zelve, doch de administratiekosten bleven ten laste van den Staat. Reeds tegenover deze oorspronkelijke V.O.V. stonden velen sceptisch, en naar achteraf blijkt, niet ten on¬ rechte, want al heeft men de gratis renten uiteraard dankbaar geaccepteerd, tot het sluiten van een verze¬ kering en het daarvoor betalen van premie, zij het dan ook nog zoo veel beneden kostprijs, heeft men maar betrekkelijk weinigen kunnen overhalen. Van wat er op deze wijze gesloten is, wordt voor een niet gering deel betaald door anderen dan de verzekerden zelf, armbesturen, diaconiën, enz. Men kan echter over deze oorspronkelijke V.O.V. denken zooals men wil, één ding moet ieder toegeven, deze paste althans in het kader onzer sociale verzekering. Daarna is de V.O.V. voortdurend op de helling ge¬ weest en elke reparatie bracht een aanwijzing van de richting, waarin de uitvoerende organen de V.O.V. zoo gaarne zouden dringen: een staats-levensverzeke- ringsbedrijf. Zoo werd de tot de V.O.V. toegelaten kring verruimd, zoodat nu iedereen zich daar een rente kan verzekeren; het bedrag, dat verzekerd kan worden werd tot … 20 per week opgevoerd. Anderzijds echter verviel de gelegenheid tot het sluiten tegen netto premie en werden premiën ingevoerd, die, be¬ halve de kosten der verzekering zelf, ook de admini¬ stratiekosten moesten dekken. Dit noemt men de self-supporting verzekering. Self-supporting is maar betrekkelijk, want het eerste daarvoor ingevoerde ta¬ rief, dat sedert door een hooger tarief vervangen is, kan moeilijk self-supporting worden genoemd. 1) Alle uitbreidingen waren tot nu toe echter met wat goeden wil nog wel als passend in het kader der so¬ ciale verzekering te zien. Nu echter laat men eiken schijn daarvan los. Bij het onderhavige wetsontwerp wordt, behalve enkele wijzigingen van minder belang: 1°. de zoogenaamde self-supporting verzekeringen ondergebracht in een afzonderlijk fonds, los van de fondsen der sociale verzekeringen, en waar, zooals de M. v. T. opmerkt, de selfsupporting verzekering over¬ eenkomst vertoont met de verzekering bij het particu¬ lier verzekeringsbedrijf, moet men ook overigens bij de gewoonten van dit bedrijf aansluiting zoeken en jaarlijks een balans opmaken. Op zichzelf is dit alles zeker niet onjuist, doch de gecursiveerde woorden dui¬ den maar al te duidelijk aan, waar men heen wil. 2°. de vormen van verzekering, die men voortaan kan sluiten, uitgebreid met een tweetal nieuwe vor¬ men: pensioenverzekeringen met restitutie van pre¬ mie bij overlijden vóór den pensioensleeftijd, en we- duwepensioen. Beide vormen van verzekering passen niet meer in het kader van wat de sociale verzekering brengt. Van het weduwepensioen zou men dit desnoods nog kunnen zeggen, hoewel de I.W. alléén pensioen toekent aan weduwen, die invalide of ouder dan 60 jaar zijn, maar van de premierestitutie, die in wezen een kapitaal- uitkeering is, kan men zulks nooit of te nimmer be¬ weren. Dat men gelijktijdig het maximum te verzekeren bedrag terugbrengt van … 20 per week op … 10 is wol een stap terug, maar een practisch onbeteekenende stap, immers boven de … 10 worden ook thans bij de V.O.V. weinig verzekeringen gesloten. Trouwens ook 1) Men zie het artikel van den heer H. T. Hoven in num¬ mer 632 en zijn polemiek met den heer K. Lindner in No. 635 en 637 van dit blad. … 10 gaat nog aanmerkelijk uit boven datgene dat de I.W. ooit kan geven. Over de behoefte aan een Staats-levensverzekering bedrijf kan men verschillend oordeelen. Nadat in 1922 de Wet op het Levensverzekeringbedrijf is ingevoerd, die het geheele bedrijf onder Staatstoezicht bracht, welk toezicht naar aller gevoelen goed werkt, zou men uit dien hoofde alléén al kunnen concludeeren, dat er aan een Staatsbedrijf allerminst behoefte is. Boven¬ dien is het overheidsbedrijf, zooals dit is opgezet door de Raden van Arbeid, met op provisie werkende agen¬ ten, inspecteurs enz., een min of meer getrouwe copie van het particulier bedrijf. De ervaring tot nu toe opgedaan is, dat het is uitgesloten, dat de overheid het bedrijf beter zal gaan voeren en het is ook uitge¬ sloten, dat de overheid de verzekering goedkooper zal maken. Doch zelfs al zou men een overheidsbedrijf als zoo¬ danig toejuichen, dan meen ik, dat een overheidsbe¬ drijf als het onderhavige toch door velen als zeer on- gewenscht moet worden beschouwd, al was dit alléén maar reeds hierom, dat de verzekering, die het over¬ heidsbedrijf voortaan zal hebben aan te bieden, op verre na niet de beste is, en propaganda op eenigszins beteekenende schaal voor deze vormen moreel nauwe lijks verdedigbaar is. Zeker, het verzekeren van een weduwepensioen is een zeer altruïstische daad. Maar niettemin is in het particuliere bedrijf de ervaring opgedaan, dat deze vorm als vrijwillige verzekering weinig in trek is. En terecht. Men verzorgt op deze wijze alléén maar één met name genoemde echtgenoote, dus niet bijvoorbeeld de kinderen, niet het gezin, niet de echtgenoote na her¬ trouwen. Bij overlijden van de verzorgde vrouw vóór den man vervalt de verzekering zonder eenigerlei uit keering. Om al dergelijke redenen behoort het wedu wepensioen tot die vormen van verzekering, die men op een gegeven oogenblik sluit, omdat deze op dat mo¬ ment weliswaar voor de behoeften past, maar die, om¬ dat de verzekering te weinig soepel is, niet meer past als de behoeften of omstandigheden zich eenigszins wijzigen. En daar levensverzekeringen voor een zeer langen termijn worden aangegaan, komen gewijzigde omstandigheden in heel veel gevallen voor. En nu spreek ik nog niet eens over den weinig aan- trekkelijken vorm, waarin de V.O.V. weduwepensioen zal sluiten. In verband toch met de overwegende moei lijkheden, die ongetwijfeld het bij de particuliere maatschappijen gebruikelijke geneeskundig onderzoek voor de overheid zou medebrengen, moet men weduwe¬ pensioen met carenztijd sluiten, d.w.z. eerst als de ver¬ zekering eenige jaren van kracht is, gaat het risico der verzekering pas in. Verzekerings-technisch is dit bovendien verre van onbedenkelijk bij dezen vorm van verzekering. Op_ de verzekering van pensioen met het beding van premierestitutie bij overlijden van den verzekerde vóór ingang van de rente is nog veel meer aanmerking te maken. Eensdeels zal het publiek deze soort verze¬ kering verwarren met sparen bij een spaarbank. De verzekering geeft echter de premie terug (en dan nog met een kleine aftrek voor gemaakte kosten) zonder rente. Als men het publiek wil laten sparen en wil leeren letten op de waarde van den interest bij het sparen, is dit al een heel verkeerde maatregel. Beschouwt men deze verzekering niet in verband met zijn spaarfunctie, maar als een verzekering bij overlijden, dan moet men evenzeer concludeeren, dat het een heel slechte verzekering bij overlijden is. Als de verzekering nog maar kort bestaat, is de uitkeering bij overlijden klein en van weinig beteekenis voor het gezin. Successievelijk wordt dat beter, maar als de man den pensioensleeftijd bereikt, eindigt meteen het recht op premierestitutie en is het gezin wederom onverzorgd. Waarom dan toch zulk een overheidsbedrijf? Omdat de Raden van Arbeid bij gebrek aan anderen arbeid, dat zoo gaarne willen? Ik wil aannemen dat dit niet %€860 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 het grond-motief van den minister is. De motiveering zoek ik eer hierin: men wil met alle middelen de vraag naar Staatspensioen wind uit de zeilen nemen. Geen Staatspensioen, maar door eigen inspanning verkregen verzorging; ik kan mij in het standpunt van hen die zoo redeneer en volkomen indenken, en ik kan het waardeeren ook. Maar helaas acht ik het practisch onuitvoerbaar het daarheen te willen sturen, dat een groot deel van de bevolking door eigen vrijwillige pre¬ miebetaling pensioen zal erlangen of op andere wijze verkregen pensioenen zal aanvullen. De tegenwoor¬ dige resultaten der Y.O.V. bewijzen dit trouwens, men moet dan niet enkel zien naar het aantal afgesloten verzekeringen, naar de kwantiteit, maar naar wie de verzekeringen afsluiten van wat er van het geslotene overblijft, naar de kwantiteit dus. De minister moet dan ongetwijfeld tot de overtuiging komen, dat de V.O.V. reeds op dit oogenblik zich alreeds niet meer in hoofdzaak richt tot de personen uit die maatschap¬ pelijke klassen, waarvoor de Y.O.V. oorspronkelijk in het leven is geroepen. Doch al ware dit anders: wat zal men in dit opzicht door de nieuw voorgestelde regeling bereiken, dat niet te bereiken is door de V.O.V. in haar oorspronkelijken vorm, naast al datgene wat de particuliere levenver¬ zekering al doet? Er is in ons land, naar ieder toe¬ geeft, nog altijd een teveel aan levensverzekeringmaat¬ schappijen. Hoemeer de V.O.V. op zulk een bedrijf zal lijken, hoe overbodiger dit bedrijf zal zijn. Maar, zal men tegenwerpen, de V.O.V. lijkt dan toch nog maar heel weinig op een particulier bedrijf: weliswaar zal dit voortaan beheerd en gefinancierd worden zoo als een particulier bedrijf beheerd en ge¬ financierd wordt, maar de V.O.V. heeft slechts een drietal grondtarieven, de particuliere maatschappij wel tien maal zooveel. Zeer juist, maar zien wij nu even verder. Tot de 3 grondtarieven van de V.O.V. behoort het weduwe- pensioen en de pensioenverzekering met restitutie, naar boven gezegd is, weinig aantrekkelijk, zooals trou¬ wens de ervaring in het particuliere bedrijf duidelijk leert. In het algemeen zijn deze renteverzekeringen als dwang-verzekeringen heel fraai, hoewel ook daar in den laatsten tijd andere mogelijkheden naar voren ko¬ men, maar als vrijwillige verzekering behooren zij tot de minst aantrekkelijke. Dat zal de practijk van de V.O.V., mocht men deze wetswijzigingen aannemen, zeer spoedig ondervinden. En dan zullen de uitvoeren¬ de organen zéér terecht om méér vormen, meer soe¬ pele en meer aantrekkelijke vormen van verzekering vragen. Elke stap op het hellende vlak, dat de V.O.V. naar het Staatsbedrijf zet, is aanleiding voor een vol¬ genden stap, en het zal telkens moeilijker worden op rationeele gronden het doen van een volgenden stap te weigeren. Daarom hoop ik, dat de Kamer de voorgenomen stap, die ons een volkomen overbodig Staatsbedrijf brengt, zal weigeren. Als de V.O.V. in haar huidigen vorm niet bevredigt, dan zal men die bevrediging zeker niet vinden in de voorgestelde uitbreiding van haar terrein. Holwerda. DE ONTWIKKELING DER GEMEENTESCHULDEN. Het is een heel belangrijk onderwerp, dat door Mr. Dr. A. van Doorninck onder dezen titel in —Econo- misch-Statistische Berichtenfl van 29 Augustus wordt behandeld. En de conclusie waartoe de schrijver komt is niet enkel belangrijk, doch van den meest ernstigen ernst. Mr. van Doorninck geeft in zijn artikel cijfers over de stijging der leeningsschulden van de Nederland- scbe gemeenten, die op een sterke toeneming wijzen. Zijn conclusie is: —Uit een algemeen economisch oog¬ punt dreigt een dergelijke stijging een ernstige belem¬ mering voor de volkswelvaart te zullen worden.fl Waar dit voor den schrijver vaststaat spreekt het van zelf* dat hij redding en uitkomst zoekt. Hij doet een beroep op Gedeputeerde Staten, om aan het ver¬ schijnsel —hun volle aandacht (te) schenken.fl De vraag rijst of het redmiddel, dat Mr. van Door¬ ninck – aanwijst, doeltreffend zal blijken. Immers de hoogere colleges op welke hij een beroep doet, om de leenende gemeenten in toom te houden, zijn dezelfde die het ontstaan van den toestand, welke de volkswel¬ vaart met ernstige belemmering bedreigt, lieten be¬ gaan. Indien het werkelijk vast staat, dat de —ontwikke¬ ling der gemeenteschulden een ernstige belemmering voor de volkswelvaartfl dreigt te worden, dan kan Mr. Dr. A. van Doorninck met een beroep op Gedepu¬ teerde Staten niet volstaan. Reeds daarom niet, wijl de samenstelling der colleges van Gedeputeerde Sta¬ ten in de elf provinciën van Nederland zeer verschil¬ lend is. En in die verschillend samengestelde colleges dus verschillende opvattingen ten aanzien van toe¬ laatbaarheid van gemeenteleeningen kunnen voortbe¬ staan of ontstaan. De aanklacht tegen de gemeenten, dat hun leenings- beleid —een ernstige belemmeringfl voor de volkswel¬ vaart wordt, is zoo zwaar, dat het redmiddel, indien het moet worden toegepast, wel zal moeten liggen in wettelijke beperking van bevoegdheid der gemeente¬ besturen om geldleeningen aan te gaan. Er zijn nog steeds een aantal lieden, die in de ge¬ meente het orgaan zien om de —volkswelvaartfl te be¬ vorderen. Indien echter blijkt, dat de- gemeenten de volkswelvaart belemmeren, dan is het de hoogste tijd om de gemeente uit te schakelen als orgaan dat lei¬ ding geeft in het economische leven der burgers. Mr. van Doorninck stelt vast, dat het mede te wijten is aan —den grooten invloed van den gemeenteraadfl,’ dat de sterke toeneming der gemeentelijke leenings- schuld onhoudbaar dreigt te worden. Indien vaststaat, dat het onheil moet worden afgewend, dan diene aan den gemeenteraad —den grooten invloedfl te worden ontnomen. Immers, groote onheilen eischen groote af¬ weermiddelen tegen de gevolgen. Er is echter aanleiding om na te gaan of het ge¬ vaar van de volkswelvaart, dat de schrijver ziet, inder¬ daad bestaat. Wij hebben bedenking tegen de motiveering, die de schrijver aan zijn vonnis ten grondslag legt. De redeneering is aldus: de leeningsschuld der ge¬ meenten, (de bedrijven buiten beschouwing gelaten), steeg in twee jaar tijds van 1 Januari 1924 tot 1 Januari 1926 met 21 % pOt. Voor de groote gemeen¬ ten boven 100.000 zielen bedroeg de stijging 26 pOt. In 1924 vereischte de dienst van rente en aflossing der gemeenteschuld 16 pOt. van alle gewone uitgaven. In 1926 reeds 21 pOt. van de gewone uitgaven. De be¬ drijven buiten beschouwing gelaten. Onze bedenking tegen dit betoog is, dat de ontle¬ ding, die de schrijver geeft van de objecten voor welke de gemeentelijke leeningsschuld wordt aangegaan, volstrekt onvoldoende is, om ten opzichte van de be¬ vordering of belemmering van de volkswelvaart als gevolg van de ontwikkeling der gemeenteschuld eeni- ge conclusie te trekken, eenig oordeel uit te spreken. Immers de schrijver maakt geen andere splitsing van de objecten voor gemeentelijke leeningsschuld dan —bedrijvenfl en andere. Ten opzichte van de leenings¬ schuld voor bedrijven aangegaan meent Mr. van Doorninck —voor een oogenblikfl aan —dat rente en af¬ lossing door de bedrijven wordt opgebrachtfl. Wie zich echter in ietwat voldoende mate reken¬ schap geeft van de objecten, die ten grondslag liggen aan gemeentelijke leeningsschuld, weet, dat vooral de groote gemeenten, de groep der ergste zondaars dus, belangrijke leeningsschuld aangaan voor objecten die niet onder de benaming —bedrijvenfl worden gerang¬ schikt, doch die voor bevordering of belemmering van de volkswelvaart van de allergrootste beteekenis zijn. V > 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 861 Deze stelling willen wij toelichten met enkele voor¬ beelden ontleend aan de ontwikkeling der gemeente- schuld van Amsterdam, aan de hand van gegevens ter onzer beschikking gesteld. Hier volgt een staat die de ontwikkeling der lee- ningsschuld van Amsterdam, in groote lijnen, over een lang tijdperk laat zien. (Zie rechtsche kolom.) Toetsen wij thans de beteekenis van de belangrijk¬ ste rubrieken die het totaal dezer leeningsschuld vor¬ men, aan de waardeering van hunne beteekenis voor de volkswelvaart. Op voorbeeld van Mr. van Doorninck, laten wij de —bedrijvenfl, zooals die in die gemeente worden ge¬ groepeerd, buiten beschouwing. De veronderstelling door den schrijver —voor een oogenblikfl gemaakt, dat deze bedrijven, voor welke tezamen op 31 Dec. 1927 ruim 94 millioen gulden was geleend, bijna 30 pOt. van het totaal, rente en aflossing opbrengen is juist. Deze bedrijven werpen ook ondernemerswinst af, die in den vorm van jaarlijksche uitkeeringen, aan de ge¬ meentekas ten goede komt. De bedragen voor deze be¬ drijven geleend vallen dus onder de rubriek door den schrijver als ten volle toelaatbaar als leeningsobject aanvaard. De rubriek, die —aan het publiekrechtelijk lichaam zelf voordeelen oplevertfl. Zij vallen onder het stelsel van —aanwijsbaar rendeerenfl. Wij komen tot de tweede rubriek van leeningsob- jecten: —Handelsinrichtingenfl. Dat zijn havens, lood¬ sen, entrepots, kranen enz. enz. door de gemeente ge¬ ëxploiteerd. De leeningsschuld voor deze objecten be¬ droeg eind December 1927 ruim 39 millioen, 12 H pOt. van het totaal. De toeneming in twee jaar tijds sedert 31 December 1925 bedroeg bijna 30 pCt. Dat is nog meer dan 26 pOt. Deze —Handelsinrichtingenfl vallen niet onder de goede rubriek van Mr. van Doorninck. Zij leveren aan het publiekrechtelijke lichaam —zelfsfl niet regelmatig —voordeelenfl op. Er kan zelfs van deze —Handelsinrichtingenfl niet worden gezegd, dat ze zooals de —bedrijvenfl dit wèl doen, steeds ten volle —rente en aflossing opbrengenfl. Er zijn jaren, dat ze het wèl doen. Er zijn echter ook jaren, dat er een grooter of kleiner tekort is op liet bedrag der leeningslasten. In het jaar 1920 bedroeg het tekort 37ü pCt. of ruim 756.000 gulden. In 1926 slechts 0.17 pCt. of ruim 4200 gulden. In 1927: 3.55 pCt. of ruim 104.000 gulden. Deze tekorten op den dienst van rente en aflossing der Handelsinrichtingen worden uit gewone uitgaven van de gemeente gekweten, verhoogen dus de vereisch- te belastingheffing. 1 s nu Mr. v. Doorninck inderdaad van meening, dat deze soort leeningsschuld de strekking heeft een —be¬ lemmering voor de volkswelvaartfl te zullen worden? Wij hopen, dat de geachte schrijver ons niet zal te¬ gemoet voeren, dat deze leeningsschuld mag worden ge¬ bracht onder zijn tweede en voor hem tweederangs rubriek, het stelsel —voor uitgaven ten behoeve van werken, welke aan de gemeenschap voordeelen of be¬ sparingen opleveren, ten minste gelijk aan de lasten, Welke ter zake van het werk op de publieke kas druk¬ kenfl. Want dan antwoorden we hem met zijn eigen woorden (bladz. 746 le kolom) —Productiviteit is, een vaag begrip, dat uiterst moeilijk onder cijfers is te brengen; de toekomstige productiviteit is nog moei- lijker te bepalen. Niettemin moet het werk betaald worden uit de belastingpenningen der burgerij. Het geld, dat de Staat (in dit geval de gemeente) den be¬ lastingbetaler afneemt, kan deze niet zelve voor ka¬ pitaalvorming aanwendenfl. Wij komen tot de derde rubriek van objecten voor de leeningsschuld van Amsterdam. —Grondexploitatie en rentegevende eigendommenfl, op 31 December 1927 bijna 104 gulden, 33 pCt. van het totaal. Het is het grootste cijfer uit de rubriek. In 7 jaar tijds sedert 31 December 1920 steeg het bedrag van leeningsschuld voor verkrijging van grondeigendom met meer dan 200 pCt. Dat is ruim 28 pOt. per jaar. Heel wat an¬ ders nog dan een toeneming van 26 pCt. in twee jaar. H H Z H O P3 W P P O P W O rjy m O £ P P O P P £ <1 > 3 43 .5 3’O ^ c o u aj > o> 0- X) ^ p o £ > £ 0- X) S ° a. x) 50 d a o CO CD lO OO (N CO CO 1-1 co’ P co’ P* CM iO Th CO Q0 10 © CD >H OOODD lO lO N IM N rŠ CO CO CO t– CO co co P O 05 CM. O OO (M cm” P SS‚86 1 CO N o N C3 CO co Th 00 I© Tj^ rŠI CO CM 00* Cvf 00 05 03 CO IQ d P a) ^ . d 4) Ł I ^ -g «fi-Ss I q 1 fi ! s I g, -o 13 “2 £ d q o) o o .O O ö – A « O1 ‘O D-n d &. 4) 93 ö > K cö 43 50 cö ÖD-43 03 O +3 d 2 j§ ö . O O fH 43 m d f-< o d 4> 03 93 K» o &o ^ d 5) d 43 q, C3 o Tl ‚p 43 > O %€IJS«M .2 -H M « t o 3 d ^ bJD d o %€s: fcH Ł™ 43 , d m 43 XO CO u %€I X Ł # SP > 43 1 ! 03 M d cd o ) *-< – ï.a 03g i S 2 Pd fl fl i ^ a ™d 45 2 o § 43 43 4s 1 fl 60 £ cd ? d d 43 o ^ X5 43 go > 43 rr-< d 2 -o d d cj 43 o o* m o Td co d bC 43 40 o «-g 03 40 Š’ bl ^ w O 1> £ o o eël fi|.s ° s§g s m rrt ^1-03 T3 .5 O c q c ° o ^ ll§^ %€S .. 03 O c 43 T3 o « d ^ e b/D_ 5 Ł= > o cj Cfl 03 03 d ÜET o SQ° 862 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 De gemeente Amsterdam volgt voor zijn grond be¬ lleer het stelsel van erfpacht. Plet stelsel werkt goed. Eind 1927 bedroeg de waarde van in erfpacht uitge¬ geven gronden bijna 90 millioen gulden.1) Doch dat is minder dan het bedrag van 104 millioen gulden. Het grondbeheer van Amsterdam levert —aan het publiek – reehtelijk lichaam zelffl geen in geld uit te drukken —voordeelfl op. De leeningsschuld voor deze gemeente- bemoeiing aangegaan, valt dus bij Mr. van Doorninck niet onder de goede rubriek. Over de 2e rubriek spre¬ ken wij niet meer. Zoo komt weder onze vraag aan den geaehten schrijver: Heeft deze leeningsschuld voor grondbe¬ heer de strekking, een ernstige belemmering voor de volkswelvaart te zullen worden? Wij veroorloven ons onzerzijds een antwoord op de beide door ons zelf gestelde vragen te geven. Een beheer van Handelsinrichtingen, havens en al wat daarbij behoort, zooals het door Amsterdam wordt gevoerd, is een sterke bevordering van de volkswel¬ vaart. Het feit, dat de leeningslasten door rechtstreek- sche inkomsten niet steeds ten volle worden gedekt, verandert aan deze waardeering niets. Er is, lijkt ons, geen woord tot nadere toelichting dezer eerste stel¬ ling noodig. Een grondbeheer, zooals het door Amsterdam wordt gevoerd, is een sterke bevordering van de volkswel¬ vaart. Bij deze tweede stelling kan men met enkele woorden toelichting volstaan: Gemeentelijk grondbe¬ heer, gebouwd op uitgifte in erfpacht, die na afloop van den termijn bij besluit van den gemeenteraad kan worden beëindigd, het voor Amsterdam geldende stelsel, bevordert de volkswelvaart langs drieërlei weg. Het houdt de prijsopdrijving van den bij een zich uitbreidende stad voor de tegenwoordige en toekom¬ stige algemeene woningbehoefte vereischten grond, binnen veel nauwere grenzen dan bij particulier grondbezit regel is. Het is, waar tekorten op de leeningslasten uit gewone uitgaven worden gedekt, een factor in de ook door ons, evenals door Mr. van Doorninck, voor de gemeente en voor de volkswel¬ vaart zeer begeerlijk geachte, zelfs noodzakelijk ge¬ achte kapitaalvorming. Het biedt aan de gemeente de gelegenheid, op in de erfpachtscontracten aangewe¬ zen tijd, aan de erfpachtsgronden een nieuwe bestem¬ ming te geven, die dan meer bevorderlijk voor de volkswelvaart wordt geacht, dan handhaving der oude bestemming. Wij motiveeren onze bestrijding van Mr. van Door- ninck™s betoog uitsluitend op gegevens van Amster¬ dam. Doch vast staat, dat wie aan de objecten voor de leeningsschuld zeker van onze groote gemeenten en zeker ook van een groot aantal kleinere gemeenten voldoende aandacht verleent, soortgelijke argumenten als de onze tegen het betoog van den schrijver zal vinden. Eer we op dit punt een conclusie formuleeren, ge¬ ven we hier nog een samenvatting van de indeeling der door Amsterdam aangegane géldleeningen in de jaren 1924Š1927, de jaren waaraan ook Mr. van Doorninck aandacht geeft. Leeningen der gemeente Amsterdam na 1 Jan. 1921, aangegaan, tn 1924 … 50.250.000 voor grondexploitatie. — 1925 — 33.600.000 conversieleeningen …. … 28.600.000 onderwijs …. 5.000.000 — 1926 — 45.000.000 conversieleeningen …. — 9.824.000 bedrijven. — 30.000.000 grondexploitatie. — 5.176.000 — 1927 — 29.350.000 conversieleeningen…. — 8.750.000 grondexploitatie. — 5.000.000 onderwijs, openbare ge¬ bouwen, en werken … — 15.600.000 J) De waarde der nog niet in erfpacht uitgegeven en beschikbare gronden, het zij ter voorkoming van misver¬ stand vermeld, bedraagt niet onaanzienlijk meer dan het verschil tusschen berekende waarde erfpachtsgronden en leeningsschuld. Geleend in de jaren 1924/™27 — 158.200.000 waarvan voor: conversieleeningen…. … 47.174.000 grondexploitatie. — 60.426.000 — 137.600.000 bedrijven. — 30.000.000 … 20.600.000 Geleend in de jaren 1924/1927 voor openbare gebouwen en werken (on¬ derwijsgebouwen, ziekenhuizen en dergelijke niet rechtstreeks produc¬ tieve of —improductievefl uitgaven). In deze vier jaren werd werkelijk uitgegeven voor —improductievefl of 1 niet rendabele werken een bedrag van f 21.399.000 waarvan o.a. voor : Geruischlooze bestrating … 6 073.000 Verbouw Raadhuis… . — 1.146.000 Bijdragen a fonds perdu (woningbouw). — 238.000 Schoolbouw. — 10.133.000 Tegenover de uit opbrengst geldleening in de jaren 1924 t/m 1927 gedane uitgaven voor improductieve werken ad . 21 399 000 is in diezelfde jaren afgelost op leeningsschuld voor dergelijke werken aangegaan: in 1924 … 1.735.000 — 1925 — 1.767.000 — 1926 — 1.786.000 — 1927 — 1.874.000 — 7.162.000 Een en ander leidde dus tot een schuldver- meerdering hiervoor van. … 14.237.000 in hoofdzaak veroorzaakt door de groote uitgaven voor schoolbouw (gemiddeld 2% millioen gulden per jaar) en ge¬ ruischlooze bestrating in die jaren. Het overzicht leert ons, dat het met de aflossing van leeningsschuld somtijds wel gunstiger staat dan Mr. van Doorninck in zijn betoog onderstelt. Er zou ! meer over dit deel van het betoog te zeggen zijn. Doch ingaan op zulke onderdeelen, laten wij na. Wij komen thans voor dit deel van ons betoog tot een conclusie: Mr. van Doorninck heeft ten opzichte van het lee- ningsbeleid den Nederlandsche Gemeenten wel een zeer hard vonnis geveld. Doch het vonnis kan den toets der kritiek niet doorstaan. Het zal öf moeten worden teruggenomen öf heel anders moeten worden gerechtvaardigd. Wij gaan verder en zeggen: Langs den weg, door Mr. van Doorninck ingeslagen, is de rechtvaardiging voor zulk een vonnis niet te bereiken, zelfs niet te benaderen. Om de leeningstaktiek van een gemeente te kunnen beoordeelen, moeten de objecten voor welke de leening wordt aangegaan, worden gekend, en wor¬ den getoetst op hun maatschappelijke waarde voor de naaste toekomst en voor de iets verder liggende toe¬ komst. Goed gemeentebeheer, ook goed gemeentelijk lee¬ ningsbeleid, ziet de gemeente als een continuïteit. Indien een gemeentelijke geldleening aan de belas¬ tingbetalers van thans, zekeren last oplegt, zonder dat voor hun groep daar tastbare voordeelen tegenover¬ staan, wij denken aan het leeningsbeleid voor het grondbeheer van Amsterdam, dan is daarmede zulk leeningsbeleid nog niet veroordeeld. Zulk leenings¬ beleid kan dan goed, zelfs voorbeeldig gemeentebeheer zijn, indien het gevolgde leeningsbeleid aan een vol¬ gend geslacht een betere voorziening in zijn woning¬ behoefte waarborgt, dan zonder aldus gevoerd grond¬ beheer het geval zou zijn. Het begrip volkswelvaart wordt te bekrompen ge-‘ zien, indien men het beoordeelt uitsluitend uit den gezichtshoek van het bedrag, dat van den belasting¬ betaler genomen wordt. Voor de volkswelvaart is ook van belang, wij zeggen van overheerschend belang, hoe de geheven belasting besteed wordt. Het lijkt voor Mr. van Doorninck een axioma te zijn, dat het beste belastingstelsel uit een oogpunt van bevordering van de volkswelvaart dat is, dat de laagste belasting waarborgt. Voor ons staat het anders! Voor ons is het beste, belastingstelsel dat, waar met bereikbare goede 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 863 verdeeling der lasten, voldoende middelen verkregen worden voor de organen van het openbare leven, om alle maatregelen te nemen, vereischt of aangewezen, om in de naaste toekomst het economische leven te verbeteren. In deze zorg voor de volkswelvaart, de hooge taak van alle organen van openbaar bestuur, neemt de ge¬ meente een zeer voorname plaats in. Door het nauw contact van haar bestuur met de bevolking, door haar daaruit voortspruitende kennis van de collectieve be¬ hoefte harer ingezetenen. Wij twisten er nu niet over welke taak op dit gebied de belangrijkste is, die van den Staat of die van de Gemeente. Maar wij zeggen: de taak van de Gemeente in de zorg voor de volkswel¬ vaart is zóó belangrijk, dat de gemeente niet mag ver¬ kort worden in de bevoegdheden, die zij althans bezit op het gebied van het aangaan van geldleeningen. Wie de gemeenten in die bevoegdheid wil belemme¬ ren, verder dan het toezicht van Gedeputeerde Sta¬ ten, zooals het thans regel is, brengt onberekenbare schade toe aan het gemeentelijke leven, welks betee- kenis voor het gemeenschapsleven als geheel toene¬ mende is en nog eenigen tijd toenemende moet blijven. De methode om een gemeentelijke geldleening te veroordeelen, feitelijk op het motief dat zij rente en aflossing vereischt en dus de behoefte aan belasting¬ heffing verhoogt, is te eenvoudig om bruikbaar te zijn. Om bruikbaar te zijn bij de beoordeeling van de strekking van overheidsbeleid ten opzichte van volks¬ welvaart. * * » Wie oordeelen wil over het leeningsbeleid van een gemeente, moet veel dieper ingaan op dé materie dan Mr. van Doorninck het zelfs maar heeft beproefd. Er zijn in de gegevens van Amsterdam wel enkele inlichtingen te vinden, die op sommige punten waar- devolle aanwijzing ten opzichte van dit beleid ver¬ schaffen. De gegevens bieden een splitsing tusschen leeningsuitgaven voor rendabele en rechtstreeks pro¬ ductieve doeleinden en wat men noemt niet-produc- tieve, wij zeggen, niet rechtstreeks productieve doel¬ einden. Indien men die splitsing nauwkeurig maakt, anders dus dan Mr. van Doorninck het deed, dan heeft de procentsgewijze verhouding tusschen de lee¬ ningsuitgaven voor de eene rubriek en de andere groote waarde. Voor Amsterdam is volgens de bovenstaande —spe¬ cificatiefl deze verhouding als volgt: in afgeronde procenten van het totaal der leeningsschuld, was besteed in 1897 1920 1925 1926 1927 voor rendabele en rechtstreeks produc¬ tieve doeleinden. 50 73 78 80 77 voor —nietfl pro¬ ductieve, of, niet rechtstreeks produc¬ tieve doeleinden 50 27 22 20 23 Terwijl in 1897 de helft van de leeningsschuld be¬ trof niet of —niet rechtstreeksfl productieve objecten, heeft deze verhouding zich in de laatste jaren bewo¬ gen rond 20 procent. Het reeds lage verhoudingscijfer der laatste jaren, krijgt nog meer beteekenis wanneer men er aandacht aan geeft, dat eind December 1927 het bedrag aan leeningsschuld uitgegeven voor —Onderwijsgebouwenfl bedroeg 32 millioen tegen 12% millioen zeven jaar vroeger. Een toeneming van 2K millioen per jaar sedert 1920. De sterke toeneming is ten deele het ge¬ volg van de Onderwijswet, die den bouw van een groot aantal confessioneele scholen, betrekkelijk snel opeen¬ volgend, voor rekening der gemeente bracht. Tusschen de jaren 1897 en 1920 had de toeneming der leenings¬ schuld voor scholen slechts ongeveer 2 ton per jaar bedragen. Wij treden hier niet in de vraag van de ver¬ deeling der lasten van scholenbouw tusschen rijk en gerheenten. Maar wij durven stellen, dat bouw van goede scholen van allerlei soort, en deze werd tot stand gebracht met het overgroote deel der 32 millioen lee- ningssehuld voor dit object, voor de volkswelvaart niet belemmerend, zelfs niet onverschillig, doch bevor¬ derlijk is. Zoo staat het ook met een groot deel van de 30 mil¬ lioen leeningsschuld voor —niet-productievefl zieken¬ huizen en inrichtingen voor den geneeskundigen dienst en reinigingsdienst. Er is geen tegenstelling tusschen bevordering van gezondheidszorg en van de volkswelvaart. Zegt nu wellicht Mr. van Doorninck: Uitgaven voor onderwijsgebouwen en voor gezondheidszorg be¬ lmoren wel op een gemeentebudget, maar behooren niet op den kapitaaldienst, moeten volledig elk jaar uit gewone inkomsten worden gedekt? Dan zeggen wij hem: de stelling lijkt aantrekkelijk. Doch hare eonse- kwente doorvoering zou er onvermijdelijk toe leiden, dat in menig jaar en in menige gemeente van den —belastingbetalerfl een grooter bedrag moet worden —afgenomenfl dan bij het thans gangbare leeningsbe¬ leid noodig blijkt. En dat deze —belastingbetalerfl dit bedrag —niet zelf voor kapitaalvorming aanwendenfl kan. Ook in dit deel van ons betoog, moeten we ons, waar het om voorbeelden ter toelichting gaat, beper¬ ken tot gegevens van Amsterdam. Maar ook op dit punt meenen wij te mogen vaststellen, dat het lee¬ ningsbeleid van meerdere gemeenten een ongeveer overeenkomstig beeld zou doen zien. Indien er gemeenten zijn, die een lichtzinnig of zelfs maar onvoorzichtig leeningsbeleid zouden willen voeren, dan achten ook wij het de taak van hooger gezag, in de eerste plaats van de colleges van Gedepu¬ teerde Staten, om dit te voorkomen. Zulk toezicht en zulk eventueel ingrijpen achten wij dienstig voor de continuïteit van een actief gemeen¬ telijk leven, waarbij het aangaan van somtijds belang¬ rijke leeningsschuld voor de gemeente niet is te ver¬ mijden. Doch een niet door feiten gedocumenteerde aanval op het gemeentelijk leeningsbeleid, zooals Mr. van Doorninck deed, loopt uit op een volstrekt ongerecht- vaardigden aanval op de gezonde ontwikkeling van het gemeentelijk leven. Deze ontwikkeling is voor ons en voor velen een sterk element in de bevordering der volkswelvaart. Zoo moesten wij deze bevordering tegen den aanval van Mr- van Doornink verdedigen. F. M. Wibaut. 4e 4e 4e Naschrift. Gelijk ik wel verwachtte, en inder¬ daad ook hoopte, hebben mijn waarschuwende cijfers over de ontwikkeling der Gemeenteschülden ook Dr. Wibaut uit zijn tent gelokt. Het spijt mij echter te moeten verklaren, dat zijn weerlegging mij is tegen- gevalen en zelfs, dat zijn betoog grootendeels langs de eigenlijke kwestie heen gaat. De vraag, die beantwoording eischt is deze: of de last, dien de stijgende gemeenteschülden aan het volks- inkomen opleggen, met de stijging van dat inkomen al of niet gelijken tred houdt. Bij de beantwoording van die vraag, welke inderdaad een diepergaand on¬ derzoek noodig maakt dan mogelijk was in een arti¬ kel, dat slechts enkele Š zij het ernstige Š sympto¬ men aanwijst, dient men twee klippen te omzeilen: men moet zich nl. losmaken zoowel van de financiën van één bepaalde gemeente, alsook van alle eenzijdige en misleidende leuzen omtrent het begrip —Volks¬ welvaartfl. Dr .Wibaut strandt naar mijn meening op beide klippen tegelijk. Wat de eerste betreft kan ik kortheidshalve ver¬ wijzen naar mijn aanteekening bij het artikel van den heer M. Joëls Jr. in de E.-S. B. van 26 September jl., en wat de volkswelvaart aangaat, veroorlove de ge¬ achte inzender mij de opmerking, dat zijn bewering, 864 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 dat de handelsinrichtingen en het grondbedrijf van Amsterdam de volkswelvaart bevorderen, even juist kan zijn als de mijne is, dat de op het budget druk¬ kende schuldenlast de volkswelvaart schaadt. Het gaat dan ook niet om het nut van handelsin¬ richtingen, grondbedrijven, volkswoningen e.d. als zoodanig Š het heele betoog van Dr. Wibaut leert hoe men over het nut van deze zaken enthousiaste be¬ schouwingen kan houden Š het gaat om de verhou¬ ding tusschen de voordeelen van het een en de nadee- len van het ander. En dan komt naast de gevaren, die de begeerlijkheid van al deze weldaden op zich zelve reeds voor de overheidsfinanciën doet ontstaan, bij betaling ten laste van den kapitaaldienst nog deze speciale bedenking, dat elk besluit om een overheids- werk uit leeningsgeld te financieren, de economische nadoelen vastlegt voor een periode van wellicht 40 jaren, doch omtrent de economische voordeelen een wissel trekt op de toekomst. Die voordeelen kunnen inderdaad grooter blijken, maar ook kleiner. En in¬ dien dan op een gegeven moment de statistische cij¬ fers omtrent de ontwikkeling van den schuldenlast en de stijging van het volksinkomen aanleiding geven tot de vrees, dat de eerste stijging grooter is dan de laatste, dan wordt die nadeelige verhouding niet rechtgezet enkel door een bewering, dat de handels¬ inrichtingen en het grondbedrijf de volkswelvaart bevorderen, zelfs niet al wordt die bewering geuit door een autoriteit als Dr. Wibaut zelf, en dan mag ik mij de vraag veroorloven wien zijn alleszins juiste opmerking, dat men de gemeente als een continuïteit moet zien meer in gebreke stelt, hem, die tegen de verstoring van het evenwicht tijdig tracht te waar¬ schuwen of hem die zonder naar de draagkracht te vragen alleen uit den aard eener inrichting weet vast te stellen, dat zij de volkswelvaart bevordert. Ten slotte nog dit. Dr. Wibaut heeft zich hier en daar de vrijheid veroorloofd, mijn standpunt op een minder juiste wijze te interpreteeren. Het zou volgèns hem voor mij een axioma zijn, dat het voor de volks¬ welvaart beste belastingstelsel datgene, dat de laag¬ ste belastingen waarborgt. Voorts zou ik een gemeen¬ telijke geldleening alleen veroordeelen, omdat rente en aflossing de behoefte aan belastingheffing ver¬ hoogt. Het komt mij voor, dat het debat over een onder¬ werp, dat ook door Dr. Wibaut gelukkig heel belang¬ rijk wordt geacht, in het algemeen slecht wordt ge¬ diend door pogingen om de meening van zijn tegen¬ stander onjuist voor te stellen. A. van Doorninck. DE ONTWIKKELING DER GEMEENTESCHULDEN. De Heer M. Joëls Jr. schrijft ons: Het naschrift van Mr. Dr. A. v. Doorninck op mijn artikel in de Economisch-Statistische Berichten van 26 September jl. noopt mij tot het maken van een enkele opmerking. Teneinde misverstand te vermijden ten aanzien van de uitdrukking, —dat het allereerst een kwestie van mogelijkheid is, in welke mate de uitgaven eener gemeente uit gewoon kunnen worden bestredenfl, diene, dat vooropstaat, dat de uitgaven, die zoowel prac- tisch als principieel tot de gewone behooren, uit gewone inkomsten worden gedekt. Voor die uitgaven, die een veel langere nuttigheid hebben dan het jaar waarin deze geschieden, geldt dan a priori, of de gewone begrooting daarvoor nog gelden beschikbaar heeft. Indien de gemeente ™s-Gravenhage b.v. de auto™s van den Geneeskundigen dienst uit gewoon betaalt, alhoewel deze een aantal jaren dienst doen, wordt dit door de begrooting mogelijk gemaakt, terwijl daarentegen een andere gemeente, die in haar midde¬ len beperkter is, daarvoor zal leenen voor het aantal jaren, dat een dergelijk vervoermiddel dienst doet. De door ™s-Gravenhage gevolgde politiek bij de financiering van den schoolbouw is een geval, dat sterk illustreert, hetgeen ik bedoelde met het criterium —mogelijkfl. BUITENLANDSCHE MEDEWERKING. HET FEDERAL RESERVE SYSTEM IN 1927. Dr. F. H. Repelius te Berlijn schrijft ons: Na de reeds in dit tijdschrift besproken Mc-Fadden Act ), die Š door aan de reservebanken voor onbe- paalden tijd octrooi te verleenen Š het stelsel een permanente basis heeft geschonken, te hebben geme¬ moreerd, geeft de Federal Reserve Board in zijn rapport over het jaar 1927 3) een overzicht van het economisch leven der V. S. De onderhavige periode werd gekenmerkt door grooten bloei van het bedrijfs¬ leven, die evenwel in de tweede helft van het jaar begon te verminderen, met name in de industrie kwam zulks tot uiting, de landbouw had als gevolg van de hoogere prijzen zijner producten een uitstekend jaar. Zijn beschouwingen over de door hem gevoerde credietpolitiek knoopt de Board vast aan een verhan¬ deling over de internationale goudbewegingen, waar¬ door de credietsituatie in belangrijke mate werd beïnvloed. Gedurende het eerste kwartaal van 1927 werd voor een belangrijk bedrag aan goud geïmpor¬ teerd. In Mei bereikte de goudvoorraad zijn maximum | om daarna voortdurend te dalen. Aanvankelijk was deze daling niet zeer sterk, omdat een groote ver¬ mindering van den goudvoorraad gecompenseerd werd door importen in verband met het vrijkomen van het door de Banque de France te Londen gedeponeerde goud.. Sedert September echter nam de daling grootere afmetingen aan. Argentinië en Brazilië ontwikkelden ter doorvoering van hun monetaire reorganisatie een levendige vraag naar geel metaal, die, door den in de Y. S. heerschenden lagen rentestand, te New York werd gedekt. Voorts vonden goudexporten naar Canada eD, op kleinere schaal, naar Polen,, Nederland, Frankrijk, Engeland en België plaats. Toen in het begin , van het jaar de goudimporten, tezamen met de seizoensterugvloeiïng van betaal¬ middelen uit het verkeer, een verruimenden invloed op de geldmarkt uitoefenden, onthielden de reserve¬ banken zich van inmenging. In Juni maakte de reeds gedurende eenigen tijd bemerkbare onzekerheid in het zakenleven plaats voor een duidelijk waarneem¬ baren teruggang. Met het oog op dezen teruggang van de conjunctuur en op de zich tegelijkertijd mani- festeerende verstijving op de geldmarkt hebben de reservebanken de positie der particuliere banken verlicht door voor een bedrag van $ 80 millioen staatsfondsen, op. de open markt, te koopen en door in den loop van de maanden Augustus.en September haar disconto van 4 pCt. op 314 pCt. te verlagen. Compenseerden de reservebanken dus aanvankelijk den invloed der goudexporten op de credietsituatie, sedert November heeft men de open markt aankoopen gestaakt en dus aan dezen invloed in meerdere mate vrij. spel gegeven. Ter verklaring van deze veranderde houding tegenover de goudexporten zegt de Board, dat bij afwezigheid van credietvraag afkomstig uit het bedrijfsleven er een voortdurende snelle groei was te constateeren van de hoeveelheid bankcredieten gebruikt voor aankoop en beleening van effecten. De actie van het federal reserve system tegen de beurs- credieten vindt hier dus haar aanvang. Het zijn .evenwel niet enkel overwegingen van binnenlandsch beleid geweest, welke het systeem bij zijn politiek hebben geleid. Immers, aldus de Board, het was hem gebleken, dat er een ernstige crediet- schaarschte in Europa heerschte en men gevoelde, dat goedkoop geld in de Y. S. het buitenland zou helpen om zijn herftsbehoeften aan credieten en valuta te dekken zonder zijn wisselkoersen te veel te drukken Zie E.-S. B. van 6 April 1927. 2) Fourteenth annual report of- the Federal Reserve Board, Washington 1928. 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 865 of den credietprijs voor handel en industrie te ver- hoogen. Gemakkelijke eredietcondities in het buiten¬ land zouden bovendien ertoe medewerken om den Amerikaanschen export te financieren en aldus voor- deelig zijn voor de Amerikaansche producenten. Bovendien is de invloed van het federal reserve system, voor zoover zulks vereenigbaar was met de eischen van de binnenlandsche credietsituatie, gericht geweest op handhaving en verdere uitbreiding van den gouden standaard, zoowel door zijn maatregelen tot behoud van de bestaande geldruimte gedurende een groot gedeelte van het jaar, waardoor credieten aan en goudafvloeiïng naar landen, die hun munt¬ wezen op goudbasis brachten, mogelijk waren, als door samenwerking met andere centrale banken tot herstel van den gouden standaard in Polen en in Italië. Het stelsel handelde aldus —in het besef van de verantwoordelijkheid, die op de V. S. rust als houders van bijna de helft van den wereldvoorraad monetair goud en van het belang van gezonde monetaire ver¬ houdingen in de wereld voor den bloei van industrie en handel in de Y. S.fl Ook acht de Board het van groot belang om langs den omweg van het herstel van den gouden standaard de effectiviteit zijner credietpolitiek te vergrooten. De instrooming van goud, die het grootste gedeelte van den tijd, gedu¬ rende welken het stelsel heeft gefunctionneerd, ken¬ merkte, had toch ten gevolge, dat de aangesloten banken de voor de uitbreiding harer credieten be- noodigde reserves konden verkrijgen zonder tot her- disconteering of beleening bij de reservebanken over te gaan, en zich dus niet aan haar credietpolitiek behoefden te storen. Het resultaat der credietpolitiek van het federal reserve system is geweest, dat weliswaar de geld¬ markt ruimer is gebleven, doch dat dit laatste, in stede van den teruggang van de algemeene conjunc¬ tuur te verhinderen, slechts de speculatie, en met name die in effecten, in de hand heeft gewerkt. Uit verschillende passages van het rapport valt zulks op te maken. Reeds aan het slot van zijn bespreking van den toestand van het economisch leven merkt de Board op, dat de vraag, die het bedrijfsleven naar bank- crediet ontwikkelde, kleiner was dan die van 1926. De —all other loansfl der in de groote steden ge¬ vestigde aangesloten banken namen met 0,4 pCt. af, de daling der handels- en industriecredieten was echter veel grooter, daar deze post ook de hypothecaire credieten, die in den loop van 1927 belangrijk zijn toegenomen, omvat. Deze daling was in de eerste plaats het gevolg van de inkrimping der productie; consolideering van bankschulden door emissies ën toeneming van de financiering door middel van bank- accepten (einde 1927 was er voor meer dan $ 1.000 millioen, of voor $ 325 millioen méér dan einde 1926, aan bankaccepten in omloop). Hiertegenover staat echter, dat de beleeningen der genoemde banken met 15,8 pCt., haar beleggingen met 14,5 pOt. gestegen zijn, zoodat het totaal harer uitzettingen met 8,4 pCt. steeg tegen een toeneming van 2,1 pCt. in 1925 en 5,2 pCt. in 1926. De beleeningen worden hoofdzakelijk afgesloten met het doel beursoperaties te financieren; het be¬ drag der door de aangesloten banken te New York aan makelaars verleende credieten vertoonde gedu¬ rende het jaar 1927 een stijging van $ 2.788 millioen op $ 3.718 millioen of van meer dan 33 pOt. Van het laatste bedrag waren $ 1.375 millioen voor eigen rekening, $ 1.338 millioen voor rekening van Ameri¬ kaansche banken en $ 1.006 millioen voor rekening van anderen (hoofdzakelijk industrieelen en buiten- landsche banken) uitgezet. Het rapport wijdt uitvoerige beschouwingen aan verschillende interne problemen van het stelsel; op enkele daarvan moge nog de aandacht worden ge¬ vestigd. Evenals in 1926 is gedurende het afgeloopen jaar het gedeelte der deposito™s van de aangesloten banken, dat een looptijd van 30 dagen of langer heeft, weer gestegen; het nam toe van 31 tot 38 pOt. van het totaalbedrag. Waar de voor deze deposito™s voorge¬ schreven reserve belangrijk lager is dan die voor deposito™s op korten termijn, is het duidelijk, dat deze verschuiving aan de effectiviteit van de crediet¬ politiek der reservebanken afbreuk moet doen. Het aantal bij het stelsel aangesloten banken is afgenomen; wel is waar overtrof het aantal toetre¬ dingen dat der opzeggingen, maar als gevolg van samensmeltingen en liquidaties bedraagt de netto achteruitgang toch nog 226. De uitbreiding van holding companies, die zich toeleggen op de verwerving van bankaandeelen met het doel de controle over een aantal juridisch onaf¬ hankelijke instituten in één hand te vereenigen en aldus in vele gevallen de wettelijke verbodsbepalingen ten aanzien van de oprichting van bankfilialen illusoir te maken, vervult den Board met zorg. De winst der reservebanken, daalde van $ 20,2 mil¬ lioen in 1926 op $ 15,5 millioen in 1927, voornamelijk als gevolg van den geringen omvang en van het ge¬ ringere rendement der wisselportefeuilles; na de in de wet voorgeschreven uitkeering van 6 pCt. aan de aangesloten banken en dotatie aan de reserves kon er slechts in twee gevallen een geringe uitkeering van overwinst aan den Staat plaats hebben. Over het bekende conflict, dat tusschen den Board en de reservebank van Chicago gerezen is over de principieele vraag, van welk orgaan het initiatief tot een verandering van het disconto moet uitgaan, bevat het rapport geen mededeelingen. AANTEEKENINGEN. De Landbouwexportgewassen van Ned.-Indië in 1927. _ De een dezer dagen onder bovenstaanden titel hier te lande verschenen publicatie van het Centraal Kantoor voor de Statistiek te Weltevreden, bevat zeer waardevolle gegevens omtrent het aantal onder¬ nemingen, den aanplant, de productie en den uitvoer van de landbouwexportgewassen in 1927. In de inleiding van deze publicatie wordt er op gewezen, dat de bevolking zich meer en meer toelegt op den verbouw van handelsgewassen voor de wereld¬ markt. Dit verschijnsel doet zich het sterkst in de Buitengewesten voor, zooals uit onderstaande tabel, waarin de geldswaarden van de totaal uitgevoerde landbouw exportproducten zijn weergegeven duidelijk blijkt. Uitvoer van ondernemings- en Inlandsche landbouwproducten in millioenen guldens. Jaar 1894 1902 1913 1917 1921 1925 1926 192 7 Java 116 123 231 339 516 625 541 589 7 13 43 31 65 101 76 86 123 136 274 370 581 726 617 675 Buitengewesten Totaal 21 23 70 89 133 300 276 21,3 10 ‘ 24 55 54 101 429 324 298 H 31 47 125 143 234 729 600 51,1 137 146 301 428 049 925 817 17 37 98 85 166 530 400 381, 154 L83 399 513 815 1.455 1.217 1.216 Het percentage van het totaal van elk jaar bedraagt. 1894 1902 1913 1917 1921 1925 1926 1927 94.3 90.4 84.5 91.6 88,8 86,1 87.7 87,3 5,7 9,6 15,5 8,4 11,2 13,9 12,3 12,7 100 100 100 100 100 100 100 100 66,8 48.7 57.7 62,4 56,9 41,2 46,0 1,1,,9 33.2 51.3 42.3 37,6 43.1 58,8 54,0 55.1 100 100 100 100 100 100 100 100 88.7 79.7 75,5 83.1 79,7 63,0 67.1 68,1, 11.3 20.3 24.5 16.9 20.3 36.4 32.9 31.6 100 100 100 100 100 100 100 100 866 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 Naam van het product Plantriet. Hoofdsuiker. Rubber. Ficus. Getah-pertja. ; Koffie. ! Thee. Bladt.abak. Krossok. Kinabast. Cacao. Copra. Klappernoten. Palmolie. Palmpitten. ™ Palmvruchten. Kolven. Ongez. Kapok. Gez. Kapok. Pitten. Vezels. Touw. Andere producten. Coca. Nootmuskaat. Foelie. Noot en Foelie. Peper. Meel. Parel. Flake. Sereholie. Patchoulyblad. Palmarosaolie. Lemongrasolie. Patchoulyolie. Droge-indigo. Natte-indigo. %€I tie zijnde oppervlakte an de gemengde aan- eilijk op te geven. pidq aag CO CD rr, O S 5 ‘ï 5 5 S 5 S 5 S ‘-5 ^ g S ‘ S ^ § g S – M Et — — — — — CÖ 3 co co to W -Š O > O %€o 0 ^ 2üc o, CC **- b/D Productie CÖ CÖ Ł4J O H . q ö v 4) -*f « fi a S n & tüD §£S”fi8S3SSKg§l2S33S2 ssisl °° *2 ® 25 w «o d oi co’ d co ci id h cl co co ra* | * Ł . , , , C- lOOSfO COCOCOSQrHr-HCOŠ1COO ‘tfOl I ‘T coco-i o 00 COloi (lil C1! co p-I “Sc cc cc °§™E 05^ Q co OSrH X CO h 05 1* 05 N 115 o N O Ö -o ^ N005IM05 COOSWi’-<© S S, a ® || OO |OCOP5Mrt rfTf^OSlMO , , , ,,c5 , M 1 1» 1 3D 00 00 _? | co « 2 « g O 1 1 1 II I | | lil | | I I I | 5 Java 658.051 2.393.67-) 55.076 34 91 56.319 56.710 17.890 20.071 11.298 726 1.177 3.954 533 58 7 569 17.775.019 441 1.257 2.188 6.551 8.705 2 189 32.000 36 110 94.103 2.873 107 950 1 2 Beplant in h. a. Totaal In productie 18.633 185.724 339.319 666 1.206 89.624 90.506 46.967 14.594 3.500 25.363 16.014 7.566 5.208 4.430 5 319 1.260 1.077 770 5.933 13.644 186 2.451 1 II 1 1 Totaal 18.633 185.724 485.473 907 1.642 118.445 109.501 46.967 19.656 4.477 52.147 43.267 13.771 7.870 6.491 23 392 1.304 1.557 1.312 6.556 15.522 186 3.219 1.068.030 I 993.528 953.061 1 907.656 881.131 | Buitengewesten In productie 194.241 245 13.900 12.328 19.706 1.597 21.084 15.890 782 319 395 194 603 2.451 1 1 II 1 Totaal 274.831 380 389 23.403 18.066 19.706 2.286 43.831 42.740 74 2.173 70 14 392 412 194 675 3.219 411.030 377.055 354.145 332.429 319.020 Java In productie 18.633 185.724 145.078 421 1.206 75.724 78.178 27.261 12.997 3.500 4.279 124 7.566 4.426 4.430 5 682 576 5.933 13.041 186 1 1 1 1 1 Totaal tONCOiONO™tOl CO-tfCO 40 CO o ^ I I Z, ^ . oo 282 ^SS&5^® s ! 1- ^ 1 ” 1 rH N <-* 656.999 616.473 598.916 575.227 562.111 Aantal ondernemingen (inclusief den aannlant. cT O) Totaal COM® U5 S 15 S SI N N O COCMr-H^io 03 O3 ^1 r-i ^ CO O fŠ1 *0 OO tO Ol OJhhOO ©i 03 oJ ©i oj 0) (£ o> XS CO bo q Buiten¬ gewesten MS®N§s?:siS3 « * – ~ « 1» ^1 -1 1- rf 1 1 < 1 1 rŠ( > X (N tf5 ^ ™O h ® 0 C5 05 GO CO OO ci Java COOlOr-Ht^ïO^Olr-tCC CO 2 S W ?? M I CM N 10 CMCM r-4 ^-4 1 1 1 1 Š< i 1047/, 105 105»/, Mon¬ treal !) 2.498/, 2.49»/8 2.49e/s 2.49)4 2.49»/,, 2.49»/, 2.49 2 49»/8 2 49»/, 2.49)4 2.48*4 Europa. Londen &f). Berlijn *). Parijs *). Brussel *) §) . Luxemburg. Zürich *). Praag . Weenen *). Boedapest … Boekarest . Sofia . Belgrado. Stamboel . Athene . Milaan **). Madrid **). Lissabon. Kopenhagen *) Oslo *). Stockholm *). Reickjavik. Warschau . Kovno (Litauen) . Riga (Letland) … Reval (Estland). .. Helsingfors . Moskou . Gulden per Pari £ 100 Mark 100 Franc 100 Belga 100 Franc 1«0 — 100 Kronen 100 Schilling 100 Pengö 100 Lei 100 Leva 100 Dinar Turksch £ 100 Drachme 100 Lira 100 Peseta Escudo 100 Kronen 100 100 — 100 IJsl.Kr. 100 Zloty 100 Lita 100 Lat 100 Estl. Kr. 100 Finnmrk. Tjerwonets (10 Roebel) 100 Gulden Danzig . Amerika. New-York *) … Montreal .. Canad $ Mexico . Mex. Dollar Buenos Aires. Peso (papier) La Paz (Bolivia) . . Boliviano Rio de Janeiro…. Milreis (pap.) Valparaiso. Peso (papier) Bogota (Columbia) . Peso Quito (Ecuador) . . Sucre Lima (Peru). Per. £ Montevideo (Urug.) Peso Caracas (Venezuela) Bolivar Paramaribo . Gulden Willemstad (Curas.) Gulden San José (C. Rica) Colon Guatemala. Quetzal Managua (Nicarag.) Cordoba San Salvador (Salv.) Colon Azië. Calcutta. Rupee Batavia . Gulden I.C. Kobe . Yen Hong Kong . Dollar Shanghai . Taël Singapore . Straits Doll. Manilla .. Phil. Peso Bangkok… Baht Teheran (Perzië) . . Kran Afrika. Kaapstad . £ Alexandria. Egypt. £ Australië. Melbourne, Sidney en Brisbane …. £ Nieuw Zeeland …. £ 1) Goudpeso. *) Milreis Goud. *) Not. te A™dam. **) Id. te R™dam. Ov. not. part. opg. §) 12.1 Of 59.26 9.747 34.59 48Š 48Š 50.41 35Š 43.51 48_ 48Š 4.379 10.93 3.23 13.09 48_ 2.68| 66.67 66.67 66.67 66.67 27.91 24.88 48Š 66.67 6.26* 12.80 48.42 2.4878 2.4878 1.24 1.056 S1 0.9080 0.8075* 0.30 2.42 1.21 12.10§ 2.5725 0.4795 1 Š 1 Š 1.16 2.48% 2.48f 1.2440 0.91 1Š 1.24 1.4125 1.214 1.10 12.10f 12.42 12.10J 12.10J Koers 12.09* 39.43 9.75 34.65 6 93 48Š 7.38f 35.12* 43.45 1.51$ 1.80 4.37* 1.29 3.22* 13 03* 40.94fi 0.11* 66.50 66.50 66.70 54.80 27.95 24f 48Š 66.70 6.28 12.85 48.37* 2.49$ 2.49^ 1.19 1.05 0.90* 0.30 0.30f 2.43* 0.50 10.11 2.54 0.48 0.97J l.Olf 2.49* 2.49* 1.24* 0.90* 100TV 1.21/* 1.60 1.41f 1.22* 1.12* 0.24 12.06 12.40 12.02 12.03* Bank- disconto °/o H- 7 H 4 3* 5 6* 7 6 10 6 10 H 5 8 5 5* 8 7 6Š7 n H 8 6 5 5.48 1 Belga = 5 frank. 870 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 KOERSEN TE NEW YORK. (Cable). Data Londen (% per £) Parijs ($p.l00fr.) Berlijn ($ p. 100 Mk.) Amsterdam (% p. 100 gld.) 25 Sept. 1928 26 — 1928 27 — 1928 28 — 1928 29 — 1928 1 Oct. 1928 3 Oct. 1927 Muntpariteit .. 4.84 »/— 4.85 4,85i/,— 4,85 4,85 4,847/8 4,8611/,, 4,8667 3,90* 3.9U/, 3,91i/8 3,91 3,91 3.91 3.92 7/8 13,92 23,83* 23,83* 23,83* 23,83»/, 23,83* 23,83* 23,83 23,81* 40.10 40,10* 40,1 1 40,12 40.11 40,10* 40,09 40»/— KOERSEN TE LONDEN. Plaatsen en Landen Alexandrië. . Athene .. .. Bangkok … Budapest . .. B. Aires . .. Calcutta .. — Constantin.. Hongkong . . Kobe . Lissabon Mexico. Montevideo Montreal R.d. Janeiro Shanghai .. . Singapore. .. Valparaiso *. Warschau _ Ł) 90 dg. Noteerings- eenheden Piast. p.£ Cr. p. £ Sh.p. tical Pen. p. £ d. p.$ :Sh. p. rup. Piast. p. £ Sh. p. $ Sh.p. yen Escu. p. £ d. per $ d. per $ $ per £ d. per Mil. Sh. p. tael id. p.$ $P-£ Zl. p. £ 15 Sept. 1928 97 * 375 1/10;* 27.83J 47fi/32 1/6 940 2/0|f 1/lOfè 107* 2 3 v8 50* 4.84»/< 529/32 2;7fl/16 2FV«4 39.48 43.37 J 22 Sept. 1928 97* 375 1/10* 27.84™ 175/l6 1/6 935 2/0 »/« 1.10H 107* 24 50i/, 4.84|| 529/32 Š/719/32 2/329/32 39.46 135/16 24/29 Sept. 1928 Laagste Hoogste 97™/— 374i/, i/iOA 27.82 47*/ 132 1/6 930 1‚H’V. 1/10»/. 107* 23* 50./8 4.84* 567/34 2/7 2/313/40 39.39 43 3/16 97»/ib 375* 1/10T 27.87 4711/33 l/03,33 940 2/0y| i/i °f! 107* 24* 50s/8 4.85i;, 359/«4 2 im 2/4i/le 39.45 43i/i, 29 Sept. 1928 97* 374* vio 5 *i lUTïï 27.83-1 4721/ 2 16 4 i/0i/i6 935 2/0 «/— i/ioif 107* 24 50s/8 4.84|» 56»/,4 2/716,32 2/331/32 39.45 43 »/— ZILVERPRIJS Londen1) 24 Sept. 1928. . 26j/— 25 — 1928.. 26s/16 26 — 1928.. 26* 27 — 1928.. 26* 28 — 1928. . 26J/— 29 — 1928.. 269/4o 1 Oct. 1927.. 256/8 20 Juli 1914. . 241»/, N.York») 57 »/8 57i/. 57 57* 57»/. 57»/, 55»/, 59 GOUDPRIJS 8) Londen 24 Sept. 1928. , 25 26 27 28 29 1 20 Oct. Juli 1928. 1928.. 1928.. 1928.. 1928.. 1927.. 1914.. 84/11* 84/11* 84/11* 84/11* 84/11* 84/11* 84/11 84/11 ™) in pence p.oz. stand. *) Foreign silver in Sc. p.oz. fine. 3) insh. p.oz. fine STAND VAN ™s RIJKS KAS. De Minister van Financiën maakt bekend : Vorderingen. 22 Sept, 1928 | 30 Sept. 1928 Saldo bij de Nederlandsche Bank…. Saldo b. d. Bank voorNed. Gemeenten Voorschot op ultimo Aug. 1928 aan de gem. op voor haar door de Rijks¬ administratie te heffen gemeentelijke inkomstenbelasting en opcenten op de Rijksinkomsten belasting. Voorschotten aan Suriname. Kasvord. weg. credietverst. a/h. buitenl. Daggeldleeningen tegen onderpand van Staatsschuldbrieven . Saldo der postrekeningen van Rijks¬ comptabelen . Vordering op het Staatsbedrijf der P.. T. enf.’). . ld. op andere Staatsbedrijven ‚)… V erpiichti n g e n. Voorschot door de Nederl. Bank …. … 13.082.052,48 Schatkistbiljetten in omloop1).. — 103.511.000, Schatkistpromessen in omloop. 4.000.000, Waarvan direct bij de Ned. Bank .. — 4.000.000, Zilverbons in omloop. 11.549.372,50 Schuld a. d. Bank v. Ned. Gemeenten2).. Š ld. aan Ned.-Indië . — 10.468.835,88 ld. aan Curacao. — 163.127,29 ld. a. h. Alg. Burg. Pensioenfonds ») .. — 944.736,86 ld. a. h. Staatsbedrijf d. P., T. en T.»).. — 35.028.747,99 ld. aan andere Staatsbedrijven2). — 1.565.000,Š ld. aan diverse instellingen 2). 6.887.058,87 ™) Waarvan … 12.056.000 vervallende op 1 Juli 1929. 2) In rekg.-crt. met ™s Rijks Schatkist. 25.046,64 , 23.984.014,96 , 9.568.757,11 , 132.941.675,01 18.560.470,- 3.785.348,03 26.857,48 , 23.984.014,96 , 10.105.016,14 , 135.667.231.11 — 14.011.586,20 — 3.885.348,03 … 14.631.388,98 — 103.511.000,Š — 31.400.000,Š — 14.000.000,Š — 11.809.012,Š — 11.137.776,62 — 173.712,50 — 906.539,57 — 35.180.835,17 — 1.565.000,- — 7.848 551 05 NEDERLANDSCH-INDISCHE VLOTTENDE SCHULD. 22 Sept. 1928 29 Sept. 1928 Vorderingen: Saldo bij ™s Rijks kas. Saldo bij de Javasche Bank . Verplichtingen: Betaalmiddelen in ™s Lands Kas…. Waarvan Muntbiljetten. Muntbiljetten in omloop . Schuld aan het Ned.-Ind. Muntfonds.. Idem aan de Ned.-Ind. Postspaarbank. …10 469.000,- — 15.069.000,- ,41.485.000,- » 1.142.000,- , 1.174.000,- / II. 138.000,- — 18.370.000,- , 41.418.000,- , 1.142.000,- , 1.144.000,- NEDERLANDSCHE BANK. Verkorte Balans op 1 October 1928. Binnen 1. Wis-1 Hfdbk. f 62.733.770,41 seis, PromJ Bijbnk. — 3.405.451,07 enz. in disc.| Ag.sch. — 10.948.839,23 Papier o. h. Buitenl. in disconto. Idem eigen portef. . … 197.797.698,Š Af: Verkocht maar voor de bk. nog niet algel. — Beleeningen f 77.088.060,71 197.797.698,- incl. vrsch.l f in rek.-crt.j fl op onderp.lAS-sc^l 42.204.471,51 8.101.754,48 64.421.264,22 / 114.727.490,21 Op Effecten.f 109.094.190,21 Op Goederen en Spec. — 5.633.300,Š Voorschotten a. h. Rijk. Munt en Muntmateriaa) Munt, Goud.f 67.491.435,_ Muntmat., Goud .. — 367.505.862,77 114.727.490,21 14.932.911,70 Munt, Zilver, enz.. Muntmat., Zilver . . … 434.997.297,77 — 21.903.029,01 Belegging i/# kapitaal, reserves en pen¬ sioenfonds . Gebouwen en Meub. der Bank.. Diverse rekeningen …. Passiva. Kapitaal… Reservefonds.—. Bijzondere reserve.. . .___ . Pensioenfonds . Bankbiljetten in omloop.— .. Bankassignatiën in omloop. Rek.-Cour. … Het Rijk _ saldo™s: Anderen f 45.877.073,20 Diverse rekeningen …… Beschikbaar met.aalsaldo.. … Op de basis van »/, metaaldekking…. Minder bedrag aan bankbiljetten in om¬ loop dan waartoe de Bank gerechtigd is. 456.900.326,78 24.445 809,37 — 5.000.000,Š — 59.171.953,25 f 950 064.250,02 7 20.000.000,Š — 7.157.903,12 — 8.000.000,Š — 5.537.651,88 — 855.104.485,Š — 475.982,30 — 45.877.073,20 — 7.911.154,52 7 950.064.250,02 f 276.108.516,23 95.816.708,13 1.380.541.080,Š Voornaamste posten in duizenden guldens. Data 1 Oct. 24 Sept. 17 — 10 — ™28 3 — ™28 27 Aug. ™28 3 Oct. ™27 25 Juli ™14 Goud Circulatie Andere opeischb. schulden Beschikb. Metaal- saldo Munt Muntmat. 67.491 67.400 67.397 67.400 67.408 07.420 67.881 65.703 367.506 367.521 367.521 367.521 367.521 367.521 318.266 96.410 855.104 797.162 803.308 814.381 831.844 791.940 845.658 310.437 46.353 38.322 33.938 33.408 34.975 33.724 39.634 6.198 276.108 289.930 289.493 287.300 283.530 292.771 235 911 43.5211) Dek- kings perc. 51 54J 54 53 5ÓJ 47 54 Data 1 Oct. 1928 24 Sept. 1928 17 — 1928 10 — 1928 3 — 1928 27 Aug. 1928 3 Oct. 1927 25 Juli 1914 Totaal bedrag disconto’s 77.088 52.158 54.703 57.731 55.365 45.375 171.402 67.947 ™) Op de basis van 2 Schatkist¬ promessen rechtstreeks 11 m 22.000 4.000 7.000 10.000 9.000 6.000 14.300 etaaldekking. Belee¬ ningen 114.727 102.163 109.303 103.269 130.572 103.784 134.243 61.086 Papier op het buitenl. 197.798 192 857 192.790 192 718 192.690 201.622 135.413 20.188 Diverse reke¬ ningen 2) 59.172 35.111 31.843 40.134 34.986 32.250 36.253 509 2) Sluitpost activa. SURINAAMSCHE BANK. Voornaamste posten in duizenden guldens. Data Metaal Circu¬ latie Andere opeischb. schulden Disco nt. Div. reke¬ ningeni) 18 Aug. 1928. . 11 — 1928- 4 — 1928.. 28 Juli 1928.. 21 — 1928 20 Aug. 1927,. 5 Juli 1914 . , 975 956 956 975 980 1.001 645 1.585 1.596 1.654 1.526 1.449 1.537 1.100 607 596 584 450 572 554 560 1.062 1.059 1.067 1.069 1.064 939 735 534 490 488 490 469 582 396 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 871 JAVASCHE BANK. Voornaamste posten in duizenden guldens. De samengetrok¬ ken cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen. Data 29Sept.l928 22 — 1928 15 — 1928 lSept.1928 25 Aug.1928 18 — 1928 11 — 1928 1 Oct. 1927 2 Oct. 1926 25 Juli 1914 Goud Zilver Circulatie 187.500 187.500 187.200 172 501 172.629 172.788 172.941 183.653 198.935 22.057 Data Dis¬ conto’s 14.515 14.170 14.191 14.421 17.709 29.984 31.907 Wissels, buiten N.-Ind. betaaib. 320 000 320 200 324.100 318.636 316.298 318.580 319.402 320.8J 2 330.457 110.172 Andere opeischb. schulden 54.100 40.100 40.900 44.314 54.296 51.463 52.722 87.830 76.457 12.634 Beschikb. metaal- saldo 37.860 39.780 41.200 41.836 38.561 38.962 38.512 ! 19.941 147.972 4.842*) Belee- ningen Data Metaal Circulatie Currency Notes Bedrag Bankbilj. Gov. Sec. 26 Sept. 1928 19 — 1928 12 — 1928 5 — 1928 29 Aug. 1928 22 — 1928 28 Sept. 1927 22 Juli 1914 173.205 176.080 176.585 176.577 175.867 174.823 151.092 40.164 134.494 133.773 134.607 135.368 135.441 134.921 136.505 29.317 293.919 294.499 296.682 298 001 296.917 294.704 294.798 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 56.250 244.388 245.046 247.338 248 685 247.485 245.252 245.424 29Sept.l928 22 — 1928 15 — 1928 lSept.1928 52 Aug.1928 18 — 1928 11 — 1928 1 Oct. 1927 2 Oct. 1926 25 Juli 1914 1) Sluitpost 155.400 152.900 150.100 13.358 13.581 13.782 14.063 12.806 12.191 7.259 activa. 2) 27 071 91.556 47.145 30.952 91.537 50.888 28.916 93.593 49.951 27.949 93.156 52.659 25.552 129.742 42.236 24.561 102.275 44.301 6.395 47.934 2.228 Basis 2/e metaaldekking. Diverse reke¬ ningen ™) Dek- kings- percen- tage 50 51 51 52 50 51 50 49 56 44 BANK VAN ENGELAND. Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes, in duizenden panden sterling. Data 26 Sept.™28 19 — ™28 12 — >28 5 — ™28 29 Aug. ™28 22 — ™28 28 Sept.™27 22 Juli ™14 Gov. Sec. 31.682 28.065 27.145 37.735 29.141 27.969 56.310 11.005 Other Sec. 1) Verhouding tusschen 41.578 44.899 41.396 47.457 43.444 45.093 50.935 33.633 Reserve Public Depos. 9.694 15.888 13.074 18.486 19 229 16.612 25.696 13.736 Other Depos. 103.741 100.802 98.886 109.385 95.304 97.894 97.538 42.185 Reserve 58.460 62.057 61.727 60.959 60.176 59.653 34.337 29.297 Dek- kings- perc. i) en Deposits. 544 53′(s 551/8 47 s/s 52)4 52 27v/s 52 BANK VAN FRANKRIJK. Voornaamste posten in millioenen francs. Data 21Sept.™28 14 — ™28 7 — ™28 31 Aug.™28 22Sept.™27 23 Juli™14 Gourfi) Data 21Sept.™28 14 — ™28 7 — ™28 31 Aug.™28 22Sept.™27 23 Juli ™14 30.568 30.497 30.426 30.351 5.546 4.104 Zilver 732 732 732 732 343 640 Te goed in het buitenl. 12.985 13.350 14.005 14.242 56 Wis¬ sels 21.072 20.776 20.461 19.760 1.242 1.641 Waarv. op het buitenl. 18.472 18.329 18.008 17.721 Belee- ningen 2.021 2.008 2.020 2.055 1.658 769 Renteloos voorschot a.d. StaaP 3.200 3.200 3.200 3.200 Bons v. d. zelfst. amort, k. 5.930 5.930 5.930 5.930 Diver¬ sen 3) 1.151 1.157 1.199 2.273 23.795 Circulatie 61.013 61.321 61.552 62.184 53.773 5.912 Rekg. Courant qtant Zelfst. Parti- ÖIaal amort.k. culieren 7.421 7.710 7.445 7.518 17 401 3.142 3.144 2.890 2.713 5.656 5.218 5.785 5.751 10.675 943 *) Bij de stabilisatie van den franc op 25 Juni is de goudvoorraad gewaardeerd volgens de nieuwe waarde van den franc.2) De schuld van den Staat aan de Banque de France is op 25 Juni afgelost. 3) Sluitpost activa. DUITSCHE RIJKSBANK. Voornaamste posten in millioenen Reichsmark. Data 22 Sept. 1928 15 7 1928 1928 31 Aug. 1928 23 — 1928 23 Sept. 1927 30 Juli 1914 Data 22 15 Sept. 1928 — 1928 7 — 1928 31 Aug. 1928 23 — 1928 23 Sept. 1927 30 Juli 1914 Goud 2.335.8 2.310.1 2.269,7 2.248.1 2.240.9 1.852.2 1.356.9 Daarvan bij bui¬ tenl. circ. banken i) Deviezen als goud- dekking geldende Andere wissels en cheques 85,6 85,6 85,6 85,6 85,6 66,5 Effec¬ ten 93,8 93,8 93,8 93,8 93,8 92,3 330,8 Diverse Activa*) 523.5 515,7 520.6 490.3 561,0 533.3 200.4 187.8 191,2 180,0 194.9 211,4 153,0 Circu¬ latie 4.100,1 4.256,4 4.453,7 4.673,0 3.969.6 3.547.6 1.890,9 2.034,7 2.116,4 2.389.7 2.603,9 1.972,3 2.235.7 750,9 Rekg.- Crt. Belee- ningen 34.1 69.2 45,4 128,9 27.1 35,8 50.2 Diverse Passiva 575.2 498.2 505,1 564,6 632,0 688.3 944,- 23 1) Onbelast. 2) W.o. Rentenbankscheine 22, 15, 7 Sept 31 23 Sept. ’27, resp. 35; 28; 32; 9; 60; 102 mill. NATIONALE BANK VAN BELGIË. 255,2 252,8 243.1 220.2 236,5 405,4 40,0 Aug. ™28, Data 1928 Goud Munt en metaal 1 Te goed in enwisselsop het buitenl. 27 Sept. 20 — 13 — e — 30 Aug. 29 Sept.1 D 1927 807 807 807 805 805 674 505 502 504 495 496 466 a c-c: T3 £ C5*C5 44 44 44 44 44 41 co i ^ -3 c c £ a co j«2 -Š.<2 e S S fiVS 584 579 580 566 563 505 g-c-a sa* lig § 35 “j.c: *: r* a -doS o o ~ £ e g o 2-* h-S £ coi 51 49 52 61 62 38 377 377 377 377 381 400 2.220 2.199 2.222 2.226 2.224 1.996 Rekg. Crt. 26 28 10 23 31 29 90 99 100 68 67 67 VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA. FEDERAL RESERVE BANKS. Data Goudvoorraad Wettig betaal¬ middel, Zilver etc. Wissels Totaal bedrag Dekking F. R. Notes In her- disc. v. d. member banks In de open markt gekocht 12Sept.™28 5 — ™28 29 Aug.’28 22 — ™28 15 — ™28 8 — ™28 14Sept.™27 2.628,9 2.609,1 2.618,8 2.614,0 2.612,6 2.605,4 2.983,7 1.212,1 1.148.8 1.159.1 1.173.1 1.189,0 1.180.2 1.718.8 142,0 138.1 146.1 147.4 150,7 150,0 140.4 1.069,2 1.080,1 1.038,8 1.037,4 1.002,5 1.061,3 375,3 211,2 186,8 184,3 183.6 189,9 161,8 226.7 Data in U. S. Gov. Sec. Notes in circu¬ latie Depo¬ sito™s 12Sept.™28 221,3 1.688,3 2.388,1 145,0 64,5 5 — ™28 206,4 1.701,0 2.305,6 144,9 65,1 29 Aug.™28 209,0 1.651,0 2.324,7 144,9 65,9 22 — ™28 206,9 1.642,0 2.325,6 144,9 65,9 15 — ™28 206,4 1.638,6 2.323,5 144,7 65,9 8 — ™28 207,9 1.627,6 2.334,4 143,1 65,8 14Sept.™27 499,6 1.707,6 [ 2.367,5 130,7 73,2 c ^i Verhouding totalen goudvoorraad tegenover opeischbare schulden: b. K. Notes en netto deposito. 2) Verhouding totalen voorraad munt- materiaal en wettig betaalmiddel tegenover idem. PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET EED. RES. STELSEL. _Voornaamste posten in millioenen dollars. Gestort Kapitaal Dek- kings- perc. i) Dek- kings- perc.2) 68,0 ‘68,6 69.5 69.6 69.7 69,5 76.7 Data 5Sept.™28 29 Aug.™28 22 — ™28 15 — ™28 8 — ™28 7Sept.™27 Aantal banken 635 635 635 636 636 660 Dis¬ conto™s en beleen. 15.847 15.729 15.698 15.739 15.803 14.672 Beleg¬ gingen 6.405 6.405 6.408 6.445 6.460 5.921 Reserve bij de F. R. banks 1.666 1.661 1.668 1.692 1.657 1.704 Totaal depo¬ sito’s Waarvan time deposits 20.058 19.901 19.872 20.040 19.970 19 591 6.900 6.912 6.897 6.904 6.898 6.271 Hierachter volgen enkele bankstaten, welke aan het eind van ieder kwartaal worden opgenomen. 872 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 I. FEDERAL RESERVE BANK TE NEW YORK. (In millioenen Dollars.) Data Goudvoorraad Totaal bedrag Dekking F.R. Notes Wettig betaal- m iddel, Zilver etc Wissels In herdisc. van de member banks In de open markt gekocht 5 Sept. 29 Aug. 22 — 15 — 8 — 1 — 25 Juli 18 — 11 — 3 — 27 Juni 20 — 13 — 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 7 Sept. 1927. 8 Sept. 1926. 835.3 890,9 881,6 903,8 865.7 901.7 888,0 891.1 781.8 804.3 871.9 834.7 846,0 964.8 965.1 193.1 194.3 191.1 193.3 195,0 191.7 193.5 195.2 196.7 193.2 194.4 191,0 192.6 274.5 360.2 24,8 26.7 27.3 28.3 28.5 30.2 31.5 30.5 30.1 28.3 30.7 31,0 31.1 23.8 25.1 350.2 292.5 314,0 274.6 329.4 339,9 310.3 304.3 449.6 436.5 373,1 377.6 397,0 176.7 192,6 47.1 45,0 41.7 50.4 32.2 35.3 28.8 36,1 33.5 49.4 36.9 28.9 30.8 78.8 46,0 Data Belegd in U. S. Coo. Sec. F.R Notes In circulatie Totaal Deposito’s Gestort Kapitaal Algemeen Dekkings- perc. !) 5 Sept. 1928.. 33,8 359,2 875,8 29 Aug. 1928.. 35,3 343,6 891,4 22 — 1928.. 26,6 344,5 891,8 15 — 1928.. 25,7 344,7 890,6 8 — 1928.. 28,5 340,0 890,6 1 — 1928.. 35,5 340,1 953,3 25 Juli 1928.. 30,7 336,3 901,5 18 — 1928.. 32,3 340,2 909,5 11 — 1928.. 40,3 341,7 944,5 3 — 1928.. 40,9 349,2 962,2 27 Juni 1928.. 34,8 334,1 959,5 20 — 1928.. 47,7 332,5 933,9 13 — 1928.. 47,1 331,9 973,9 7 Sept. 1927.. 100,4 374,7 923,4 8 Sept. 1926.. 61,4 393,4 856,3 !) Verhouding totalen voorraad muntmateriaal middel tegenover F.R. notes en deposito™s. 48,9 48,9 48,8 48,8 47,6 47,6 47 6 47,6 47.5 45.5 44.6 44.7 44,1 39,4 35.7 en wettig 69.6 74,3 73,8 75.5 72.7 72,0 74.3 73.7 63.1 63.5 69.8 68.4 67.2 76.2 79.2 betaal- II. ZWEEDSCHE RIJKSBANK. (In millioenen Kronen.) Data Goud Bui’enl tegoed en wissels Zweed sche en vreemde Staatif. Dis¬ conto™s en BeleenX) Circu¬ latie Rek. Crt. 8Sept.™28 1 — ™28 25 Aug.™28 18 — ™28 11 — ™28 4 — ™28 28 Juli ™28 21 — ™28 14 — ™28 7 — >28 30 Juni™28 23 — ™28 16 — ™28 10Sept.™27 1 lSept.™26 25 Juli ™14 229.3 229,5 229.7 229.8 230,0 230,0 230.1 230.3 230.4 230.5 230.6 230.7 231,0 221.1 227.7 105.8 62,8 60,8 52.2 50,0 67,5 63.2 72.8 71.8 75.2 73.4 63,7 46.5 47.3 147,3 136,7 115,6 73,3 73,3 73,3 73,3 73,3 73,3 73,3 73,3 69.6 71.6 71,6 71,6 71,6 72,2 46,9 28,0 306,0 329.4 300.7 306.1 275,6 293,9 269.5 279.8 302.8 341.8 369.9 347.6 346,4 239,0 228.1 92,4 489.5 519.1 458.2 472.2 473.8 492.7 463.7 459.1 479.1 493.5 539,4 175.9 472.6 484,0 485.2 206.2 147.5 142.3 158.3 155.6 134.4 131.7 148,2 165.1 180.2 193.9 191.1 186.4 193.1 119.9 74,5 68,2 x) Vanaf 29 Oct. ™27 excl. de voorschotten en kascredieten, die niet voor dekking beschikbaar zijn. III. BANK VAN NOORWEGEN. (In millioenen Kronen.) Data Goud Tegoed in het buitenl. Effecten Dis¬ conto™s Beleen. Circu¬ latie Rek. Crt. 7 Sept. 31 Aug. 22 — 15 — 7 — 31 23 16 7 30 22 15 7 7 22 Juli Juli Juni Sept. Sept. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1927. 1926. 1914. 146,9 146,9 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,0 147,2 147,2 52,4 40,0 39,0 37.4 34,0 33.4 32.3 33.4 31.9 38.9 37,1 32.6 32,0 26.9 72.5 65.7 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 9,3 10.3 26,7 23.4 8,9 264.6 281.9 263.9 266.6 271.2 280,6 271.3 271.5 272.2 291.4 273.3 271.9 284.6 354,1 79,3 311.7 318,0 312.1 314,4 317.1 319.3 317.8 321.1 323.8 325.4 315.7 312.5 321.9 330.8 120.8 91.7 101,8 79.4 74.3 76.5 82.4 75.8 74.4 80.5 98,4 89.7 94,1 110,4 201,3 10.7 IV. NATIONALE BANK VAN DENEMARKEN. (In millioenen Kronen.) Data Goud Pasmunt Buitenl. saldi, munt en Wissels Binnenl. wissels bel. en crcd. Circu¬ latie Rek. Crt. 31 Aug. 1928.. 31 Juli 1928. . 30 Juni 1928.. 31 Aug. 1927.. 31 Aug. 1926.. 30 Juni 1914J). 181,8 181,8 181,9 182,2 209,1 75,6 10,9 10,9 11,1 13,0 15,8 6,6 90,0 91,4 96.1 63.1 36,9 80,2 77,1 77,3 119,2 227,9 340,9 340.4 359,6 343.4 376.5 159,8 42,3 42.3 45,5 19,0 26.3 4,8 !) Wegens andere berekening niet vergelijkbaar. V. BANK VAN SPANJE. (In millioenen Pesetas.) Data Goud Zilver Staats¬ fond sen 1) Dis¬ conto’s Beleen. Circu¬ latie Rekg. Crt. Parite. Staat 22 Sept. 15 — 8 — 1 — 25 Aug. 18 — 11 — 4 — 28 Juli 21 — 14 — 7 — 30 Juni 23 — 24 Sept. 25 Sept. 24 Juli ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™28 ™27 ™26 ™14 2.609 2.609 2.609 2.609 2.609 2.609 2.608 2.608 2.608 2.608 2.608 2.608 2.608 2.608 2.598 2.557 543,5 700 699 700 707 706 702 702 704 709 707 705 706 710 711 678 669 726,8 586 586 586 586 586 586 586 586 586 586 586 586 586 586 587 588 494,4 1.927 1.939 1.953 1.880 1.893 1.883 1.886 1.931 1.902 1.873 1.941 1.972 1.770 1.682 1.705 2.286 4.290 4.330 4.346 4.281 4.251 4.289 4.316 4.321 4.243 4.261 4.295 4.316 4.236 4.197 4.142 4.356 899 934 944 924 984 968 965 962 966 971 999 1.002 1.000 1.014 992 1.085 295 270 222 272 248 259 259 289 355 296 229 15 123 96- 218 462 783,8 1919,0 497,9 >) Ten bedrage van 344 millioen, plus voorschot in rek.-crt. aan de schatk. VI. ZWITSERSCHE NATIONALE BANK. (In millioenen Francs.) Data Goud Zilver Goud- deviezen Dis¬ conto’s en Beleen4) Circu¬ latie Rek. Crt.2) 15 7 31 23 15 7 31 23 14 7 30 23 15 15 23 Sept. n Aug. if ii Juli ff ff ff Juni ff Sept. Sept. Juli 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928. 1928., 1927. 1926. 1914. 449.2 449.3 449.4 449.5 449 6 447.7 447.8 447.9 446.9 447,0 447.1 444.6 443.1 424)7 180.1 52,9 53.3 53.6 54.7 54,5 54.3 54,5 56,2 59.4 59.1 59,4 60.1 67,0 85.8 18.9 228.7 238,0 226.7 211,9 202,1 199.7 199,1 199.5 196.8 197,7 195,0 174.6 41,6 17,8 212,6 225.3 223.5 211.6 214,0 236.4 240.2 227,1 242.7 254.5 262,4 214.3 409.7 360,0 107.8 824.1 839.9 864.3 798.1 811.7 834.7 859.6 797.9 811.1 826.7 860,2 776.2 806.4 763.3 267.9 111.5 107,9 81,0 107.5 98,1 79,9 73.5 109,0 127,4 107.6 94.6 92,3 150.6 118.6 105,2 )) Sedert 31 Maart ™28 zonder rek.-crt. saldi in het buitenland. Deze zijn met ingang van dien datum met den post buitenlandsche wissels tot den post gouddeviezen samengesmolten. 2) Sedert 31 Mrt.™28 uitsluitend de dagelijks vervallende verplichtingen. VIL OOSTENRIJKSCHE NATIONALE BANK. (Voornaamste posten in millioenen Schillingen.) t) Data GouJ1 Vreemd geld, devie¬ zenen tegd. ijh. buit.l.2) Andere edel- Valuta Dis- conto™s en Beleen. Voor¬ schot ajd. Staat Circu¬ latie Rek- Crt. 15Sept.™28 7 — ™28 31 Aug.™28 23 — ™28 15 — ™28 7 — ™28 31 Juli ’28 23 — ™28 15 — ™28 7 — ™28 30 Juni™28 23 — ™28 15Sept.™27 15Sept.™26 134,5 134,5 134,5 134,5 125.8 118.8 118,8 117,2 117,2 117,2 117,2 117,2 84,3 45,7 300,4 304,0 307,8 298.7 298.3 298.1 297.8 291.4 290.9 287.7 285.7 283.9 391.2 480.3 327.7 329.9 332.1 323.9 319.1 315.7 314.9 303.8 299,7 294.2 289.9 284,5 224.4 129.5 82,1 112,1 131.4 107.8 127.4 146.9 159.4 136,3 152,0 158,8 168,0 91.8 72.8 62,4 166,4 166.4 166.5 167.6 167,6 167,6 167,6 167,6 167,6 167.6 167.7 167,7 173.4 178.5 915,0 949.3 1.003,3 888.3 932.4 951.5 1.008,5 896.1 924 941,4 998.2 857.6 864,9 791.2 97,9 99.2 70.5 146,1 107.8 97.6 52.3 122.9 105.8 85.8 31.9 90,1 83.3 108.9 V 1 Schilling = 0.694 goudkronen = 10.000 papierkronen. V Als dekking der circulatie en saldi in rekg. crt. geldende, volgens art. 85 der Statuten. 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 873 VIJL NATIONALE BANK VAN HONGARIJE. (In miilioenen Pengö™s. 1 Pengö = 12.500 Kr.) EFFECTENBEURZEN. Amsterdam, 1 October 1928. Data Goud Vreemd geld, deviezen tegoed in het buitenij-) Binnenl. wissels, ceelen en effecten Voor¬ schot aan den Staat Circu¬ latie Rekg.- Courant Staat Partic. 23 Sept. ™28 15 — ™28 7 — ™28 31 Aug. ™28 23 — ™28 15 — ™28 7 — ™28 31 Juli ™28 23 — ™28 15 — ™28 7 — ™28 30 Juni ™28 23 — ™28 23 Sept. ™27 23 Sept. ™26 197 197 197 197 197 197 197 197 197 197 197 197 197 197 169 48 55 64 67 67 68 63 58 56 58 73 83 70 84 78 353 344 356 369 336 320 328 336 290 293 295 314 291 286 158 104 104 104 104 104 104 104 104 104 104 104 105 106 115 150 432 446 467 497 431 456 478 496 403 421 433 479 399 421 393 244 239 237 220 255 223 203 187 241 235 242 225 271 276 197 19 15 16 19 22 15 18 19 20 15 18 18 17 15 13 i) Als dekking van biljetten en saldi in rekg.-courant geldende, vol¬ gens art. 85 der statuten. -) Totaal Rek.-Courant. IX. TSJECHOSLOWAAKSCHE NATIONALE BANK. (In miilioenen Tsjeckoslow. Kronen.) Data Vorde¬ ring op den Staat Goud en Ziloer Vreemd geld en tegoed in hetbuit.l. Discon¬ to s en belee- ningen Circu¬ latie Rek. Crt. 15 Sept. 1928 7 — 1928 31 Aug. 1928 23 — 1928 15 — 1928 7 — 1928 31 Juli 1928 23 — 1928 15 — 1928 7 — 1928 30 Juni 1928 23 — 1928 15 Sept. 1927 15 Sept. 1926 4.178 4.182 4.186 4.188 4.283 4.283 4.289 4.294 4.296 4.299 4.305 4.308 4.638 4.878 1.158 1.158 1.158 1.158 1.125 1.129 1.129 1.129 1.119 1.119 1.119 1.118 1.057 1.034 2.000 1.996 1.990 1.924 1.905 1.894 1.868 1.858 1.909 1.894 1.890 1.768 2.025 1.378 385 406 389 212 239 241 244 327 434 458 516 362 88 181 7.056 7.293 7.549 6.752 6.879 7.024 7.344 6.711 6.975 7.276 7 584 6.622 6.878 6.859 1.003 777 547 1.022 954 805 451 1.091 1.078 785 538 1.094 1.252 1.194 X. ZUID AFRIKAANSE RESERVEBANK. (Voornaamste posten in duizenden Ponden.) Data 7 Sept. 1928. 31 Aug. 1928. 24 — 1928. 17 — 1928. 10 — 1928. 3 — 1928. 27 Juli 1928. 20 — 1928. 13 — 1928. 6 — 1928. 29 Juni 1928. 22 — 1928. 15 — 1928. 8 — 1928. Goud en Goud- cert. Dis¬ conto™s en beleen. Waar¬ van Reg.- papier Circu¬ latie Rek.- Crt. 7.208 8.064 7.819 7.732 7.821 7.858 7.820 7.718 7.821 7.875 8.274 7.893 7.883 7.830 8.429 8.048 8.141 7.777 7.852 8.519 8.673 8.326 8.546 8.692 8.444 8.138 8.166 8.055 233 200 214 248 530 592 689 559 665 940 677 1.086 1.521 1.671 8.532 9.124 7.684 7.962 8.399 9.004 8.476 7.866 8.159 8.656 8.989 7.733 7.891 8.309 6.806 6.925 7.770 7.179 6.784 7.000 7.282 7.430 7.719 6.959 7.335 7.311 7.398 6.830 Alge¬ meen Dekkings I fiere*.) 47.3 51.6 50.5 50.7 51.1 49,0 49,0 51.4 49.7 50.6 50.4 52.5 51.2 51.7 10 Sept. 1927.. 11 Sept. 1926.. 7.740 7.815 7.305 7.205 1.720 943 7.817 6.991 7.842 6.442 50,4 53,1 *) Verhouding goud, goudcert. en pasmunt tegenover opeischbare schulden: bankbiljetten en deposito™s. i) Regeering plus bankiers. XI. BANK VAN LITHAUEN. (In miilioenen Lita™s.) Data Goud Zilver Buitenl. Devie¬ zen Dis¬ conto™s en Beleen. Kapi¬ taal Bank¬ biljetten in omloop Depo¬ sito™s 15 Sept. 1928 31 Aug. 1928 15 — 1928 31 Juli 1928 15 ., 1928 30 Juni 1928 15 Sept. 1927 15 Sept. 1926 34,2 34.2 34.3 34,3 34.3 34,2 32.4 31,0 4.4 4.5 4.4 4.5 4,5 4,5 4,9 5,8 41.5 42.5 42,4 42.7 42.4 43,9 35.8 22.4 83.7 82.8 82.7 82.8 83.3 84,8 61.3 44,5 12,0 12,0 12,0 12,0 12,0 12,0 12,0 12,0 81,3 84.6 83,9 85.6 83,5 86,0 84.2 73.3 74,3 72,0 71.7 70,9 72,2 73.8 45.8 21,6 De gang van zaken op de internationale beurzen is in de achter ons liggende berichtsperiode niet bijzonder belang¬ wekkend geweest. Ben uitzondering moet worden gemaakt voor de markt te New York, waar het opmerkelijke ver¬ schijnsel zich heeft voorgedaan, dat de noteering voor —call moneyfl vrij sterk is verminderd en dat tegelijkertijd een reactie van de fondsenkoersen te constateeren is geweest. Tegen het slot werd het omgekeerde verschijnsel merkbaar: een stijging van den geldkoers naast een verbetering van de prijzen van aandeelen. Van sommige groepen van fondsen werden minder gunstige berichten ontvangen, waarbij een lage geldnoteering geen beletsel was, tot verkoopen over te gaan, terwijl ook het tegenovergestelde in de laatste dagen vrij regelmatig is voorgekomen. Over het algemeen is de markt eenigszins weifelend geworden. Ten slotte zal, naar het inzicht der beurs, een voortdurend stijve geldmarkt toch invloed op het koerspeil moeten uitoefenen en daar men voorloopig geen aanmerkelijke verruiming van de geldmarkt verwacht, is men voorzichtig geworden bij de operaties ter beurze. Ook de toeneming van de makelaarsvoorschotten in de achter ons liggende berichtsweek heeft eenige onrust gewekt. Te B e r 1 ij n is de beurs niet ongeanimeerd geweest, hoewel er enkele factoren waren, welke een drukkenden invloed hebben uitgeoefend. Aanvankelijk heeft men b.v. groote waarde gehecht aan de moeilijkheden van de Privatbanken te Kopenhagen; later is de hieruit ontstane onrust verdwenen, toen bleek, dat de vorderingen van Duitsche bankinstellingen niet groot waren en dat het aandeelenbezit minimaal moest worden genoemd. Voorts heeft de stijvere geldmarkt te Parijs een remmende uitwerking gehad, wijl in de laatste maanden Frankrijk een voorname plaats heeft ingenomen bij het voor¬ zien van de Duitsche geldmarkt van middelen op korten termijn. Desondanks is het algemeen koerspeil niet gedaald, hoewel men ook hier met groote voorzichtigheid is opgetreden. De markt te P a r ij s heeft vrijwel geen aandacht getrok¬ ken. In verband met de kleine omzetten van den laatsten tijd en het bijna geheel ontbreken van speculatieve belangstelling, hebben de wijzigingen in de constellatie van de geldmarkt weinig invloed ter beurze uitgeoefend. Zelfs in aandeelen Rio Tinto, anders één der voornaamste fondsen van de markt te Parijs, is weinig omgegaan. De koperprijs had hiertoe wellicht aanleiding kunnen geven, ware het niet, dat het geschil van de maatschappij met den Spaanschen fiscus velen van deelneming heeft weerhouden. De markt te Londen heeft teekenen van grootere levendigheid getoond. Weliswaar bleef de belangstelling be¬ perkt tot slechts enkele industrieele aandeelen, doch er is hiervan toch een zekere uitwerking gevoeld, waardoor de neiging tot het aankoopen van andere fondsen werd versterkt. In het bijzonder waren aandeelen in gramofoon-, tabak- en electrici- teitsondernemingen goed gevraagd. De afdeeling voor beleg¬ gingsfondsen was opgewekt, ondanks de onttrekking van belangrijke hoeveelheden goud aan de Bank van Engeland. Een groot aantal nieuwe emissies heeft in de achter ons liggende berichtsperiode plaats gevonden, waarvan de meeste een goed onthaal hadden. Ten onzent was de stemming van de beurs nogal ver¬ deeld. Voor beleggingsfondsen bleef goede vraag bestaan, hoewel de verschillen zeer gering zijn gebleven. 6 % Ned. Werk. Schuld 1922: 104n/i6; 41/2 Ned. Werk. Schuld 1917: lOD/je, lOP/ie; 5 % Brazilië 1903 £ 100: 87, 863/4; 5 % Brazilië 1913 £ 20-100: 777le, 775/i6; 8 % Sao Paulo 1921: 10674, 1067s. Groote aandacht heeft de handel in ‘petroleumaandeelen getrokken. Voor aandeelen Koninklijke Petroleum Maatschap¬ pij ontwikkelde zich ruime vraag, in verband met het bericht, dat deze maatschappij zich zal gaan bezighouden met de vervaardiging van stikstofproducten. Ter beurze verwachtte men van dezen tak van bedrijf goede resultaten, waarbij kwam, dat ook het buitenland belangstelling voor het fonds aan den dag heeft gelegd. Vooral tegen het einde der berichts¬ week waren de omzetten ruim; het slot is nagenoeg op het hoogst bereikte punt gekomen. Dordtsche Petr. Ind. Mij.: 422, 425; Gec. Holl. Petr.: 226; Kon. Ned. Petr. Mij.: 4407s, 4483/s; Perlak Petr.: 827/s 81; Peudawa: 19, 185/16; Marland Oil: 4078, 39746- Ook de suikerafdeeling heeft veler aandacht geconcentreerd, hoewel de koersbeweging hier niet gelijkmatig is geweest. Het heeft aanvankelijk groote teleurstelling gewekt, dat de V. J.S.P. een aanmerkelijke partij suiker heeft afgedaan beneden den tot voor kort geldenden prijs van … 13,50 per 100 Kg. Later echter is gebleken, dat de behaalde prijs van … 12,Š slechts gold voor verkoopen te Londen en dat intusschen nog groote partijen werden geplaatst tegen … 13,50, vermoedelijk bestemd voor Britsch-Incüë. Ter beurze beschouwde men den toestand 874 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 voor de suikerfabrieken als iets verbeterd, wijl deze nu voor geringere hoeveelheden opslagplaats behoeven te verzorgen. Hieraan is het toe te schrijven, dat tegen het einde der be- richtsweek voor suikeraandeelen een verbetering is ingetreden. Cultuur Mij der Vorstenlanden: 1503/4, 152x/4; H. V. A.: 655, 654Y2; Javasche Cultuur Mij: 362x/2, 355x/4; Kalibagor: 350, 3443/4; Moormann: 307, 310; Ned. Ind. Suiker Unie: 234, 232; Poerworedjo: 98, 96; Sindanglaoet: 370; Tjepper: 698, 700; Watoetoelis Poppoh: 740. De tabaksmarkt is gedurende het grootste deel van de week lusteloos gebleven. Ook de resultaten van de laatste inschrij¬ ving voor Sumatratabak hebben geen invloed uitgeoefend. Op den laatsten dag van de berichtsweek echter is een aanmer¬ kelijke verbetering ingetreden, blijkbaar in verband met de aankondiging van een interimdividend ad 15 % op aandeelen Senembah. Niet alleen dit fonds, doch alle andere Sumatra aandeelen hebben hiervan de vruchten getrokken. Arends- burg: 659, 660; Besoeki Tabak Mij: 535; Deli Batavia Mij: 5377., 541x/2; Deli Mij: 43D/4, 438V4; Ngoepit: 358, 371; Oostkust: 1717a, 17474; Senembah: 515, 5143/—. De rubbermarkt was ongeanimeerd. De koersen veranderden niet veel; over het algemeen is de handel in deze afdeeling tot zeer kleine proporties ingekrompen. Amsterdam Rubber: 22778, 22272; Deli Batavia: 150, 146Y4; Hessa Rubber: 2817.1, 281; Java Caoutchouc: 1335/s> 134; Kali Telepak: 236, 234; Majanglanden: 297, 29072; Ned. Ind. Rubber & Koffie: 249, 25572; R™dam Tapanoeli: 987a, 97; Serbadjadi: 167, 1667—; Sumatra Caoutchouc: 165, 164; Sumatra Rubber: 162, 164; Ver. Ind. Cultuur Ond.: 1221/,, 123; Intercontinental Rubber: 10YS, 97/s- Van scheepvaartaandeelen zijn aandeelen Holland-Amerika- lijn op den voorgrond getreden, in verband met berichten omtrent een bevredigende regeling in den tarievenstrijd voor transatlantische vrachten. De overige soorten zijn verwaar¬ loosd gebleven. Holland-Amerika Lijn: 785/s, 79; Java- China-Japan Lijn: 135, 134; Kon. Ned. Stoomboot Mij: 87, 85x/2; Ned. Scheepvaart Unie: 202, 202x/4; Nievelt Gou- driaan: 115x/a, 113; Stoomv. Mij Nederland: 194. Van industrieel’e aandeelen hebben kunstzijdesoorten bij kleinen handel een dalende richting ingeslagen. Daarentegen waren aandeelen Philipslampen goed gevraagd, terwijl tegen het slot ook Margarine Unie wat sterker naar voren is geko¬ men. Aandeelen Kodowa hebben bij de emissie een goed ont¬ haal gevonden, doch werden ter beurze later iets beneden den koers van uitgifte verhandeld. Centrale Suiker Mij: 78x/2, 76x/4; Hollandsche Kunstzijde Industrie: 222, 218x/2; Intern. Viscose: 1171/,, 1137s! Maekubee: 194, 1883/4; Margarine Unie: 234x/4, 2341/,; Ned. Kunstzijdefabriek: 4153/4, 408; Philips Gloeilampen (Gem. B. v. A.): 804, 810x/2; Ougrée Marihaye: 367, 376; Separator: 173x/a, 171x/2; Zweedsche Lucifers: 458, 4543/4. Bij mijnaandeelen bleef de aandacht gevestigd op aandeelen Boeton, welke krachtig konden stijgen. Ook voor aandeelen Singkep Tin Mij bestond goede vraag, in verband met de verbetering van den tinprijs. Alg. Expl. Mij: 106, 108; Billiton 860, 889; Müller & Co™s Mijnbouw Mij: 103x/2, 1033/4; Boeton Mijnbouw Mij: 1967a, 207x/4; Redjang Lebong: 147, 148; Singkep Tin Mij: 359x/—, 3763/4. Bankaandeelen waren stil en meerendeels iets lager. Aan¬ deelen Hollandsche Bank voor Zuid Amerika bleven weinig vèranderd, ook na de publicatie van het jaarverslag en het verschijnen van het prospectus, waarin van de reorganisatie der instelling gewag wordt gemaakt. Amsterdamsche Bank: 187, 186x/2; Incasso Bank: 125, 1243/4; Hollandsche Bank voor j Zuid-Amerika: 73, 713/4 (ex claim); Koloniale Bank: 2443/4, 240x/2; Ned. Ind. Handelsbank: 157, 160; Ned. Handel Mij C. v. A.: 168x/4, 1685/s; Robaver: 107, 103; Twentsche Bank 140, 140. De Amerikaansche afdeeling bleef stil en meerendeels iets lager. American Water Works: 643/4, 61; Studebaker: 80×5/ie, 803/4; U. S. Leather Comp.: 42x/16, 40x/4; ü. S. Steel Corp.: 1613/4, 1605/16; Atchison Topeka: 1903/s, 1919/le; Erie: 60x/8, 60; St. Louis & San Francisco: 1195/s, 11Q7L; Union Pacific Cy.: 197, 201x/2; Wabash Rw.: 837s, H27/s. GOEDERENHANDEL. GRANEN. 2 October 1928. Het heeft deze week hij velen verbazing gewekt, dat de prijsverhooging, welke op 21 September aan alle Noord Amerikaansche tarwemarkten en in verband daarmede ook in Argentinië tot stand kwam, zich zoo goed heeft kunnen hand¬ haven. Er viel namelijk geen enkele reden, voortspruitende uit berichten over weder of oogsten, aan te wijzen, welke als oorzaak van die prijsverhooging was te beschouwen. Slechts de overtuiging, dat de tarweprijzen nu ver genoeg waren gevallen en tevens de lang niet onbevredigende omvang van het verbruik in de invoerlanden hadden geleid tot uitbreiding van den Europeeschen ondernemingslust en kort daarna bracht groote speculatieve vraag in Noord-Amerika en Canada de verhooging van het prijspeil teweeg, welke daar op 21 September is tot stand gekomen. Aanvankelijk heeft die ver¬ hooging in Europa weinig vertrouwen gewekt, omdat daar de eigen oogsten zeer waren meegevallen en aan de enorme hoeveelheden, die in de Vereenigde Staten en Canada beschik¬ baar zijn, toch niets veranderd was. Ook regen in Australië, welke daar dringend noodig was en in Argentinië, waar men eveneens zeer verlangend naar regenval had uitgezien, werd in Europa als een baisse-factor beschouwd, doch van voldoend gewicht om aan de Amerikaansche markten weder een reactie te doen intreden, is die niet geveest. Verder zou men zulk een reactie kunnen hebben verwacht als gevolg van de inkrimping der vraag in Europa, welke in de eerste helft der week plaats vond, doch toen ook daarvan geen prijsverlaging in de uitvoer – landen het gevolg was, werd al spoedig in Europa op groote schaal gekocht. Speciaal was dat in Engeland het geval, waar vanaf 27 September de zaken in tarwe vrij wat grooter werden. In toenemende mate bestonden deze zaken uit Plata-tarwe, welke deze week zeer sterk met Noord-Amerikaansche soorten concurreerde, en waarvan de verschepers de prijzen minder hebben verhoogd dan voor Manitoba het geval was. Dienten¬ gevolge worden ook aan sommige vastelandsche markten, waarbij speciaal Antwerpen, omvangrijke zaken in Plata- tarwe gedaan doch overigens bleven naar het vasteland de zaken binnen beperkte grenzen en was daarheen veel minder te doen dan naar Engeland. Op het verhoogde peil ging Duitschland zelfs voort met ruim aanbod van inlandsche tarwe, waarin naar verschillende om¬ liggende landen, waarbij Nederland en ook Engeland, geregeld zaken werden gedaan. Het trekt de laatste dagen de aandacht, dat Canadeesche tarwe in de hoogste grades slechts zeer weinig wordt aangeboden en zelfs door Canadeesche verkoopers teruggekocht. Ook wel worden de vroeger gedane verkoopen, met een aanzienlijke prijsverlaging door een lageren grade vervangen en men zou hieruit dan ook de gevolgtrekking kunnen maken, dat ten slotte de Canadeesche tarwe wel van regen en vorst eenigszins geleden heeft. Ook worden lage grades en zelfs Canadeesche voertarwe ruim aangeboden en naar België en Noord-Duitschland zijn daarin de laatste dagen Indüstrieele Disconto Maatschappij AMSTERDAM LONDEN MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL … 10.000.000.- BERLIJN PARIJS KOPENHAGEN VOLGESTORT GEPLAATST EN RESERVES / 8.900.000- Financiering van den afzet van indüstrieele product en. 3 October 1928 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 875 AANVOEREN in tons van 1000 KG. Artikelen Rotterdam Amsterdam Totaal 23/29 Sept. 1928 Sedert 1 Jan. 1928 Overeenk. tijdvak 1927 23/29 Sept. 1928 Sedert 1 Jan. 1928 Overeenk. tijdvak 1927 1928 1927 Tarwe. Rogge . Boekweit. Maïs. Gerst . Haver . Lijnzaad. Lijnkoek. Tarwemeel . Andere meelsoorten …. 48.172 3.160 310 35.802 19.027 3.522 2.116 1.559 2.578 371 1.727.312 163.963 13.387 791.172 299.320 147.052 142.944 147.249 80.369 6.602 1.608.083 277.035 14.467 1.072.780 332.366 156.520 180.668 145.877 84.827 8.289 2.709 1.179 852 1.028 48.945 168.525 7.836 383 278.924 1.184 27.766 39.252 493 67 179.609 9.863 2.728 176.383 31.815 1.776.257 163.963 13.387 959.697 307.156 147.435 421.868 148.433 108.135 6.602 1.647.335 277 528 14.534 1.252 389 342.229 159.248 357 051 145.877 116.642 8.289 flinke zaken gedaan. In Engeland was op 1 October de vraag naar tarwe weder kleiner in verband met de wat flauwere markten in Noord-Amerika. Op 29 September en 1 October heeft daar namelijk eindelijk eenige prijsdaling plaats ge¬ vonden, waardoor Chicago en Winnipeg 1 a 2 dollarcent per 60 lbs. lager sloot dan een week tevoren. Ook de Argentijnsche termijnmarkten waren ten slotte wat gemakkelijker. October sloot daar in vergelijking met 24 September 5 a 10 centavos per 100 Kgr. lager, Eebruari onveranderd. Vermelding verdienen de zaken, welke den laatsten tijd speciaal in Australische tarwe tot stand komen naar Britsch- Indië, doch ook uit Noord-Amerika is daarheen tarwe verkocht. Deze zaken beginnen dus al zeer vroeg in het seizoen, waardoor bevestigd wordt, dat in Britsch-Indië de oogst sterk is tegen¬ gevallen. Van zeer groote beteekenis voor de geheele tarwe- markt zullen zij echter waarschijnlijk niet worden en hetzelfde kan worden gezegd van de inkoopen, welke bijvoorbeeld Turkije den laatsten tijd in Noord-Amerikaansche tarwe heeft gedaan. De wereldverschepingen zijn deze week klein geweest tengevolge van een sterke afname tegenover de vorige week in de verschepingen uit Noord-Amerika. Men mag echter met zekerheid aannemen, dat dit een zeer tijdelijk verschijnsel zal zijn. Ł In overzeesche rogge zijn naar Europa de zaken tegenwoor¬ dig van weinig beteekenis. Dit is voornamelijk een gevolg van den zeer goeden oogst in Duitschland en in hetzelfde geval verkeert ook Nederland. De wereldverschepingen van rogge zijn dan ook zeer klein en bedroegen bijvoorbeeld in de afge- loopen week slechts 75.000 quarters tegen 400.000 quarters in dezelfde week van het vorige jaar. De vraag naar buitenland- sche rogge is in Duitschland zeer klein en ook in Nederland komen slechts weinig zaken tot stand. De grootste kooper van Noord-Amerikaansche rogge is den laatsten tijd Scandinavië. Toch hebben de roggeprijzen zich in Noord-Amerika deze week goed kunnen handhaven en na de sterke verhooging van 21 September heeft ten slotte zelfs nog eenige verdere prijsstijging plaats gevonden. Na eenige reactie op 1 October sloot Decem- ber-rogge toen te Chicago toch nog Va dollarcent per 56 lbs. hooger dan een week tevoren en 10s/8 cent hooger dan op 11 September. Mais is de geheele week vast geweest en na de prijsverbete¬ ring, waarvan in ons vorige weekbericht sprake was, heeft het niveau der maïsprijzen nog een verdere niet onbelangrijke verhooging ondergaan. Een nieuwe vermindering in de maïs- verschepingen van Argentinië en eveneens in die van Zuid- Afrika heeft die vaste stemming niet weinig in de hand ge¬ werkt, Tevens blijven uit Zuid- en Zuidoostelijk Europa steeds berichten binnenkomen, welke vroegere rapporten omtrent het onbevredigende resultaat der daar binnengehaalde maïs- oogsten bevestigen. In het begin der week werd tengevolge van de prijsstijging in Engeland geklaagd over vermindering der vraag en ook in Nederland viel die aanvankelijk niet mee. Later is echter een herleving gevolgd, toen de Argentijnsche termijnmarkten een flinke verhooging ondergingen. Zoowel voor spoedige maïs als voor Platamaïs op aflading nam daar¬ door de vraag in verschillende Europeesche landen aanzienlijk toe. Arriveerende partijen Plata- en Zuid-Afrikaansche maïs werden in Nederland gemakkelijk opgenomen en ook in Enge¬ land was spoedig weder de kooplust veel beter en verschillende ladingen van beide maïssoorten konden daar tot stijgende prijzen plaatsing vinden. Voor Platamaïs op aflading in de laatste maanden van het jaar viel het den Argentijnschen ver- schepers niet moeilijk meer om een aanzienlijke premie te bedingen, omdat men in de invoerlanden meer en meer tot de overtuiging kwam, dat door de tot nog toe zeer groote Argen¬ tijnsche verschepingen de afladingen in de herfstmaanden wel eens heel wat kleiner konden worden. Dit alles leidde ook tot meer kooplust voor nieuwe maïs uit Noord-Amerika ter ver¬ scheping in den winter en daarin zijn in Engeland maar vooral ook naar Nederland op enkele dagen der week groote zaken gedaan. Dit alles geldt echter nauwelijks voor Noord-Duitsch- land, waar de maïsmarkt weinig leven toonde. De druk, dien de lage gerstprijzen daar eenigen tijd op de maïsmarkt hebben geoefend is echter minder sterk geworden, omdat Noord- Amerikaansche voergerst die juist verreweg de goedkoopste soort is, tevens eigenschappen schijnt te bezitten, welke haar minder geschikt maken voor varkensvoeder en die juist in Noord-Duitschland sterk schijnen te worden gevoeld. Ook in Noord-Amerika is maïs deze week over het algemeen vast gebleven en het schijnt, dat het weinig gunstige weder van den laatsten tijd werkelijk de nieuwe mais der Vereenigde Staten in ongunstigen zin heeft beïnvloed. Prijsverhooging van beteekenis kwam voor maïs aan de termijnmarkt te Chicago niet voor, doch sedert de prijsstijging van eenigen tijd geleden, zijn de prijzen zich goed blijven handhaven. Tegen het einde der week hebben aan de Argentijnsche maïsmarkt de prijzen eenige reactie ondergaan, doch later waren de termijnmarkten te Buenos Aires en Rosario weder vaster. Op 1 October sloten zij 30 a 40 centavos per 100 KG. hooger dan een week tevoren. Voor gerst heeft zich aan de termijnmarkt te Winnipeg de prijsverhooging van 21 September aanvankelijk niet kunnen handhaven, doch deze week vond weder een herstel plaats, dat samenging met uitbreiding der vraag naar voergerst in verschillende Europeesche landen. Ook Engeland koopt tegenwoordig in meerdere mate gerst dan eenigen tijd geleden. Bemoeilijkt worden de zaken in gerst den laatsten tijd speciaal naar Duitschland door den last, dien men daar met de kwa¬ liteit der nieuwe voergerst uit de Vereenigde Staten en Canada ondervindt, maar in Nederland schijnt men zich daaraan minder te storen en aan de Nederlandsche markt zijn dan ook deze week veel zaken in Noord-Amerikaansche voergerst tot stand gekomen. De moeilijkheden met die gerst hebben echter wel tengevolge gehad, dat voor Donaugerst een hooge premie boven Noord-Amerikaansehe betaald wordt en dat ook de verschepingen uit Noord-Amerika van de havens van de Golf van Mexico een niet onbelangrijke premie bedingen. Met gerst, welke langs dien weg verscheept is, heeft men namelijk tot nog toe de bedoelde onaangename ervaringen niet opge¬ daan. De hooge prijzen, welke den laatsten tijd voor Donau¬ gerst, speciaal in Duitschland, worden betaald, hebben in Roemenië een sterke prijsstijging met zich gebracht, waardoor verdere zaken weder worden belemmerd. Ook is deze week uit Roemenië zoo goed als geen gerst afgeladen, doch uit Noord-Amerika waren de verschepingen zeer groot. Ten slotte was, gedeeltelijk door het uitblijven van Duitsche vraag, de termijnmarkt voor gerst te Winnipeg weder flauwer en in Europa is van de prijsstijging dezer week dan ook een aanzien¬ lijk gedeelte weder verloren gegaan. In vergelijking met 24 September sloot Winnipeg op 1 October echter nog 3/4 a l3/s dollarcent per 48 lbs. hooger. De nog in West-Europeesche havens aanwezige voorraden Noord-Afrikaansche gerst hebben hun deel gekregen van de prijsverhooging, welke voor alle niet-Noord-Amerikaansche soorten betaald, werd. Haver is in de Vereenigde Staten en Canada zeer vast ge¬ bleven, ofschoon de blijkbaar wel wat overdreven prijsver¬ hooging der termijnmarkt te Winnipeg aan het einde der week gedeeltelijk weder verloren is gegaan. Intusschen blijft het prijsniveau voor haver in Noord-Amerika nog steeds zoo hoog, dat daarin nauwelijks zaken naar Europa gedaan worden, nu uit de eigen oogsten der invoerlanden voldoende haver van goede kwaliteit beschikbaar is. Duitschland is steeds met haver voor export aan de markt en vooral naar Engeland worden daarin vrij geregeld zaken gedaan. SUIKER. De verschillende suikermarkten hebben nog steeds hetzelfde onstandvastige aanzien der laatste weken. In New York fluctueerden de noteeringen op de ter- 876 ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 mijnmarkt eenigszins met dalende tendens. De slotnoteeringen waren: Sp. C. 3,96; Oct. 1,94; Deo. 2,07; Maart 2,14; Mei 2,21; en Juli 2,29. In effectieve suiker ging weder weinig om tot ongeveer 2.5/32 do. c. & fr. New York op basis van Cubasuiker. De ontvangsten in de Atlantische havens der V. S. bedroe¬ gen deze week 48.000 tons, de versmeltingen 61.000 tons tegen 54.000 tons in 1927 en de voorraden 354.000 tons tegen 187.000 tons. De laatste C u b a-statistiek is als volgt: 1928 1927 1926 Ton Ton Ton Cubaansche prod, tot 25 Sept. 4.037.833 4.508.521 4.884.658 Consumptie. 86.419 105.521 105.000 Weekontv. afscheephavens… 40.265 42.536 37 990 Totaal sedert 1 Jan. 3.494.437 3.885.011 4.273.085 Weekexport. 73.946 60.117 109.019 Totale export sedert 1 Jan… 2.777.722 3.195.093 3.596.349 Voorraad afscheephavens. 681.208 707.962 676.738 Voorraad Binnenland . 492.484 499.945 506.555 Volgens E. O. Licht was het weer in September in de verschillende Europeesche bietsuikerlanden, ofschoon naar meer regen verlangd werd, over het algemeen niet ongunstig. Licht publiceerde op 28 September zijn eerste raming voor den Europeeschen bietsuikeroogst 1928/29 in vergelijking met den oogst 1927/28 met de volgende cijfers: 1928/1929 1927/1928 Raming Opbrengst Duitschland . 1.600.000 1.665.000 Tons Tsjecho Slowakije. 1.040.000 1.239.000 — Oostenrijk . 110.000 110.000 — Hongarije . 170.000 187.000 — Frankrijk . 810.0001) 863.000 — België . 260.0002) 273.000 — Nederland . 280.0003) 260.000 — Denemarken . 155.000 143.000 — Zweden . 165 000 145.000 — Po’en . 640.000 567.000 — Italië . 390.000 284.000 — Spanje . 238.000 226.000 — Brittannië . 245.000 238.000 — Andere landen . 274.000 318.000 — Tot. Europa z. Rusland. 6.377.000 6.518.000 Tons Rusland . 1.430.000 1.500.000 — Tot. Europa inch Rusl. 7.807.000 ~8.018.000 Tons i) Inclusief 35.000 tons suiker van uit Nederland en België geïmporteerde bieten. 2) Excl. 20.000 t. suiker I di4 ruwsuiker basis 88o f 111S/S2 basis 99o f Uis/S2i $ cts. 3,93 3,99 4,74 4,65 3,26 i) Het verschil tusschen ruwsuiker 88» en krist.suik. 99» is aan te nemen op/3p. 100 KG. KATOEN. Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons. Manchester, d.d. 26 September 1928. Gedurende de laatste dagen der vorige week was de Ame- rikaansche katoenmarkt vaster, waardoor er aanzienlijk meer gekocht werd. De plotselinge stijging van 33 punten op j.1. Zaterdag hield echter verdere zaken tegen. Maandag mon¬ teerden prijzen wederom 10 punten, zoodat de stijging in spotnoteeringen sedert onze laatste publicatie 64 punten bedroeg. Januari-futures noteerden gisteren eveneens 9,70, of een stijging van 76 punten van het laagste punt op den voorafgaanden Maandag. Het Ginners bericht van 2.498.000 balen gegind tot den 15den September, dat gunstiger uit viel dan algemeen verwacht werd, had weinig invloed, daar dit reeds in het huidige niveau verdisconteerd was. Egyptische katoen is eveneens gestegen en noteerde F. G. F. Sakel spot verleden Maandag 18.30 d. tegen 17.05 een week geleden, doch gisteren daalden prijzen wederom 50 punten. Locoverkoopen waren de vorige week met 40.000 balen weer iets beter. Hoewel verkoopen van Amerikaansche garens sedert de laatste helft der vorige week een vermeerdering aantoonden, zijn zaken sedert verminderd tengevolge van de stijging van het ruwe materiaal. Er bestaat echter geen gebrek aan vraag, doch de geboden prijzen zijn over het algemeen slecht, daar zij in de meeste gevallen gebaseerd zijn op katoenprijzen van de vorige week Vrijdag vóórdat de markt opliep. Zaken be¬ perken zich dan ook slechts tot kleine hoeveelheden, hetgeen voor alle klassen twist en weft geldt, alsook voor mulebundles voor export. Er zijn goede zaken gedaan in getwijnde garens voor de binnenlandsche markt en de vraag blijft nog voort¬ duren. Ervaringen van Spinners van Egyptische garens schijnen nog al uiteen te loopen. Er schijnen goede zaken te zijn gedaan in de fijnere nummers 80er en hooger in doubling weft voor export en ook in de lagere nummers twist voor de binnenlandsche markt. Er blijft een goede vraag bestaan, doch de stijging van katoenprijzen maakt het moeilijker tot zaken te komen. Indien de markt vast blijft,gelooft men wel, dat zaken verder zullen toenemen. De doekmarkt is bepaald vaster en de toon is gezonder. Wat het aantal geboekte orders betreft, loopen meeningen nogal uiteen, doch wij gelooven, dat het aantal orders, dat in de afgeloopen week geplaatst is, zeer aanzienlijk is, zoodat zoowel fabrikanten als spinners zeer vast gestemd zijn en geen verdere concessies willen doen. Er bestaat een goede vraag van de meeste Oostersche markten, hoewel koopers niet geneigd zijn de tegenwoordige Manchesterprijzen te volgen. Zooals wij de vorige week reeds schreven, is katoen nog de beslissende factor; de vastere toon van de markt gedurende de laatste 14 dagen heeft den toestand heel wat verbeterd en aanzienlijk meer vraag gebracht. Liverpoolnoteeringen Oost. koersen 18Spt. 25Spt. 19Spt.26Spt. T.T.opBr.-Indië l/5f» 1/6 E.G.F.Sakellaridis 17,05 17,55 T.T.op Hongkong 1/11| 1/llg G.F. No. 1 Oomra 5,90 6,35 T.T. op Shanghai 2/7 2;7J Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaansche havens. _(In duizendtallen balen). I Aug. ™28 tot 21 Sept.™28 Overeenkomstige periode 1927 | 1926 Ontvangsten Gulf-Havens. — Atlant.Havens Uitvoer naar Gr.Brittannië — —™t Vasteland etc. — — Japan. …1046 89 540 105 1545 99 658 89 1682 171 674 49 Voorraden. (In duizendtallen balen). 21 Sept. ™28 Overeenkomstig tijdstip 1927 1926 Amerik. havens. 767 348 10 92 307 1504 511 211 277 687 1004 618 71 176 371 New York. New Orleans. Liverpool . t van groothandelsprijzen1) TIN locoprijzen Londen per Eng. ton KATOEN for Middling locoprijzen New York per lb. WOL gekamde Australische, Merino, 64™s Av. loco Bradford per lb. WOL gekamde Australische, Crossbred Colo¬ nial Carded, 50™s Av. loco Bradford per lb. RUBBER 4) Standaard Ribbed Smoked Sheets loco Londen per lb. SUIKER Witte kristal¬ suiker loco R™dam/A™dam. per 100 K.G. KOFFIE Robusta Locoprijzen Rotterdam per i/2 K.G. THEE Afl. N.-I, theev. A™dam gem. pr. Java- en Suma- tratheep.^KG. Indexcijfer v/h. Centr. B. v. d. Stat., herleid van 1913= 100 tot 1925= 100 Indexcijfer van The Economist, herleid v. 1901-5= 100 tot 1925=100 & 261.17/- 283.6/- 286.3/- 285.14/- 282.19/6 268.14/6 268.13/6 283.6/- 294.10/6 307.19/6 314.14/6 308.1/6 307.-/6 299.13/6 309.8/6 312.15/- 304.1/- 295.12/- 296.9/6 289.15/6 292 -16 287.12/6 264.2/6 264.4/6 266.13/6 255.1/- 233.10/6 233.17/6 234.6/- 230.13/- 218.8/6 211.19/- 211.18/- 214.7/6 222.17/6 % 100,0 108,2 109.3 109.1 108.1 102,6 102,6 108,2 112.5 117.6 120,2 117.7 117.3 114.4 118,2 119.4 116,1 112.9 113,2 110.7 111.5 109.8 100.9 100.9 101,8 97.4 89.2 89.3 89.5 88,1 83.4 80.9 80.9 81.9 85,1 $ cts. 23.25 20.75 20.55 19.40 19,10 18,95 18,45 18,80 18.45 17.35 13.25 12.90 12,60 13.45 14.15 14.25 14.75 16.15 16,85 17.90 19,70 22,05 20,65 20.25 19,70 19.25 18.35 19.35 20,65 21.55 21.35 21.75 19,30 18.55 19,30 °/o 100,0 89.2 88,0 83.4 82,1 81.2 79,3 80.9 79.3 74.3 57,0 55.5 54.2 57.5 60.6 61.3 63.4 69.5 72.7 77,0 84.7 94.4 88.8 87.1 84.7 82.8 78.9 83.2 88.4 92.7 91.8 93.5 83,0 79.8 83,0 pence 55,00 48.75 46.50 47.50 47,50 47,50 47,50 47,50 47.75 48.75 47,50 44.75 44.75 45,00 46.25 47.75 47.50 47,00 47.25 48.50 48.50 50,00 50.25 52.25 51.50 53,00 54.75 55,00 54.50 54.25 55.50 53,00 51.75 47,00 °/o 100,0 88,6 84.5 86,4 86,4 86,4 86,4 86,4 86,8 88.6 86.4 81.4 81.4 81,8 84.1 86,8 86.4 85.5 85.9 88.2 88,2 90.9 91.4 95,0 93.6 96.4 99.5 100,0 99.1 98.6 100,9 96.4 94.1 85.5 pence 29.50 26,00 25,00 25.50 25,00 24.25 24,00 23.75 24.50 25.25 24.75 24,00 24.50 25.25 26,00 26.50 26.25 26,00 26,00 26,50 26,50 26.50 26.75 28.50 28.75 29.75 31.75 33.25 33,00 32.25 31,75 31.25 30,00 29,00 % 100,0 88,1 84,7 86.4 84.7 82,2 81.4 80.5 83,1 85.6 83,9 81,4 83.1 85.6 88.1 89.8 89,0 88,1 88,1 89.8 89,8 89,8 90.7 96.6 97,3 100.8 107.6 112.5 111.9 109.3 107.6 105.9 101.7 98.3 Sh. 2/11,625 3/4,25 2/7,625 2/5,125 2/1,25 1/10,5 1/8,375 1/8,375 1/7,625 1/8,125 1/8,875 1/8 1/6,5 1/7,375 1/7,125 1/8,25 1/7,875 1/7,75 1/6 1 / 4,75 1/5,25 1/4,25 1/4,375 1/6,5 1/7,75 1/7,25 1/3,75 1/0,75 -/ 9,375 -19 -19,25 -/9,25 -/9,25 % 100,0 113,0 88,8 81,8 70.9 63,2 57.5 7,5 55.1 56.5 58.6 56.1 51.9 54.4 53.7 56.8 55.8 55.4 50.5 47,0 40.8 45.6 46,0 51.9 55,4 54,0 44.2 35,8 26.3 26,0 26,0 23,9 23,9 fl. 18.75 16.875 17.125 16,375 16,375 16.50 16.625 16.75 16.375 17.25 17.875 19.625 21.875 22,00 21.125 20.625 20.25 20.25 18.375 18.625 18.50 17.875 16.875 17.25 17.875 17.375 16.75 16.875 16.875 16.625 15.75 15.50 16,00 15.875 15,00 °/o 100,0 90,0 91.3 87.3 87.3 88,0 88,7 89.3 87.3 92,0 95.3 104.7 116.7 117.3 112.7 110,0 108,0 108,0 98,0 99.3 98.7 95.3 90,0 92,0 95.3 92.7 89.3 90,0 90,0 88.7 84,0 82.7 85.3 84.7 80,0 cts. 61.375 57.5 58 57.25 54.25 55 56 57 57.75 57.25 53.5 51,625 50 50 48.75 48 48 47 47 47 45.375 44.25 45.25 46 46 46 46 47 47 48.25 49 49.875 51.875 52.75 53 °/o 100,0 93,7 94.5 93.3 88.4 89.6 91.2 92,y 94.1 93.3 87.2 84.1 81.5 81.5 79.4 78.2 78.2 76.6 76,6 76.6 73.9 72,1 73.7 74.9 74,9 74,9 74,9 76,6 76.6 78.6 79.8 81.3 84.5 86,0 86.4 cts. 84,5 103,5 103.5 100.25 97.5 102.25 100 89.25 87.75 89.5 85.25 79.25 71 71.25 70 72.25 86.5 81.25 84 94.5 93 96 89.25 84.5 79.5 79 74.25 78.25 73.25 71.25 67.75 70.25 % 100,0 122,5 122.5 118.6 115,4 121,0 118.3 105.6 103.8 105.9 100.9 93.8 84,0 84.3 ,82,8 85,5 102.4 96.2 99.4 111,8 110,1 113.6 105.6 100,0 94.1 93.5 87.9 92.6 86.7 84.3 80.1 83,1 100,0 98.7 96.1 93,5 92,3 92.3 92,9 91,0 89.7 90.3 92.3 94.8 94.8 93,5 94.2 92.9 92.3 93,5 96,1 97.4 96.1 96,8 96,8 97.4 97.4 98.7 96.8 98.1 98,7 98,1 98,7 95.5 92.9 100,0 93,4 92.3 91.1 90.4 89.4 90,0 90.2 92.2 94.7 94.5 93.3 .88,7 87.6 89,5 87.9 87.4 88.9 89,3 89.2 90.8 90,0 89.1 88.3 88,0 86.7 87.4 88.4 90.1 90,0 88,3 86.8 85.8 de huidige officieele noteeringswijze (Jan. 1928). 3) = Malting vóór de invoering van de huidige offic. noteeringswijze Gan. 1928).4) Jaar- en maandgemiddelden afgerond op i/s pence. ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN 3 October 1928 878 KOFFIE. Sedert het vorig bericht verkeerde de markt in onveranderde stemming. De aanbiedingen voor prompte verscheping uit Brazilië, welke in den aanvang der berichtweek iets hooger waren, kwamen later iets lager af, en zijn voor Santos ten slotte onveranderd tegen verleden week, terwijl die voor Rio ongeveer 2/- lager zijn. Volgens uit Santos ontvangen berichten is in de laatste dagen in de koffie-districten eindelijk de zoo boog noodige regen gevallen, waardoor de vooruitzichten voor de ontwikkeling van den Septemberbloei verbeterd zijn. De noteeringen aan onze termijnmarkt ondergingen weinig fluctuatiën en sluiten x/4 a 1/2 ct. lager. Robusta uit Nederlandsch-ïndië bleef goede attentie trekken. Voor loco bestond, met uitzondering van de Robusta- soorten, weinig belangstelling. De offieieele noteeringen bleven onveranderd 65 ct. per 1/2 KG. voor Superior Santos en 53 ct. voor Robusta. De prijzen van gewoon goed beschreven Superior Santos op prompte verscheping zijn thans ongeveer 104/6 a 106/6 per cwt. en van dito Prime ongeveer 106/6 a 108/-, terwijl zij van Rio type New-York 7 met beschrijving, prompte verscheping, bedragen 79/9 a 82/-. Van Robusta op aflading van Nederlandsch-Indië zijn de prijzen in de eerste hand op het oogenblik: Palembang Robusta, October-verscheping, 391/2 ct.; Ben- koelen Robusta, October-verscheping, 42 ct.; Mandhéling Robusta, October-verscheping, 46 ct.; alles per 1/2 KG., cif, uitgeleverd gewicht, netto contant. De slot-noteeringen te New-York van het aldaar geldende gemengd contract (basis Rio No. 7) waren: Dec. Maart Mei Sept. 1 Oct. 24 Sept. 17 — . 10 — . $ 16,20 — 15,97 — 16,10 — 16,01 $ 15,63 — 15,62 — 15.60 — 15,67 $ 15,30 — 15,30 — 15,43 — 15,48 $ 14,70 )» -J ft f ft t Rotterdam, 2 October 1928. (Mededeeling van de Vereeniging voor den Goederenhandel te Rotterdam.) Noteeringen en voorraden in Brazilië. Data te Rio te Santos Wisselkoers te Rio op Londen Voorraad (In Balen) Prijs No. 7 t) Voorraad (In Balen) Prijs No. 4!) 1 Oct. 1928 24 Sept. 1928 17 — 1928 3 Oct. 1927 313.000 286.000 294.000 295.000 29.625 29.950 30.175 22.200 1.096.000 1.109.000 1.070.000 927.000 33.500 33.500 33.500 26.800 ®1/l28 ®1<128 5127 —8 531/32 Ontvangsten uit het binnenland van Brazilië in Balen. Data te Rio te Santos Afgeloopen week. Sedert ljuli Afgeloopen week Sedert 1 Juli 29 Sept. 1928_ 1 Oct. 1927…. 83.000 132.000 806.000 1 104.000 164.000 214.000 1.933.000 2.666.000 ‘) ln Reis. _ THEE. In de afgeloopen week verviel de theemarkt weder in de tendenz, die de laatste maanden geheerscht heeft. Andermaal waren n.1. de ordinaire en middensoorten minder gevraagd, zoodat deze terugloopende prijzen te zien gaven, die voor de zeer ordinaire kwaliteiten soms tot 1 d. per lb. beliepen. De betere kwaliteiten bleven daarentegen goed gevraagd en waren vast te noemen. Hier werden nog verschillende opgehouden partijen ex vorige veiling afgedaan. De maandstaat van het Thee-Etablissement te Amsterdam over September geeft tegenover aanvoeren van 17591 kn. Ned. Indische thee afleveringen te zien van 26.178, zoodat de voor¬ raden in entrepot, die op ulto. Augustus 95.417 kn. bedroegen, teruggeloopen zijn tot 86.830 kn. op ulto. September. Deze voorraden zijn nog 15000 kn. hooger dan op hetzelfde tijdstip van verleden jaar. COPRA. De markt bleef gedurende de afgeloopen week circa onver¬ anderd. Vooral van Singapore was er wat meer aanbod, maar ook in Java fms. kwamen regelmatig zaken tot stand. De markt sluit met koopers voor: Nederl. Indische fms., stoomend n/Hamburg. / 303/s- — — — — n/Holland. — 297/8. — — — aflad. Sept./Oct. — 303/s. — — — — Oct./Nov. — 307a- — — — — Nov./Dec. — 305/8- VRACHTENMARKT. De Noord-Amerikaansche graanvrachtenmarkt bleef onver¬ anderd en levenloos. Het aanbod van definitieve ladingen was minder, doch niettemin werden een twaalftal booten bevracht. Montreal betaalde naar Avonmouth 2/10Va per qtr. per October en naar Mersey/Londen range 2/101/2 per qtr. voor gerst, optie een gedeeltelijke lading zwaar graan tegen 3 d. extra. Naar de Middellandsche Zee (niet ten oosten van West- Italië) is 17 cents per laatste helft October betaald, naar Constantinopel 2072 cents en naar Griekenland 4/-. Een interessante bevrachting is een boot van circa 6500 tons per tweede helft October van Montreal naar Bombay tegen 27/6 per ton tarwe in zakken. Van de Golf van Mexico werd slechts één boot bevracht, nl. naar de Middellandsche Zee incl. Spanje op basis van 181/2 cents per tweede helft October. De suikervrachtenmarkt van West-Indië bleef kalm tegen lage vrachten. Een 7500 tonner is gedaan van Cuba naar U.K./ Continent per einde October/begin November tegen 16/-, terwijl een boot van dergelijke grootte is gedaan naar Marseille direct tegen 17/6. Van San Domingo werd een boot van 4700 tons bevracht, optie belading Cuba, naar U.K./Continent op de lumpsum vracht van £ 4100 per tweede helft October. De North Pacific bleef kalm met weinig definitieve orders en onveranderde vrachten. Van Vancouver werd een 7000 tonner gedaan per November/December naar U.K./Continent tegen 28/6 met volle optie, incl. die van Shanghai tegen $ 4,50, terwijl een 8500 tonner is gedaan naar Lissabon tegen 30/- per December. De markt van de La Plata was in het begin der week kalm, doch tegen het einde der week was een opleving waar te nemen alsmede een steiging der vrachten, speciaal voor handige tonnage. Van boven La Plata havens werd tot 21/6 betaald naar U.K./Continent per October en 6 d. minder per Novem¬ ber, terwijl groote booten 18/3 hebben geaccepteerd naar Antwerpen/Rotterdam direct, October. Naar de Middelland¬ sche Zee werd flink bevracht. Naar ïtaliaansche havens is 22/- gedaan en naar de Adriatische Zee 25/-. Voor het nieuwe seizoen is 23/- geaccepteerd van boven La Plata havens naar U.K./Continent met ligdagen 15 Januari. De chilisalpeter vrachtenmarkt was de afgeloopen week tamelijk levendig en de vrachten bleven nagenoeg onveran¬ derd tengevolge van de kalm blijvende thuismarkt van La Plata. Vier volle ladingen werden gedaan per November tot December/Januari op basis van 26/6 Bordeaux/Hamburg range met verschillende opties incl. Middellandsche Zee 27/6 tot 28/6, Adriatische Zee of Alexandrië 29/- en Danzig of Gdynia 28/6. Er wordt verdere tonnage aangeboden op deze basis, doch tegen het einde der week waren minder reeders geneigd hun booten van de Oostkust van Zuid-Amerika naar Chili te zenden tengevolge van de betere tendenz van de La Plata markt. Naar Japan werden 2 ladingen gedaan (Otaru/ Moji range) per 15 Dec./15 Jan. en 15 Jan./15 Febr. tegen 28/- twee, 28/6 drie loshavens. In ruimte werd de boeking van maandelijksche partijen gerapporteerd per October/April naar Antwerpen, Rotterdam, Bremen of Hamburg tegen 27/6 tot 28/-, terwijl 1850 tons is geboekt per October naar U.K. tegen 27/- Liverpool, 28/- Glasgow, 29/- Barrow of Ardrossan, 30/6 Belfast. De Oostelijke afdeelingen bleven levenloos en er valt geen enkele bizonderheid te vermelden. De vraag naar tonnage voor erts van de Middellandsche Zee bleef vast. Er werd o.m. betaald: Bizerta/Newport 5/9, IJmuiden 5/-, Port Breira/Rotterdam 5/-, Bona/Rotterdam 5/-, Les Falaises/Newport 6/172- De uitgaande kolenvrachten van Engeland waren vast. Van Zuid-Wales werd o.m. betaald: Rouaan 4/-, Piraeus 12/-, Las Palmas 10/3, Santos 14/- en van de Oostkust: Lulea 6/9, Hamburg 4/l1/2, Gibraltar 8/-, Buenos Aires 15/6. RIJNVAART. Week van 23 t/m. 29 September 1928. De aanvoeren van zeezijde waren tamelijk levendig. Scheeps- ruimte was de geheele week zeer schaars, daartegenover tamelijk veel vraag. De stemming werd tengevolge van het vallende water voortdurend vaster. De ertsvrachten hepen successievelijk op van … 0,90/1,Š tot resp. … 1,40/1,50 met 74 en / 1,50 a … 1,60 met Ys lostijd. Daghuren naar den Bovenrijn van 3 c. tot 37ï a 33/4 voor groote en 4 c. voor kleinere schepen met aflevering Ruhrhavens. Het sleeploon liep op van het 35 ets. tarief tot maximum 55 ets. tarief. De waterstand bleef vallend; naar den Bovenrijn werd op 1,80 M. en naar de Ruhrhavens op 1,95 a 2 M. afgeladen. In de Ruhrhavens hepen de vrachten eveneens tengevolge van het vallende water en meer vraag op. In het laatst der week betaalde men voor exportkolen Mk. 1,65 met vrij sleepen. Nederlandsche Handel-Maatschappij Amsterdam Gestort kapitaal f 80.000.000. Š Statutaire Reserve f 40.000.000.Š AGENTSCHAPPEN TE ROTTERDAM EN ™S-GRAVENHAGE Vestigingen in Nederlandsch-Indië, Straits-Settlements, Britsch-Indië, China en Japan 2 In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. – Incasseeringen en Financieeringen. – Schrifte¬ lijke en Telegrafische Credieten. – Reiscredietbrieven. -Deposito™s. – Rekeningen-Courant. – Aan- en Verkoop van Effecten. – Administratie van Vermogens. – Open en Gesloten Bewaarneming SAFE-DEPOSIT KOFFERKLUIS HOE BELEG IR MIJN GELD ? DOOR J. GROOTEN Directeur der Levensv. Mij. N.O.G. Leeraar M.O. Boekh. en Wiskunde PRIJS i 2.50 Het boekje munt uit door duidelijkheid, terwijl de vraagstukken waarvoor de belegger zich ge¬ plaatst ziet, op heldere wijze worden uiteen¬ gezet…. Het boekje zal voor velen, die ver¬ mogens hebben te beheeren, in verschillende opzichten als voorlichter kunnen strekken. Nieuwe Rotterd. Courant. … .en geeft daarbij blijk van feitenkennis, gezond verstand en vooral van solide beginselen . . . .het is aangename lectuur en er zijn heel wat wijze lessen in verwerkt. Financ. Weekblad v. d. Fondsenhandel. Het behoeft geen betoog, dat een zoo ervaren man, als deze directeur, elk onderdeel in bijzon¬ derheden heeft samengesteld, waaruit hij die aan belegging wenscht te doen, groot voordeel kan trekken…. Het is een nuttig boek. Dagelijksche Beurscourant. Alom verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij Nijgh & Van Ditmar™s Uitg.-Mij., Rotterdam NIJGH & VAN DITMAR™S UITGEVERS-MIJ ROTTERDAM Wijnhaven II l-l 13 Tel.7841-™42-™43-™6l Belast zich met het verzorgen van uit¬ gaven en tijdschrif¬ ten op elk gebied Verschenen: Tweede, omgewerkte druk van Inleidingtot de Studie der Bedrijfshuishoudkunde door J. GROOTEN Dir. der Levensverzekering- Mij. N. O. G., Leeraar M.O Wiskunde en Boekhouden, Amsterdam Ingenaaid Gebonden f 7.50 f 8.50 NIJGH & VAN DITMAR™S UITGEVERS -MAATSCHAPPIJ ROTTERDAM OCTOBER 1928 1SE JAARGANG No. 666 Nederlandsch Indische Handelsbank AMSTERDAM ™S-GRAVENHAGE BATAVIA ROTTERDAM AMOY, AMPENAN, BANDOENG,BOMBAY, CALCUTTA, CHERIBON, GORONTALO, HONGKONG, KOBE, MAKASSAR, MEDAN, MENADO, PALEMBANG, PASSOE- ROEAN, PEKALONGAN, PROBOLINGGO, SEMARANG, SHANGHAI, SINGA¬ PORE, SOERABAYA, TEGAL, TJILATJAP, TOKIO, WELTEVREDEN, YOKOHAMA Kleine Advertentiën in de Nieuwe Rott. Courant f 1.50 per 10 woorden – Iedere 2 woorden meer 25 cents Worden aangenomen voor de rubrieken: Vraag en aanbod, Huur en Verhuur, Betrekkingen gezocht en aangeboden, Gevonden en verloren goederen, Voorschotten gevraagd en aangeboden, Lessen gevraagd en aangeboden, Diversen, bij: de Bureaux en Agenten van de N.R.C. te Rotterdam, Amster¬ dam, ™s-Gravenhage en alom in den lande waar Agenten zijn gevestigd, Erkende Advertentiebureaux, Boekhandelaren, Kantoorboekhandelaren, Kantoorhouders der Posterijen en bij alle Kiosken. Aar drijkskun dig Woordenboek der geheele aarde door CHR. H. VAN AKEN Prijs in linnen.f 8.75 ,, in halfleer.f 10.- Nijgh & van Ditmar™s Uitgevers-Maatschappij, Rotterdam Werkloon- berekening Onmisbaar boekje voor allen die werklieden in hun dienst hebben. – Met berekeningen in uurloon van 5Š100 cent Prijs f 1.50 Geb. f 1.90 Verkrijgb. bij den boekhandel en bij NIJGH & VAN DITMAR™S U1TG- MAATSCHAPPIJ, ROTTERDAM VERSCHENEN: Voorlezingen over Organisatie van den Handel door J. GROOTEN Prijs … 2,90 Alom verkrijgb. bij den Boekhandel en bij NIJGH & VAN DITMAR™S UITG.-MIJ ROTTERDAM Naamlooze Vennootschap Wilton™s Machinefabriek en Scheepswerf Rotterdam Scheepsbouw en Machinefabricage. Speciale inrichting voor reparatiên van eiken omvang. Vijf droogdokken met lichtvermogen tot 46000 ton. Ë& Dwarshelling. Drijvende kranen met een lichtvermogen tot 120 ton. Telefoon: 6707, 6708, 7303 7304, 7305, 7325 Telegramadres: —WILTONfl Rotterdam NIJGH & VAN DITMAR™S BOEK- EN HANDELSDRUKKERIJ, ROTTERDAM