■ Eva van der Wal (CPB)
In reactie op de coronacrisis hebben bijna alle Europese landen maatregelen voor baanbehoud ingevoerd. Deze maatregelen, zoals de Nederlandse tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW), hebben gemeen dat werknemers minder uren kunnen gaan werken voor hun werkgever, maar hun inkomen voor een deel of geheel behouden. De overheid ondersteunt daarbij in de doorbetaling van het loon. De mate waarin verschilt echter tussen Europese landen.
De figuur laat zien dat de bijdrage van de Nederlandse overheid de hoogste was binnen Europa: in de eerste fase werd negentig procent van de totale loonkosten door de overheid als subsidie uitgekeerd aan werkgevers die aanspraak maakten op de steun. In andere landen moesten werkgevers zelf meer bijdragen, of was de loondoorbetaling van werknemers minder dan de honderd procent in Nederland.
De ruime vergoeding is een van de mogelijke verklaringen voor het hoge gebruik van de NOW-regeling in Nederland, dit lag met 35 procent in de eerste fase boven dat van de meeste andere Europese landen. De Nederlandse regeling was ook flexibeler van opzet. Voor de NOW was het (verwachte) omzetverlies van bedrijven van belang bij de aanvraag en uiteindelijke toekenning. In veel andere landen telden alleen de daadwerkelijk minder gewerkte uren en was het soms zelfs vereist dat werknemers helemaal niet werkten om in aanmerking te komen voor de loonsteun. In deze gevallen was het voor werkgevers dus niet mogelijk om werknemers een beetje te laten werken als zij steun ontvingen, wat in Nederland wel kon.
De NOW-regeling en andere maatregelen voor baanbehoud stimuleren en helpen werkgevers om werknemers in dienst te houden, ondanks het tijdelijk wegvallen van omzet. Dit heeft bijgedragen aan het voorkomen van een sterke oploop van de werkloosheid tijdens de coronacrisis, zo toont een recente studie van het Centraal Planbureau. De regelingen hebben echter niet kunnen voorkomen dat de klappen op de arbeidsmarkt ongelijk terechtkwamen: vooral jongeren en flexwerkers verloren hun baan. Daarnaast was er sprake van een afname van de bedrijvendynamiek. De huidige afbouw van de regelingen is dan ook noodzakelijk.
