Toenemende
zorg zwakke
conjunctuur
Hoewel de rente internationaal haar
dalende tendens voortzet, blijven
veel Europese politic! zich zorgen
maken over de zwakke economische
ontwikkeling. In het bijzonder geldt
dit voor Frankrijk en Duitsland. De
Duitse staatssecretaris van Financien
Kohler vroeg zich op een Internationale bijeenkomst af hoe de Westerse
democratieen met de aanhoudend
hoge werkloosheid kunnen blijven
leven. Hij voegde hieraan toe dat de
centrale banken meer aandacht zouden moeten geven aan de groei van
de wereldeconomie en het werkloosheidsprobleem.
Krimp in Duitsland
Na de reeks van neerwaartse bijstellingen van de officiele groeiverwachtingen in het afgelopen halfjaar ging
Kohler nu zover te stellen dat hij
voor dit jaar rekening houdt met een
krimp voor de Duitse economic. In
1992 is de reele bnp-groei gedaald
van 3,6% in 1991 tot 0,8%, zo luidt
op dit moment de officiele verwachting. Volgens het onderzoeksinstituut
DIW was er vorig jaar overigens al
sprake van krimp van het bnp en
wel met 0,7%, terwijl voor het lopende jaar op minus 1% moet worden
gerekend.
Bundesbank-topman Schlesinger
meent daarentegen dat er geen aanleiding bestaat om de situatie te dramatiseren, daar de economische
groei vanaf medio 1993 weer zal toenemen. Daarnaast wees hij er nogmaals op dat de schuld voor de hoge
rente niet bij de Bundesbank moet
worden gelegd, maar bij de excessief
hoge loonsverhogingen en de ontwikkeling van het financieringstekort
(naar verwachting 6% bnp voor het
lopende jaar, tegen 2% in 1990). Gewaakt moet worden het monetaire
beleid te gebruiken als beleidsinstrument om de economic aan te zwengelen ten koste van de inflatie.
Overigens bracht Schlesinger naar
heid vorig jaar toch van 7,1% tot
voren dat de Bundesbank wel dege-
7,3% steeg is te wijten aan de snelle-
lijk rekening wil houden met de verzwakkende economic. Bij het inzetten van haar monetaire beleidsinstrumenten moet de bank echter laveren
tussen de eisen die worden gesteld
door de groei van de geldhoeveel-
re groei van de beroepsbevolking.
Ook het verdere economische
nieuws was positief, hetgeen onder
meer tot uiting kwam in de cijfers
over de bouw en over het consumentenvertrouwen. De tegelijkertijd be-
heid en het verslechterende bedrijfs-
kendgemaakte wijziging van het no-
klimaat. Hij acht een op stabiliteit ge-
vembercijfer van plus 0,4% naar min
richt gedrag in alle geledingen van
0,5% geeft echter aan dat de groei
de samenleving noodzakelijk. Dat
zal dan vervolgens ruimte kunnen
scheppen voor lagere rentetarieven.
van de Amerikaanse economic vooralsnog een heel gematigd karakter
heeft.
Frans dilemma
In Japan blijft de economic zich
zwak ontwikkelen. De warenhuisverkopen in Tokio vertoonden in december de grootste daling ooit geme-
het gevaar in zich van een forse opleving van de inflatie. Al met al valt te
vrezen dat de Zweedse economic
ook de komende tijd nog een zeer
moeizaam verloop zal kennen.
Terugvallende vraag in Japan
Het is alleen jammer dat zolang in
Toch is dit de enige optie die nog
openstaat. Daarnaast wordt de hoop
gevestigd op een opleving van de exportsector, nu deze door de recente
sterke waardedaling van de Zweedse
kroon (20%) een groot concurrentievoordeel heeft gekregen. Tegelijkertijd bergt de devaluatie van de kroon
Rente en valuta’s
Duitsland geen wezenlijke versoepe-
Vermindering spanningen EMS
Aan het begin van het nieuwe jaar
liepen de spanningen in het EMS
weer sterk op. Vooral het lerse pond
kwam verder onder druk te staan nadat lerland de kapitaalrestricties met
ingang van 1 januari had opgeheven,
ling van het monetaire beleid mogelijk is, andere landen hieronder lijden. Dit geldt in het bijzonder voor
Frankrijk, waar de overheidsfinancien behoorlijk op orde zijn, terwijl
de inflatie gedaald is tot slechts 2,0%,
praktisch de helft van het Duitse percentage. Met het oog op de handhaving van de Franse frank binnen het
EMS kunnen de Franse autoriteiten
de rente ten opzichte van het Duitse
niveau niet verlagen, terwijl dit uit
hoofde van de afzwakkende economic en de hoge werkloosheid wenselijk zou zijn. Integendeel, speculatieve aanvallen op de frank maken de
laatste weken juist een groter renteverschil noodzakelijk. In de tussentijd stijgt de binnenlandse onvrede
hierover in Frankrijk, hetgeen politie-
ten: 11,2%. Gemeten over heel 1992
bedroeg de daling 5,7%. De autoverkopen daalden vorig jaar met 7,2%.
De kans dat de Japanse overheid na
de start van het nieuwe financiele
jaar per 1 april a.s. met een aanvullend budget komt om de economic
speculatiegolf door de daggeldrente
tijdelijk drastisch te verhogen tot
zelfs 100%. Zeker zo belangrijk voor
de toekomst van het EMS was echter
dat ook de Franse frank weer onder
druk kwam te staan. Omdat de Franse economic zeker niet slechter presteert dan de Duitse zou het een slechte zaak zijn als de bestaande
wisselkoerspariteit van de Franse
frank ten opzichte van de Duitse
mark zou moeten worden opgege-
ke gevolgen zou kunnen gaan krij-
te stimuleren, neemt volgens waarne-
ven. Met een krachtige gezamenlijke
gen bij de verkiezingen van maart.
mers toe. De zwakke conjunctuur
komt ook naar voren in de grootste
daling van de huizenprijzen in Tokio
ver’klaring poogden de Franse en
Gematigde groei VS
Nog voor zijn aantreden heeft de regering-Clinton al duidelijk gemaakt
dat de combinatie van tekorthalvering, lastenverlichting en een forse
verhoging van de overheidsinvesteringen, zoals voor de verkiezingen
beloofd, niet haalbaar is. Bentsen, de
toekomstige minister van Financien,
heeft inmiddels pijnlijke maatregelen
in het vooruitzicht gesteld. Vooral de
kosten van de gezondheidszorg ba-
waardoor speculatie tegen de munt
FvanLanschot
Bankiersnv
SINDS1737
gemakkelijker werd. De lerse centra-
le bank reageerde op de hernieuwde
Duitse monetaire autoriteiten dan
In Zweden heeft de overheid besloten tot een nog verdergaande vermindering van de uitgaven. Ondanks
een optimistisch ingeschatte economische groei van 1,6% voor volgend
jaar, wordt ook dan nog gerekend op
een overheidstekort van 162 miljard
ook nog eens duidelijk te maken dat
devaluatie van de Franse frank uitgesloten moet worden geacht. Tevens
verving de Franse centrale bank haar
systeem van 5-10 daagse beleningen
tegen 10% door 1-daagse faciliteiten
tegen 12%. Een probleem bij dit alles
is evenwel dat in Frankrijk eind
maart parlementsverkiezingen worden gehouden. Alhoewel de leiders
van de (in de opiniepeilingen op
voorsprong staande) oppositiepartij-
en het ‘franc fort’-beleid ondersteu-
sedert 1979: in 1992 bedroeg de teruggang 14,5%.
Moeilijke keuzes voor Zweden
ren zorgen en dreigen het overheids-
Zweedse kronen, meer dan 11% van
tekort over enkele jaren tot $ 500 miljard ornhoog te stuwen.
In de VS tonen de voorlopige
werkgelegenheidscijfers over december overigens een verdere groei,
voor de vierde maand in’successie;
deze keer met 64.000 banen. Over
het Zweedse bnp. Een gigantisch bedrag en waarnemers vragen zich af
hoe dit te financieren is. Gezien de
reeds hoge belastingdruk bieden extra fiscale lasten geen uitweg. Maar
de zwakke conjunctuur (Zweden verkeert nu al voor het derde achtereen-
heel 1992 zijn 557.000 nieuwe banen
volgende jaar in een recessie) maakt
Verlaging rentetarieven DNB
gecreeerd, waarmee het totaal kwam
op 108,7 miljoen. Dat de werkloos-
op het moment uitgavenverlaging
ook heel moeizaam.
Mede met het oog op de weer opgeleefde EMS – spanningen werd door
ESB 20-1-1993
nen, gaan binnen deze partijen ook
stemmen op om de frank wel te devalueren, ter ondersteuning van de
werkloosheidsbestrijding. Deze onzekerheid zal de frank de komende
maanden dus parten blijven spelen.
de financiele markten met grote interesse uitgekeken naar de eerste Bun-
desbankvergadering van het nieuwe
jaar op 7 januari. De Bundesbank be-
sloot echter de officiele tarieven nog
niet te verlagen, waarschijnlijk om op
deze wijze druk op de Duitse overheld en werkgevers- en werknemersverenigingen te kunnen blijven uitoefenen om de overheidsuitgaven en de
lonen te matigen. Wel werd door de
Bundesbank het beleningstarief verlaagd van 8,75% naar 8,6%. In Neder-
land en Belgie, waarvan de munten
in het EMS momenteel de sterkste po-
sitie innemen, werd wel tot officiele
tariefsverlaging overgegaan. In Neder-
land bedraagt het discontotarief nu
7,5% (was 7,75%) en de voorschot-
rente 8% (was 8,25%). Tevens verlaagde De Nederlandsche Bank de bele-
ningsrente van 8,6% naar 8,5%. Resultaat van de genoemde rentewijzigin-
gen was dat de verhoudingen binnen
het EMS weer wat tot rust kwamen.
Stijging dollarkoers stokt
De dollar heeft recentelijk gas terug
moeten nemen, na in de eerste week
van 1993 nog een koers van/ 1,85 te
hebben bereikt. De lichte daling was
het gevolg van de vermindering van
de spanningen binnen het EMS, waardoor de dollar minder als vluchtha-
ven fungeerde, terwijl ook een rol
speelde dat de Bundesbank de officiele tarieven voorlopig nog ongewijzigd heeft gehouden.
De Amerikaanse obligatiekoersen
vertoonden in de eerste week van het
jaar een forse daling, om in de daar-
op volgende week een deel van het
koersverlies vervolgens weer goed te
maken. Nog steeds is sprake van een
vrij groot vertrouwen in de wil van
toekomstig president Clinton om
ernst te maken met het terugdringen
van het veel te grote Amerikaanse begrotingstekort. Bovendien duiden de
recente economische data op een
voortgaande, maar niet bijzonder ster-
ke, economische groei, zodat ook
vanuit dien hoofde nog niet veel neer-
waartse druk op de obligatiekoersen
behoeft te bestaan. De tijdelijke koersdaling was dan ook vooral het gevolg
van een zeer groot aanbod van nieuwe emissies dat in de markt moest
worden opgenomen.
Deze bijdrage is ontleend aan de twee-
wekelijkse publikatie Beleggen met Van
Lanschot.
•MI^^^HililMiliR