kelijik verkrijgbaar, vooral aan het einde der week,
toen op 334
pOt.
mens-tal aanbod bleef bestaan.
* *
*
:De weekstaat van De Nederlan-dsche ]3ank geeft
weinig veranderingen van heteekeni-s te zien. Do post
bi no enlands-che wissel-s blijkt met f 1,1
millioen te zijn
– afgenomen. De bel-eenin-gen -geven een teruggang van
f
4 millioen te ‘zien. Het renteloos voorschot aan ‘het
Rij’k klom niet
f 1,1 mi
11 ioen.
li De goudvoorraad -der Bank bleef vrijwel onveran-
der-d. Het zilver nam met
f
200.000 ‘toe. De p6st
papier op het buitenland en -de-diverse rekeningen
on der -het actief -stegen respeotievelijik -met
f
100.000 en
f
1,9 rnill-ioeii. –
:De biljettencircu-latie vertoont een ver-mindering
van
f
1,2 millioen. De rekening-courant-saldi geven
een daling van
f
1,4 mil-lioen te -zien. Hot besohik-
baar metaal-saldo klom -met
f 100.000.
He-t d-akkings-
percentage -bedraagt nagenoeg
51.
* *
*
De wisselmarkt was flauwer door het v-aster worden
van de geidmarkt. Dollars -daalden van 2,4834 op
2,48/to; Ponden ‘van 12,12% op 12,11% -en Marken
–
van 59,42 op 59,34. Ook -de overige wissels- daalden
-rijwel evenredig. Alleen Fran-sche Francs maakt-en
een uitzondering en waren ‘zelfs eerder iets vaster.
LONDEN,
26
MAART
1928
Z-ooals reeds in het vorige bericht werd vermeld,
vervielen er in •de a.fgeloopen week :10 mil]ioe-n pond
mëer aan Schatkist-wissel’s dan moesten -worden opge-
nomen, zood-at de toestand in de -ge1drnrkt-vrij’ ge-
in a-k-kolij-k was.
Disconto ‘was beslist zeer flauw, daar de 3-maands
wissels, -die nu worden aangeboden, einde Juni ver-
vallen. Dft is een zeer gewilde wissel-datum en -daar-
mn er actieve competitie, met -het gevolg, dat de
nioteering -op
4_41/10
pOt. sloot en i-n enkele gevaU cmi
zak-e
–
n onder 4 pOt. tot stand kwam-en. De nieuwe
-schatki-stwi’s-seis konden om dezelfde reden tegen
eei fractie boven 3/8 pOt. word-en. toegewe’zen. Diit is
chter uits]-u-i ten cl uit -hoofde van den verval-datum
(einde Juni) en het is dan ook niet onwaarschijnlijk,
dat de -discontokoer-s voor de latere data weder zal
aantrekken. –
28 MAART 1928
AUTEURSRECHT V’OORBE/7 OUDEN
Econom*
1sch-Statistische
Berichten
‘
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
ORGAAN VOOR DE MEDEDEELINGEN VAN DE CENTRALE COMMISSIE VOOR DE RIJNVAART
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
13E JAARGANG
WOENSDAG 28MAART 1928
No. 639
INHOUD.
Blz.
INTERNATIONALE CONFERENTIE OVER DE AFSCHAFFING
VAN DE UITVOERVERBODEN VOOR HUlPEN EN BEEN-
DEREN, 14 MAART
1928,
TE GENÈVE GEHOUDEN door
Dr. F. E. Post huma ………………………….268
De Bedrijvenwet II (Slot) door
J. C. de Bruyn ……..268
Organisatie van den Rijksbezuinigingsdienst door
E. P.
Weber……………………………………271
Eet Congres der Ned. Maatschappij voor Nijverheid en
Handel
(26
Maart
1928,
‘s-Gravenhage) door
Prof. Mr.
C. W. de Vries …………………………….273
De ontwikkeling van het grootbedrijf in Nederland door
Ir. B. Bölger
met Naschrift door
J. Ratté ……….275
BUIPENLANDSOHE MEDEWERKING:
Het Rapport van de ,,Liberal Industrial Inquiry
Committee” IV. Industrieele ontevredenheid door
F. W. Forge …………………………….
.275
AANTEEKENINGEN:
Productie en handel
1913
en
1923-1926 ……….276
MAANDCIJFERS:
Statistisch Overzicht van den economischen toestand
van Nederland
…………………………
279
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN …………….
280-288
Geidkoersen.
Bankstaten.
Goed erenhandel.
Wisselkoersen.
Effectenbeurzen.
–
Verkeerswezen.
INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN.
Algemeen Secretaris: Mr. Q. J. Terpstra.
ECONOMISCH-STATISTISC IIE BERICHTEN.
COMMISSIE
VAN
ADVIES:
Prof. Mr. D. van Blom; J. van Ha.sselt; Jhr. Mr. L. H. van
1ennep; Mr. K. P. van der Mandele; Prof. Dr. E. Moresco;-
Air. Dr. L. F.• H. Regout; Dr. E. van Wëlderen Baron
Rengers; Prof. Mr. H. R. Ribbius; Jan Schilthuis; Mr.
Q. J. Terpstra; Prof. Mr. F. de Vries.
Gedelegeerd lid:
Prof.
Mr. Dr.
G. M.
Verrijn Stuart.
Redacteur-Secretaris: 2. Posthuma.
Secretariaat: Pieter de Hoochweg 122, Rotterdam.
Telefoon Nr. 3000. Postrekening 8408.
Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in
Nederland f20,—. Buitenland en Kolonién f23,— per
jaar. Losse nummers 50 cents. Leden en donateurs van het
Instituut ontvangen het weekblad gratis.
De verdere publicaties van het Instituut uitgaande ont-
vangen cle abonné’s, leden en donateurs kosteloos, voor zoo-
ver daaromtrent niet -anders wordt beslist.
Aangeteekende stukken: Bijkantoor Ruigeplaatweg.
Advertenties f 0,50 per regel. Plaat8ing bij abonnement
volgens tarief. Administratie van abonnementen en adver-
tenties: Nijgh
d
van Ditmar’s- Uitgevers-Maatschappij, Rot-
terdam, Amsterdam, ‘s-Gravenhage. Postchèque- en giro-
rekening No. 6729.
27
MAART
1928
De gnldm-arkt begint een stroever aan-zien te krijgen;
blijkbaar begint •de gewone seizoenerediet-vraag voor
kpril en Mei reeds min -door -te werken Particulier dis-
conto kwam daardoor op 4 â 4’/ie pCt. met weinig
aan
–
bod van geld -en prolongatie steeg, na 3% pOt.,
weder -op 4 pOt. Alleen caligeld was weder vrij gemak-
268
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
INTERNATIONALE CONFERENTIE OVER DE
AFSCHAFFING VAN DE U1TVOERVERBODEN VOOR
HUIDEN EN BEENDEkEN, 14 MAART 1928,
TE GENÈVE GEHOUDEN.
(inlei(ting. Vm 17
October tot S November 1.927 is te
GeriCve een interriattoua1e Con.fereiitie gehouden over de
afschaffing van cle verboden en beperkingen hij -den in-
voer du den u.irtvour. ‘hie over deze Conferentie het nummer
van de Econotnisch-‘Statisti’sche ]3erichteu van 30 Novem-
ber
1927.)
Op -rö„n(1 vun &rtike.l
3
van de Acte Final van do
Conferentie in Octber-Novem’her verleden jaar te
Genève gehouden, in welk artikel -do -oprne-i.kng werd
gemaakt, cl’t het wenscheiijk zou zijn om te voorko-
men, dat een rdserve gevraagd zou wozdeu op gtond
van artikel 6 ‘van de Oonvent.ie, vastgesteld in genoem-
de Conferentie, ten aanzien van huiclen en beende-
ren, beval de Co;nferentie aan, dat de land-en, waar
u.itvoarverboden werden ‘t.oegeast, zich onmiddellijk
met edkander ‘zouden verstaan om te onderzoeken of
‘het niet mogelijk zou zijn tegelijkertijd en gemeen-
schappelijk van elke reserve ten aanzien van deze
aptiike1er af •te zien. Mocht dit resultaat niet verkre-
gen worden, dein zouden die land-en voorloopig zich
mat elkauder verstaan, opdat tijdens ‘de bijeenkomst
‘oorzien in artikel
17
van -de meergenoomde Ooinven-
tie de opi•o’ss-in’gv en cle moeilijkheden zon guns’i’g mo-
gelijk zou k ruiii en verl:oopon.
Op 19
Decmher van •het vorige jaar zijn te dien
einde besprekingen gehouden in hot Comité Econ-omi-
que van den. Volkenbon’d en tot die besprekingen wa-
ren door het Secretariaat van -den Volken-bond 3
experts uitgenoodigd, t.w. één uit Denemaken, één
-ut Hongarije en één uit Nederland.
Bij- deze gelegenheid bleek van een. vrijwel alge-
meene .gezin.dhe’id -om, zoowel ten aanzien van been-de-
rén, al-s van ‘h’niden, vai:i alle uitvoer’verboden en
be-
lerameringen af ‘te zien. Slechts é&n land maakte
‘eenige bezwaren ten aanzien vârn beenderen en bijt cle
hui.den bestond de moeilijkheid
feitelijk
niet in de
uitvoerbelemmeidn-gen voor de -huid-en, maar in de combinatie van belangen betrokken hij’ huiden, ieder
en producten uit leder gemaakt.
Aan den Oonseil va.n de Société des Nations werd
door het Comité Ecoriomique aanbevolen in Maart
1928
-van speciaal daartoe u-itgenoodigde landen een
samenkomst te beleggen, ten eimde door officieele
gedelegeerden de kwestie der uit,voerve.rhodeii voo:r
beenderen en huiclen en alles wat daarmede samen-
hangt, te doen besproken.
Deze ‘samenkomst had plaat’s van 14 tot en met
16 Maart ji. -en voor Nederland was cle officieele ver-
tegenw’oordiger onderge’teekeude, tervij’l hem als des-
kundigen buiten ‘bezwaar van ‘s Rijks schatkist toe-
gevoegd waren Mr. W. P. M. van der Loo voor cle
hni-den en de heer C. B. J. Müller, lid, -van de Firma
Wed. P.
Snrits
en Zoon
–
te Utrecht, voor de beenderen.
Verder
w
raren ‘vertegenwoordigd: België, Denemar-
ken, Dnitschlancl.
Frankrijk,
Hongarije, Italië, Ne-
-derland, Oostenrijk, Polen, Itoemeniië, Serië en Taje-
ch-o-Siowehij’e.
Wel uitgen•o’odigd. maar niet vertegenwoordigd wa-
ren: Indië en Griekenland. –
–
De besprekingen in het Comité Ec-on-omique, in De-
cember ji. -gehouden, had-den aanleiding gegeven tot
‘het vermoeden, dat de beenderenkwestie geen moei-lijkheden zou oplveren, doch -dat ‘het verband, dat er
:hes-toud tu-sscthen huid-en, ieder en ui:t Ieder ‘gemaakte
producten, aanleiding zou kunnen rijn tot moeilijk-
-heden om tot een oplossing ter zake van de ‘huiden
te
–
komen.
– Het resultaat der Conferentie was juist ander-som.
En’ zonder ‘nu te kunnen aantooinen, dat -dit -het ge-volg was van het feit, dat er op het gebied ‘der been-
deren e’en internationaal kartel bestaat, bleek in de
bespr’ek.i n-gen herhaaldelijk, dat- verschillen-de landen
hij hun uitingen met het bestaan van -het kartel reke-
uling ‘hielden. –
Ten aanzien van de hui-den is het resultaat van de Conferentie geweest, -dat de gedelegeerden van alle
aanwezige landen eenstemmig besloten aan ‘httnne res-
pectieve Regeeringen aan te hevelen een -gemeenschap-
pelijike overeenkomst aan t -gaan, die dan als het
ware een onderdeel zon ‘vormen van -de op 8 1November
1927
gesloten Conventie en in welke overeenkomst de
Regeeringen -zich zouden verbinden:
lo. Om den uitvoer van hu-i-den en pelterijeci, versc-h
of geprepareerd, aan
–
geen enkel verbod of belemrne-ring ‘te o’nclerev-erpen en op grond van -dit feit -af te
zien -van ‘het recht örn een uitzondering te vragen
0-
1
)
grond -van artikel 6 ‘van de Conventie hiexv-o’ren meer
genoemd. (‘Onder geprepareerd wordt hier -slechts ver-
•s-taan de bewerking, die noodig is om -de ruwe ‘huid
te consetiv-eeren);
2o. -om no-ch te handhaven ‘noch in te stellen ten aan-
zien vara h-ui-den of peiterij’en, versch of geprepareerd,
eenig uitv’oerrech’t of eeni’ge belemmering, welke niet
toegepast zo ud en w’o:rden ‘voor alle koopwaren (-een
recht al’s het s’tatistiekreclh’t) 3o. ecn cle overeenkomst in wei’kin’g te laten treden
na het verstrijken van den datum,
v
a
s
t
g
esteld in arti-
kel 2- van -cle Con-ventje ‘van.
8
Nov-em-her
1927;
4o. zich te -verplichten -om, als
Y
3
van het aantal
deelnem-elide -staten dit vraagt, ‘seinen te kom-en ten
einde -de herziening van artikel 2 te bespreken. Mocht
dan een bespreking uitloopen -op een weigering van
een voorstel tot wijziging van artikel
2
of mocht een
staat -meen-en, dat hij zich niet aan een gewijzigd aiti-
kel 2 zou kiininen onderwerp-en, dan kan de betrof-
fend-e staat -zijn vi:ijheid hernemen, 6 maanden nadat
de herzien-ing is gewe iger-d of een herziening in wer-
king is ‘getreden. Meenen -dan -de -overige staten, dat
l
l
:
er
d
oor
de positie te veel gewijzigd is, d-a.n ku.nen
zij -tot een nieuwe bspreking 0-vergaan.
Wanneer de aanbeveling van een -gedelegeerde door
zijn Regeeri’ng wordt aanvaard, dan zal deze véér 15
Mei
1928
-daarvan aan -het -Secretariaat van de So-
ciété des Nations kennis -geven en er bij
–
ver’rnetlden
-of door -den betrokken staat aatc -de ‘toetreding tot -de
gemeenschappelijke overeenskomst -oo’k een bepaalde
voorwaarde wordt verbond en.
Ten aanzien van -de beenderen na-men de ge-lede-
geen-den op zich bij hunne R-egeerin’gen een gemeen-
sc’happelij-k-e o-vereenkdm-st aan te ‘hevelen op de navo-I-
gen-de gronden: –
lo. afschaffing -van elk uitvoerverhod;
2o. -de
mogelijkheid
van het heffen van een uit-
voerrecht in maximum van 3 frs. -goud -per 100 KG.
beenderen en –
verder -de bepalingen, zooals die -voor -de huide’n
gelden.
Het prot-oco-1 voor de been-deren mocht niet ‘die een-
s temm i ghei d verwerven, welke aan ‘het pT-otocol oor
-cle hui-den was ten deel gevallen. Bij’ het t-eekenen van
het protocol teeken-den slechts 6 landen t.w.:
België; Denemarken (ad referendum); Fra-fi-krij’k:
Hongarije; Oostenrijk en Tsjeoho-S-l’owaikije.
Na
‘het teek-dnen heb-ben zich hier Duit-sc-hlan-d en
Italië nog -hij’gevoeg-d, zoodat het protocol t-hans -slechts
door Nederland, Polen, Servië en Roemenië
niet
ge-
teeken-d is.
In Volken’bondskrin-gen bestond de meening, dat
ook van deze landen v66r -den fatalen datum, welke
eerst op 25 Maart, daarna op 31 Maart 1928 gesteld
is, nog wel enkele zullen toetreden.
‘s-G.raveniha-ge, 26 Maart 1928.
POSTHUMA.
DE BEDRIJVENWET.
II ($lot).
–
De inrichting von de begrooting.
Ten aanzien van ‘de in-richting -der bedrij-fs-begroo-
ting brengt het wetsontwerp belangrijke verbeterin-
gen.
Bij
de tegenw-oord’i-ge inrichting ‘zonder -splitsing
tuasch-en gewone -dienst en kapitaal’dienst -is het eeni-gs-
28 Maart 1928
ECONOMISCHSTATISTISCHE BERICHTEN
269
zi
ns betijaar1ij’k
uit
clie 1xgrootiin.g’eii een duidelijk
IJ&301’d van •deii te verwachten toesbaiid in heb bedrijif en
cie ka piiaa Inrutaties te vormen. Dit ‘wordt hoofcizalce
–
lij:k belemmerd, doordat ‘cle afschrij:vinen op cle be-
zittitrigen niet in ‘de begrooti ng tot uiting woeden
geb ‘acht.
Daardoor is, w’ab den: gewond dienst betreft, het
bed ing in orrtvang, hoewel niet rehtistiechs uit 1e be-
grootiilg blijkende, steeds zooveeti
Isooger
als de af
schrijvingen heloopeii, en wat dien Icapitaalcltcis:t aan-
gaat, het bedrag ‘dci ontvangsten zooveel
lager
als de
afschrijvingen beloopen. Het
totaal
der’ontvangsten
‘is dus wei gelijk aan liet totaal ‘der uitgaven,
m
aar
het gemis der afschrijvingen, gevoegd bij het oiitbre-
ken
an
eene splitst.ng in ‘kapstaal- en gewronen dienst,
‘belemmert het vet-krijgen van een duidelijk
–
iaaicht.
Als ‘voorieelci nïoge dienen liet volgende overzicht vn
clobegrooting van ‘de Landscirukkerij voor 1.928
Ontvangsten:
Gewone + kapitasisontvangsten
f 1.389.600
Uitgaven
Gewone + kapitaalsuitg:tvea ……………
f 1.284.500
kapitaaisverminderiag
…….. . ………… ,,
5.100
winst………………………….
……
100.000
f 1.389.600
Hoeveel de gewone ontvangsten, de gewone uit-
gaven, de afschrijv:ii:igen bedragen, vindt men slechts
door ivadpleg.i.ng
‘van de iM:e’iorie van Toelichting en nauwkeurige ‘vergelijking van de daarin verspreid
gencie gegevens. Een overnic’ht in den
orm van cciie
exploitatie-reken ing ontbreekt.
Door juiste splitsing en groepeering der cijfers van
een bepaald bedrijf kani men iwel – tot de ontdekking
‘kdmen, dat
c.ci.
cle nieuwe..lkapitaajsuitgaven un de be-grooting hooger scijn geraanid dan het bedrag, dat daar-
voor in ontvang ter beschikking wordt gesteld, maar
uit de begrooti’ag
blijkt niet, van waar dat meerdere
kont. En eveneens, ‘da-t hetgeen aan winst wordt ge-
raamd kleiner is dan het overschot ‘ciergeraarndo ont-
vangsten boven dat der geraamde u.itga;vcn, maar
uit
de begrooling
blijkt evenmin, waar cle rest lylij’ft. Op
deze punten is verbetering van het oude sytecm noo-
chg en wel:
.i.o. dooi: -het iii o:n:tva:ug bron-gen van een post voor
liet- beschiklen over hetgeen wegens deafsclirijvingen
op
–
het kapitaal, alsmede wegens alle andere ten laste van het bed rij’f lonien-cle kapitaalvernietiging, voor
o i:tkeerin.g aa:n den Staat beschikbaar is (kapitaals-
ontvangst)
2o. door het in uitgaaf brengen van een post ‘voor
cle afschrijvingen op het kapitaal en andere lapitaals-
vernietiging (exploitatie-uitgaaf, bedrag als sub in.);
3o. door spltsing van. cle hegrnotin in twee af’dee-
lingen, één voor den gewonen en één voor den kapi-
taaldienst. De nieuwe wet voorziet in -de leemten, waarop -het
onder 2-o. en 3e. ‘vernielde betrekking heeft, volledig
op cle ivijse als daarbiji aangegeven. De begrooting
moet gesplitst worden in eene kapitaal- en eene ex-
ploi;tatie-afdeeli.ng en op de laatste moeten de gewone
en de extra-afschrijvingen in uitgaaf ‘gebracht worden,
maar de oplossing, welke de Minister aan cle icapitaal-begrooti;ng wil geven, is niet geschikt om een ‘volledig beeld van cle kapita’ailm’utaties te geven.
01)
de kapi-
taal’begroot’ing zullen gebracht moeten worden:
10. wr
uitgaaf:
‘
cle -kosten van voorbereiding, oprichting, uitbrei-
cl i:ng en vern i euwmg;
de kosten van deelneming in de kapitaalvoorzie-
ing van vreemde enderrienringen;
de vermeerdering ‘van ‘de waarde der voorraden
gedurende het dienstjaar;
en in ontvang:
cciie uitkeering van het Rijk ten bedrage van. cie
vorenbecloelcie uitgaven;
2e. in ointvang:
-. –
a.
‘cle verminderiaig
v no
de waarde van de voorraden
geclïcrende liet clienstjaar;
b.
‘cle opbrengst van. aan ttnd-e’re bedrijven of aan het
}Rijk lelf overgedragen bezittingen;
Cii
?fl-
uitgaaf:
cciie uitkeering aani het Rijk ten bedrage van deze
coiit’an
-g sten .
–
i
Door deze iinricditing blijkt ‘voiied’i-g ‘het bedrag
ddr nieuwe kapi taalsu:i t’gaven en ‘cle bron, waaruit cle
T
ge
ld
en
geput ‘worden (nio
-en der lo.), alsmede het be-
cirag ‘dc-r kapitaals-ontva’ngsten en waar -deze gelden
blijven ‘(‘zie onder 2e), maar ‘de begrooting zelve toont
‘niot aan, hoeveel de ‘geraamde kapitaa:lsvermeerdering
of kapitaalsvermi-ndering bedraagt. Di-t ‘doet -ziji onder
de tegeinvoordige’wet ‘wel en -op dit punt ‘moet -dus
‘van een stapje achternit worden gesproken. Waarom
het tegen woord i-ge stelsel, i’a;t ‘dit punt betreft, is -los-
‘gelciten, voridt rniet veikiaard. Nu blijft cle kapitaal-
‘begrooting onvolledig en -dit- nog te meer, fonidat de
‘m
a
f
sc
h
r
ij
v
i n-gen er ook ‘geen plaats op ‘vindn. Wel moet
e
vo
l
gens
‘het ontwerp een bedrag, gelijk aan ‘deafschrij-
vingen op ‘de bezittingen, aan het Rijk worden uit-ge-
‘keerd als aflossing
01)
het kapitaal, ‘dat biji den aan-
vciri-g -van. ‘liet ‘d’ienstanr te boek staat, waardoor he-
reikt wordt, dat al’s ‘de boekwaarde ‘der bezittingen ver-
minderd is, ‘het door de schatkist verstrekte -kapitaal
een-e gelijke verrni n’derittig ondergaat – ‘door terugbeta-
lig. Maar het doet vreemd aan, ‘dat ‘deze terii’gbetaling
buiten de begrooiin’g om
behandeld nord’t. Het geko-
zen ‘stelsel zou aan duidelijkheid w.i neen, als het
d
wor
d aangevuld met -het voorschrift, dat op cie kapi- –
taalbegrootiri g int ontva lig moet worden ‘gebracht het bedrag der. -afscih’i’ijivingen en iii uitgaaf het deswege
‘op het kapitaal af te lossen ‘bedrag: Om het overzicht
°
volledig te maken zou dan nog een stap ‘verder ge-
gaan kunnen ‘word-en en zouden ‘de uitkeer’irigen van
‘liet Rijk tot dekking van nieuwe kapitaa-lsuitgaven en
‘cle uit-loeeringen aan liet Rijk tot teruggaaf van ‘de ge-
dare kapitaalsoiitvangsten en tot aflossing op het la-
pitaai wegens dea.fschrijvi-ngen, evenals onder -de
tegenwoord i ge wet., vervangen kunnen worden door het
salclo lapitaalsvermeei’dei’ing c.q. vermindering. Doka-
“pjtaal hegrootmp’ v au cie Lahds’clru’k-kerij bi,jv. zou er
da-n. ‘scheniatisch als ‘volgt uitzien:
in
ointvang:
verkoop kipitaalsgoeclei’cn ……..
f
100
alsehrijvingen
01)
cle bezittingen …..,,
70.000
o
.
f70.100
r nanschaffing kapitaalsgoecieren
…
f 65.000
–
kapitaaisverniinclering …………,,
5.100
f70.100
T.l
gen
het ontwerp w’ordt liet echter:
in
ontvenfJ:
verkoop kapitaalsgoederekl ……..
f’
100
uitkeering. tot aansc’liaîfing van nieuwe
kapitaaisgoeclei’cn
…………….. ,,6
5.000-
–
f 65.100
2o.
in
uitgaaf:
aflossing wegeIts verkoop kapitaaisgoe-
deren
,,,.,.,,,,,.,,,,,,..,..,…
f
100
aanischa.fiing kapitaalsgoecleren …,,
65.000
•
–
________ f 65.100
Eene eenvoudige vergelijking ‘doet zien, dat ‘in het
itelsel volgens het wetsontwerp noch het bedrag ‘der
afschrijvingen noch ‘het -saldo -der kapi taaisniutaties tot
uitdrukking lomen. Het opbrengen an ‘deze posten
‘zou n.in. in, van neer belang zijn dan cle thans in on.t-
vang gebrachte u’ibkeering van
f
65.000 en ‘cle in uitgaaf
‘gebrachte aflossing van
f100,
welke niet anders zijn
dan tegenposten van hetgeen in uitgaaf re-sp. in nt-
vang is geboekt.
Onder de kapitaafuit.ga’ven worden blijkens liet
bovenstaande ook opgenomen ,,de kosten van deeire-
ili.ing in -de kapita:alvooeziening’va-n ‘vreemde dnderne-
m.ingen”. D toelichting daarop zegt, dat ‘de aard van
enkele bed rijven soms medebrengt, dat in het kapitaal
.van vreemde on’derueingen moet worden deelgeno-
men. Dit zal vermoedelijk wel slaan op het Staatsmijn-
‘bedrijf, zoodaf ook door deze bépalin.g de weg vdor
toepassing van de wet op dat bedrijf geëffend wordt.
270
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN.
28 Maart 1928
De finencieele verhouding van de bedrijven tegen-
over de schatkist.
Om het doel van het wetsontwerp te
verwezenlijken is ‘het, volgens cle Memorie van Toelich-
bing, noodig het ‘bedrijf zoo volledig mogelijk teniaken
tot eene administratieve eenheid, doch deze administra-
tieve zelfstandigheid ,,ma’g niet verder strekken dan
,,tot het verkrijgen van een juist inzicht in de werke-
,,lijke kosten noo’dza’keWk is. Het bedrijf voert geen
,,o’nafjian’kelij’k beheer en is geen zelfstandig rechts-
,,persoon; indien het wenschelijk•. zou zijn, in bepaalde
,,gevalleri beheersvegelingen in het leven .te roepen, die
,,aan de bedrjfsleiding eenige zelfstandigheid zouden
,,geven, behoort dat uit anderen hoofde dan krachtens
,,’deze wet te geschieden. Aan de eenheid van ‘s’ Rijks
,;dienst mag de Bed’rijvenwet geen afbreuk doen.” De
vraag ware evenwel te stellen o.f de wet .niet haars on-
danks in die richting zal drijven. Het steeds als admi-
nistratieve eenheid verschijnende bedrijif met eigen
begrooti’ng en rekening zal op den duur het denkbeek!
der reëele ‘zelfstarrdig’heid onwillekeurig sterk op den
voorgrond brengen bij bedrijfsleideis, personeel ‘van
het bedrijf, Kamerleden enz. Zal de Regeëring ‘daar-
door niet steeds in de noodzakelijkheid vea’keeren de
zelfstandigheid der bedrijven tegenover allerlei aan-
drang met kracht ‘binnen de beperkte grenzen ‘der ad-
‘minist,ratieve eenheid te honden? Theoretisch moge
het volkomen juist zijn, ‘dat het geven van zelfstandig-
heid aan ‘de bedrijfsleiding uit anderen hoofde dan
krachtens deze wet behoort te geschieden, dit neemt
niet weg, dat door deze wet ‘liet bijbreugen van rede-
nen ,,uit anderen hoofde” wellicht aal worden be-
vorderd.
Ten behoeve van het vestigen ‘van ‘de ,,edm.ijnistra-
tieve” eenheid der bedrijven noemt de Morie van
Toelichting vier maatregelen, nI.:
le. Het bedrijf ontvangt ‘zijn kapitaal
uitsluitend
van het Rijk, de kapitaaleontvangs’ten en uitgaven
worden op de begrooting tot uitdrukking gebracht en
op het kapitaal wordt geregeld afgelost.
‘2o. T-let bedrijf neem;t alle vorpl:ichtiingen over, wel-
ke ‘door het Rijk te ‘zijnen behoeve ‘worden vervuld, en
vergoedt alle ‘diensten, welke ‘door het Rijk of door
andere bedrijven aan het bedrijf worden bewesen,
30.
Het bedrijf moet een eigen kas hebben.
4o. Het bedrijf moet geen eigen reserves ‘vormen.
Kapitaal ven het bedrijf.
De bedoeling om aan het
bedrijf uitsluitend kapitaal door het Rijk ‘te doen ver-strekken is verwe’zenlijkt door de definitie van kapi-
taal, t.w. ,,de
dooi het Rijk
aan he’tbedrij’f gedane uit-
‘Iceeringen onz.” Ander ‘kapitaal is .dus niet toege-
luten, waarmede voor de bedr’ijlven de weg ‘wordt afge-
sloten door leeni’n’g zelf in hunne kapi.taal’beboefte te voorzien. Dit is volkomen in overeenstemming met de
ged echte der administratieve zelfstandigheid. De
dienst ‘der l)edrij”en ‘is een ‘deel van ‘den Rijksdienst,
‘in wiens kapitaadbeh’oeften het Rijk ‘zelf voorziet.
Over ‘de kap itaalbegrooting en de aflossingen op
liet kapitaal is ‘hierboven reeds gesproken, dit kan ver-
‘der hljen rusten. in ‘dit verband moet echter nog jet’s worden opgemerkt omtrent de regeling ‘der rentever-
goeding over het kapitaal. Volgens ‘de tegerrwoordi.ge
wet betaalt ‘het bedrijf bij het ontv’angen van nieuw
kapitaal rente ‘daarover tot aan het einde van ‘de loo-
pende vijf jarige periode volgens den voor ‘die periode
gel’denden rentevoet en moet na afloop van die periode
de rentevoet opnieuw worden vastgesteld, telkens voor
vijf jaar. Dientengevolge wordt bij verhoogiug of ver-
laging verandering van ‘druk op ‘de exploitatie-roke-
nirrg veroorzaakt, waarmede bij’ het ‘doen ‘der kapi-
taalsui’tgaaf .geen rekening kon worden ‘gehouden en
waardoor dus de gemaakte ren’babil’iteitsrekenin gen
een ‘déel van hare wa’rde verlieten.
Beter is het, zegt de minister, aan ‘de bedrijven Ica-
pitaal te ‘veritrekken tegen een vast percentage, dat
geen wijziging ondergaat, zooi’ang ‘het tegen dat per-
centage verstrekte kapitaal nog niet ‘geheel is afgelost.
Dit ‘is eene belangrijke verbetering, ‘omdat ‘daardoor
meer ‘stabiliteit iii derrreti’telast komt, maar ‘de rege-
ling bevred’i.gt toch niet geheel. De rentevoet voor de
kapitalen, velke iii ‘den loop eener ‘vijfjari’ge periode
worden verstrekt, zal il. niet aan het
begin
doch aan
het
einde
vaxi ‘de vij’fjai.ige periode worden vastgesteld.
Daarna blij
“‘f t de rentevoet wel ongesvijnigd, d’ooli’bij:he.t.
doen d’er uitgaaf weet de bedrijfsleiding toch n’dg niet,
hoeveel de rente definitief zal ‘bedragen en de kans
blijft dus bestaan, dat ‘de definitieve rente belan;grijc
zal afwij!lcen van ‘die, welke aan de ,reutabil’i’te’itsrëke-
nin’gen ten grondslag wordt gelegd. Hierin kan alleen
afdoende worden ‘voorzien door ‘den ren’tev’oet aan ‘het
begsn
‘der periode te ‘doen vaststellen. De bedrjiven
gaan ‘dan zelcer ‘doch – de schaticist loopt dan het
risico, dat voor het opnemen der ‘gelden, noodig
om
aan ‘d’e bedrijven kapitaal ‘te ‘verstrekken, een andere
rente moet worden betaald ‘dan ‘door ‘de bedrijven
wordt vergoed, Dit ‘wil ‘de minister ‘blijkbaar niet, zoo-
dat, wat ‘dit punt aangaat, ‘de ‘bedrijven :ter wille van
‘de ,,adm’inistratieve eenheid” ‘in eene ongunstiger
p0-
si’tie ‘Icomen dan vrije bedrijven, ‘die zelfstandig ‘hun
lcap:itaien kunnen opnemen.
Volle’digheiclshaive zij hieraan nog toegevoegd:
a, ‘dat ‘als aflossing ‘van ‘kapitaal plaat’s’ vindt, deze
moet worden afgeboekt op het ‘Icapi taal met ‘den ‘hoog-
sten ren’tevoet;
b. .dat do wet toelaat, een eenmaal ‘vastgestel’den ren-
tevoet te verlagen, als daartoe, ten gevolge van con-
versie van Nationale Schuld, aanleiding bestaat.
Overnemen van, verplich,tingen en vergoeding van
bewezen diensten.
De ‘verplichtingen, ‘welke de Regeering op het oog
heeft, zijn ‘de pensioenslast van ‘het personeel der be-
drijven en het risico van brandschade en andere onge-
vallen. Voor den pensioensiast, ‘zal
jaarlijks
10 pOt. ‘be-
taald ‘moeten ‘worden ‘van ‘het gemiddelde ‘der ‘gezameu-
lijike pens’ioen’sgrondslagen op 15 Maart en 15 Septem-
ber, een verschildus metde w’et’van 1912, ‘volgens wel]ce
een ‘zeker percentage, telkens voor vijf jaar bij de
wet vast te stellen, moet worden ‘betaald over de ten
laste van ‘het, bdrijf gebrachte bezold’igin’gen, wel’lcer
genot aanspraak geeft ‘op pensioen.
Voor het risico van brand moet, evenals onder de
‘tegen’woordige wet, een premie betaald worden, die
echter niet,, zooals thans, telkens voor vijf jaar bij’ de
wet wordt vastgesteld, maar ‘d’oor den minister van
Financiën wordt bepaald. Dat dit punt van onderge-
schikte beteekeni’s’ aan de vaststelling door den wet-
gever wordt onttrokken, ‘zal wel bij ‘niemand bezwaar
ontmoeten.
Het vergoeden van ‘dien sten, welke aan een bedrijf worden bewezen ‘door het Rijk ‘of door andere bedrij-
ven past ‘geheel in ‘h’et plan tot het vestigen van d’e
administra’trdve eenheid der bedrijven. Financieel blijft
‘het voor het Rijk, als geheel genomen, hetzelfde
of dergelijke ‘diensten al ‘dan niet vergoed worden. Het
zijn betalingen
van
het Rijk
aan
het Rijik, maar voor
de zuivere voorstelling van de uitkomsten der bedrij-
ven zijn zij onmisbaar. Werden dergelijke diensten
‘door particulieren ‘bewezen, dan zouden ‘ze zeer zeker
betaald moeten ‘worden. De omstan’di’gheid, dat het
Rijk ze bewijst, mag geen aanleiding ‘zijn de vergoe-
ding achterwege te laten en de exploitatie-uitkomsten
gunstiger voor ‘te ‘stellen dan zij zijn. Omgekeerd ‘moe-
ten ‘ook alle diensten, welice een bedrijf aan het Rijk
of andere ‘bed’rjven bewijst, aan het bedrijf vergoed
worden. Dit alles wordt blijkbaar – en terecht – ‘zoo
vanzelf sprekend nood ig geacht ter .verdcrijgi’n’g van de
administratieve een’hei’d ‘der bedrijven, dat de minister
volstaat met de mededeeling, dat het gebeuren zal en
er geen enkel ‘woord ter toelichting of verdediging
aan besteedt.
Eigen bedrijfskas.
Bij een ‘administratief zelfstandig
bedrijf behoort eene administratief ‘zelfstandige
bedrijfs’kas. De Regeering acht dit noodzakelijk, om-
dat
bij’
de berelcenin.g ‘van ‘de ‘zuivere bedri,jfsuiit-
komsten de kosten, verbonden aan ‘de v.00riseni’n.g van
eigen ‘beclrijfsmi ddelen, een n oodaakelijic onderdeel vos-
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISI’ISCHE BERICHTEN
271
men. Practisch zullen de bedrij’f’s’kassen echter deel
blijven uitmaken van ‘de algemeene Rijk’skas. De ad-
mini’stratie’ve scheiding wtordt bereikt door de bepa-
ling, dat er tu’ssdhen schatkist en bedrijf eene reke-
ning-courant zal wenden ‘gehouden van de overstortin-
gen in ‘s Rijks kas ‘en de verstrekk’ingen uit ‘s Rijks
kas. Over ‘de sai’di van deze rekening-courant zal rente
worden berekend, ‘waarvan het voor- of nadeeli;ge’ saldo
ten bate of ten laste ‘van de ‘exploitatie-rekening, zal worden gebracht. De rentevoet aal jaarlijks door dec
minister van Financiën worden vastgesteld.
Een ‘dergelijke rekening-courant wordt sinds enkele
jaren door ideschatkist reeds aangehouden met eenige
bedrijven. De wekelijksche opgaven van den stand van
‘s Rijks ‘kas ,beva’ttaI] eeni.ge cijfers omtrent ‘de saldi
dier rekeningen, maar van de’ bijizon’de’rheden omtrent
de regeling is’ weini.g bekend. Een en ander berust
thans
’01)
onderlinge afspraëk der betrokken ministers;
in den vervolge zal hieraan echter een ‘wettelijke
grondslag ‘worden gegeven, hetgeen •aan de stabiliteit
van’de’ regeling ten ‘goede zal komen.
Geen eigen reserves voor de bedrijven.
De laatste
inaatrege’l voor het ‘vestigen ‘van de administratieve
eenheid der bedrijven ‘is van ‘negatieven aard, ni. ‘het achterwege laten ‘van de vorming van eigen reserves.
De eenheid van ‘s Rijks ‘dienst brengt ‘mede, dat de
ja’a;rlij’ksohe voordeelige of ‘nacleelige ‘uitkomsten der be-
drijven ‘ten bate of ten laste van den gewonen dienst
komen. Dit koiit tot uiting door cle bepaling, ‘dat de
winst aan de schatkist wordt uitgekeerd, het ‘verlies
door ‘de ‘schatkist wordt ‘gedekt. Het saldo van elk jaar
word dus ‘afgerekend en ‘v’erschijnt al’s een gewone bate
o’f een ‘gewone. last op ‘de Rij’ksbegrooti’ng. In dazen
gedachtengang is ‘voor ‘afzonderlijke reserves der ‘bedrij-
ven geen plaats en er is, zegt de minister, geen be-
hoefte aan, omdat ‘de ‘goede en kwade
kansen
‘der ex-
ploitatie zön’dei’ bezwaar door ‘de algemeenebegrooti’ng
gedragen kunnen ‘word en.
Het niet vormen van eigen reserves ‘demonstreert
dus duidelijk, ‘dat ‘de ‘bedrijven deelen van den Rijiks-
‘dienst zijn, slechts ‘administratief gescheiden. Betee-
kende ‘de scheiding meer, dan ‘zou osmid’d’ellijk het be-
lang van het vormen van eigen reserves op don voor-
‘grond treden. Immers, eene ‘verder doorgevoerde zelf-
staTk’d’i’gheid zou vermoedelijk ‘medebrengen, ‘dat he’t
verlies niet ‘door dó schatkist werd ‘gedekt, maar ‘door het bedrijf zelf zou ‘moeten worden gedragen, ‘hetgeen
er vanzelf toe zou leiden, ‘dat de winst niet werd uit-
‘gekeerd, maar gereserveerd t’ot dekking van latere ver-
liezen. De jaarlijksc’he afrekening met’de schatkist
maakt dit echter overbodig.
Niettemin hou’dt het ontwerp rekening met ‘de: mo-
gelijkheid, ‘dat voor bepaalde bedrijven van ‘dit alge-meene beginsel zal moeten worden afgeweken. Doet
zich ‘dat geval voor, ‘dan ‘moeten ‘i’n ‘de speciale wet,
waarbij’ een ‘tak van dienst als bedrijf wordt aan gewe-
zen, regels voor de’vormin’g van zulke reserves wo,r-
cl en ‘opgenomen, ‘die eohter nimmer zelfstandig ‘door de
bedrijven belegd mogen ‘worden. De te reserveeren
gelden worden in
‘
5
Rijks ‘kas gestort en ‘de sohatkist
vergoedt daarvan rente ‘volgens een elk jaar door ‘den
minister van Financiën v’as’t’te stellen rentevoet. Men
gevoeit hierin ‘eenerzijds de ‘onmogelijkheid om geheel
te ontkomen aan ‘cle pr’i’ncipieëi ‘onjuist ‘geachte ei’gen
reserves, ‘anderzijds de an’gstva’]ligheid, waarmede er
voor wordt gewaakt, ‘dat als het to’t vorming van ‘eigen
reserves komt, ‘de ,,’ad’m’ini s’trat’i cve” ‘zelfstandigheid
der ‘bedrijven ‘gehandhaafd blijft.
De’ regeling ‘van de over de j-eser’ves te betalen rente verschilt van ‘de tegenwoordige regeling, volgens welke
die rente berekend wordt naar hetzelfde percentage,
als voor het kapitaal geldt. Dat ‘deze ‘geiij!ks’telling niet goed waS, springt in het ‘oog, als men let op ‘het perma-
nente ‘karaikter van de als lcap’itaal ‘verstrekte gelden,
dat hij’ de als ,,reserve” in de schatkist ‘gedeponeerde
gelden geheel ontbreekt.
Conclusie’.
Uit do ‘voorgaande beschouwingen blijkt,
dat ‘het wetsontwerp hior en daar voor verbetering
‘vatbaar is. Als geheel genomen zal het echter enge-
¶’tiwij:fel’d, oo’k zonder die verbeteringen, een belang-
‘rijken vooruitgang brengen in het dtministratiewe
Ibeheer der bedrijven. E’en betere, duidelijker inrichting
der begrootin’g, wat ‘de expl’oit’a’tie-afdeelin’g aangaat
meer aansluitende
bij’
de e’xpio:itati,erokening, eene
‘regeling ‘van de bedrij’fskas, eene soepeler wijze van
`vaststelling van onderscheiden percentages, aansluiting
‘van de ‘begrooting ;bijl
de
b’odk’houding, zijn voord’eelen,
‘welke het ontwerp aannemelijk maken. De lijn ‘van
L1912 wordt doorgetrokken en is h’et ontweip eenmaal
wet ‘geworden en in, toepassing gebracht, ‘clan zal de
practische bruikbaarh’eid zeer spoedig blijken, evenals
‘de noodzakelijkheid om hier
,
en ‘daar nog verder gaan-
de ‘verbetering aan te brengen.
‘s G’rave.n’ha:ge.
J. C.
Dli
BRUYN.
ORGANISATIE VAN DEN RIJKSBEZUINIGINGSDIENST.
Nadat reeds in 1919 de stormklok was geluid voor
‘den deplora’belen staat onzer Rijksfinanciën, duurde het 6 jaren alvorens ‘door middel van versc’hi’llendO
beperkingen ,in de uitgaven, waaronder de salarisver-
‘lagin’g van ‘cie ambtenaren een groote rol speelde, en belastingije’hooging tot een sluitend budget kon wor-
‘den gekomen.
In al die jaren is tevens de vraag gesteld: hoe
‘kunnen wij’ onze Rijksuitgaven verminderen ‘zonder
‘schade te berokkenen aan het nuttig effect der over-
heidsbemoeiingenl
Zoowel de Regeer i ng als cle Vol’ksvertegenw do cdi –
ging, maar ook voor een deel het publiek heeft zich
bijl voortduring onled,ig gehouden het ‘vraagstuk van
de vermindering der kosten ‘bij’ eenzelfde praestatio
van do meest verschillende zijden te bezien en te
‘trach’ten een oplossingv oor deze netelige kwestie ‘te
vin’den,
Het staat vast, dat de resultaten niet in overeen-
‘stemming zijn met de veelheid van woorden, ‘die over
dit onderwerp zijn gesproken en geschreven.
Voor deze wanverhouding tussc’hen poging en ;e-
•’sultaat moeten vanzelfsprekend bepaalde oorzaken
‘lcunnen worden aangewezen. In ‘s Lands ‘vergaderzaal
is over die oorzalcen uitentreuren van gedachten ge-
wisseld. Wanneer men de verslagen van d,i’o’tel’kea jane
ter’ugkeerende dagenlange di’scussies leest, dan krijgt
‘men ‘d’en indruk, dat men van Regee’rin’gswege wel
het goede wil, doch dat er remmende factoren zijn,
die de u’itvoering der goede ‘bedoelingen in den weg
staan.
– Het is niet van belang ontbloot na te gaan of in
‘hot buitenland gelijksoortige pogingen worden aange-
– weod en met welk resultaat. Van bijzonder ‘belang is
‘het
,daar’bij
te’ onderzoeken of en in hoeverre in het
buitenland eveneens op moeilijkheden wordt gestuit
en of deze moeilijkheden zekere overeenkomst ‘vectoo-
non met de ervaringen ‘in ons land.
Een dankbaar voorbeeld in dit opzicht levert ons
Duitschiand. Ook daar zijn sedert eenige jaren em-
‘stige pogingen gedaan om de uitgaven te besnoeien
‘door het toepassen van ratio’neele organisatie en werk-
‘wijze der overheidsdiensten.
Ook in Du’itschland heeft men met moeilijkheden
bij’ de doorvoering der uitgedachte stelsels te kam-
‘pen gehad, ofschoon niettemin reeds verschillende
maatregelen in de gewenschte richting zij’n genomen.
Wat dit laatste aangaat kunnen ‘bijv. geudemd worden’
de met ingang van 1 3anuari 1927 vastgestelde:
,,Gen’bein.sanne Geschiiftsordn.un.g der Reichsm,iniste-
rien” ‘in 3
deden, bevattende een soort inwend’i’ge
‘dienstregeling voor de Ministeries te Berlijn.
E’en ‘typische ‘belichting
‘0])
de moeilijkheden, ‘onder-
vonden biji de invoering van bezuiniging door rationa-
liseering der Rijksdien sten in Duitschland ‘wordt ons
gegeven dooi’ den ‘Staatsminister a. D.
D. Dorn.in.icus,
die onder den ‘titel:
Die Spojrrcfornn in der öffentli-
elven. Verwoltv.n.g”
1),
o.m. het volgende opmerkt.
t)
Wille tinici Weg, 1 Mei 1926, Bine lIberale Hal’bmonat-
schrift. Uitg. Riehard
Baihr, Berlin.
272
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
Bij zijn optreden betoogde de Rijksminister van
Financiën Dr.
Reinheid,
dat er op het gdb’ied van
vereenvoudiging van het overheidsbeheer voldoende
was naar voren gebracht en het tijd werd, dat men
‘thans overging tot daden. ‘Va.t die •dnde’n betreft, ge-
von wij’ de beide volgeiicle voorbeelden:
In Septem’beï 1.925 ontvouw•de de’ Pruissisc’he Mi-
nister van Binnenlandsëhe Zaken een breed ontwerp
voor de reorganisatie van het oveiheidsbeheer in
‘P.ruissen. Nadien hoeft men niets moer van het out-
werp gehoord. In Februari 1.926 stelden 2 leden van
clen Rijksclag voor de bevoegdheid van den bezu
gi ogsinspecteur uit te breiden. In Mei van dat jaar
had men omtrent dit voorstel nog geen besluit kunnen
nenien.
Donrinicus besluit uit het verloop van beide geval-
en, (lat op ‘het gebied der ieorganisat.ie bij de over-
heicl de doo:rzetteiicle wil ontbreekt en vermeldt ver-
der, dat in het begi.n ‘vaii 1.926 kich . te Berlijn heeft
gevormd een ;,Kuratori.um fOr Spar- und Vereiri-
fachungsmasznahrnen”, hetwelk een prijsvraag uit-
schreef om voorstellen binnen te krijgen betreffende
cle economische organisatie van de overheidslichanieu’i
in Duitschland. Meer dan 130 antwoorden kwamen
binnen, van welke echter niet &mn den eersten prijs
waardig werd gekeurd, hetgeen niet wegneemt, dat
er talloove zeer nuttige de’nk’beelclen naar voren wer-
den gebracht. Uit de geopperde voo:rstel len. noem t
,Doovinicus
er dan eenige, die volgens zijn moening
onmiddellijk in daden kunnen worden omgezet: ver-
mindering van het aantal afgevaardigden naa.r de
Volksvertegenwoordiging tot de helft van het togen-woordige aantal, de oplossing ‘van ‘de klêine landjes
in Noord-Duitschland bij’ Pruisse.n zooals bijv. Wal-
doek met zijn 60.000 inwoners, samenvoeging van klei-
nere gemeenten tot één groote.
Donvinicus wijst
echter op ‘de ‘droevige ervaring in Wüt’ternherg op’ge-
claan, waar cle Regeeiing ten val werd gebrkcht op
een voorsti om het aantal der ,;Oberiimter” met
eën ige te verminderen. Verder noemt Dominicus al
gewenscht bezuinigingsohject vermindering vaul het
aantal voorbereidende schooljaren voor de E[ooge-
school van 4 tot 3.
Van veel belang is hetgeen hij zegt over het ver-
benen van een sterkere en zelfstancliger posit:ie aan
den 81)akorn’rnissar
– den
eenigen
bezuinigingsin-
specteur, dien het Rijk telt nI. den Staat’s’minister
a. D.
&emisch.
Van zeer veel gewicht is de heoordee-ling, dien Dorn.incus van dozen, bezuiniger geeft:
dasz es si ch hier w irkli ch um ciii e:n Man
n
handelt, der nicht nn:r ome umfangreiche Kenntnis
der öffentlichen ‘Verwaltung und cme grosze Erfah-
ruru’g’ auch als Chef eines’ Ministeriums aufwe.ist, ‘sop-
dern der nach. seiner ganzen C’harakterveranlaeuuug
clie G’ewëhr bietet, dasz irgend welehe unbesonnenen
und unnötig .stö.renden Eingriffe in die öffentliche
Verwaltung von ihm niemals angeregt und empfohlen
werden.” Wij ci’teeren hier deze uitspraak, omdat de
al of niet’doeltreffende werking van een dienst af-
hangt van ‘de ‘organisatie maar niet minder, wellicht
het meest, van den persoon van den leider. Een all-
iou:nd beldwaam leider zal zelfs bij een minder deug-
delijke organisatie resultaten verkrijgen, die voor een
io,ii,iider bekwamen chef hij’ de meest ‘doeltreffende. ‘oi-
ganisatie nog onbereikbaar zullen blijken.
Volgens
DOITIJiniCUS
zullen verder alle goede per-
soonlijke kwaliteiten niets uitrichten, indien zij
OP
het verzet van de diensten stuiten en hij beveelt in
geval ‘van zoon conflict aan een besprelcing van den
Spcer’Icoinnaissair
met den Rijkskanselier en het betrolc-
ken hoofd van het Departement. Daardoor ‘zou aan
den
Spcta-7eo’nvnrisswr
den zoo ‘hoog ‘noodige moreelen
steun worden verleend en de ‘di enstcie’fs soepeler wor-
den in hun betrekking tot: den
Sparkonamissaq-, tot-
wijl zoodra de Rijks’kanselier in eeuige gevallen den
.reorganisator zal ‘hebben ‘bijgesprongen, diens tus-scja’enkom’st nog slecht’s hoogst ‘zelden noodig zal
hl ijken. .
Uit ‘de antwoorden op de pijs’vraag blijkt ook, dat cle bezuiniging net alleen gevonden moet worden in
‘eenige omvangrijke ‘maét:regele’n, doch evenzee,r in mil-
bioene’n kleine onder.deelern. der Staatstaak. De Spar-
kommissar Icon dit met zijn personeel onmogelijk
alleen klaar spelen, weshalve hij eiken dienst ‘van
eenigen Omvang een ambtenaar, speciaal met de ra-
tionalisatie belast, moet worden aangesteld en in zeke-
i.eu
.
zin onder den
Reichsspairkovvunissaa•
moet ‘ wo,r:kn
gesteld., Als prikkel om deze helpers tot ‘v,ruchtbaren
arbeid te brengen zou hij gunstige resultaten bevor-
dering in uitzicht moeten worden gesteld, terwijl een
gedeelte van het hespearcle bedrag bijv. 10 é 30 pOt.
gebruikt ‘zou, mogen worde:n, ten bate van liet ‘bela;ug van ‘den betreffen den dienst.
Al’s gevolg ‘van de ‘versterking van cle positie ”au
den iS’pairlcoinmzss(ur
ziet.
Dom.jn,icus,
dat ,,sie cme
energische ‘imcl riicksichtlose Durcbisetzurig des Wil-
lens zur Sparsamkeit sicherstelit”.
Ten slotte acht hij’ het van belang, dat de bezu,i-
nigingsactie ‘worde gesteund ‘door een propaganda
onder liet publiek ter bestrijding ‘van den latenten
weerstand der bureaucratie en van liet parlement en
door den Sparkommi ssar ‘de bevoegdheid te verleenen.
krasse hem te’r kennis”komend’e gevallen puh’l,iolc
mede ‘te doelen.
De laatste opmerking is ‘zeer
,
juist. Dankt ‘de bvui-
nigingsactie ten o’n-zent niet voor een groot ‘deel haar
ontstaan aan de propaganda van de ‘pers en hebben
cle mededeelingen van ‘de Rokenkamer omtrent geld-
verspilling,niet, steeds een groot succes?
Niet minder vergelijkbaar met’ ‘de toestanden in ons
land zijn debeschouwingen van een anoniem schrijver
– door de redactie een ,,hervorragenden Sachver-
stiirudi.ge” genoemd — onder den titel: ,,Imrn’er wie-
der: ,,Die Verwaltungsrefornr”,”
‘verschenen in het
weekblad
,,Ti
rtschaftiiche Nachrichten für R:hein
und Ruhr”:
1)
Terecht merkt deze schrijver ‘op. ‘dat, nu het niet de
financiën in het Duitsc’he Rijk beter gëat, de drang
naar ‘bezuiniging zal ‘verslappen, zooda’t hot noodig
blijft liet publiek eraan te hen n noren, ‘dat, de helas-
ti ngdt’uk te groot is en deze dooi’ vereenvoudigi rug
van het bestuursapparaat moet worden verlicht.
Ook deze sch’rijve’r ‘zeg-t, dat door de vele daarvoor
ingerichte lichamen, ,waa:r’bij ‘hij’ om. noemt het
,,,,Deutsches Instiui zu’r T ei-einf ac h’an.g der V erwa?-
en de tallooze publicaties de voorstellen, wier
ui tvoeni uig mogelijk is, vrijwel compleet ter beschik-
king staan. Hoe staat het echter met de invoering?
Ondanks de moeilijkheden, die de
t9pa.r’kom7rissar
op zijn ‘weg ontmoette, en welke periode de ‘schnij.ve’,r
noemt ‘het ,,Stadiurn des Nich’tleben- und Nie’htster-
berukönnens”, is er veel hereilct; en dit alleen omdat
deze taak aan één’ persoon was opgedragen. De
Spar-
l;onnn’cissae’
ging van bureau tot’hureau, overlegde met
‘de ‘dienstchefs en bracht dozen door ‘d:it aanschouwe-
lijk onderwijs tot de erkenning van mogelijke ver-
eenvoudigingen. Hij’ had ‘daarbij’ den steun van ccii
B’ezuinigingscommi’ssio uit don Rij’ksdag (‘on’o Be-
zuinigingscommissie-Rink!.). Aan ‘dit overleg heeft
het hij’ ons maar al te vaak ontbrolcen, terwijl even-
eens voor ‘den toestand bijt ons met de vele commi,s-
saniale instadties, van ‘toepassing is de verzuchting
van den schrijiver: ,,Viele ‘können raten, einer musa
es machen”.
De “belangrijkste ‘verbetering ziet de
schnijver
in cle
oplossing van het voor ons gelukkig niet meer be-
staande vraagstuk eener betere organisatie van Rijk,
landen en gemeenten, waardoor veel du’bbelwe’rk u.a.
wat betreft de belastingen, wordt vermeden.
Waarom heef t men in de industrie, on’danks ‘do
aldaar bestaande concurrentie, wel ‘daor samenwer-
king betere iverknietlioden ‘Icunnen invoeren? Omdat
liet
,,,Kuratoriunr f’ür Wirtschaftlichlceit”
een verstan-
dige organisatie schiep, waardoor volkomen bekwame
speciale deskundigen werden epgebeid, ‘die door schrift
1
Sep’tenuber
1,96 No. 35, IJitg. W.
Gira.rdet, Essen.
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
273
en woord hiiii ciciiIbee1cleu genee.0 goed maakteti
ii.a.w. ‘eej is het aLleen het aanschouwelijk ondi-
,
]
•
JS,
hetweik tot een tastbaar resultaat leidt.
.Tei
erkent cle schrijver, dat er een verschil is los-
schen part,ic’uiiere en cverheiclsin,stel Ii ogen, vooral
wegens het, verschil. in f.inancie’ele gevolgen voor de
betreffende perSOneii hij wanhoopt echter niet aan de mogelijkheid van invoering op groote schaal dci
ëfficiency i.n cle overheidsdensten. Hij wil daarvoor
evenals ieder groot partduier lichaam zijn organisa-
tieburean heeft, voor het Rijk een instelling – voor-
al geen co’mmi.ssie! – aan het hoofd waarvan én
persoon met den titel ,,Vereinfachungskommissa’r”
staat, die alle theoretische en practische vraagstukken
der bezuiniging ‘cl oor rati onali.satie moet best.udeeren
en o.a. den Rijksdag rechtstreeks zal mogen inlichten
en verder ook rechtstreeks roet de Ministers in onder
handeling moet kunnen treden, terwijl hij’ het cen-
trale punt zal. ziji voor gelijksoortige organen bij
de verschillende landen en gemeenten. Dat de schrij-
ver veel gewicht hecht aan een dergelijke organisatie
blijkt wel daaruit, dat hij’ 1 > millioen mark ervoor
beschik’baa wil gesteld z.i en
..
In elk geval zijn wij
,
het volkomen ‘met den anonie-
men schrijver eens, dat cle resulta’te.n van.’de officien-
cy-actie.voor een groot deel afhangt ‘van den organi-
satievorm, dien men voor dit onderdeel yan de Staats-
taak kiest.
Ten slotte zullen wij nog een derde getuige Laten
voorionien om onre stelling kracht bij te zetten en
wel in tien persoon van lJniv. Professor
.D .Dr. J)r.
Bredt M. d. R., die onlangs onder .den titel
,,Etat-
recht ‘un.d Finanzwirschrtf t. E’i’rn grund’siitzliclser Weg
zur Aus gcvbersersparn.is.”
t)
met een voorwooi-d van
Minister
von. Loebeil
betoogt, dat ‘bezuinigingen in het klein huttig zijn, doch allereerst onderzocht moet
worden of het geheele systeem wei deugt.
Brectt
geeft
dan een historisch overzicht van de behandeling van de begrooting voo.r cle uitgaven in Pruisen, en toont daarbij aan, •dat de opkomst van dit land voornam(
,
–
lijk te danken is geweest aan een gezond budgetrecht,
d.w.z. dat niet de verschillende diensten dë uitgaven
konden opdrijven en de Minister van Financiën dan
maar moest zien, hoe aan het geld te komen, doch
dat laatstgenoemde het recht ‘had gelden voor uitga-
ven te weigeren, waarvoor hij’ beroep op den Koning
kon doen.
Door den overgang naar de republiek, waarvan cle
Staathuishouding meer geld kost dan onder de mo-
narchie, i.s de toestand gewijzigd, behoudens, dat de
Rijk’sdag de iii tgaven niet kan verhoogen zonder goed-
keuring van den Rij’ksraad, terwijl de Rijksdag door
een besluit met % meerderheid genomen ‘de bepaling
betreffende deze goedkeuring kan omzeilen. Verder
heeft de Minister van Financiër1 het recht een post
in de on.twerp-‘hegrooting te weigeren, in welk geval
cle opneming slechts Ican plaats vinden indien de
meerderheid van de stemmen in den Ministerraad er
voor blijkt en ook de Rij’kskanselier v66r stemt. De laatste heeft derhalve een beslissende stem ‘voor de
ontwerp-begrooting, de Rij’ksdag v oor de uitpi ndeiijke
vaststelling ervan.
Dr.
Bredt ‘
betreurt dit ovenvicht van de Volksver
tegenwoordi’g.ing en wil aan een instantie – ‘den pre-
sident dci republiek – ‘die boven de partijen staat
en elk geval objectief kan ljeoordcelen, na gehoord
den M:inister van Financiën en tIen Rij’lcskanselier,
het recht geven buitengewone uitgaven goed of af ‘te
ken ren. IDe Minister van Financiën moet niet. oen
partij’man, doch i.n de eerste plaats een Staats- en vak-
man zijn. De beide wenschen zijn ook ten onzent
menigmaal vernomen.
Wannèer men op ondergeschikte punten bezuinigt,
weet men niet of aan de andere zijde .de Rij:ksdag met
handen vol op een ander gebied het geld uitstrooit.
Dr.
l3redt
meetxt dan ook, .dat de ‘bezuiniging moet he-
i) ‘Sohrijtenrei.he des Beici:siiürgerrats
No’. 13.
Uitg. ,Der
D
n
titschens’piegel”.PotscIanerstr.
It 8e.,
Berlin
W.
35.
ginnen met een ,rationeelen’ opbouw van het budget-
recht:
rjh
aIis
word,e’.n volgens •dr.
Bredt
eerst de uitgaven
vastgesteld en dan vord gezocht naar voldoende in-
komsten, terwijl het omgekeerd moet zijn, ‘zoonis
sedert het eerste Ministe’rschap_de
Geer
‘hij ons vrij
–
wei in de practij’k het geval is. Maar ‘hôelan.g zal dit
systeem ten onzent nog gehandhaafd kunnen ‘blijven?
‘De slotsom uit de voorgaande beschouwingen te
trekken is wei deze: in Duitsc’hland heeft men bij de
bezuiniging met, ten min ate evenveel moeilijkheden te
kampen als ten onzent en beweegt zich de’ critiek
daarover op hetzelfde terrein. Terwijl echter Duit.seh-
land het groote nadeel heeft ‘nog niet ‘die Rijkseen’heid
te kennen, die wij’ sedert 1815 bezitten, heeft men in
Berlijn toch belangrijke resultaten kunnen verkri.1-
gen. Dp verklaring daarvan moet naar onze meening
worden gezocht in ‘he’t feit, dat in Duitschiand even-
als in Amerika door het publiek meer belang wordt
gesteld in het ‘bez.uinigingsvraagatuk door het vormen
van lichamen, ‘die zich speciaal daaraan wijden en
door het publiceeren van veel denkbeelden en gege-vens. Een tweede verklaring is te. vinden in het feit,
dat in Dui’tschland Sén man, de
Reichssparkonvmissar,
cle leidi.iig en verantwoordelijkheid hee’f t, terwijl wat.
wellicht het beiangrij’lost is, deze man the ight man
in de right place schijnt te ‘zijn, zoowe’l wat, zij’n erva-
ring in de fninis’terieeieaera van Berlijn ‘betreft, als
wat zijn lcara’ktereigen’schappen aan.gaat, waardoor hij
cle menschen bij het zoo ‘hoog nooclige overleg aantrekt
en niet afs’toot.
Zo’u meft ook ten onzent eenzeifden weg’ hebben ‘be-
wandeld en niet zijn heil hebben gezocht in commis-
sies und kein Ende, wellicht zou de rationalisatie-
actie hij. het Rijk hier thans verder gevorderd- zijn,
dan t.hans het geval is, nu nog steeds van hoo’gerhand
verklaard wordt, dat het eigenlijke werk der reorga-
nisatie nog moet ‘beginnen.
E. P. WEBER.
HET CONGRES DER NED. MAATSCHAPPIJ VOOR
NIJVERHEID EN HANDEL
(26 MAART 1928, ‘S-GRAVENHAGE).
Doeimat’ige Overheidsbenso&ii’ivg.I
Dr. F. E. Po’s’th’u’ma, oud-voorzitter der
sohappij;”, ‘heeft de ‘rna.’terie in .dit congres behandeld,
reeds jaren geleden – Maastric’htsche jaarvergadering
1.924 –
aangewezen. Onder een su’gges’tiev.en ‘titel,
trok ‘het onderwerp ‘veler belangsteilixn’g. Een studie-
commissie, – rapport December
1925 –
ontving op-
dracht de verschillende klachten over organisatie van
wetgeving en . overhei dsbeheer nader te onderzoeken
en zoo mogelijk middelen aa,ij te ‘geven, die tot ver’be-
•’teri’n’g zouden kunnen leiden. Wat is bereikt, nu in
Maart 1928 op een .Oo’ngres” het ‘onderwerp is afge-
l’ian’dei’d?
Men’ moet ‘zich ‘bij: ‘de ‘beantwoording van ‘deze ‘vraag
reali.seeren, dat de opzet ‘van deze ‘gëheeie actie,
1924
–1928,
‘der ,,Maa’tschappij.”, een ‘beperkte was. Eigen-
lijlkë staat’arech;telj:ke vraagstukken (‘het parlementaire
stelsel, het .begun’s’ei van algemeen rec’htatreeksah kies-
recht, de evenredige vertegenwoordiging) bleven ter
n
ijd
e
. Vraagstukken van economische politiek (d.eu’g-
•deHkhei.d van de ‘overhei.ds’benioeii’n’g niet het econo-
misch leven in. den zin der in:terven’tie door hetero-
noom recht, eiventueele uitbreiding of ‘inkrimping van
de functies der ove.nioi’cI op het terrein van ‘dc pro-
.d ncti e) ‘werden niet onderioclt. Algemeen .rec’htskun-
‘d’i’ge onderwerpen (autonoo;m recht of ‘heter’onoom
recht; central’i’satie ‘of decentralisatie in wetge’vih’g en ‘bestuur) ‘konden niet worden aangeroerd. Dit alles’ lag
in den opzet. Maar er is meer. De ‘gnheeie beweging
is allerminst aangegro’ei’d tot een krachtig verzet
tegen den ‘t.ragen ‘gang van wetgeving en bestuur,
tegen omslachtige, onoverzichtelijke en schadelijke
wCtten en andere
ove,rheid.smaatregeien
en tegen de
bureaucratie. Dit lag niet in, den, op’zet. Zeker, er zijn
274
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
kladhten, gerechtvaardigde :klac’hten ‘geuit, maar bin-
nen ‘deze beweging van 4 jaren is niet rnéér
,
geconsta-
teerd, dan .dat altijd nog mag en moet gezocht worden
naar middelen en wegen tot ‘verbetering van ‘het be-
stel der overheid, op den voet van het bestaande. De
,,Maat’sc’happij” heeft zich daarbij zeer weinig reac-
ti’onnair .getoond. Haar zucht om tehervor.men door
gebruik te maken çvan bestaande maatschappelijke
krachten was heel wat sterker dan ‘haar cort’sorvatisme
en stellig is merkwaardig, dat Baron van Lijadea al-
genieene instemming vond toen hij: ‘zeidn, dat geheel
ons ‘volk opgevoed moet worden voor dienst in den
Staat. In ‘wezeli i’s het een uiterst conservatief stand-
punt innemen, wanneer Prof. de Vooys even hierna
betoogt, .dat ‘doelmatige overhei’d.sbemoeiing hot best
wordt ve.kregen door een gezonde ;taakverdeeiin.g en
een taa.kop’dracht aan deskundigen binnen d’e sfeer
van de sarnën.wre.rking van regeering en parlement. De
burger heeft te stemmen en dan. . . . de volkaverte-
‘genwoordigin’g moet iii staat zijn èen regeering te
vormen. Kan zij dat niet, dan deugt haar eigen samen-
stelling niet! ‘Het is de oude fout, die de democratie
opslui.t. Binnen de sfeer van het parlement en de door
het parlement gevormde regeering nllééu zonde de
doelimatige overhei•dsbem’oeiirng zijn te imonop’oli’s’ee-
ren? Niemand zal het meer willen geloov.en èn omdat
het niet zoo is èn omdat de vrij:e democratie het niet
zou willen gedoogen. Eerbied voor ons uitnemend
Nederiandsch parlement met name eiseht te consta-
teeren, dat ons parlement het heeft verstaan door
echte zelfbeperking met name op het gebied van het
bstu’ur aan de rgeertng een groote mate van vrij-
heid te gunnen. Naar monopotiseering van ‘het over-
‘h’eids’bestel in. den Staat streeft het parlement ‘in
wezen gelukkig niet. S leohta wetsontwerpen echter
verwerpt de Kamer ,,zonder ‘meer” en wij..zijn geluk-
kig over den tijd ‘heen, dat Kamerleden hun stem af-
han’keiijik verklaren van de vraag,
welke
ministers het
wetsontwerp hobben ‘gdteeken’d of mede-ondorteekend.
,E-ieb ik, die ‘het Parlement ‘h’oogscha,t, ‘de beweging
1.924-1928 d:er ,,Maat’schappij” wel begrepen, dan is
de waardeening voor ‘het parlement door nadere
kennismaking gegroeid. Op •het ‘gebied van ‘het poli-
tiëk ‘bestuur is ons parlement met geen enkel onder-
werp, ‘dat in zijn bureaux. op de ‘tafels ligt, achter. Wat de regeerin’g on’der ‘de rije stukken aanEi’edt,
kan de Kamer verwerken. Er is geen achterstand, er
is geen overlading. Van tragen gamg kam in redelijk-
heid niet worden gesproken. De beide Kamer’s hebben overigens. ‘h’aar arbeid ‘doelmatig georganiseerd. Er is
‘niet een chaos van commissies, maar er ‘sijn vele soor-
ten van ‘commissies. Er zijn bepaald samengestelde
commissies, ‘die geëigend zijn met ‘de regeering over-
leg te plegen. Er zijn andere commissies, die de zelf-
standigbeid der Kamers waarborgen.
Tin dit verband moet nu gewezen worden op de te’l-‘
lig niet»geslaagde poging van het lid d’er studie-com-
missie uit de ,,’M’aatscihappij”, Dr. Ir. J. van He’ttinga
Tromp, om nogmaals eenig relief te geven aan het
oorspronkelijke voorstel ‘der studie-commissie om de
leden dr Tweede Kamér, ‘met het oog op de uitoefe-
ning van het recht van anrejidemenit,, te doen bijst’aan
door speciale ambtelijke krachten, zoogenaamde des-
‘knn’digen, in ‘dienst alleen van de Kamer. Kritiek op dit voorstel, ontleend aan bezwaren van meer staa.ts-
.recihtelijk-jurid.i’sc’hen aard, maakte en maakt op Ir.
van Hettin’ga Tromp geen indruk. Wij’ zullen .dia,s die
kritiek niet ‘herhalen. Wordt soms Ir. van. Hettinga
Tromp geleid ‘door ‘zijn technisch ‘denken? Hij’ ‘ziet
de machine •haperen. Dus moet ‘er een fout aan (le
machine zijn. Hij’ ‘brengt een verbetering aan en de
machine hapert niet ‘meer. Nu is Ir. van Hettinga
Tromp tevreden. Maar in ‘het debat ‘heeft Mr. Aug.
Philips – wat ,s ‘hij een vlot ‘debaiter – met enkele
woorden aannemeljik ‘gemaakt, ‘dat een wetsontwerp,
dat in de Tweed:e Kamer slechts’ ‘zoude ‘kuin.nen worden
verbeterd op de ‘wijze al’s door Ir. van Hettin’ga Tromp
‘nogmaals en n’ogmmds werd’ gewenscht, geen beter lot
dein verwerping verdient. De regeerin:g kan enif
altijd met een nieuw ontwerp komen. Tussc’hen regee-
ring en parlemen:t geldt zeker ‘het ,,non bis in i’dem”
niet,. :[ntusm’hen, wil ‘ook nu nog Ir. ‘van H’ettinga
Tromp onverhoopt geen kamp geven, ‘dan moge hij
ons eerst eens mededeelen, of zijn voorstel ‘uitgaat
van het denkbeeld om ‘het vertegenwoo’rdi’gend
lichaam een ‘dienst te bewijzen. Is •de denatureerin’g
van het recht van amendement ingegeven ‘doorliefde
voor ‘de Tweede Kamer ‘of ‘is het de bedoeling de
Tweede Kamer den nek ‘om te draaien? Stellig, zij zal
zich, die ‘operatie niet laten welgevallen, maar wat was
de bedoeling van. Ir. van H’et’ti’nga Tromp?
* *
*
Het resultaat van de goheole beweging 1924-1928,
van de ,,Maatschappij” us ook in hot algemeen voor
‘het economisch productief overEeidisbedrijf in zijn
tegenwoordigen vorm niet ongunstig. Niemand wil de
gemeentelijke telefoon, ihet ‘gemeentelijk electriciiteits-
bedrijf, het havenbedrijf in ‘handen geven van par-
ticuliere ‘ondernemer’s, ‘met een concessie in ‘hun. zak.
Over ‘de tarieven kan men vechten, over de ‘l’oonen
zonde ,,engernis” ‘kunnen ‘bestaan, ‘niemand ‘offert ech-
ter het ‘overheid.sbedrij’f al’s zoodanig op. Zelfs het ge-
mengd bedrijf, in ‘het bij’nonder geëigend ‘voor inter-
conrmu,’nale sanienwericing, werd niet in de lucht ge-
stoken en wat, op ‘het terrein van de econi.sche
exploitatie van een geheele landstreëk, moet worden
verwacht van de samenwerking van het particulier kapitaal met de ‘overheid om de voordeelen vn het
particulier ‘hedrijfsIeven te combineeren met de ”oor-
deelen ‘van het overheidsgeza’g, ‘dat waakt voor het
algemeen ‘belang, ligt nog geheel in ‘de schoot der
‘G’od:en.
Het resultaat van ‘de geheele ‘beweging 1924-1.928
van. de ,,Maatschappij!” is nek niet, dat een geheel
klachten-dossier is ‘samengesteld. Ja zelfs mag worden
gesteld, dat ‘de studie-commissie n’iér werk ‘heeft
gemaakt van het tweede deel van haar taak: ,,midde-
l’en aan te geven, die tot verbetering der ‘Organisatie
van wetgeving en overh.eid’sbeheer zouden ‘kunnen lei-
den” dan van – wat voor velen oorspronkelijk de
hoofdzaak sc’heen – ‘het eerste deel der opdracht: ,,de
verschillende klachten over organisatie van wetgeving en ‘ovei-heidsheheer nader te ondersotken”. Ook in do
morgenureu van het Congres, toen de vier inleiders
aller aandacht trokken en verdienden, whs er meer
belangstelling voor de toekmst dan v’oor het verle-
den en gingen de klachten over het heden schuil. Men
wil nieuwe methoden in ons ‘staat’s- en gemeentebe-
stuur niet s’c’huwen en daarbij vooral zoo ‘mogelijk de
ervaring en de ‘k.undigh.edcn benutten van ‘hen, die
zich aan den staabsdienst willen geven. Vzs hier Mr.
Aug. Philips niet te Q’ptimistisch? In zijn inleid’i:ng
– want w’ij moeten, nu het voornaamste uit het debat
werd samengevat als ‘onderdeel van de geheele bewe-
‘ging, thans aan de sluiting ‘van het Congres ons aan-
sluiten – maakte Mr. Philips ‘het. ‘zichzelf en ons wel
wat te gemakkelijk.
De departementale ‘outillage is lang geen eenvou-
dige zaak. Krachten aantrekken tot voorbereiding der
wetgeving, is een schoone taak voor ‘den. minister.
Maar ‘hoeveie malen stoot de leider van een departe-
inent ‘het ‘hoef
dl
wanneer hij: ,,een klein c’ommissiebje,”
(waarover Mr. Philips sprak) wil ‘vormen? Hoe dik-
wijl,s zijh de deskundigen als oinpartijdigen onbetr’ouw-
baar ‘voor den s’taatsdienst op het algemeen belang,
gericht? En wanneer men de belangenlooze dekundi-
gen heeft ‘gevonden, missen deze heeren dan niet veel-
al ‘de dringende noodzakelijkheid om tot een eind-
resultaat te ‘komen.? Zeker, de opdracht moet worden
volvoerd, maar men herinnert zich wellicht Thor-
bec’ke’s klacht aan de hoeren ‘der commissie van 1863
over den kinderarbeid ‘gericht: men neme ‘d’en omweg
niet te ver en trachte spoedig thuis te ‘komen. Daar-
om is reeds herhaaldelijk beproefd een commissie ‘te
vormen, van deskundigen en leeken, met depart’mnen-
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
275
tale krachten als voorzitters of als secretarissen. In
enkele woorden gezegd: aan de departementen wordt
reeds veel beproefd in den geest als door Mr. Philips
wordt, geweti’s’c’hf. Vele nieuwe voorherejdn’de orga-
nen
zijn
reeds ingesteld, maar juist deze wil Mr.
Philips n’iet al’s voldoende erkennen. Wat zal
hij
zeg-
gen van den nieuwen raad van advies, waarop de
regeering en de Raad van State niet gebrand zijn,
maar waarop nu jui’st”de Bezuinigingscommissie zoo
‘is gesteld? Daar komt nu dit nog ‘hij. Het Congres
was z66 goed voorbereid, dat Mr. Jitta, de volgende
sp.rëker, keurig kon ‘uitleggen in welke maite op het
terreiz van de voorbereiding der speciale arbeid’swet-
gevin’g atn de wensèhen van Mr. Philips getracht
was te voldoen. Men kent ‘hijv. toch ook do werk-com-
missies ‘dit den 1-1-engen Raad van Arbeid. Mr. Jitta
stond rustig tedocceren. I-iij gaf een overzicht van
‘hebgcen’ reeds was geschied en Idiete weinig uit tot
debat. Niemand weet practi’sch te zeggen, welke nieu-
we on p’artijdige voorbereiding’s- en uitvoeringsorga-
nen thans mogelijk ‘zouden
zijn.
Het oude plan van
Mr. Kruseman, om naast de bekende com’missie-Li.m-
burg voor het pr.i:vaatrecht in te atellen een commis-
sie ‘voor het administratief recht, vond ook al geen
ingang.
Z66
zoeken de, departementen hun ‘weg. Wie
zoude nich niet eens door Mr. Phili’ps willen laten
raden!
Mr. L. G. Koetenhorst is zeker geen vijland van dn Staat en van •de bestaande staatsbedrijrven. Voor •de
laatston wil hij openbaarheid om onze kennis te ver-‘meerderen en •aan onze ‘kritiek ruim baan te ‘geven.
De voordeelen van het’ particulier bedrijfsleven wil
ook hij’ in den Staat zooveel mogelij’k waarborgen,
‘door, ‘waar ‘de ‘S’taat optreed:t als beschaving’s- en wel-
vaartsin’stituu’t, te handelen in overleg met ‘de orga-ni’saties der directe belanghebbenden. In zooverre is
een ‘zekere ,,o’ntanrhtelijking” mogelijk en des te meer, naar mate de ‘vormen van. ‘het privaatbedrijfsieven van
dich’teibij ‘worden ‘gevolgd.
Mr. P . Di’oogloever Fortuyn maakte voor ‘de be-
wegi:ng 1924-1.928 dci’ ,,Maatschappij!” de ‘slotsom op.
Hoe ‘zonde hij kunnen vreezen voor ontwikkeling en
aantrekkin’g der maatschappelijke krachten! Maar als
‘man van ervaring ‘moc’ht juist daarom bijl wel wijken
op de natuurlijke grenzen ‘van het geheele economische
overheid’sbes’tel.
Hij kent alle ju,ri.disc,he vormen, maar…..geschik-
te, knappe, belangenlooze leeken.-:medewerkers en uit-nemende ambtenaren
zijin
zeldzaamheden. Al’s de over-
heid in haar taak faalt, ‘draagt ‘de gemeenschap het
risico! Dwingt dit niet tot ‘hervorming bn tot boper’-
king ‘tenzij ‘nieuwe samenwerking van de productieve
krachten i,n de maatschappij: met de ‘oveiheid in, den
greep ‘komen eener mogelijke verwezen’lijik’in’g?
C. W.
DE VRIEs.
DE ONTWIKKÉLING VAN HET GROOTBEDRIJF
IN NEDERLAND.
Ir. B. Böi’ger schrijft ons: –
Nog een zeer ‘korte opmerking over het naschrift
van den heer Ratté in ‘het nummer van 21 Maart.
Wanneer 71 ondernemingen met totaal rui’m 200.000
arbeiders in 1925 in ‘vergelijking met 1921, ook in
verband met de ootm’mercieele’scb’omrnelin’gen in ons economisch leven in die jaren, ‘enkele duizenden arbei-
ders in totaal achteruitgaan, dan i’s ‘daardoor ‘het
grootbedrijf nog niet in beteekenis gedaald. Vooral
‘niCt wanneer het aantal hedrijlven met 1000 en meer
aibei’ders, zooals bleek, met 19, dus met ruim 25 pCt.
toenam. En wanneer er in ‘de oorlogsjaren enkele
top’ar’en zijn geweest, die ‘gevolgd werden ‘door jaren
van depressie, waardoor va’n 1911 tot 1921 het .gem.
aantal type-ve:tldeden. voor on’de:i”nemingen met meer
‘dan 1.000 arbeiders afnam van 3134 tot 2929, – dan
gaat daardoor ‘het groot,bedrij’f al’s zoodanig nog niet
ac’hterti’it. Hoogstens kaii men zeggen, dat de onder-
nemifl.gen op ‘meerdere arbeiders varen ingesteld, doch
in 1,921, niet ‘volop hebben ‘kunnen ‘werken.
* *
*
N a ach r i f t. in ‘den laatsten. zin geeft de ‘heer
Böl’ger blijk, ‘zij’ het in andere ‘woorden, het door mij
‘gesignaleerde verc’hij’nis’el toch ‘wei te beamen. Voor-
al ‘valt ‘dat niet volop hebben kunnen werken” op,
waar ‘klein- en iniddelhedrij’f n’iet ‘dit verschijnsel ‘heb-
‘ben vertoond!.
Dat eeni’ge ondern:eniin’gen’ iets meer arbeiders
hebben tewerk ‘gesteld, ‘weegt ‘toch niet op tegen het
feit, dat de overgro’o’te meerderheid ‘der grootonder-
nem.i.ngen heel wat minder arbeiders werk ‘kon bie-
den; •dat wijst toc’h wel op verminderde capaciteit.
J. RATT].
BUITENLANDSCHE MEDEWERKING.
HET RAPPORT VAN DE ,,LIBERAL INDUSTRIAL
INQUIRY COMMITTEE”.
industrieele ontevredenheid.
De heer F. W. Foi-ge te Londen, schrijft ons: De lodeb ‘van die ‘boveng’enoemde commissie heb-
ben, ‘toen zij de induatrieele betrekkingen in Groot-
Brittannië onderzochten, al’s bewezen ‘aangenomen,
‘dat een van de ‘voornaamste hinderpalen voor een
rationeele productie het bestaan. van een diep inge-
worteldie en redelijke ontevredenheid bij een ‘groot deel
‘van de arbeidende bevolking is. Een ‘bewijs ‘voor dit
feit ‘heeft men in onze ,industrieele gebieden n’iOt noo-
‘di’g en een aaniwijzing voor haar groei wordt versci’aft
‘door het feit, dat het ‘aantal verloren w
4
beii:dsu:reil
wegens arbeids’geschillen van 4.300.000 per jaar in de
‘acht jaren v66r 1906 ‘steeg tot 11.100.000 in de vol-
gen’do ‘periode en tot 44.300.000 per jaar in de periode
van 1,91,9-1926: Het is ‘beteekenis’vol, ‘d’at mÔer dan
de helft ‘van ‘dit aantal ten laste komt vai’i d’e twee
beschermde ind’dstrieën, den ‘mijnbouw en het trans-
port’wezen, wier aandeel steeg van 56 pOt. in de voor-
oorlogsc’he ‘tot 62, pCt. in ‘de ‘naooriogs’o.he periode.
Indien er nochtans geen toeneming van ‘het ‘aabtal
staikingen in ‘andere industrieën geweest is, vloeit dit
‘voort ‘uit economische ‘oorzaken en niet uit gebrek
‘aan ‘motieven. Het verlies ‘voor ‘het land wegens sta-
.ki’n’g’en enz. is ‘slechts voor /s toe te schrijven aan
ziekte en werkloosheid uit andere oorzaiken, maar
aan den anderen kant is het verlies uit geschillen
‘geen maatstaf voör de schade, ‘die veroorzaakt ‘wordt
‘door ‘dIO i’ndiustrieoie ontevredenheid, die zich meestal
uit in ‘vermindering van de productie, lijdelijk ver-
zet en een algemeen gebrek aan goeden ‘wil. De we-
zenlijke oorzaak van ‘de ontevredenheid is ‘waarsclijln-
lijk’, dat de democratie uitgegroeid is boven de ‘ver-
houding van meester en
geen ‘goed bestaan verzekert met een marge ‘voor rede-
lijk ‘genot en ‘cpn bescherming tegen ‘mogelijke mis-
slagen en dat ‘zijn iekeiiheid tegen ontslag ‘kleiner
is dan ‘zij’ behoort te zijn, maar dat hem in het alge-
meen het inzicht in dingen onthouden wordt, waar-
bij ‘hij’ levendig is betrokken, daar ‘hmin vele geval-
len geen ‘gelegenheid wordt gegeven Om zijn eigen
kennis ‘ter beschikking te stellen van de onderneming,
waaraan hij’ verbonden is. Hieruit ontstaat een ver-
keerd begrijpen van ‘den wer’kelij’ken toestand en een
vijand schap, die to t ram psp oed ige gevolgen kan
leiden.
Indien men erkent, ‘dat deze toestand verbetering
vei-ei’scht, ‘welke veranderingen zijn dan ‘noodzakelijk
en tot ‘hoever kunnen zij. doorgevoerd ‘worden bij het
‘bestaande stelsel? 1-Jet is ja,mmei, ‘dat de groote vak-
vereenigin’gen, die hoofdzakelijk ‘gegroeid zijn ten ge-v’olge van dle sociale w’rijiving in het verleden, in zeer weinig gevallen gebaseerd zijn op de fabr’ialc of ‘tec’h-
‘n’iscihe eenheid, waarin de arbeiders ‘werken, wat ten
276
ECONOMISCH-STATISTISCHE
BERICHTEN
28 Maart 1928
gevolge hEYeft, dat, zelfs vanneei ei .i n1icatiugen wo.’-
cleti versti’ekt….., deti. loop van, oe.ii geschil, deze cle
iI)clustrie al.s geliee.l en .n.iet cie afzcncle.rlijIlce onclei-,
.rlenitigen, vaarbij de md 1 ‘.icluee1e arbe.i clers borokken
zijii:i, l)eitreffel:I. l)e • vlcvereen igi flgC1i
Offi
VLttEYfl
1 Ii
elk
geval s]echts ongeveer ccii clei’cle van cle vollwassen
]cont.rekkencle inciustrieele bevollng, roet uitzonde-
ring
arI
den lan diotiw. Zij lijde]] verder onde.r het
nadeel, dat het iiiet tot hun •officieeieu p1.icit behoort
cle efficie.ncy, noch voor den i.ndividueelen arbeider,
noch
‘voor
de industrie als geheel, aan te moedigen
en dat zij’ geen vertegenwoordigers van cle directie
en technici onder ‘hun leden ellen Onafhankelijk
‘ai cle vakvereenig.ingen, ‘heeft de ‘Staat den arbeid’s-,
cl uur en cle ….beicls- en 1 oo.n,svoorwaarden wettelijk
geregeld en heeft hij ,,Trade Boards” opgericht dm
‘liet ‘rni’n.i’rnu,mloon in cri’geveer 36 kleinere industrieën,
‘waar ‘het ‘sweating-system” h.eer’se’h,’te, vast te ‘stellen.
Gemeenschappelijke ‘bed.rij’fsr’ad’en, ‘die zoowol het ka-
p,itaal als den aibeid vertegenwoordigen, ‘hebben onder.
het WIn tle’y-piaii enkele maatregelen van zelfbestuu r
in. bepaalde ‘i ncl ustr.ieën .i ng’evoer’ci ‘en cle ,[n.d’u s’trieelo
Rechtbank is begonnen met, een wetboek van indus-
trieel recht, dat in cle toekomst ‘van grooten dienst
kan zijn. Theoretisch ‘wordt, ‘door het Mi n’i’ste.i’ie van
Arbei ci ‘vrijiw’.illi ge arbitrage in alle oms’ta’ncl igheclen
aangemoedigd, maar cle mogelijkheid van clan cl wer-kelijke ‘actie is zeer ‘gering geweest sinds cle drastische,
i’n,kr,i,mp ing .va:n het personeel in 1.921. On cla.nks al
deze ‘maatregelen om ‘geschillen te v’ôorkom’er’i of te
regelen, blijft ‘het, feit ‘bestaan, dat er in een aanzien-
lijk deel ‘van de inclu’st,rie nog geen daadwerkelijk ,mi’d.-
clel bestaat voor ‘het, voorkomen, van ‘stakingen, het iiten ‘van grieven, ‘het vaststellen van bonen. e
nz.
en
(lat,
‘Cl’
nog geen regeerin’gscleparternent is, dat tot taak
‘hoeft om ‘voortdurend toezicht, ‘te ‘houden op (le in-
‘du’strie.Ht stelsel, ofschoon ui;tstekend wat de onder-,
deelen betreft, is ‘daarm gebrekkig en ‘heeft, aa.n’v’ul-
lin.g en uitbreiding nood’i’g.
Komende tot, cl€ ‘vraag, welke ‘veranderingen ‘n’a’ge-
‘st,reefd behooren te worden, stelt cle liberale com’mis-
sie voor, dat, om ‘cle ‘bestaande.onte’,’reclen’hei.cl en ‘ach-
terdocht op te heffen, hot, noodig is voor ieder type
arbeid in iedere industrie vast te stellen:
een minimum ‘bestaan’sl’o’orn;
een standaard’loon;
een ‘systeem ‘van wir,stdeeliing,
Het doel van, ‘het stelsel van wi’n.stdeel.ing is den
arbeiders een wettig deel ‘te geven in cle’o’pbrengst
van de onderneming, waarin zij werken. ‘zoo’cla.t zij ‘hij
de eigen onderneming belang ‘krijgen.
01)
‘dit laatste
punt is cle nadruk ‘gelegd en «het plan moet ‘vooruit
vaslgesteid worden, terwijl er eveneens een wettelijke
verplichting op den werkgever gelegd Inoet worden,
niet alleen om de ‘winsten, ‘waarop ‘de arbeiders recht
‘hebben, ui.t te kee’ren, maar eveneens ‘om zulke fi,n’an-
cieele gegevens ‘te ‘verschaffen, clie laten non, dat cle
bepalingen van het stelsel nagekomen zijn. Op zich-
zelf ro’a .dit, een ‘groot voordeel beteekenen, maar men
zal dadelij’k ‘b&merken, dat, ind’,ien financieelo ge-
ge’vens in ‘dit, geval nooclig zijn voor algemeene inlich-
tingen omtrent, de industrie en bijzonderheden om-
trent de “we.i-kelij’k ‘gebruikte eenheid, ‘het, eveneens
noodi zal zijn om sta’nda.ardloonen vast, ‘te ‘stellen.
‘Tastgesbeldle ‘mini:muml’oon’en op een besbaan’sbas’i:s
zijn ‘enafha.nkelij’k ‘van ‘het vermogen ‘van, ‘de ‘indu’s-
trie om ze ‘te ‘betalen. Voorzieningen ‘voor het verza-
‘molen en ‘puh’l iceeren ‘van stat.i st,i eken zijn gemaakt
in ‘een ‘a.ndet- gedeelte van het rapport, ‘dat wij’ enkele
weken geleden besproken, hebben.
l)
De een’i’ge belang-
,nijlke’lowesti.e, wellde nog ‘behandeld moet woeden, is
‘die van het ontslag en men heeft aangeraden dit in
het ‘loonstelsel op te nemen.
IDe liberale eomnrnissie ‘heeft het oog ‘op een toe-
komstig ‘tijclsti p, waarop cle iii cl u’st,,i,i e zichzelf za.i he-
‘sturen onder leiding en aa,is’p’o’rin’g van ‘den Staat.
1)
Zie E.-S 13. No, 633 van 15 Februari 1028
Om het ‘ scheppen van zulke voorwaarden te verg’e-
maklcelijketi is eet’i gedeeltelijke reorganisatie van het
‘gelieele bes’taan.cle 1 ic’ha.a’ni, n oo’dza’kelijk, van, ,iecle’e
fabr ik afzonderlijk tot het Regeeringsclepartement,
ngestel cl cru de i,ncl uslit’ieele bt,rekki n’gen te behan-
delen, toe. De com’niiss’i e moedligt, in ‘de fabriek over-
leg tju’ssc’hen cle ‘werkgever’s, ‘directeuren eti ‘arbeiders
aan, maar zij’ ‘verzet zich tegen eeni’ge contrôle, clie
aan laabs’tgenoe’md.en gegeven ‘zou worden, behalve’wan-
nee,r deze ‘door aan’dee,len bijt de onderneming ‘betrokken
zijn,. In dat geval hebben ‘zij hot recht ‘op een vet’-
tegen’woordi’g’i ng’.in. het lichaam, dat cle groote lijmen
van de ‘bednijfspo’l itielc aangeeft. IDe co’nim is’sie acht
‘liet wen’sc’h’e’lijk, dat in elke fahrie’k de in steIl ing van
een, algeuieenen ai’.bei.cl’si’aad, ‘die alle rangen omvat,
etatmu.t’ai.r wordt vastgelegd. Deze ‘zal liet, recht, ‘hebben,
om zoowel over ‘vraa’gis’tuicken, die ‘de onderneming als
geheel betreffen al’s ‘over .bpa’aIde gevallen, in ‘liet, hij’-
zondei’, ‘van ‘advies’ te ‘dienen. Binnen den kring ‘van
.natj onale en ‘cli’s’tr.ict’sovereen’kdmston ‘zou deze raad fa-
brieksreglemen ten, beschermi lig ‘tege’n wiillekeuni g on t-
‘slag, regel imngeii. ‘voor vacantie en ‘d’e’
talrijke
andere
punten, cli.e ‘zich clagelijiks voorkunnon doeti, behande-
len. Bui ten cle’eenhei.ci ‘beveelt, {e commissie de ui t,br’ei-
dli’ng aan van, ‘liet, Trade Board-‘sy’steem tot ‘allë i nclus-
t.rieën, die ‘slec.dts een geringe ‘trap van ‘o.rg’anisat:ie
verto’one’n en verder cle ‘ve’rgrooti tig van cle ‘hèvoegcl-
hci’d van iederen Boar.d. Waar gemeenschappelijke
‘bedrijfsraden bestaan ‘of opgericht ‘kunnen wordlen,
is ‘dit ‘de meest wensc’helij’ke ‘vorm voor d’e o..rganisa-
ti.e ‘van een geheele industrie, naar zij’ behooren een
neutraal ël,ement, te bevatten en, i’aar passend, vet,’-
‘t’eg’en.woo.rdigers’ van de ‘cli rectie ‘en techni’ci. ‘Terder
moet een wettelijke sanctie gegeven worden aan
cle verkregen ‘overeenkomsten, welke bindend be-
‘hoore,n te ‘worden ‘voor andereclenlenden, die ccli-
ter liet recht, zullen ‘hebben om hun ‘bezwaren
kenbaar te maken. Bij’ het, plan van ‘de regeeringsactie
heef t men ‘voorgesteld, da.t ‘liet Ministerie van Arbeid
‘hervormd zal worden om ‘liet geheel van de staatahe-trekldingen ‘met, ‘georganiseerde lichamen van werk-
gevers en werknemer’s te omvatten en da ‘liet een
speciale plicht ‘van het M’inisteri,e zou. zijn om ‘de in-
dlu’strie te acl’vi’seeren en aan, te ‘zetten tot samenwer-
king ‘met, het oog op een verhoogde ‘effici’ency. Ten
slotte hoeft men de ‘vorming ‘van een hedrijfsraad
voorgesteld, die zou. bestaan ‘uit v.ertegenw’oord’i’gei’s
van werkgevers, arbeider’s en, liet Ministerie en die daar
in
n
an
w
re’samen wenici ng mee béhoort, te werken. i:Tet
‘voornaamste werlc van d ezen raad ‘zal ‘zijn om verslag
uit te brengen over de werkzaamheden van de han-
clelen.’de en i”aad’gev’en’de lichamen, een overzicht, te
geven van de loo’n’s’bewegingen en een jaar’ljksnh raj)-
port, over deze kmwes’t’i es te pu,’hliceei’en. Verder ‘zal •cl&ze j’aacl liet Ifinisterie algenieeri van advies dienen.
1:ndi,en late,,’ ‘iedere i n’d ustr;i.e’vol’do’ende’geo,rgan,i’see’r.d
is, zou ‘liet, ‘mogelijk zijn ‘voor elk een .geqnee,nschappe-
lijken bed rijcfst’aaci in. ‘te stellen, ‘welke ‘alle te zam’en een
natienalen. bed ‘ijmfsra:ad kunnen vormen, ‘die moge-.
iijjkerwijs’ in cle ‘toe’koni’st, het werk
‘van
cle,n bed.rij’fs
raad en van het Ministerie zec.r ‘zal vergema.ldkelijmkeli.
,AANTEEKENINGEN.
Productie en handel 1913 en 1923-1926.
Het Secretariaat van den Volkenbond heeft op-
nieuw een memorandum over de produëtie en den
handel gepubliceerd. Zooals men zich herinneren zal,
verscheen het eerste memorandum in October 1926
als een van de vele voorbereidingen van de Inter-
nationale Economische Conferentie
1
). Evenals in het
vorige, wordt er ook in de inleiding van dit memo-
x’andum op gewezen, dat de resultaten van het onder-
zoek berusten op statistieken, die in vele gevallen
onvolledig en
moeilijk
vergelijkbaar zijn, zoodat men
er geen mathematisch juiste conclusies uit kan
trekken. De groote waarde van deze memoranda zit
1)
Zie E.S.B. van 24 Novembr 1926, pag.
1040141.
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
277
dan ook niet zoozeer in de absolute cijfers, als in
de algemeene tendens, die er uit spreekt.
Hieronder volgt een korte samenvatting van de
voornaamste punten uit dit memorandum.
Het eerstvolgend overzicht geeft een duidelijk beeld
van de percentueele veranderingen in de bevolking,
de productie van ‘grondstoffen en levensmiddelen, en
het handeisvoluinen, waarbij 1913 als basisjaar werd
genomen.
Productie van grond-
Handels-
stoffen en
volumen
levensmiddelen
1)
–
n
1924
1925
1
1926 19241192511926
In percenten van
1913
a,
Centr.- en Oost-Europa
Rusland
(U.
R.
S. S.)
niet inbegrepen
2
)
104
8
316
9719
92)5
73
84
83
Rusland
(U.
R.
S. S.)
inbegrepen
2
) ………
101
81)2
101
102
64 75 75
b.
Overig Europa
.
106
10112
105/7
93)6
97
100
99
Europa, Rusland
(U,
R.
S. S.)
1 1 1 1
niet inbegrepen
2
)
……..
105
9214
101)3
9215
90
95
‘
95
Europa, Rusland
(U.
R.
S. S.)
inbegrepen
2)
.
103 89190
10213
981100 85 91 90
Noord-Amerika …………
123 11719
12718
13112
127 139 150
Centrad-Amerika
3)
..
105 169178
166/73
157/62 133 133 133
Zuid-Amerika …………
129 117
125
129131
91 103 104
Afrika ….. ……………
.
109
13518
14415
139141
97 108 112
Azië, Russisch-Azië niet
inbegrepen …………..
105 11719
12114
12117
hiq
,
24
144 153
Oceanië
120 120
1
1
117
1
8
127
132135
Wereld .’ ……………….
106)107/8
116)8
116:8
991 107
110
De dubbele cijfers vinden hun oorzaak in ue berekening volgens
twee methoden.
,,Union des Républiques Socialistes Soviétiques” d.w.z. met in-
begrip van Russisch-Azië.
2)
Mexico en de Antillen inbegrepen.
Uit deze tabel kan men de volgende conclusies
trekken:
le. De wereld productie van grondstoffen en levens-
middelen is in 1926 ongeveer 17 pOt. hooger geweest
dan voor den oorlog, de wereldhandel ongeveer 10 pOt.,
terwijl de bevolking met ongeveer 6 pOt. is gestegen.
Bijgevolg is de wereld per hoofd van de bevolking
rijker geworden en is de internationale goederen-
handel belangrijk toegenomen.
2e. De productie van levensmiddelen is niet in die
mate gestegen als de productie van grondstoffen,
welke voor de industrie bestemd zijn. De index voor
levensmiddelen was 109/110, die van grondstoffen
ongeveer 127.
3e. De Europeesche oogst was in 1926 niet zoo groot
als in 1925 en bovendien werd de algemeene econo-
mische toestand ongunstig beïnvloed door de kolen-
staking in Engeland. Dientengevolge is de index van
de Europeesche productie van 2 punten boven het
niveau van 1913 tot 1 5. 2 punten beneden dit niveau
gevallen; de index van den Europeeschen handel is met
één punt gedaald en is juist 10 pOt. lager dan in 1913.
4e. Het mijnconflict in Engeland heeft vooral de
West-Europeesche en de aan zee liggende Europeesche
landen beïnvloed. Zoodoende is de index voor de
productie van de Centraal- en Oost-Europeesche
landen (met uitzondei-ing van Rusland), hoewel lager
dan in 1,925,
gelijk
aan dien van de rest van Europa.
Het handeisvolumen van deze landen is, evenals in
1925, ongeveer 16 lager dan in 1913.
5e. Het handeisvolumen van Centraal- en Oost-
Europa met inbegrip van Rusland is in 1925 en
1926 even groot geweest en wegens de aanzienlijke
vermindering van den Russischen handel na den
oorlog 25 pOt. lager dan in 1913.
6e. Op basis van verkregen inlichtingen heeft de
toevoeging van Rusland tot’ gevolg, dat de index
voor de productie van de Centraal- en Oost-Euro-peesche landen van 9215 tot 102
stijgt,
wat voor
een groot deel het gevolg van de enorme vermeerde-
ring van den ‘Russischen aardappelenoogst is.
7e. In de laatste jaren is de vooruitgang in de
rest van de wereld veel grooter geweest dan in
Europa, hoewel bepaalde landen, vooral Centraal-
Amerika en Afrika,
duidelijk
den invloed hebben
ondervonden van geringere oogsten in 1926 verge-
leken met 1925.
8e. De bevolking van Noord-Amerika
fs
ongeveer
met
1/4
5.
1/
toegenomen, haar productie van grond-
stoffen en levensmiddelen met
bijna
‘/
a
en haar buiten-
landsche handel met ongeveer de helft, alles verge-
leken met de overeenkomstige cijfers van 1913.
9e. De bevolking van Zuid-Amerika is iets sneller
toegenomen dan die van Noord-Amerika. De index
voor de productie en voor de levensmiddelen is voor
deze twee gebieden
bijna
dezelfde, maar de buiten-
landsche handel van Zuid-Amerika is slechts 4 pOt.
hooger dan in 1913.
10e. De groep van landen samengevat onder de ru-
briek ,,Centraal-Amerika” tont een merkwaardig
contrast, want haar bevolking is slechts met 5 pOt.
toegenomen, terwijl haar buitenlandsche handel met
33 pOt. en haar productie met 60 pCt. is gestegen.
lie. De productiestijging van Oceanië is even groot
als die van Zuid-Amerika. De buitenlandsche handel
van Oceanjë overtreft dien van Centraal-Amerika
slechts in geringe mate,
terwijl
haar bevolking met
‘/
5
is gestegen.
12e. De bevolkingsvermeerdering van Azië (5 pOt.)
en Afrika (9 pCt.) is veel minder snel geweest dan die
van Amerika en Oceanië, maar de productie van Azië
is in vergelijking met 1913 met
‘/45.
115
gestegen (hierin
is niet begrepen de productie van levensmiddelen van
China) en haar handel met ongeveer de helft. De pro-
ductie van Afrika is met 40 pCt. en haar handel met
12 pOt. toegenomen.
Ook di.btnaal laat ‘liet memorandnrn niet ‘na erop te
wijzen, dat de ‘hierboven gegeven productie-index niet
L’esc’houiw’d kan worden als een juiste maatstaf voor
cle absolute vermeerdering der in’dusta-ieelo productie.
Doze laatste is ongetwijfekl sterker gestegen. Immers,
‘liet is buiten ‘twijfel, dat cle constante verbeteringen
in ‘de in’dusti-i’eeie productie ten gevolge hebben, dat
een bepaalde h o’ov’eelheid ‘grondstoffen ‘tegenwoordig
een veel grootei-c hoeveelh(–id consumptieve. ‘diensten
vertegenwoordigt ‘dan dertien j aren geleden.
Wij laten thans een tabel volgen, ‘waaruit (le relatie-
ve versrkuiving van de productie der veranhillende
landen ton opzichte van de wereldproductie blijkt:
Productie-index, gewogen op grond van de prijzen in
1926.
1913 1923 1924/19251 1926
Oostelijk en Centr. Europa
uitgez. Rusland (U.R.S.S.) . 100
78
85
98
94
Rusland inbegr.(U.R.S.S.) . 100
.77
81 101 102
Rest van Europa
100
96 101 105
93
Europa, uitgezonderd Rusland
100
87
93 102
93
Europa, Rusland inbegrepen
(U.R.’S.S.) ………………..1.00
84
89
102
99
Noord-Amerika ……………
100 129 119 128 132
Centraal-Amerika …………..100
164 178 173 162
Zuid-Amerika ……………..100
123 117 125 131
Afrika …………………..
.100
123
135
144
139
Azië, uitgezonderd. Aziatisch
• Rusland ‘ ……………….
100
110
117
121
122
Oceanië ………………….100
104
120
117
127
Algemeene index
.
…
100 106 107 116 116
Wereld, Voedingsmiddelen. … 100
103 101 111 109
J Grondstoffen ———100 110
114 122 125
Wat Europa ‘betreft, ‘werd reeds opgemerkt, dat uit. de
‘wijzigingen in 1928 ten opzichte ‘van 1925, de invloed
‘van ‘de En.gel’sche kolen’st’aking duidelijk merkbaar is:
eenerijds in de daling van ‘liet in.clexcijfer ‘voor ‘de
rest van Europa, anderzijds in ‘de stijging van het
cijfer ‘van Oostelijk en Centraal Europa. Het cijfer
voor Oosbelij’lc ‘en Oen ti-aal Europa, Rusland iinbegre-
‘pen, is relatief ‘het s’tei-kst gestegen, vat, behalve aan
de zo’ojuist ‘gnoe’mde factoren, te danken is, aan de
enorme toeneming ‘van den Rus’sischen aa-r’dappeloogst.
Overigens wijst memorandum erop, dat nien
reiet al teveel belang mag hechten aan de cijfers van
een enkel, betrrkkelj’k a’bnormaal jaar. D’e gegevens,
‘waarover man, thans reeds beschikt voor 1921, sohijiien
‘ei-op te wijizen, dat het economisch ‘herstel, dat reeds
r
278
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28
Maart
1928
in 1923 begon, na een tijdelijke pauze in 1926, -opnieaw
voortgang maakt.
Niettemin valt een -opmerkelijk contra-s-t te con-
s-tateere.n bu-ss-c’hen het -langzaam herstel van Europa:
en de ontwikkeling
–
van de productie in alle overi-ge
deelen van de -orereld Voor de andere -doelen van de
wereld bewegen de indexcijfers van 1926 -zich tussdhen
;1
122 (Azië) en 162- (Centra-ad-Amerika). .1-lierbij’ dient
men echter te bedenken, dat dit laatste, bui.ten-gewoon
hooge cij-fër •gr-ootendee]s te danken is aan een ver-
meerdering van •de petroieuimproductie, zoodat men
het niet mag beschouwen als een aanvijking van
-den algomeenen vooruit-gang un -dit gedeelte van de.
ereld; -het in-dexcijfer van den intern-ationalen ban-
-de], dat, 7JÔoais uit -de volgende tabel blijkt, tot, 133
i-s gestegen, is waarschijnlijk een juistere maatstaf, ofschoon ook dit indexcij-fer ongetwijfeld -direct is
beïnvloed door den uitvoer van petroleum. T-en slotte..
dient men voOr een juiste beoor-deelirig van de ver-
-schuivi-ng in de -verhoudingen tusschen Europa en-
bepaalde andere- deelen van- de wereld in aa-nmerking
te uiemen, -dat het prijsniveau van fabrikaten -waar-
schij:nlijk sterker is -gestegen –
çl
an
.
dat van -grond-stof-
fen en voedingsmiddelen, zoodat Europa, -dat over
het algemeen st-erk is geïnduatriadiseerd, ten -opzichte
van -de lan-dbouwstaten van Zuid-Amerika en Afrika –
voordeel trekt uit hot feit, dat het -met dezelfde hoe-
veelheid -ei-ndproducten een -grooter-e hoeveelheid ‘vee-
-ding-smiddeien en grondstoffen kan koop-en -dan v66r
den oorlog. – –
een verder stadium, van productie heeft bereikt.
De oorzaken, die d-eze – wijziging in -de relative
waarden kunnen -hebben tot stand gebracht, zijn tal-rijk en hun betrekkelijke ivlo-ed verschilt aanmer’ke-
lijk van h-et eene artikel to-t het and-ere en van het
een-e -deel van -de wereld tot het andere. Wat een be-
paald aantal grondstoffen betreft, heeft -men. in -do
eerste plaats nieuwe gebied-en in cultuur genomen om
de -vermindering -van de productie in die streken,
waar -de oorlog -woedde, te compenseeren -en -to-t op
zekere hoogte gaan deze nieuwe gebieden nog s-teede
voort c-oncurrehtie aan te -doen aan. streken, waar
de productie tijdelijk moest worden verminderd of
-stop -gezet. De productie
–
van zuiker bied-t tegenwoor-
dig een uitsteken-d voorbeeld van -dit verschijnsel.
Eveneens i-s -de produetdecapac-iteit -v-oor bepaalde
grondstoffen -of halffabrikaten (zooa.-ls van s-taal en
ruwij’zer) -gedurende d
–
en oorlog -boven de normale be-
h-oefte vermeerderd en de concurrentie heeft de -ten-
dens -de prijzen te drukken. Naarmate -voorts het
fabrica-tie-pro-ces verbeterd wordt, heeft -de vraag naar
grond-stoffen voor een bep-aal-de hoeveelheid ein-dpro-
-ducten d-e tend-en’s geringer -te worden. Niettemin is
men tegenwoordig geneigd om -aan te nemen, dat -de
twee voornaamste factoren -d-e volgende zijn: eener-
zijds de maatregelen, -die het aan-bod van handen-arbeid
beperken en anderzijds de iiinderpalén, -die -de tarief-
muren -aan het vrije ruilverkeer in -den weg leggen. D-e beperkingen van het -aanbod van handenarbeid,
onverschillig of -deze een -gevolg ziji van minimum-
–
Wijzigingen, in procenten, in den omvang van den handel.
Invoer
Uitvoer
Totaal
1913
195 1926
1913
1925
1
1926
1913 1925 1926
0)
Oostelijk
en
Centraal Éuropa:
–
–
uitgezonderd Rusland (tLR.S.S) …………….
100
92,8
82,6
100
75,6
86,0
100
84,1
83,4
Rusland inbegrepen (U.R.S.S.) ……………..
100
83,7
74,3
100
66,7
75,1
100
75,1
74,5
b)
Rest van
100
101,3 102,8
100
98,1
94,2
100
100,3
99,3
Europa, uitgezonderd Rusland (TJ.R.S.S.) ….
.
………
.00
98,7
96,5
100
90,4
1
90,8
100
95,1
94,5
Europa Rusland inbegrepen U.R.S.S.) ……………..
100
95,4
93,1
100
85,9
86,7
100
90,6
90,3
Noord-Amerika ……………………………….
– 1I’0
139,9
158,3
LOO
137,
142,0
100
138,5
149,7
Centraal-Amerika
………………………………100
132,0
129,9
100
133,3 -135,2
100
132,7
133,1
Zuid-Amerika ………………………………..
100
102,6
104,2
100
102,6
103,8
100
102,9
104,1
Afrika …………………………………………
10
0
113,7
120,1
100
103,2
103,8
100
108,1
111,7
Azië
…………………………………………..
100
130,1
145,8
100
157,1
159,7
100
143,7- 153,1
Oceanië ……………………. . ……………….
.-
100
130,1
136,8
100
133,3
131,1
100
132,0 – 134,5
Wereld ……
…………………
–
.100 1107,8 1111,1
1
100
1
107,1
1
108,5
1
100
1
107,4
1
110,3
Met betrekking tot -de tabel, die d-e relatieve ver–
aehui-vi-ngen in don intern-ationaten hand-el aan-geeft,
-dient te word-en -op-gemerkt, dat ui-t -de -stijging van
het cijfer voor den total-en -internationalen ‘handel niet
mag worden geconcludeerd, d-t de ruil van goeder
–
en
in de wereld in precies -dezelfde verhouding
–
is geste-
gen Imiers, het aantal landen, dat tegenwoordig
aan 4n -handel deelneemt, is -gr-ooter dan in 1013.:
Daar staat .intussehe-n weer tegenover, dat een gedeel-
te van -den hand-el, -die vr-oegr een -d-ouanegrens had –
te overschrij:den, zich tegenwoordig binnen deze gren-‘
zen -voltrekt. Het schijn-t -‘dan ook per saldo niet twij-‘
felac’hti-g, -dat de ‘werel-dii-andel in 1926 grooter was
dan in 1913. –
Het memorandum eindigt met -ccii beschouwing
over -de relatieve verschuiving in de prijzen van -een
bepaalde reeks van -grondstoffen ten opzichte van -.
een bepaalde -groep fa’bri’katen. Dit ltte
– -gedeelte
vormt een uitbreiding op het vroeger -vers-ch-enen
memorandum en kan op -den duur ongetwrij;feld tot
zeer belangrijke re.sudtaten leklen.
– t
De conclusie, waartoe -de samenstellers v-oorloopig
komen,
-ie
het reeds -eerder
,
genoemde feit, -dat in 1925
en 1926 een -m-er-khare verschuiving ten ‘gun-s-te -der
fabrikat-en heeft plaats goha-d. Langs vier verschil-
lek-de wegen. kwam men – tot -hetzelfde resultaat. De
1
uitzonderingen -op -dezen regel zijn opvallend weinig
-talrijk ;’-bov-endien valt te co-n,stateeren dat het
re
1
a
!
ieve prijversehil grooter
,
vord-t naarmatë het artikel
looh-en, werlcl
-oshei-dssteun of andere oorzaken, zijn
van -meer beteekenis voor de arbeiders -in -de industrie
dan
–
voor -cle arbeiders in -d-en landbouw; anderzijds
zijn de na-oorl-o-gsche -tarieven -hoogek -voor fabrikaten
en lager voor grondstoffen en voedingsmiddelen d-an
voor den oorl’og.
-De indiceg van goederen, di-e deel uitmaken van den
inter’n’ationalen handel, wijken -er bovendien op, .dat doze factoren en -in het bijzonder- -de beide laatste in
rcrsc,hi1lende landen de pr-zen -van fabrik-a-ten en
-grondstoffen ‘in hun geheel ‘h-bben beïnvloed.
De uitvoerindices van land-en, -die i-n hoofd-zaak
fabrika ten verkoop
–
en, zijn u-i tgesproken hooger dan
hun iniv’oerindices, terwijl -de uitvoet:in-dices- van land-
bouwstaten lager zijn -dan de -in-voerin-dices. Zoo zijn
de
pri.jzen
van -den uitvoer van in-dustriestaten al’s
Du itschland, het Vereen-i g-d Kon inkrijik, Zweden en
Zwitserland verhou-d in-gs-gewijze ‘hooger en -die van
la n-d-bouwstaten, ooals Zuid-Amerika en Afrika, lager. Overigens -dient men deze resultaten voorlooprig nog
met zeer veel beperkingen -te aanvaarden, aangezien
hierbij tal van andere fact-oren – waaronder in -do
eerste plaats die van h-et -gel-dwezen bekoor-en te
voi-
-den genoemd – van betetidenis zijn. Het desbetref-
fend -hoofd-stuk in het hier besproken memorandum
heeft -dan ook geen andere pretentie dan een vo-or-be–
reidirig, een wegwijzer te willen zijn voor -de-studie
van dit ongetwijfeld uiterst belangrijke vraagstuk.
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
279
STATISTISCH OVERZICHT VAN DEN EOONOMISCHEN TOESTAND VAN NEDERLAND. (Niet met
S
gemerkte gegevens ontleend aan hetMaandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek.)
1927
1928
Januari
Juni
1
Juli
1
Aug.
Sept.
1
Oct.
1
Nov.
1
Dec.
1
Jan.
1927
1
1928
Arbeidsmarkt.
1000 15.099
706
13.082
461
8.448
287
6.124
470
7.203
430
10.629
602
11.764
8.478 8.346
8.478
Sfaats- en part. mijnen. Aantal
arbeiders
op len der maand
33.312
33.425 33.674
33.918
34.101
34218
538
34.562
407
34.464
308
33.049
407
34.464
Bedrag der
gehouden
aanbestedlnten
X
f
1000 ………..
waaronder voor fabrleksbouw )
……………..
( Gemiddeld
aantal
taken
p.
week
v.
Amsterdam
Haven-
19,0
19,1
19,0
18,7
21,2 23,5
22,5
213
18,8
21,3
alle b. d.
,,Havenarbeids-Reserve”
‘( 1000)
bedrijf
12,7
]j
ingeschr.
losse
arbeiders
te zamen
3
Rotterdam
35,6
41,7
,
43,4
41,4
39,1
43,7
41,9
39,3 40,8
39,3
Indexcijfer der Werkloosheid.
j,
J
j
Arbeidsbemiddeling,
‘)
:
•
.
•
f
Aanbiedingen v.
1
Ingeschreven ged. de maand.
. .
45,4 44,9
50,2
46,6 51,6
1
61,8
75,3
55,4
57,1
55,4
werkzoekenden.
Overgebi. op het einde v. de mnd
1
§
Aanvragen van
f
Ingeschreven ged. de maand
. . .
¶
_
7.7
58,6 61,2
64,6
78,2
103,4
90,6
96,2
90,6
23,5 25,0
24,8 24,3 23,2
21,8
25,7
27,3
22,7
27,3
werkgevers.
Overgebl. op het einde v. de mnd.
1
x
5,2
[19
5,1
Plaatsinqen…………………………………….
fi
5,5 6,0 6,0 5,3 5,3
6,2
4,4
6,2
19,5
j
18,0
jj
20,6 21,3
18,3
21,3
Arbeidsloonen.
T
.
Ondergrondsche arbeiders ……….
f
bij
de mijnen
•
f5,47
/5,49
f5,54
f5,51
f
5,52
f
5,51
f5,48
f5,53
f
5,68
Bovengrondsche
,
……….1.
(loon
per dienst)
,, 3,95
,, 3,96
1
,, 3,95
,, 3,94
,, 4,08
3,96
3,95 3,99
,
4,13
f329
j,97
Vaste havenarbeiders
Amsterdam
)
weekinkomen
, . .
.{
f,74
1
)
ouw e rajven
,, 0,97
,, 0,97
,, 0,96
,, 0,97
,, 0,98
0,96
,, 0,98
,, 0,97
,,
0,94
..
(
Metselaar
uurinkomen
……………..
ms er am.
,, 0,91
,, 0,90
0,90
,, 0,90
,,
0,92
,, 0,93
,, 0,92
,, 0,89
,,
0,91
Timmerman
,,
……………..
.
Opperman
,,
……………..
0,86
0,83
,, 0,86
,, 0,84
0,84
,, 0,84
0,84
,, 0,83
0,84
Metaalindustrie, uurinkomen van meerderj. geschoolde arb.
f4
60115)1
Voortbrenging en verbruik.
Zee.
J•
aanvoer in
Ned.
havens
2)
X
1000 K.G
§
5.616
§
10.572
§
12.967
§
12.051
§
25.912
16.179
§
11.042
4.119
§
3.611
§
4.119
§
1.354
§
1.895
2.505
2.856
§
4.905
3.486
§
2.326
§
1.598
§
1.239
§
1.598
Productle der
kolenmijnen
X
1000 ton
3)
…………….
§
742
§
794
§
814
§
811
§
810
§
789 §
887
§
903 §
739
903
Voor
binnenlandsch
verbruik
beschikbaar
gekomen hoe-
§
865
§
963
§
1.111
§
1.043
§
924
§
890
§
970
§
954 §
884
§
954
visacherij.
..
opbrengst
X
f 1000
…………………. …
18.248 21.151 16.406
17.968
19.056
19.615
20.272
14.91
14.295
14.291
Schepen In aanbouw;
inhoud in bruto Registerton
)
. .. .
1.158
.
.
1.218
788
904
1.171
814 996
751
1.088
751
veelheid
steenkolen X
1000 ton
4)
…………………..
In consumptie gebrachte
suiker
5)
X
1000 1(0…………
Aan de consumptie
onttrokken
suiker6)
X
1000 1CO…….
171.825
–
163.824
174.887 145005
16
)
lndexcijfers prijzen landbouw- en veeteeltart.
1
basis
f
137 143
141
143 140
141
145 145 132
145
Indexcijfers
productiekosten van den landbouwj 1910-’14k
j
159
160
160
161
162
165
167
158
167
Handel en Verkeer.
–
217
212
218
218 226
226
221
217
188
217
lfandelsbeweglng
zonder gouden en
1
.
162
159
•
164
184
178
163
156 140
135
140
1
Invoer ………….
millioenen)
…………………….
Saldo
invoer.
..
55
54
55
34.
48
64
66
77
53
77
Ontvangsten der Spoorwegmaatsch.
(in
millioenen)
Ontvangsten
per
dagkilometer
sedert 1
Jan. (in
gld.) . .. .,
13,7 15,9 16,2
14,3
13,9
12,8 12,9
13,5
12,0
13,5
zilveren
munt en muntmateriaal (in
Uitvoer
………..
114,55 118,20
121,21
122,10
122,07
§
121,01
§
120,46
§
117,59
106,50
§
117,59
Inklaringen(geladen(Nieuwe Waterweg
.
J
zeeschepen)
‘1.. Ijmuiden
1
ln
0
1.641
350
1.808
398
1.877
440
1.758 1.705 344
1.714 1.545 1.607
1.506
1.607
Inklaringen
bth
5 (geladen rivierschepen in 1000
ton
Uitklaringenj
°
1
1000
K.G.)
2.723
2.434
3.038
2.825
3.019
2.687
365
2.766
2.547
2.746
2.531
389
2.551
393
2.520
406
2.808
351
2.717
406
2.808
van
…………………..
Opgelegde zeeschepen
old.
len der maand: aantal
8)
3
13
3
4
6
2.275
6
2.260
7
1.904
7
1.972
3
1.904
3
1
3
3
16 24
24
26
31 3
lndexc. v. scheepsvrachten. (Volle ladingen ,,The
Econom.”)
124,0
116,2
122,8
125,1 123,1
123,6 119,0
1146
138,0 114,6
Idem:
bruto
inhoud in 1000 registertonnen ……………..
*
(
Gelost bij invoer…………L
(
2.192 2.334
2.261
2.273
2.048
1.950
1.850
1.66
1.643 1.636
oe
d
e
h
ne
<
“‘
n
e
avens
Geladenbij
uitvoer
……..
<
on1
.
Doorgevoerd met överladlng j
821
840
778
911
928
839 767
727
736
727
2.875 3.107 2.967
3.088
3.088
2.699
3.115
2.296
2.616
2.296
Prijzen, kostenvan levensonderhoud,
t
9ndexcijfers
der
groofhandelsprijzen
5 Algemeen cijfer
in Nederland (1913
= 100) ……..1. Voedlngsmidd. e.d.
149
155
151
157
149
154
150 156 150 158
151
160
151
159
153 160
145
148 153 160
Kosten van
(
Arb.gez. A’dam (1Oct. ’23-30 Sept.
’24=100).
94,8
94,7
96,0
95,0
11
)
levens-
<
Arbeidersgez.
te
‘s-Gravenhage
(1921
= 100).
79,8
79,7
82,2
79,8
16
)
onderhoud.
,
Ambtenaarsgez.te’s-Gravenhage(192l=100)
79,6
81
,
4
80,3
16
)
Financiewezen.
Opbrengst
RlJksmlddelen
(totaal)
. .
j….
Beurs belasting
……….
1
.
.
1
42,9 42,5
38,6
40,0
42,0 42,2 39,5
43,5
43,8
43,5
(in millioenen)
0,421
0,405
0,449
0,528
0,657 0,375 0,298
0,655
0649
0655
Invoerrechten
……….
î’
4,54
4,41
4,83 5,29 5,28
5,21
4,683
5,288
4,490
5,288
Sfatistlekrechf
……….
,1
0,357
0,372 0,384
0,391 0,397
0,375
0,349
0,363
0,320 0,363
*Geglreerd
door
den
Postch.
en
Girodienst
(in
millioenen)
354 324
293
314
315 342
371
355
352
355
3.362
3.367
2.872
3.265
3.693 3.549
3.791
3.896
3.416 3.896
Opereerend kapitaal der Ned. Bankla)
(in millioenen)
Wisseld1scontoderNederl.Bank
439
441
442
436 440
489 480 442
444
(………
3,50 3,50 3,50 3,50
4,11
4,50 4,50 4;50
3,50 4,50
ap
ar
t Iculter disconto
> gemiddeld
pCt.<
………
3,52 3,53 3,45 3,55 4,05
4,47
4,49
4,27
2,99
4,27
*proiongafje
.1
1……….
3,89 3,25
3,41
3,82 4,30 4,73 4,85
4,09
2,93
4,09
102
102
103
107
112
110
109
lii
115
1.
Nijverheid [Aand. van 49
ondernj………….
II.
Bank- en
credietinstell.
[Aand. van 7
ondern.]
100 100
100
103 106 105 106
108
110
,n <
III. Scheepvaart
[Aand. van 7
ondern.] ………..
103
100
107
101
113
110
108
110
108
Olro-omzef bij de Ned. Bank
(in millioenen) ………….
IV. Indische
fondsen [Aand. van 24 ondern.]
149
147
153
157 157 157
158
159
158
‘.
V.
Petroleum [Aand. Kon. Ned. Petr.
MIj.]
103
96
94 95 95
97
97
94 95
4,05 3,94
3,89 3,98
3,96
4,07 4,0
3,95
3,92
.9p
II. Nederl. Staatsleeningen . .
4,64 4,57
4,53
4,61
4,65
4,66
4,65 4,54
4,49
E
4,91
4,88
4,92
4,93 4,94
4,93
4,94
4,88
4,88
1.
Ned.
Grootboekobligaties …………………
………………
4,68
4,66
4,64 4,64
4,63 4,67
4,71
4,64
4,59
LI..
III. Ned. Indische leeningen…………………..
glò
IV.
Gemeent. en provinc. leeningen
………….
4,64
4,61
4,58
4,60
4,59
4,62
4,61
4,52
4,55
V. Spoorwegleeningen
………………………
Fondsen
II
tm.
V ………………………..
4,72
4,68
4,67 4,69
4,70
4,72
4,73
4,64
4,63
Emlssles
(onder
aftrek conversies
U)
(in
mili.)
45,1
1
37,7
1
..OL_..
1
70,3 35,7
1
JJ
•j
35,1
37,1
Aantal uitgesproken Faillissementen.
J
368
1
257
1
227
1
305
1
2911
275
1
262]
260
307 260
§
Voorloopige cijfers.
.
1]
40 distr.- en 3
andere arb.beurzen en, voor
zoover bekend, de cor-
uitvoer in
den
vorm
van
suikerhoudendegoederen.
7] Op
den laatste
respondentsch. der arb.bemiddeling.
21
Zoowel door Nederl.
buitenl.
als
van het
kwartaal. Cijfers van
Lloyds.
8]
Te A’dam en
teR’dam.
9
1
A’dam,
schepen.
31
Kolenslik
niet
inbegrepen.
Wel
zijn inbegr.
de eigen
con-
R’dam, Vlissingen,
Vlaardingen, Hoek van Holland, Ijmuiden
en overige
sumptie der
mijnen en
de kolen, die aan de mijnwerkers gegeven
havens.
101
Zonder voorschot aan den Staat en schatkistpromessen
worden
[z.g. ,,Deputatkohlen”].
41
Saldo invoer
plus
eigen productie,
rechtstreeks; 3e
weekbalans v.
d. maand.
U]
Nominaal bedrag voor
1 D.w.z.
onder betaling van accijns in het vrije
verkeer
gebracht. Aan-
Juni 131; Augustus 8,8; September 14,8; Januari 1928 14,9.
15]
2e kwar-
genomen
mag
worden,
dat
deze suiker binnenkort de consumenten be-
taal.
131
4e kwartaal.
14)
le halfjaar.
15)
le halfjaar 1926.
16)
December
reIkt.
6]
D.w.z.
waarvoor restitutie van accijns
is verleend wegens
1926.
280
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
**4
beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
T
(Disc.Wissels.4413
Oct.’27
Zwits.Nat.Bk. 3422
Oct.’25
,
Be1.Binn.Eff. 5
13 Oct.’27
N.Bk.v.Denem. 5
23Juni’27
tVrseh. in R.C. 6 13 Oct.’27 ZweedscheRbk 3431
Dec.’27
JavascheBank…..
4
14
Juli’26
Bankv.Noorw. 5
25Mrt,’28
Bank van Engeland
4421Âpr.’27
Bk. v. Tsjecho.
Duitsche Rijksbank
7 5
Oct.’27 slowakije . . 5
8Mrt. ’27
Bank v. Frankrijk. 3419
Jan.’28 N.Bk.v.O’rijk. 6 27Jan.’28
Belgische Nat. Bnk.
4416 Nov.’27
N. Bk v. Hong. 6
25Aug.’26
Fed.Res.BankN.Y. 4
2Feb.’28
Bank v. Italië. 64
4M7
–
t.’28
Bank van Spanje… 5 23Mrt.’23Z..Afr.Res.bnk54
9Jan.’28
OPEN MARKT.
1928
11
1927
1926 1914
24 M t
19124 12117
5110
11
21126
22/27
20/24
Maart Maart
Maart
Maart
Maart
Juli
Amlerdom
Partic.dlsc.
4-111
31511642116
3I4-
15
!l6
314-i8
331_11
214-18
3
1
1-
3
1,
Prolong.
4
31-4
33/
4
_4
331
4
_411
4
381
4314
2
3
14-3
5
14
2
1
1
4
_
3
14
Londen
Daggeld ..
3-
1
12
3-4
314-5
3
1
14-413
34j
4
_5
3
1
124
1
13
131
4
-2
Partic.disc.
4-
1
11
4-1/v
418-116
45139_3/34
4116-’18
451_71
2114-14
Berlijn
Daggeld ..
lSija
3
1
1..7
1
1
5
1
128
6’12-9
2-5 4-6
–
Partic.disc.
30-55 d..
.
6
718
6’14-
7
15
6/8-14
6514-14
4314
5
–
56-90 d..
.
6
7
14
6
3
14-
7
18
6
5
18-
3
14
6’18-
3?4
4
1
12
5
211_
1
12
Waren- wechsel.
7 7
61-7
671-7
4718
_5
611
3
–
New York’) Cail money
411
3
_31
4
411
4
.31
4
41/
3
_31
4
4
1
14
1
13
431
4
41j3..5314 13142119
Partic.disc.1
31
3
18
3
1
18
3
5
19
1
331
4
331
4
–
1)
Cail money-koers van 23 Maart en daaraan voorafgaande weken tjm
Vrijdag.
WISSELKOERSEN.
KOERSEN IN NEDERLAND.
13a a
New
Londen
Berlijn
Parijs
Brussel
Batavia
York8,)
*)
•,
•,1
•,
1)
20 Mrt. 1928
2.48a/ 12.12% 59.41
9.74
34.62
100 21
,,
1928
2.485/-
1212ie
59.384
9.74
34,64
100.
22
,,
1928
2.4881
8
12.125/
8
59.39
9.74
34.64
100
23
,,
1928
2.4834
12.12U
59.354
.
9.774
34.614
100
24
,,
1928
–
12.1134
59.34
9.774
34.62
100
26
,,
1928
2.48%
12.12
59.37
9.774 34.631
100
Laagsted.w.’)
Hoogste d.wl)
2.4811
4
2.4834
12.11%
12.12%
59.32
59.44
9.76
9.80
34.60
1
34.65
99%
10034
19 Mrt. 1928
2.48%
12.1234
59.424
9,77
34.634
100
12
,,
1928
2.48%
12.12
9
V
59.41
9.78
1
34.65
100
Muntpariteit
2.48%
12.10%
59.26
48.-
34.59
1
100
Data
Zwit-
serland
Weenen
[Praa
g
Boeka-
Milaan
Madrid
4
,
)
1)
rest
1)
4*)
*0
,
1
20 Mrt. 1928
47.85
35.-
7.374
1.524
1
13.12
41.83
21
,,
1928
47.84%
34.95
7.374
1.54
13.114 41.78
22
,,
1928
47.85
34.97t.,
7.374
1.54
13.114
41.63
23
,,
1928
47.84
34.95
7.364
1.54
13.11
41.69
24
,,
1928
47.82%
34.92%’
7.37
1.56
– –
26
,,
1928
47.8234
34.95
7.364
1.54
13.114
41.65-
Laagsted.w.
1
)
47.80 34.90
7.34
1.50
13.08
41.60
Hoogsted.w’)
47.87%
35.10
7.40
1.58
13.15
41.85
19 Mrt. 1928
47.85
35.-
7.374
1.524
13.124 41.80
12
,,
1928
47.85
35.-
7.374 1.524
13.13
41.93
Muntpariteit
48.-
35.-
1)
1
48.-
48.-
48.-
a a
D t
Stock- Kopen-
Oslo
Hel-
Buenos-
Mon-
0,)
hoirn
hagen
0
)
for
n
f
].)
Aires’)
1
treal’)
20 Mrt. 1928
66.774
66.54
66.324 6.26
106%
2.48%
21
,,
1928
66.70
66.574
66.32)
6.26
106%
2.48%
22
,,
1928
66.70
66.574
66.34
6.26
10651
4
2.4834
23
,,
1928
66.64
66.574
66.30
6.26
10681
8
2.4834
24
,,
1928
66.77
66.55 66.30
6.26
10631
8
2.48%
26
,,
1928
66.65 68.574
66.30
6.26
106s
2.48%
Laagsted.w.’)
66.60
66.50
66.20
6.24
10611
8
2.48%
Hoogste d.wl)
66.724 66.624
66.35
6.28
106%
2.48%
19 Mrt. 1928
66.70
66.60 66.35
6.26
10681
8
2.48%
12
,,
1928
66.70 66.60
66.224
6.26
106%
2.48
5
18
Muutpariteit
68.67
66.67
66.67
6.264
10581
1
2.48%
) Noteering te Amsterdam.
) Noteering te Rotterdam.
Particuliere opgave.
Wettelijk gestabiliseerd tusschen
7.53%
en 7.21
1
12.
In het eerste nummer van iedere maand komt een overzicht voor van een aantal niet wekelijks opgenomen wisselkoersen.
KOERSEN TE NEW YORK. (Cablel.
Da la
1Londen
($
per
2)
1
Parijs
($
p.
lOOfr.)
1
Berlijn
($ p. 100
Mk.)
1
Amsterdam
(3 p. 100
gid.)
20 Maart 1928
4,8834
2,93y,
23,91%
1
40,27
21
,,
1928
4,88%
3,93a,
23,91% 40,27
22
,,
1928
4
9
88%
3,9351
s
23,9134
40,27
23
,,
1928
-±,88%
3,9 95i,
23,91%
40,29 24
,,
1928
4,88%
3,95%
.
23,91%
40,29
26
,,
1928
4,88’/,
3,93%
23,91%
40,28%
28 Maart 1927
4,85%
3,9151
23,71%
40,01
Muntpariteit
. –
4,8667
19,30
23,81%
4031
10
KOERSEN TE LONDEN.
Plaatsen en
Landen
INoteerings-I
J
eenheden
10
Mrt.
1928
17
Mrt.
1928
119/24
Maart1928
ILaagstelHoogstel
124
Mrt.
1928
Alexandrie..
Piast.
p.,
9734
iïJ<
971,
9711,
6
9734
Athene
.. …
Dr.
p.
£’
368
36781,
36734
69%
369
Bangkok
…
Sh.p.tica!
1110T
i,lOy
4
jIo
5
5
111034
1/10%
Budapest
. ..
Pen.
p. £
27.90 27.894
/
T
27.88
27.95
27.934
B. Airesl).
d.
p. $
4771
s
4771
8
17
25
1
39
47l
5
1,
47ia1
1
Calcutta
iSh.
p.
rup.
1j6
1/61164
:569
1/6
1
/,,
16
Constantin
..
Piast.
p. £
957j
96211,
955
970
962%
Hongkong
..
Sh.
p.
$
”
2/052
2’0
1
8
/
1
32
2,01/
8
2
1
0
”
T5
210
13
/
/32
Kobe
……. .
Sh.p.yen
1/11
1
111
j
55
1
1
11′
t
58
l/1l,/i
1/1134
Lissabon
1) ..
d. per
.Esc.
2171
04
/
.21
,3
2
:
28
/32
“t:
–
”
Mexico
. ….
d. per
$
24 24
23%
24X
24
Montevideo’)
d. per
$
50%
51
50%
51% 51
Montreal’)
..
$
per
£
..
.
.
per
Mii.
4.88*
4
.8711
4.87+
4.8811
8
4.8781
4
R.d.Janeiro
1)
5151,
5is,-
1
529133
515/in
5l81
Shanghai
…
Sh.
p.
tael
2
1
731
82
–
0/71/,,
2/6%
2/7% 2/7
‘/
Singapore.
..
id.
p. $
21371
8
237/,,
2/3%
2,371
8
213
13
116
Valparaiso
‘).
$ p.
39.36 39.35
39.35
39.37
39.36
Warschau
…
Zi. p. £
43.464
43.464
43.25 43.75 43.414
ieiegranscn translers. ‘),) ag.
ZILVERPRIJS
GOUDPRIJS
8)
Londen’) N.York1)
Londen
19 Mrt.
1928..
2634
5734
11)
Mit.
1928.
…
84111%
20
,,
1928..
2671,,
57
/h
20
,,
1928….
8411134
21
,,
1928..
2681
8
57%
21
,,
1928…
.
8411131
22
,,
1928..
2634
573.4
22
,,
1928….
84111%
23
,,
1928..
2631
8
5781,
23
,,
1928….
84111%
24
,,
1928..
2661
4
5734
24
,,
1928….
84111%
26 Mrt. ‘1927.. 25’11
55s
26 Mrt. 1927….
841115
20 Juli
1914.. 24
1811
59
20
Juli
1914….
84111
1)
in pence
p.
oz.stand.
S)
Forelgn 8llver in
Sc. p.
oz.fine.
8)
in sh. p.oz.fine
STAND VAN 8 RIJKS KAS.
Vorderingen.
1
15Maarf1928 123 Maart 1928
Saldo bij de Nederlandsche Bank
– –
Saldo b. d. Bank voor Ned. Gemeenten
f
1.470.159,78
/
1.725.132,35
Voorschot
op
ultimo Febr. 1928 aan
de gem.
op
voor haar door de Rijks-
administratie te heffen gemeentelijke
Inkomstenbelasting en opcenten
op
,,
38.501.447,13
Voorschotten aan Suriname ……….
10.547.164,59
,,
11.455.364,71
Voorschotten aan Curaçao
–
–
de Rijksinkomsten belasting………..38.501.447.13
Kasvord. weg. credietverst. a/h. buitenl.
.
,,
36.432.856,44
,,
135.867.839,62
Daggeldleeningen
tegen onderpand
…
van Staatsschuldbrleven
–
–
Saldo der postrekeningen van Rijks-
14.932.333,16
,,
16.529.459,55
comptabelen
…………………….
Vordering
op
het Staatsbedrijf der
P.,
‘)
……………………………
T. en
T.
2) Id.
op
andere Staatsbedrijven
–
5.255.348,03
–
5.415.348,03
Ver
Pl 1 c
h t
i
n gen.
Voorschot door de Nederl. Bank
/
6.675.697,32
f
5.781.539,03
,
103.526.000,-
22.930.000,-
Waarvan direct bij de Ned. Bank
Schatkistbiljetten in omloop’)……….103.526.000,-
Schatkistpromessen in omloop
…….
;, 22.930.000
1
–
,,
11.497.840,-
R
1verbons in omloop ………………11.511.774,-
huld a. d. Bank
v.
Ned. Gemeenten
2)
.
,
–
–
Id. aan Ned.-lndië
………………
..33.759.189,30
30.741.031,31
Id. aan
Curaçao ………………….
…..372.956,36
223.042,95
Id. a. h.
Alg.
Burg. Pens,oenfonds 2)
..,,
18.356.119,56
,,
17.831.132,08
Id. a. h. Staatsbedrijf d.
P., T.
en
T
51.840.921,73
,,
55.062.673,40
Id. aan andere Staatsbedrijven’)………1.315.000,-
‘,,
1.315.000,-
Id. aan diverse instellingen
2)
…5.019.203,56
5.044.240,69
Waarvan
f
12.056.000 vervallende
op 1
Juli 1929.
In rekg.-crt. met
‘a
Rijks
Schatkist.
NEDERLANDSCH.INDISCHE VLOTTENDE SCHULD.
.17 Maart1928
1 24 Maart 1928
Vorderingen:
f33.439.000,-
f30.307.000,-
Saldo bil
‘8
Rijks kas
……………..
Saldo bij de Javasche Bank
……….
,,
9.495.000,-
In
‘s
Lands kassen aanwezig ………
31.926.000,-
–
Verplichtingen:
Voorschot uit
‘s
Rijks
kas aan N.-lndië
–
Voorschot Javasche Bank aan N.-lndie
..7.353.000,-
–
..
–
Schatkistpromessen in
omloop …….
150.000,-
,,
150.000,-
….
,,
33.106.000,-
33.298.000,-
Muntbiljetten In
omloop
………….
Schuld aan het Ned.-Ind. Muntfonds
,,
1.018.000,-
,,
1.018.000,–
Idem aan de Ned.-Ind. Postipaarbank
,,
1.094
.000,-
1
1.I30.,-
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
281
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 26 Maart 1928.
Activa.
Binnenl.Wis.(Hfdbk.
f
36.893.164,51
sels,Prorn., Bijbnk.
,,
2.819.038,91
enz. in aisc.
ii.g.scn.
,,
1
1.983.535,
2
6
f
51.695.738,68
Papier o. h. Buiteni. in disconto.
Idem eigen portef.
.
f
181.430.801,-
Af :Verkocht maar voor
de bk. nog niet af gel.
–
.181.430.801,.-..
Beleeningen
ncl. vrsch.
Hfdbk.
f
41.450.337 07
.
Bijbuk.
7.297.592,01
in
rek.-crt
Ag.sch.
op
,,
63.239.078,83
/
.111.987.007,91
Op Effecten…….
/
108.419.431,37
Op Goederen en Spec.
,,
3.567.576,54
111.987.007,91
Voorschotten a. h. Rijk
…
..
… …
.. .-.
..
3.556.861,76
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud
… . ….
f
67.719.650,-
Muntmat., Goud
..
,,
367.471.843,72
f
435.191.493.72
Munt, Zilver, enz.
•
,,
26.701.862,12
Muntmat., Zilver..
-.
Belegging
i/
kapitaal, reserves en pen-
461.893.355,84
sioenfonds
………….
… ………..
23.829.208,52
Gebouwen en Meub. der Bank.,………
,,
5.000.000,-
Diverse rekeningen
…
. – -…. – –
. …
.
33.739.647,71
f
Passiva.
___________________
873.132.621,42
Kapitaal ……..
… ……….
f
20.000.000,-
Reservefonds ……
… …….
.
…
– .
,,
7.027.840,39
Bijzondere reserve …………..
8.000.000,-
Pensioenfonds
…………………..
,,
4.841.436,58
Bankbiljetten in omloop……..
..
,,
768.642.735,-
Bankassignatin in omloop………..
338.712,87
Rek.-Cour.
5
Het Rijk
–
saldo’s:
k
Anderen
f
47.492.578,42
,,
47.492.578,42
Diverse rekeningen ……
………..
,,
16.789.318,16
f
873.132.621,42
Beschikbaar metaalsaldo ……
.. … …
. –
f
298.152.098,33
Op de
ba8is
van
‘/
metaaldekking …..
,
134.857.293,07
Mindêr bedrag aan bankbiljetten in om-
ioop dan waartoe de Bank gerechtigd is.
,,
1.490.760.490,-
Voornaamste posten in duizenden
guldens.
Goud
Andere
Beschikb.
Dek-
Data
Munt
1
Muntmat]
Circulatie
~
opeischb.
Metaalkin
es
schulden
saldo
pete.
26 Mrt. ’28
67.720
367.472 768.643
47831
298.152
57
19
’28
67.718
367.464
769.798 49.217
297.463
56
12
1
28
67.719
367.464 781.682
37.439
297.455
56
5
,,
’28
67.724
367.464
796.958
36.961
294.603
55
27 Febr. ’28
67.730
367.464
776.516 48.286
297.140
56
20
,,
’28
67.745 367.472
768.564
63.875
295.758
55
28 IVIrt. ’27
59.669
3591049
782.203
51 480 279.469
53
25 ‘Juli
’14
65.703
96.410
310.437 6.198
43.5211)
54
Totaal
Schatkist-
Belee
Papier
Diverse
Data
bedrag
promessen
–
.
ningen
op het
rek’e-
disconto’s
rechtstreeks
buitenl.
ningen
1)
26 Mrt. 1928
51.696
–
111.987
181.431
33.740
19
1928
53.427
–
115.960
181.313
31.800
12
1928
56.296
–
109.895
181.262 31.093
5
1928
59.393
–
124.659
181.206
28.067
27 Febr. 1928
64.633
‘-
115.554
181.603
27.515
20′
,,
1928
69.951
–
110.459
190.675
25.484′
28 Mrt. 19271
95.137
–
131.654
146550
49.741
25 Juli
19141
67.947
14.300
81.686
20.188
509
‘.1 up
,
ae nasis van
‘Ii
meiaataekklflg. ‘1 Sluitpost activa.
SURINAAMSCHE
BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens:
Data
Metaal
C rcu-
laite
Andere
opeischb.
schulden
Discont.
Div. reke-
ningen’)
25 Febr.
1928.
.
1.106 1.407 577
832 438
18
,,
1928..I
1.105
1.383
562 842 430
11
,
1928-
1.106
1.467
571 857
436
4
,,
1928.
.
1.105 1.606 613 859
412
28 Jan.
1927-
1.111
1.428
°
511
848
391
26 Febr.
1927…
1.000
1.497
545
963
499
5 Juli
1914…
645
1.100
560
1
735
396
‘
.,IuflpuaL
uI
acuve.
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. De samèngetrok-
ken, cijfers der laatste weken zijn telegrafisch ontvangen.
Data
Goud
Zilver
Circulatie opeischb.
1
metaal-
___________
schulden saldo
17Mrt.1928
11i.700
312.300
41
*
.500
121.940
10
1928
193.300
312.600
40.600 122.660
3
1928
192.500
309.300
42.800 122.080
18Fbr. 1928 173.657
17.26
312.449
44.761 119.859
11
,,
1928 173.755
18.452° 317.445
40.375 121.081
4
,,
1928 173.766
18.394 314.554
44.934 120.671
28 Jan.1928 175.835
18.474 314.890
45.109 122.726
19 Mrt.1927 190.496
30.865 306.105
45.239 151.993
20Mrt.1926 202.100
39.603 330.420
56.182 184.947
25Juli1914 22.057
31.907 110.172
12.634
4.842
1
)
Dat
°
a
_____________
Dis-
conto’s
N.-Ind.
betaalb.
Belee-
ningen
Diverse
re e-
i
n ngen
percea-
tage
17Mrt.1928
13100
*5*
54
10
,,
1928
139.400
•••
55
3
,,
1928
143.100
••’
55
18 Fbr. 1928
12.708
29.644
88.799
41.157
53
11′
,,
1928
12.775
29.530
94.141
35.112
54
4
,,
1928
12.678
28.454
°
97.880
34.036
53
28Jan.1928
12.788
29.714
95.878
32.871
54
19 Mrt.1927
13.726
20.852
65.731
36.673
63
20
°
Mrt.1926
8.679
19.536
42.744
77.547
63
25 Juli 1914
7.259.
6.395
47.934
2.228
44
1)
Sluitpost -activa.
.
Basis
metaaldekking.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste
posten, onder bijvoeging der Currency
Notes,
isi duizenden ponden sterling.
Data
Metaal
‘Circulatii
11
Currency Notes
Bedrag
1
Ban kbtl/. 1 Gov. Sec.
21 Mrt.. 1928
157.653
134.392
290.299
56.250
240 522
14
1928
157.853
134.402
290.537
56.250
240.759
7
1928
157.898 135.115
289.839
56.250
240.210
29 Febr. 1928
157.250
135.349
287.480
36.250
237.550
22
1928
157.918
134.068
285.810
56.250 235.681
15
,,
1928
157.997
134.282
287.199
56.250
237.174
23 Mrt. 1927
150.725
136.254
285.334
56.250
235.419
22 Juli
1914 1
40.164
29.317
–
–
–
Data
1
Gov.
1
Other
Public
1
Othe
1
Deposr.
Reservel
Dek-
1
Sec.
1
Sec.
1
Depos.
1
21 Mrt. ’28
32.879
58.130
14.141
101.574
43.012
371
14
’28
31.507
56.982 9.770
103.632
43.200
38
7
’28
31.762
55.322
8.462
102.879
42.533
38K
29Febr.’28
30.683 54.587 10.140 98.507
41.650
385,
22
,,
’28
31.903
52.276
15.033
94.536
43.600
39%
15
,,
’28
36.296
52.508
12.970 101.137
43.465
38
23 Mrt. ’27
30.798
74.733
17.397
104.031
34.221
28
°3
1
22 Juli ’14
11.005
33.633
13.736
42.185
29.297
52
1)
Verhouding
tusschen Reserve en Deposits.
BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in millioenen 1 ranca.
Waarvan
Te
goed
wi
–
.
B tee-
,e
Data
Goud
inhet
Zilver in
het
se
1
%
~
aarv
het
ningen
buitenl.l)
buiteal.
buitenl.
22 Mrt.’28
5.544
1.864
343
59
1.449
12
1.747
15
,,
’28
5.544
1.864
343
56
1.649
11
1.739
8
,,
’28
5.544
1.864 343
56
1.505
13
1.797
1
,,
’28
5.544
1.864
343
57
2.055
10
1.705
23 Fbr.’28
5.544
1.864 343
55
1.692
10
1.716
24 Mrt.’27
5.548
1.864 342
81
2.895
9
1.897
23 Juli’14j
4.104 1
–
640 1
–
1.6411
8
1
769
Buit .gew.
Schat-
.
f
Rekg. Courant
Data
voorsch.
kist bil-
Circulatie
Parti
old. Staat
letten2)
culieren
22Mrt.’28
23.100
5.930
26.087
58.556
6.236
10
15
,,
’28
23.100
5.930
26.226
58.899 7.804
28
8
,,
’28
23.200
5.926
26.893
59.271 7.829
121
1
,,
’28
.23.500
5.914
26.298
58.433
7.710
28
23Fbr.’28
22.550
5.912
26.562
57.952
8.224
124
’24Mrt.’27
28.100
5.658
10.733
51.02
4.457
67
23Juli’14
– – –
5.912
943
401
i)
Waarvan beschikbaar 463 millioen.
2)
In disconto
genomen
wegens
voorsch. v. d. Staat aan buiteni. regeeringen.
2)
Sluitpost
activa.
282
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
EFFECTENBEURZEN.
.
Amsterdam, 26 Maart 1928.
Gdurende de achter ons liggeiide 1erohtsperiode zijn
enkele belangwekkende factoren bekeiicl geworden, waar-
door een verklaring van cle opgaande beweging, welke
som]nige fondsen in den laatsten ‘tijd te z’ien hebben ge-
geven, mogelijk is geworden. Als zocxian.ig kan worden aaiT
–
gemerkt de mecledeeling, dat een aaneensluititig tot stand is gekomen ttissehen cle Ingelsdie Maroon-groepen en de
z.g. Eastern Companies, w’raar,door een omvangrijk 1ichaa3n,
‘werkzaam op het gebied vkn telegeafie en telefonie, is ge-schapen. De. fucie is blijkbaar ontstaan, in verband, met de
pogingen in de Vereenigde Staten, om daar te lande even-
een’s een aancensluiting ‘tu’sschen de •telegrafie-o’nidernemi’n
–
gen te doen plaats vinden, nl . ftusschen de International
Telephone and Telegraph Company en de groep Mackay.
– Iii ieder geval bebben cle desbetreffende ‘berichten ter
beurze van L o ii d e ta tot gevolg gehad, dat de aandee.len
Marconi een achiteruitgang in het licht he’bbén gesteld,
overigens een vrij normaal verschijnsel op de îontlsenmarkt,
nadat een stimuleereiide mecletlecling bekend is gemaakt.
Te Berlijn is de omvang van zaken nog niet toegeino-
men. Wel is het algemeene peil iets gestegen, doch dit is in
hoofdzaak geschied onder den invloed van .aan’koopen door
het buItenland van internationaal goed ‘bekende papieren.
De overige aaindeelen hebben ‘zich meestal op den achr
–
grond bewogen. Toch viel een goede gr’ondtoon op te mer
–
ken, als gevolg van de relatief gunstige cijfers van den
bu.iteniandschen handel in de maanici Februari.
Te Par ij s zijn ‘cle omvatten tot zeer ideine proporties
ingekrompen. Toch ‘bestond wel eenige ‘belangstelling volT –
‘al voor bainkaandeelen cii aandeelen Rio Ttnto’. Meer in-het
bijzonder hecht men thans te Parijs waarde aan de hou-
ding, welke Amerika ten opzichte van te Fr.ansche fondsen-markt i’s gaan innemen’.
De markt ‘te N e
w
Y o r k heeft een uitzondering ge-
vormd op de kalme belangstelling van de ‘overige groote beurscen’tra. De omvang van ‘dcii handel is in Wallstreet
ii’.eder bijzonder gçoot geweest, hetgeen gepaard ie gegaan
met een vrij belangrijke stijging van tal van fondsen, na.
General Motors, U. S. Steel, enz. Ust feit, dat ‘de voor-
schotten aan beursmakelaars in cle achter ons liggende be-rieh’tsweek opnieuw zijn toegenomen, ditmaal met 32 mii-
lioen ‘dollar, wijst op een toeneming ‘van ‘de speculatieve
posities. De aandacht voor de beurs is aangewakkerd door
de berichten uit industrieele centra, vooral uit tic staal-
en •de automobiel nij’verhei’cl, welke gewag hebben gemaakt
van een oipgewck’teu, althans bevredigenden gang van zaken.
T e n o ‘ii z e n t heeft de merkt enkele vrij sterk bewogen
dagen gekend. De
hele ggingsmarkt is,
zooala gewoonlijk,
kalm gebleven en de no’teeiingen hebben dientengevolge
geen sterke afwijkingen vertoond. 6 pct. Neci. Werk.
Schuld 1922: lO5’fio, 105%, 105u
h
/i
4
c; 4 pOt. Nezi’. WeTk.
Schuld 1917: 100
1
3f,
ioo
1016 1007/; 4% pCt. Ned.-
Indië 1926: 9811,
9810132,
98
0
/io; 5 pOt. Mexicö Goud £ 20
160 (atgeat.) : 37, 38; 5 pOt. Brazilië 1913 £ 20-100: 75%,’
76, 75%, 76; 8 pOt. Sao Paulo 1921: 106%, 106%, 106
3
/8.
Geheel verschillend echter was de situatie voor
aandeelen
in industrieele ondernerniii.gea.
Voorop ‘stonden hierbij aan-
deden in kuu’stzij’defabrieken, welke in groote posten en ‘tot
sterk stijgende koersen ut de markt weiden genomen. De
eerste aanleiding hiertoe heeft gevormd ht bericht, dat de
Enka in de Vereenigde Staten een nieuwe fabriek zal op-
richten, waaruit zoowel vo’or te Enka als voor de Maekubee
gioote voortieelen worden verwacht. Vervolgen’s zijn de aan-
koopen ‘iii acundeelen
1:foll,an,cische
Kunstzijde Industrie
voortgezet, naar men ter’beurze wil, in verband met het
verlangen om te contrôle over deze maatschappij te verkrij-
gen. Naast ‘aaneleelen iii kunstzij’deîabrieken waren mar-
garinesoorten gevraagd, z’ood’at ,aa.ndeelen Jurgens en Mar-
gari.ne Unie op een verhoogd niveau de ‘markt konden ver-
laten. Aandeelen Philips bleven op •deu ‘achtergrond, doch
de stemming is ‘vrij gunstig geweest. Voorts werden nog
verschillende andere soorten tot stijgende prijzen ‘verhan-
deld, o.a. ‘aandeele’n Koninklijke Vereenigcle r1
a
pijtf
a
b
r
i
e
k
en
.
Centrale ‘Suiker Mij.: 101%, 103%, 95
1
/2
(ex div.), ‘96% Hollandsehe Kunstzij’de Luid.: 187%, 195
1
%, 207%,
2
10%’,’
209%;
Jurgens:
271%,,
274, 9M0 283, 2&1; Macknbee,:
157,
161%,
168, 165
1
/4
; Ned. Gist- & .Spiritusfabr.: 432, 440,
450
1
/.-,
; Ned. K.unstzijcl’efa’br.: 465, 415%, 471, 462/; Philips Gl.oeiha,m’penf’abr.: 573%, 569, 576; Kon. Ver. Tapijtf.abr.:
72%, 74%, 78, St; Zweecbsche Lucifer Mij’.: 375., ,373, 373%
Rubberanndeeltn
hebben eveneens s’terl de aandacht ge-
trokken, doch ‘de ‘ontwikkeling van ‘het koerspeid is hier
eenigs’zi
ii
s o ci regelmatig geweest. Achtaireenvolgena hebben
de berichten omtrent de voortzetting van den ,,’rub’berpood”
in ‘de Vereenigde Staten en de vrij ‘kort ‘hierop volgende
daling van tien rubber.prijs een ‘afwisselend opgewekte en
gedrukte tendens in ‘het leven geroepen. Toen ‘daarna werd
medegedeeld, .dat de commissie uit de Nederlanud’s’che belang-
hebbenden zich niet ‘de Engelsche planters en eventueel ook
niet de Amerikaausche ‘ver’bruiikers in venbincli.ng zou steil-
lea, iveid de ni’arkt weder gesteund, om ten’ slotte weer een
‘tegen’werkenden factor te vinden ‘in ‘de geruchten, volgens
ui’elke ‘de Engel’sche i
–
egeeriiigscormissie een afschaffing van
het ‘stelsel ‘Stevenson zout willen voorstellen. Zoo zijn de
verschillende ru’bberaandeejen na enkele opmerkelijke alg
zag-bewegingen op
een niveau gekomen, .dat in vele geval-
dein niet sterk afwijkt van dat van de vorige berichtspe-
node. A’dam Rubber : 272%’, 265
5
/8,. 274%, 276%, 264v/s;
Dcli Baitavia: 204%, 19934, 207, 209, 198%; Hessa Rubber: 3935, 381 %Ç 391, 380 ; indische Rubbei- : 328, 313%, 311,
320, 313; -Java Caoutchouc: 194, 185′, 187%, 193, 1833/;
Kali Telepak:
29
5%, 290, 362, 296%-, 287; Kendeng Lem-
boe: 385,, 369%, 368, 380, 375; Majanglaniden: 340, 338,
335; ‘Ned.-Ind. -Rubber & Koffie: 365, 300, 308, 364%, 307,
299; R’da.m Ta1panoeli: 152, 148%, 153, 150, 147; Serbad-
jedli: 265, 253 %, 258
‘
, 264, 248; Sumatra Caouitchouc: 219 %,
215
3
/8, 219, 210; Sumatra Rubber: 250,
244%:,
255, 245;
Veit
–
. md. Cu’Lt.-onternemingen: 173%’, 169, 174, 170′, 164%; –
Interoonti’nentai Rubber: 16
13
1
32
, 16%, 16.
De
si&ikervrarkt
V155
doorgaans vast, met uitzondering
van aandeelen E.V.A. De’unededeeli.ng ‘van ie directie ter
laatste vergadering heeft enkele verkoopor.ders uitgelokt, om’clait men meende de gevolgtrekking te mogen maken,
dat bInnen ‘afzienbaren tijd geen uitgifte van, aandeelen,,
met ‘de daarbij behoorentie ,,claim”, verwadht zou mogen
worden. Later is echter weder een herstel singetreden. Cul-
tuur Mij. der Vorstenl.anjcien:
193%,
189, 192
1
/.
5
,:, 191% ; Han-
deIsverg. Aims’tord’am: 805%, 786%, 729
1
/2;, 791%!, 790%;
Javasche Cuit. Mij’.: 421%, 417., 425, 424%; Kali’bagor: 456,
453, 460, 458; Maron’: 289, 290, 292; Moormann: 427, 428, 425, 429; Ned.-Ind’. Suiker Unie: 3015 %, .302, 304%, 305;
Pagottan: 319, 3’25 327%; P’oerwored’jo: 126, 125, 124,
126′, 125%; Tjepper: 869, 807,’ 808, 815; Watoetoelis Pop-
poli: 850, 860, 873., 280′, 895.
Tabeiksaaaudeelen
hebben over het algemeen een ‘weinig
opgewekt verloop gehad. De prijzen, op de inschrijvingen
behaald, waren niet ongunstig, doch men ‘heeft de vrees
gekoesterd, dat de Amerikaansche pogingen om tegen het
z.g. monopolie van Sumatratabak op te treden, succes zou-
den kunnen’ hebben. Aren’dsburg 660; Besoeki Tabak Mij.:
529, 518; Deli Batavia: 623,
621%’,
626, ‘620% 612; Del’i
Mij.: 468%, 465
‘
, 460, 464, 459; N.goepit: 453, 454, 453;
Oostkust:
245%,
239
246%, 240%,
235%;
.Senembeh Mij.:
507, 498%:, 493%, 497, 489; Tem J.
oeloes
andbou’uv Mij.:
558, 555, 560, 564.
De
potroleicnvina.rkt
was stil, doch aan’deolen Koninklijke
konden lichtelijk ‘stijgen. Dord.tsclie Pete. luid. Mij.: 323,
325,
328%,
326%:; Gec. Roll. Petr. Cy.: 18, 195%’; Kon.
Petroleum Mij.: 344%j,
347
5
/s’, 348%, ‘346%; Perl.a’k Petro-
lei’um Mij’.: 76, 75
5/s,
76%, 76
3
/8; Peu’dawa: 250/
8
, 25%, 25;
Marlaund Oil: 35%., 361311e,
De sclueepvaartafdeeling
heeft zich op ‘den achtergroitcl
bewogen, bij weinig veranderde ‘koersen. IHoil and-Amerika
Lijn: 847/8:, 83
7
/8, 83%; J’ava-Chin’a-J.apau Lijn: 134%,
1347/
s
., 136%:; Kon. Ned. Stoomb. Mij’.: 92, 90%:, 94%, 96;
Mij.. Zeevaart: 108, 107, 110, 101% (ex ‘cliv.), 103, 102%;
Ned. ‘Scheepv. Unie: 207%, 2087/
s
, 209, 209
3
/8; Niievelt Go’u-
driaan: 130, 128,
129%’,
129,; iSboomv. Mij.. Nederland:
199%,
1
198%
1
199.
Aandeelen in mijnbo’uwondernemingén
waren zou goed
als verwaarloosd. Alg. lExpl’oratie Mij.: 84%’,
83%1,
82′,
78;.Billiton le Rubriek: 961, 969; Boeten Mijnbouw Mij.:
1.68
3
/8,
165%,
164%, 1.60%; Müller & Go’s Mijnbouw Mij,.:
90%, 92
1
2
91%; Redjarig Lebong:
135%,
135; Siogkep
Tin Mij’.: 440, 432-, 435, 431.
De markt voor
ba.nlcaandeelen
heeft eenige neiging tot
daden aan ‘den dag gelegd, doch cle verschillen ‘zijn klein ge-
‘bleven.. A’tlanische Bank: 186%’, 187; liolI. Bank v. Zuid-
Amerika: 75, 745/s, 73%, 73
1
/
,
,;
Incasso Bank: 129%’;
Ko-
loniale Bank: 2757%,
273%,
272%.,
27
5%; Ned.-I’n’d. Han-
delsbank: 181 %’, 179, 181; Ned. Handel Mij. C. v. A.:
1757/
s
,
175
13
/, 175°f
je
, 175%; R’damsche Bankver.: 103%’,
10
3%,
102%, 100; Pwen.tsche Bank: 147%.
De Ameirikaansche m.a.rkt
was opgewekt, in aansluiting
aan de beurs te
Neiw
York. An’aconda Copper: 110
5
/s,
112, 113, 112%’; Otties Service:
295%,
297%’, 293 (ex
claim), 295; .Studeba,ker: 63%
–
, 62%, 62, 62%; United Sta-
teg Steel Corp.:
147%,
150%, 1487/
8
.; Atch’i.son To-
peca: 188%; Bal.tiimore & Obi’o: 116%, 115, 116; Ene:
57%, 58, 56%.; Mis’souri K’ansas & Texas: 38%’, 39%’,
37
7
f1r
‘37%; St. Louis & Sa’n F’ransisco:
116%,
119, 120; Union
Pacif ie:
194%’,
193%, 195, 194%; Wwbaish Railway: 69
9
116,
72
11
1
i6
, 71, 70.
24Mrt.
1
28
139
8
/8
96
57
11,35 7,65
15,35
17
,,
’28
139%
973f 58
11,40
8,10
15,50
24Mrt.’27
1333,5
1)
711/
8
1
)
4211
81
)
11,-
5,80
14,35
24Mrt.
1
26
154
5
1
1
)
728/8
1
)
39
1)
12,85
7,
15,70
24Mrt.’25
165
8
1
1
)
110
8
/8′)
44%’)
15,60
9,45
22,50
20Juli’14
82
56
8
/8
36%
9,40 5,38 13,70
1)
per Mei.
Tarwe (Rardwinter
II)
..’
14,50
Rogge (No. 2
Western)
1
14,30
Mais (La Plata)
… ..
2
246,-
Gerst
(No. 2 barley)
..
. –
259,-
Haver (Canada 3) ………
1
14,25
Lijnkoeken (Noord-Ameri-
ka
van
La Plata-zaad) ..’
14,90
Lijnzaad (La Plata) …..$
351,_
1)
per
100 KG. ‘) per 2000 KG.
14,75
14,75
14,25
12,35
250,-
164,-
259,-
221,-
14,25
11,90
15,-
11,90.
357,-
354,-
3) per 1960 KG.
Data
Tarwe
1
maïs
1
Haver
1
Tarwe
1
Maïs Lijnzaad Maart 1 Maart Maart
Mei
Mei
Mei
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
283
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
27
Maart
1928.
De t ie r
w
emarlet begon deze week in de zelfde vaste
stenirniiug, waar in zij in de vorige had verkeerd met groote..
vraag zoowel iii Engeland als op ht vasteheat. in Engeland
was het vooral Australisc-he tarwe, waarin belangrijke in-koopei werden gçdaan, terwijl verder de zaken voorname-
lijk uit Mawitba s bestonden. Op het i
,
tistel.a.iicl echter werd,
in tegenstelling met de Eogelsch.e markt, vooral veel PFa4a-
tai’we gekocht. Het is geen wonder, dat deze groote vraag
een nlgemeene stijging der tarweprjzen tengevolge had, die
zich ook in da uitvoerlaiiden lee:l gelden oii zoowel
j:fl
Noord- als in Zuid-Anei’ika tot een vechoogisig aan de
termijnmarkten leidde. Zeer levendig ivaren op het vaste-
land vooral de zaken in Antwerpen, waar zoowel voor
binnenland.sch gebruik al voor dein Elzas en Duitschiand
groote inkoopen •werdell gedaan. Andere tanden van Noord-
Vestelijk Europa bereikten eveneens een grooten omzet
en in Noord-DlLitschland werden spoadige partijen Pleta-
tarwe, welke eelligesi tijd cie markt hadden gedrukt, ge-
makkelijk opgeion1en, zoodat daar zelfs voor spoectige ta.rwe
premies ic-er.en betaald, .uadact clie nog zeer kort geleden
be.neilen de uit Argentinië voor tarwe op af Lading geno-
teerde
prijzen
te vergeefsch werd aangeboden. Naar
Bot-
terciani en Antwerpen had zieh een soortgelijke verschui-
ving der prijzen ontwikkeld, doch zij bereilçte iiet denzelf-
den omvang als op de iNoo’rcl-Duitsche markten., zoodat ook
in die vaste dagen spoedige Piata-tarwe nog wat lager ge-
noteerd werd dan latere positie. Eveflals in Noord-Weste-
lijk Europa was, ook aan cle ii]iddellandache Zee de vraag
naar tarwe levendig. Omstreeks het midden der week trad
een reactie ‘in, d a
ie anviatckelijk tot triting
1
kivam •in een
vermindering der zaken op het vasteland, hetgeen toen
echtr slechts voor iPlata-tarwe een prjsvrlaging net zich
bracht. Voor andere soorten konden de prijsen zich goed
handhaven, omdat daarvoor ook nog op 23 Maart in Enge-
Land zeer goe:ie vraag beston:l met een grooten omzet in
Australisc-he en Canacleesche tarwe. Daaom heeft de ver-
mindering der vaste] andsche v laag naar tarwe zich echter
sterker don gelden, terwijl ook in Engeland de kooplaat
lekoelde. Op 24 en 26 Maart was het zoowel in Duitsehlinid,
als in Nederland en België moeilijk om zaken in tarwe
tot stand te brengen. Ook in Engeland werd weinig ge-
kocht en cle groote hoeveelheden Plata-tarwe, welke naar
Europa onderweg zijn en binnenkort ter destivattie kunnen
worden verwacht, begonnen weder de markt te drukken,
-aodat clie alicele percenitea henoclen de onLangs betaalde
prijzen wrden aangeboden zonder dat daarvan zaken van
beteekenis het gevolg waren. In overeenstemming met die
vermuideri.ug der vraag naar Plata-.tarweop het uropee-
sohe vasteland zijn cle terniij.nmarkten te Buenos Aires en
Rosairio reeds in het begin der week weder ivat flau.wer
geloopen, welke prijsdaling geleidelijk verderen voortgang
maakt, ,zoodcit na een paritieel herstel van 26 Maart het
Noteeringen.
Chicago
1
Buenos Aires
slot te Buenos Aires 10, te Rosario 20 5. 25 eenitavos per
100 KG. lager was dan den 2,Osten (op 19 Maart waren
beide markten gesloten). De prijzen bevinden zich nu weder
ongeveer op het peil van het begin der vorige week.
Ook Winnipeg en Chicago koaçlen aan een prijsvenla.ging
der prijzen niet ontkonen, doch op 6 Maart waran beide
markten reeds weder vastr, zoodat Chicago zelfs voor
Maart
Y
2
, Mei
134
en Juli 1 do)lareent per 60 Iba. hooger
sloot dan een week tevoren. Te Winnipeg viel ten slotte
nog voor Meien Juli (u:de oogst) een kleine prijsdaling
te eonstateeren, terwijl October oniverauvlerd sloot.
Uit de vrij lange periode van groote zaken, welke aan
het einde dezer week werden afgesloten, is wel gebleken hoe groot de Europeesche behoeft is aan baitenianidsehe
tarwe, na blijkbaar van de Euroieesche oogsten het als
grondstof voor brood bruikbare gedeelte grootendeels ‘is
opgebruikt. Vrij algemeen wordt dan ook aangenomen, dat
de inzinking van de laatste dagen slechts van korten duur
zal zijn en dat voor het restant van dit seizoen steeds goede
vraag naar buitenlandsche tarwe in Europa zal blijven be-
staan en de prijzen dus, ondanks de ruime hoeveelheden,
welke in cle uitvoerlanden beschikbaar zijn, geen groote
verlagingen zullen ondergaan. Een ‘welkomen steun zal dan waarschijnlijk de markt blijven ondervinden van de prijzen-
politiek der Ganadeesehe tarwepool, diie er ook deze week
weder blijk van gaf, dat zij ten volle vertrouwde in het
restant van dit seizoen gemakkelijk koopers voor haar nog
belangrijk overschot te zullen vinden De stand van de
iueuwe wiutertarwe is in het Westen blijkbaar goed, doch
ten Oosten val, clan Mississlppi in verschillende streken
minder bevrediigencl.
Voor
1
.
0
gg e is dle markt in Noord-Amerika buitenge-
woon vat geweest met aanvankelijk zeer sterke prjssti-
ging te Chicago, die echter later door flauwe markten en
aanzienlijk lagere prijzen werd gevolgd. In Europa had men Laing niet ten volle• de Amerikaansche prijsstijging betaald
en ook de latere prijsdaling is in Europa slechts ten deele
bemerkbaar geweest. Het aanbod van Noord- en Zuid-
Aanerikaansche logge is niet groot en wordt in de Europee-
sche invoerla.nden nog steeds opgenomen tot prijzen, die
zich bel.angi-ijk verheffen boven die van de nceste soorten
Plata-tarwe. Op 26 Maart was rogge te Chicago in herstel
en nog %
5.
1 doilnroent pci- 56 lbs. lager dan op den
l9den.
Voor maf s duurde in het begin der week cle zeer vaste
stemming nog voort en vooral voor spoechige mais werden,
in verband met de daarvoor heersc-bende schaarschte, nog telkens weder hoogere prijzep betaald. Omstreeks het mid-
den der week is echter een verandering begonnen, die ten
slotte zeer scherpe vormen heeft aangenomeil. Zij was het
gevolg van toenemend aanbod
tot
sterk dalende prijzen van
nieuwe Plata maïs ter verloting in Api-il, veroorzaakt
door het zeer gunstige weder in Argentinië. Ook deze week
weder waren de verschepingen van mais zeer klein. Van Argentinië werd zoo goed als niets, van Noord-Amerika
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
26
Maart1
19
Maart 1
28
Maart
Soorten
1928
1
1928
1
1927
AANVOEREN
in
tons van 1000
KG.
Rotterdam Amsterdam
Totaal
Artikelen
18J24
Maart
Sedert
Overeenk.
18J2
4
Maart
Sedert
Overeenk.
1928
1927
1928
1 Jan.
1928
tijdvak
1927 1928
–
1 Jan.
1928
tijdvak
1927
50.763
472.503
404.776
2.447
15.532
16.784
488.035 421.560
Tarwe………………
Rogge
……………
3.250
39.764
63.427
–
–
–
39.764 63.427
Boekweit .. …………
6.566
6.730
–
–
67
6.566
6.797
….-
28.780 269.536
359.223
750
–
58.042 64.243 327.578
423.466
5.800
86.440
116.251
–
–
3.240
2.499
89.680
118.750
Haver
……………..
4.153
52.844 31.640
–
–
1.030
52.844
32.670
Mais ……………….
Lijnzaad
…………
5.904
40.883 47.578
15.484 100.893 48.841 141.576
96.419
Gerst
………………
3.859
.
57.431 41.799
–
852
–
58.083
41.799
Lijnkoek
…………….
3.024
33.824
33.601
786
13.026
8.733
46.850 42.334 Tarwemeel
………….
Andere
meelsoorten
323
.
3.523
4.630
–
–
–
3.523 4.630
0
ii 284
ECONOMISCH-ST.K[ISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
I
zeer weinig afgeleden en slechte Zuid- en Oost-Af r’i’kb brach-
ten een flinke hoeveelheid ter verscheping. De naar Europa onderweg zijnde hoeveelheid mais daalde dan
ook
tot iets
meer dan 1 m’i’llioen qcLcir.ters, terwijl een jaar geleden 2,9
millioe.n onicierweg waren. Ook vainneer men ‘in aanmer-
king noemt, ‘dat wegens cle lionge prijzen het verbruik is
afgenomen, valt ‘dus nog geruimen tijd
op
een tekort voor
spoed’ige mais te rekenen. Toch zijn vooral in Nederland
en België en in vealyancl ‘daarmede ook in •Duitsohlan’d voor
alle sooi»te.n ‘spoaclige mais ‘de prijzen zeer sterk ge4aakl.
in Nederlanid was dat ht eerst het geval met ZuilI-Afri-
kaansche en indische mnï’s, doch later volgde ook Plata-
maïs, zoowel loco al’s op April-levering. Een ongekende
reeks van sterke prijschl.li’ngelL ‘kwam aan ‘de termijnmarkt
te Rotiter4am tot stand. Van Argentinië zijn •het vooral
‘de ‘no’teerit gen voor cle eerste aflasliugen van’ den nieuwen
oogst geweest, clie een hevige prijsverlaging hebben onder-
gaan, doch ook latere verschepingen zijn veel goeclkooper
‘te koop gekomen, terwijl voor alle posities de zaken in
omvang sterk afgenomen iij’n, ‘in verband met de verla-
gingen, welke het mooie weder ook aan de Argentijnsche
termijnsuarkten haLL1 teweeggebracht De’ze verlagingen
hebben 35 t 40 ‘cerctavos per 100 KG. bedragen, ic1oh voor
aflacling begin April cii geheel April is de prijsdaling veel
grootei- ge’ee’st.
Ook Chicago ‘was voor mais flauw, doch naar Europa
werden,
toen de ver’anider’ing der na-ktstennsing he-
gournen was, zon goed’ als geen, nieuwe zaken gedaan.
Op 26 Maart trad ‘te Chicago voor mais een hei-stel in,
w’aa,rdoo:r cle verlaging in vergelijking met een week ‘tevoren
slechts
/8
t % dollarcent per 56 lbs. heclroeg. In a{oemeti’ië
is in aïs, ook ‘ii a ‘de pr ïjstl al ing, ‘welke daar ‘cle 1 aatste ‘dagen
plaats ‘ond, veel te hoog voor West-Europa.
In go r s t waren de zaken ‘deze week niet groot, ofschoon
in Eugelhnd aanvankelijk twel wat meer belangstelling voor
deze graansoort ‘bestond. Grst wordt echtej- slechts spaar-
,zaam aangeboden en vooral ‘van den Donau wa,reii cle rij-
zen buitengewoon hoog. Flauwe markten ‘te Win n i’peg be-
lemmercion mliter ‘de” zak-en en evenala voor mais ie ‘ook dc
vraag voor gerst de laatste dagen sterk vermindert]. In
Nor’cl-Anierikaansche op herfst-aflading, waarin naar
Duit’sehlancI in het ‘begin ‘der week nog geregeld zaken uver-
den gedaan; komen sedert cenige ‘dagen vrijwel geen zaken
meer tot stand.
Het ‘best van alle voel
–
granen ha.n.clhaafcle zich a,uivan-
k]ijk nog de ma:r.kt voor Ii
t
v er. In ôvereensieium’ing
met cle niet zeer goede vooruitzichten voor den uieuwell
oogst in cle Vereenigcle Staten, trad daar aanvankelijk geen
‘verlaging in. Later volgde Chicago echter ook voor haver de flauwe stemming der niaïsmarkt en in zeer sterke mate
was dat .het’geval te Btteu’os Aires, waar havei- op 24 Maart
25
cenctavos ‘per 100 1(0. in prijs daalde. Ook in Europa i’s bij dit alles cle onlangs zoo groote onclernemi’nigslust voor
haver sterk verminderd. Van ‘tijd tot tijd werden’ deze week
‘necl’er wat zak-en gedaan in haver ml Noor’d-Amerjka, die
zoo langen tijd wegens cle te hooge prijzen zeer weinig naar
Europa is verschee’çt. In cle tweede helft der week kwam
daaraan echter’wecler een einde en ‘cle verhooging dci’
haverprijzen te Chicago
OIi
26 Maart zal ‘waarschijnlijk, ‘als
zij stand houdt, een verdere ‘belenimeriiig vormen, vooral
nu Platahaver weder goedkooper te koop is.
SUIKER.
NOTEERINGEN.
Londen
1
New York
Amsterdan.
1
Whik Java’s – Cuba’s
1
96°
Data
MPer
TatesI f.o.b. per
96
0
c.i.f.
Centri-
aart
Cubesl
fugals
No. 1 1 Mei/juni
Mrt.jApril
kristalsulker
Sh. Sh.
‘
5h.
‘$’
ets.
basis 99°
26 Mrt. “28
f
17
1
/
j
3219
1313
,
12/99(
4,58
19 Mrt.’28
,,’ 17tj
32/6
13/1
121–
4,58
26 Mrt.’27
,, 209
3613
15/7
14/33,
4,71
26 Mrt. ’26
,,
1571
5
31/3
13,9
101711
3.96
ruwsuiker
basis 88
0
4 Juli
’14
f 11
13
/
32
18/–
–
–
3,26
basis 990
1)
Het verschil tusschen ruwsuiker 88
0
en
f
14, ‘ krist.suik. 99° is aan te nemen opf3p.
100KG.
Ook cle afgeloopen week bleven cle verschill’epde suiker-
markten prij shoudend gestemd.
In N en’ Y o r k fluctueerden de ‘prijzen op cle ternnjui-beurs slechts zeer ‘weinig en ‘deze sloten op ua:genoeg de-
zelfde cijfers als aan het eind der ‘voorafgaande week.
Dci oiit’va.ngsteu in cle Atlantische ,havcn,s der V. ‘S. ‘be-
‘droegen ‘deze week 71.000 ton’s, ‘cle versmeltingen 66.000 tons
legen 76.000 iii 1,927 en de voorraden 296.000 lens tegen
240.000 tons.
Ofschoon .Raffinadeni’s en speculanten zich deze week
ii iet zoo sterk ‘i’nteressee.rdeii voor liet product als de voor-a;fgiaande week, konden prijzen voor jr’ouu’pte Cuba en alt-
‘dure koloniale’ suiker zich ten volle handhaven en trokken
zeI is witt anti, ten slotte werd om cii bijt 2,1311.6 d.c. c. &
Ii’. New York ‘betaald, ‘ii;,iclat ice prijs ietwat honger was ge-
weest.
Dc laatste C ccl) a-statistick is als volgt:
1928
1927
1926
Tons
Tons
Tons
Cubaansche prod. tot
1013
2.350.000 2.553.303 2.576.847
Cubaansche consumptie t. 2013
16.496
25.000
30.500
Weekontv. afscheephavens
261.481 258.014 212.186
Totaal sedert 111 tot 1713 .
1.646.398 1.960.639 2.120.787
Werkende fabrieken
168
176
175
Weekexport ……………
146.948
112.963
97.246
Totale export sedertl/l t. 1713 622.808 839368 1.121.368
Voorraad afscheephavens
1.023.590 1.121.271 999.419
Voorraad Binnenland
941.600 ‘955.175 711.784
lii Eng e 1 art ‘cl verhoogden r’affio’adenrs ‘hunne prijzen
deze week niet 3 ‘d. Op de ter.iiiijumiark’t waren slotnotce-
riligen ook iets vaste’r ‘dan ‘de voorafgaairdé week, uil.
Maart. Sh. 1519
Augustus Sh. 16/4
Mei
,, 15110
,
December ‘ ,, 1613
Maart ’29 ,,
Op J a.’v a. vei,kocli’tcn cle VI. S.,P. cle afgeloopecn week verdere ,kwaiu’tijtcj’ten u’it ‘dogst 1028 tot cle’bekend’e p’rij.
zen van
f 15,—
voor Sulerienr,
f
14,— voor No. 16 &/hoo-
ger en
f
12,50 ‘voor bie’lasse waardoor de totale verkoopezi
‘door cle V.,E.S.F. ‘uit dézen oogst gebracht worden op on-
geveer 934.000 tons (en. 592.000 tons Superieur en ca.
342000 tans ‘bruine suiker).
Prijzen voor tweedehands suiker liepen tusschen
f
en % op-
ii i e r t ii .1
‘li, 1,1
‘tL’ opende ‘de markt vast en verkeerde
‘de geheele week iii tamelijk geanimeerde siemluri lig. liet
slot was prijuiuou’dcnd met koopers vooi’ ‘Maart ‘tot
f
17,—;
Mei ‘tot
f
17%
;
Aug.
f
17
3
/s en Dec.
f
17%, terwijl vef-
koopers
f
1/
meer verlangden. De’ ontzet be:Iroeg ‘deze week
5500 toit’s,
KATOEN.
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob
Behrens & Sons.
Manchester, d.d,. 21 Maart 1928.
P’rijzéu valt Ainerikaansche katoen tonnen’ neiging tot
stijgen en i’Lid-Aner,ican Spot in Liverpool is 47 punten
honger dan een week geleden. Deze stijging ‘is voornamelijk
veroorzaakt door weei’sonistancligheden als ook door spe-
culatie in verb’auu.cI met het finale ‘oo’gstbericht van dit
seizoen, hetwe]k gisteren gepubliceerd werd. Het aantal
balen, nl. 12.778.000, komt vrijwel overeen met vroegere
voorspellingen; clesniettegsnstaan’de stegen prijzen in Li-
verpool onmiddellijk 10 punten en waren gisteren aan het’
slot zelf’s ‘nog hooger. No’teer.ingen iii Liverpool eindigden
31 tot 47 ptrn’ten duurder. Prijzen van Egy’ptische ‘katoen zijn ook aanmerkelijk gestegen. Loeoverkoopen in L’iver-
Pool bedroegen slechts 41.000 balen en waren eeniigs’zims
lager clan de voorafgaande ‘week.
De ‘vraag naar Ameri’kaia.nsehe garens blijft gering. De
prijsstijging ‘in het ruwe materiaal ‘heeft zaken tegenge-
ho’u’deti en spinincirs •r’apporteeren ‘algemeen, d,at er slechts
weinig zaken zijn gedaan. Er bestaat echiter een aanzien-
lijke vraag, doch biedingen van koopers zijn algemeen
01)
prijzen van de vorige week gebasceal, zooclat er ‘slechts
kleine hoeveelheden geboekt worden. Hier en daar werden
enkele poatjes in gebwijnde garens geplaatst voor cle bi’ii-
nenlan.clsehe nujarkt en hoewel iii vele gevallen liet prij’sver-
schil slechts gering ‘was, ‘was het moeilijk t&t zaken te komen. De stijging in Egyptische katoen is een beletsel
voot den ‘handel geweest; orders beperken zich voorname-
lijk tot ‘kleine hoeveelheden, terwijl wi’nstmarges kleiner
worden. Sinds onze laatste publicatie heeft er een flinke
omzet plaats gehad van getwijncle garens voor Bom by in de fijnere nummer’s, doch gisteren was de stemmIng ka1-mee. Mccii heeft over het algemeen nog geen vertrouwen
in de hoogere waarden en hoewel de wekelijksche’ verkoc-
pen gemiddeld een flink totaal bereiken, zijn (leze toéh
nog niet geheel voldoende om cle productie van spinners
geheel te dekken.
Doeicsprj’zen zijn vast’ en worden dagelijks hooger. Er
bestaat een goede vraag van ‘alle markten en biedingen voor
1
28 Maart 1928
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
285
1 anies van China en voor iaucy en dhooty styles van Cal-
cutta zijn meer bemoedigend, hoewèl er betrekkelijk slechts weinig zaken gedaan zijn en biedingen in cle meeste geval-
len voor verbetering moesten worden teruggewezen. De
andere Oostensche markten beginnen ook belangstelling te tooiien, doch ook hier
zijn
koopers voorzichtig en prijzen,
clie eerhigen tijd geleden nog voldoende zouden zijn geweest,
‘worden thans niet meer geaccepteerd. Het is maar te hopen,
dat niet zal blijken, dat koopers te voorzichtig zijn ge-
weest en zieh te lang afzijdig hebben gehouden.
Liverpoc’lnoteeringefl
Oost. koersen3 Mrt. 20 M rt.
14Mrt.2l Mrt. T.T.opBr..Indië 1/5
115
81
F.G.F. Sakellaridis 19,30 20,60 T.T.op Hongkong
2
1
0,
18
2
10
,
18
G.F. No. 1 Oomra 7,75 8,25 T.T. op Shanghai 2/6k 216
–
KOFFIE.
Mededeeling van de Vereeniging voor •den Goederenhandel
te Rotterdam.)
Noteeringen en voorraden in Brazilië.
te Rio
te Santos
Wisselkoers
Data
–
.-
.
teRlo
Voorraad Prijs Voorraad Prijs op Londen
(In Balen) No.?
1)
(In Balen) No.4′)
26 Mrt. 1928
249.000 25.000 1.038.000 33.000 6
1
1
19
,,
1928
272.000 25.750 1.012.000 33.000
6
1
1
128
12
1928
289.000 28.425 1.011.000 33.000
6
1
1
128
28 Mrt. 1927
201.000 28.425 957.000 26.000
Ontvangstei.i uit het binnenlançl van Brazilië in Balen.
te Rio
te Santos Data
Afgeloopen
Sedert Afgeloopen
Sedert
week
1Juli
week
. 1Juli
24 Mrt, 1928…..
59.000 12.900.000
208.000
7.719.000
26 Mrt. 1927….
34.000
2.853.000
179.000
7.093.000
1) In
Reis.
–
De stemming was in de afgeloopen week voor het artikel
aanvankelijk’ iets kalmer eii daarna weder vaster. De prij.
zeti van kost en vracht prompte verschepi.ng liepen,
Z0O-
wl
voor Rio als voor Santos, -16 t
11.
terug, ‘terwijl de
Palembang Robusta-offertes van Nederlan’dsch-tndi’d oiige-
veer 1 et. inzakten. Daarna heratelden’ deze zich echter
wederom
Y
2
ct. bij zeer beperkt aanbod. De andere Robusta-
soorten, gew.assoben zoowpl als ongewasschen, ‘bleven vrij-
wel onveranderd.
Aan de ‘termijnmarkt was de stemming, in navolging
van
New.York, iets vaster en de noteeringet der verschillcuide
maanden zijn dan ook bij het afsluiten van dit bericht een
fractie hooger dan een week geleden September zelfs % ct.
honger.
Een dezer dagen ontvangen telegram uit Brazilië meldde,
dat de limiet der dagelijksehe aanvoeren te Rio, welke
seilert midden Februari iii doorsnede ongeveer 7500 balen liadde.n bedragen, vanaf 23 dezer tot nadere aankondiging
zou worden gebracht op 1.3.000 balen. Tot nu toe zijn dc
;canvberen uit het binnenland naar deze haven voor dit
aogstjaar in totaal bijna 3 millioe.0 balen geweest. Wan-
ueer de iaiits’tc ramiug van. 5% millioen balen voor (ezen
oogst juist mocht
zijn,
moeten nog ongeveer 2% mill.ioen balen in het binnenland en op cle plain.tages aanwezig zijn.
Door het iets ruimer toorlaten van e aanvoeren’ wordt het
afkomen van liet restant van den oogst iets ‘bespoedigd,
doch, w’anneer het cijfer van 13.000 halen per dag tot 30
Juni gehani’rl’haafd blijft, zullen er dan, altijd toch nog
ongeveer 1 nillioen ‘balen in het binnenland van den ouden
in den .n’ieuwen oogst moeten overgaan.
Volgens particuliere berichten zoudesi ile koffieboomeri in
Brazilië er in de meeste districten buitengewoon goed uit-
zien ‘hetgeen zou wijzen op cle mogelijkheid van een g.roo-
ten oogst voor het jaar 19291’30. Werkelijke ‘beteekenis heeit
dit bericht natiuirlij’k niet, daar de bloei van dien oogst
eerst in dit najaar plaats heeft en het weder en vcrchil-
leucle andere invloeden ‘dcii toestand nog geheel kunnen
wijzigen.
In
l000
was de af zet ook deze week zeer matig. Het schijnt
dat dit vrijwel overal het geval 4s, want ook van te andere
Europeesche markten zijn de berichten dienaangaantle eens-
luidend en zelfs vani New-York wordt gemeld, dat loco
moeilijk is te verkoopen, daar te branders ‘in de meeste
gevallen, voor den eersten tijd gedekt ‘zijn eb niemand, zich
voor laiigereu termijn wnl voorzien, zoolang er niet gegrond
uitzicht bestaat, dat de prijs eene vergoeding inhoudt voor
cle te betalen pakhuishuur en ‘rente.
De prijzen van gewoon] goed ‘beschreven Su.perior Santos
op promple verscheping zijn thans ongeveer 10116
t
1031
per cwt. en van dito Prime ongeveer 1041. t 1061., terwijl
zij van Rio type New.York 7 met beschrijving, prompte ver-
scheping, bedragen 711. t 72/..
‘Van Robccsta ‘op aflading van Nederlandsch-In’dië zijn
de prijzen in cle eerste hand op het oogenbli’k:
Man.zlheling Robusta, April/Mei verscheping, 40% ct.;
faq. Rôbusta, April vei-schepiag, 47% et.; W.I.B.
faq. Ro’busta, Juli/Sept verscheping, 45
et.,
en in’tle tweede hand:
IP’aleiii’haaig Robusta, Maart verscheping, 37 ‘/ ot.; Palem.
bai.ig ,Rubusta, April verscheping, 37% ct.; Palembang Ro-
busta, Sept/Dec. verscheping, 34% ot., alles per
1
/2
KG.,
cdl., uitgeleverd gewicht, netto contant.
De offinieelé 1000’no’teeringen ‘bleven onverau.dertl 63 et.
per % KG. voor Su1eridr Santos en 47 et. voor Rohusta.
De noteerin
g
en aan de Rotterdamsche termijnmarkt wa-
ren aan de .oehtend-call ‘als volgt:
Santos-contract
Gemengd contract
basis Goed
11
basis Santos Good
1
Mrt.
1
Mei i Sept.
1
Dec.11 Mrt.
1
Mei i Sept.1 Dec.
27 Maart 52
51 ‘ 50
– 43s.(
42V
4
40%
20
52
51
50
– 43y, 43
413i 40
13
,,
52
51 . 50
–
433
43’18 4151
8
40%
6
,,
52
51
50
–
43
433/
4
4171
8
40%
De slot-noteeringen te New-York
van
het aldaar geldènde
gemengd contract (basis Rio No. 7) waren:
Maart
Mei
1
Sept.
1
Dec.
$
-,_
‘$
14,88
$
13,92
$
13,66
19
,,
16,10
,,
14,83
,,
13,80
,,
13,48
26 Maart …….
,
15,99
14,83
,,
13,79
,,
13,50
12
,,
……..
5
,, ,,
15,95
,,
15,03
,,
14,15
,,
13,90
Rotterdam, 27 Maart 1928.
THEE.
l)e t’heemarkt gaf
iii
‘de afgeloo’pen week een ietwat
zwakker ‘vee-Joop te zien. Alleen prijzen voor de betere kwa-
l’jtei’teu konden zich
01)
het prijsniveau der vorige week
handhaven, alle andere kwaliteiten moesten een prijs-
teruggang boeken van % tot 1 d’.pe’r lb.
Vooral ‘voor de zeer ordinaire kwaliteiten bestond weinig
belangstelling en ‘deze bleven dikwijls onverkocht.
De vetschepingen uit ‘de Noordelijk Britsch-Indischeha-
venz over Februari ‘toonen in vergelijking met die van
verleden jaar een teruggang aan van ca. 2% millioen lbs.,
een ve’rm’i.nderiag, die ver beneden ‘de daaromtrent gekoes-
t,ertle verwachtingen is gebleven.
Amsterdam, 26 Maart 1928.
COPRA.
Dc markt was zie afgeloopen week wat t lauwer gestemd. Het aainbod van Lncl,ië is eenigszins toenemend, of schoon
‘er.schcpi’ngen nog ‘betrekkelijk klein blijven.
Amerika kocht eenige partijen Zuidzee Copra, en is thans
nok voor Singapore Copra in cle markt. lii Marseille blijft men voor stoomeaid goede prijzen be-
talen.
Dc noteringen zijn:
?ei.-T,nd’isebe f.m.s. stoomend naar Holland ,,….
f
33%
11
April/Iilei aflading
…………33
Mixe’d, Jan/Februari afleiding naar
Marseille ………………. .., 32
5
A
April/Mei ..aflading –
..32%
STEENKOLEN.
De levendigheid op de kolenmarkten ‘is er, sedert wij
‘na laatste rapport lanceerden,, niet gi-ooter op geworden.
De
concurrentie tussehen de verschillende kolengebieden in
West-Europa is scherper ‘dan ooit en men stelt zich hoe
langer hoe meer ‘in op een periode van groote malaise, die
alleen door onvoorziene gebeurtenissen, zooais staking, etc.,
in de naaste toekomst zou kunnen worden gewijzigd. Het’
wcrkloosuiei’cisvraags’tuk ‘onder de mijnwerkers, vooral van
Wales, ‘is acuut, terwijl anderzijds in Durham en Northum-
berlan’d de mijnwerkers op sommige mijnen het werk heb-
ben neergelegd, omdat zij voor de veilangde bonen niet
bereid ‘zijn te werken.
In Westfale.0 is het werk aan de kolenmij’nen tegen 1 Mei
as. opgezegd en er zal dus iets moeten geschieden, indien
uien een staking wil vermijden. Dat zekere iets zal wel
iveer op het allerlaatste oogenbl’ik geschieden, .zooals ‘dit ge-
bruikelijk is en al dien tijd mag de kolenhandel in onzeker-
heid verkeeren met alle risico’s daaraan verbonden.
286
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
28 Maart 1928
De prijzen zijn Northuniberland Ongeteefde
……..
f
9,25
Durham
Ougezeefde
…………….
,, 10,-
Card.iff 213 large 113
smalis ………
..11,75
Schoitsche
Gezeefde
……………..
,,
8,75
Yorksh.ire Gevasschen Doubles
……
.. 11,25
Westfas]sehe Vetför
………….
..13,15
Vetstukken
………..
… 14,40
Smeenootjes
………..
..13,90 Gasvlamförder
………
..13,15
Gieteokes
………….
,, 16,25
Elollandsche eierbriketteai
………..
,, 14,-
alles per ton van 1000 KG. franco
station Rotterdam/Am-
sterciam.
Ongezeefde
bunkerkolen
f.o..b.
Rotterdam/Amsterdam
f
9,90.
Markt onregelmatIg. 27 Maart 1928.
IJZER.
Nadat de prijzen zidh sedert de staking steeds in dalende
richting hcklen bewogen, hebben de producenteh van Cle-velanclijzer in de week van 12 tot 18 Maart de prijzen van
gieterj-ijzer met 1 sh. verhoogd. Voornamelijk zijn zij daar-
toe in staait gesteld door de prijsstijging op het Continent,
ten gevolge waarvan Lux 3 niet langer op de EngeFsche en
&hotscbe markt kn verschijnen. Wat de oontinentale
markt zelf aaingaat, in de staalaldeeling is de stemming
omgeslagen en de prijzen sijn gedaald. Gieterj-ijzer blijft
echter vast gestemd.
Zoowel in Frankrijk
als
Duitschl:anid blijven de. prijzen
voor April ongewijzigd.
Noteering in de week van
12/l8Mrt.119/25Mrt. 2l/27Mrt
1928
1928
1
1927
Ruw ii
z
r.
f.o. t. furnace
Sh.
8h.
Sh.
Cleveland Foundry no. 1
68/6
6816
82j6
3
661- 66 801-
4
651-
65
791
Hematite East Coast
mixed numbers
70 70
85
Wagon départ Longwy
(Lot haringen)
Frs.
Frs.
.
Fre.
Moulage
………….
”
445,— 510,—
Semi-phosphoreuse …
480,—
480,_
545,_
abWerkRheinl.-Westfalen
Mk.
Mk. Mk.
Giessereiroheisen no. 1
.-,–
86.50
86.50
88.—
,,
3
82.—
82.—
86.—
87.50
93.50
f.o.b. Antwerpen
Sh.
Sh. Sh.
Hmatit.
.
.. .-
……….87.50
Gieterij ruwijzer no. 3
63-64 63-64
70-7116
Wal
S
p
r o d u c ten.
f.o. b. Antwerpen (vrijbi.)
Sh. Sh. Sh.
Stafijzer
…….._.
.
106-106
05-105
99-100
125-126
124-12b
122
Plaatijzer 5 mM……..
,,
3
,
…….
.
130-131
130
130
METALEN.
Loco-Noteeringen te Londen;
Data
Stinz-
E1etro-
1
Tin
Lood
Zink
daard
1
Ivlisch
26 Mrt. ‘928H
61.716
66.15/..
239.12161
20216
25.216
19
,,
1928….
61.51-
66.126
234.1216
19.1716
25.-1-
12
,,
1928…
61.101_
66.12 6
228.1716
19.1716
25.51
5
,,
1928…
60.126
66.3/9
232.716
19.151-
25._/_
28 Mrt. 1927..
55.51-
62.151-
307.1216
27.-/-
30.-/_
20 Juli 1914..
61.-/-6
145.15/-
19–
21.101.
VERKEERS WEZEN.
VRACHTENMARKT.
De vraag naar tonnage van Noord-Amerika was gering
en er werd slechts weinig ibevracht tegen onverainderde
vrachten. Van de Northern Range naar West-Italië werd
per Maart 14 cents betaald, betgeen kan worden herhaald, terwijl een lading naar Griekenland is gedaan met de optie
belading te Portland of Boston op basis van 3/3 per qtr.
Van St. John N.B. werd een aantal ladingen gedaan naar.
de Middellaindsche Zee tegen 15 cents per eerste helft April..
Van de Golf van Mexico werd een aantal begin April .boo-
ten bevrachit naat- Aaitwei
–
penfRotterdam tegen 15
–
y2 en 16
cents resp., optie Hansburg/Bremen tegen 17 ets.
De vraag naar tonnage voor suiker van West-Indië was
vast, doch tonnage .veM niet ovorvloedig aangeboden, zoo-
dat de vrachten over, de geheele linie vaster zijn geworden.
Van Guba werd voor een 6500 tonner naar U.K.fContinent
171- betaald per ei ode Maart/begin April. Van San Domingo
was hoofdzakelijk vraag naar kleinere booten en een 3200
toiner bedong 18/6 per begin April naar ILK./Continenit.
V’au cle North Paaltje was cle vraag niet bijzonder groot.
‘au Vancouver naar RotterdmfAntwerpen werd 261- bc-
taaid, optie Hamburg 26[6en naar U.K./Conitineut 26/6 (6 d.
minder indien naar Antwerpen of Rotterdam).
De markt van de La Plata heeft zich iets verbeterd.. De vraag was beter en de vrachten zijn iets opgeloopen, sp,-
ciaal voor Maart/April. Tonnage per midden April is nu
zeer schaarsch en van boven La Plaitaihavens kan nu ZBf-
bedongen worden inaar UK/Continent, terwijl met 10 Mei
canoelling 22/6 is betaald naar UK/Continent. Naar Italië
is wederom een flink aantal hooten gedaan, waarvoor tot
231- betaald werd naar Geriun direct.
De chilisalpeterv.rachtenniarkt vertoont geen verandering
en bleef zonder vraag naar tonnage naar deze zijde. Ook
was er nog weinig vraag naar lijnbootruite en cle eenige boeking, die tot nu toe werd gerapporteerd, is 2000 tons
per 1/1.5 Mei naar Antwerpen [RotterdanfBremen/lElanburg
tegen 2316. Een string” kan worden geplaatst per Juli
19281Maart 1929 tegeci 251-, doch reeders toonen tegen dit
cijler geen iixferesse.
De oostelijke afdeelingcu bleven kalm doch vast. Van
Wiad iwostock vei.deu groo’te partijen Soyaboonen geboekt
per Mei/Juni/Juli tegen 2813 naar Rotterdam en/of Ham
burg, optie Hull of Scandinavië tegen 29/6. Van Saigon
werd een 6000 tonner bevracht haar U.K/Conti.ueni per
April tegen 30/. en er ie vraag per Uez.en datum naar ruimte
in lijnbooten tegen 291- en 30/-. Van Australië zijn iets
meer graanlad’ingen aan de markt. Ten gevolge van de
schaarschte van ‘tonnage zijn de vrachten ierder gestegen
en een aantal ladingen werden bevracht van West-Australië
naar Middel 1 andsche Zee/UK/Continent per April/Mei
tegen 351-. Een Meiboot is gedaan van Sydney tegen de-
zelfde vracht. Burmah
was
kalm en de eenige afsluiting is
een 7000 tonner naar Holland direct tegen 2516, basis van
édn naar dn haven. Britsch-Indië was levendig en onge-
veer een dozijn booten werd bevracht op deadweight basis
per April en Mei tegen vrachten tot 221- naar de Middel-
laiidsche Zee of Continent, 22/6 U.K. Tegen het einde der
week was de vraag iets minder, doch de vrachten bleven
onveranderd.
Van den Donau is nagenoeg geen vraag. De vracht is
nominaal 141- naar het Continent. De bevrachters van de Zwarte Zee tornen iets meer belangstelling in bevraohten
en stellen 1116
in
uitzicht naar het Continent per April.
De Middellandsehe Zee bleef kalm en er werd slechts
weinig bevracht. Erts betaalde om.: La Goulette/iRotterdam
4/6, AlgiersfJarrov 61-, BocegiefMiddlesbro 7/., M.arbella/
Rotterdam 5/74.
De uitgaande ]colenvracbten van Engeland zijn niet beter geworden. Tonnage wordt nog steeds overvloedig aangebo-den. Van Zuid-Wales werd om. betaald: Nantes 4/., Piraeus
913, Rio 913, Venezuela (2 havens) 1713 en van de Oost-,
kust: Gothenburg
51-,
Hamburg 318, Rotterdam
Rouaan
31414;,
Genua 718.
RIJNVAART.
Week van 18 t/m. 24 Maart 1928.
De aanvoeren van zeezijde bleven onveranderd.
Over het algemeen bleef de vraag matig
., terwijl de
scheepsrui.mte, hoewel beperkt, voldoende voorradig bleef.
Men betaalde voor erts:
naar Ruhrhavens
f
0,30 met
14
en f0,40 met
34
lostijd,
Dor.tmuud
1,—
14′ ,, ,, 1,10
Man nheim
1,— ,,
34
,,
,, 1,10
Het sleeploon varieerde tussehen het f0,30 en. f 0,2734
tarief.
De waterstand bleef vallend. Naar den Bovenrijn werd
op M. 1,90 afgeladen en naar de Ruhrhavens op M. 2,50 1.
M.
2,60.
In de Ruhrhavens bleven de vrachten onveraindeixi. De verschepingen waren tamelijk levendig, echter was de be-
schikbare seheepsruimte rijkelijk voldoende.