Mensen hebben vaak intuïtieve verwachtingen over morele waarden. En beleidsvorming reflecteert deze aannames. Dat komt bijvoorbeeld naar boven na een natuurramp. Onze morele waarden staan dan op scherp en bepalen of we vervallen in chaos en wantrouwen, of juist een weg omhoog vinden vanuit het vertrouwen dat we gezamenlijk de schouders eronder gaan zetten.
Onze intuïtieve aannames kunnen dus een groot effect hebben. Zo lag de nadruk na orkaan Katrina lag op ordehandhaving in plaats van humanitaire hulp, wat leidde tot de beruchte inzet van het leger.
Maar hoe komen onze intuïtieve verwachtingen over morele waarden tot stand, en kloppen ze wel met de praktijk? In mijn proefschrift onderzoek ik empirisch hoe morele waarden worden beïnvloed door onze sociaal-economische omgeving. Morele waarden zijn zo diep geworteld in ons systeem dat het vaak moeilijk is om te expliciteren of te overwegen dat anderen anders kunnen denken, geloven of voelen. Desalniettemin is het morele-waardesysteem een essentieel onderdeel van de mens en onze besluitvorming. Met dit als uitgangspunt toon ik aan dat individuen wereldwijd niet altijd reageren volgens algemeen aanvaarde wijsheden of academische theorieën.
Zo vind ik dat marktwerking niet per definitie negatieve gevolgen heeft voor morele waarden. Veelal wordt geredeneerd dat meer marktwerking de civiele moraliteit ondermijnt. Mijn onderzoek toont aan dat marktwerking, afhankelijk van hoe eerlijk het marktmechanisme wordt ervaren, een positieve invloed kan hebben op de civiele moraliteit van individuen.
Ook blijkt dat natuurrampen niet per se leiden tot een afname van vertrouwen. De resultaten wijzen juist op een versterking van het lokale vertrouwen na een ramp. Hoewel een ramp kan leiden tot een verhoogde argwaan tegenover buitenstaanders, suggereren de bevindingen dat gemeenschappen in tijden van crisis juist meer saamhorigheid ervaren.
Doordat mensen niet altijd reageren zoals veelal wordt verwacht of getheoretiseerd is, is het des te belangrijker om morele waarden te integreren in economische analyses. Elk beleid of elke macro-economische schok die het sociaal-economische landschap ingrijpend verandert, heeft invloed op fundamentele onderdelen van de menselijke identiteit, zoals morele waarden. Daarom is het van belang om in te zien dat economische ontwikkelingen en het daaropvolgende beleid sociale en ethische implicaties hebben. die verder gaan dan alleen economische overwegingen.
Auteur
Categorieën