mening
Klimaatbeleid is een
kwestie van beschaving
I
n 2100 kan de biosfeer twee tot vijf graden warmer zijn:
“Some temperature triggers, like 3 or 4º of warming, could
be reached this century if warming occurs quite rapidly. (…)
This would commit the world to increases in sea level of
around 5 to 12-m over coming centuries to millennia (…)†(Stern,
2007). Bij een stijging van de zeespiegel van meer dan een meter
moeten alle dijken verhoogd worden en misschien gefundeerd
– want ook Amsterdam is gebouwd op palen – en misschien gaat
het zeewater door de grond opwellen. De kosten om de stijging tot
twee graden te beperken zijn verrassend genoeg maar drie procent
van het wereldinkomen, althans tot 2030, dus –0,1 procent per
jaar (IPCC, 2007; NRC, 2007). Maar zal de wereld die 3 procent
ook uitgeven?
De echte discussie gaat niet over gemiddelden maar over risico.
Medewerkers van KNMI en NMP zijn voorzichtig: “Gegeven de
onzekerheden lijkt het niet nodig ons nú al voor te bereiden op een
stijging van meer dan 1,5 meter deze eeuw. Maar voorbereiden op
85 cm of meer is zeker verstandig en zal wereldwijd omvangrijke
aanpassingsmaatregelen noodzakelijk maken – al was het maar
omdat na het jaar 2100 de zeespiegel blijft stijgen.†(Katsman
et al., 2007) Hier wordt het belangrijkste vergeten, namelijk het
onvoorspelbare. Er zijn al ijskappen die op een dun laagje water
terecht komen en sneller naar zee glijden. Methaan op de bodem
van de oceaan kan opstijgen. Dit zijn bekende mogelijkheden maar
met onbekende kans. Wanneer je aan ingewikkelde systemen gaat
morrelen moet je ook rampscenario’s ontwikkelen, dus met ook
serieuze maar onvoorspelbare risico’s.
Alleen samen al jagen China en India de wereldtemperatuur omhoog en het kan hen denkelijk weinig schelen wanneer Nederland
onder water loopt. Wat Europa ook doet, en wellicht komt de
USA tot inkeer, dan nog stijgt de temperatuur. De kernvraag voor
Nederland is dus: hoe krijgen we niet alleen EU en USA maar ook
China en India over de streep? Het is ook onjuist om de discussie
tot alleen temperatuur te verengen want de groei van de wereldbevolking en het beslag van de traditionele economie hebben ook
andere nadelige effecten. Op de discussiebijeenkomst van de
AEclips / KVS over het klimaatbeleid werd de optie genoemd om
China en India “om te kopen†– bijv. via het “opkopen van emissierechtenâ€. Dat veronderstelt dat Nederland daar rijk genoeg voor
is of dat EU en/of USA solidair zijn met verdrinkend Nederland.
Bovendien veronderstelt het dat China en India sowieso akkoord
gaan met bepaalde emissieplafonds. Het miskent ook de kans dat
een elite gelden in eigen zak steekt in plaats van te investeren in
efficiëntieverbetering. Een andere creatieve maar net zo domme
suggestie was te dreigen met een handelsboycot. Een forse CO2
heffing op invoer uit China zou de consument wel overtuigen en zo
China op de knieën dwingen, is die gedachte. De handelsoorlog uit
de dertiger jaren van de vorige eeuw mag zich zo herhalen. Soms
worden dat echte oorlogen.
Hoe komt goed gedrag tot stand? Dat er weinig criminaliteit is
komt niet alleen door de politie. Het is juist innerlijke beschaving
die mensen netjes laat samenleven, met zorg voor mens en milieu.
Ook Chinezen en Indiërs hebben innerlijke beschaving en kunnen
zich zorgen maken over de ijsbeer en de pinguin wanneer we niet
gaan proberen om ze te beledigen, om te kopen of te bedreigen.
Het enige dat kan voorkomen dat Nederland onder water loopt is
beschaving.
Een risico is ook dat het klimaatbeleid economisch wordt aangestuurd op basis van (locale) temperaturen die grillig meegaan
met het weer. Hueting van het CBS heeft de betere maatstaf
ontwikkeld van het milieu-duurzame nationaal inkomen (MDNI)
(Van Ierland et al., 2001). In een wereldbeschavingsoffensief
zou Nederland het internationaal gebruik kunnen bevorderen. In
Nederland zelf valt de maatstaf in het institutionele vacuüm tussen CBS en CPB, waarbij het CBS meent dat statistiek niets met
toekomstige generaties te maken heeft en waarbij het CPB toekomstgericht is en niet aan statistiek doet. Jaarlijkse berekening
van Huetings MDNI kost slechts 0,25 procent van de begroting
van het CBS. In vergelijking kost het maken van het prijsindexcijfer 1,33 procent van die begroting. Het is tamelijk bizar dat
zo’n goedkope en cruciale indicator niet verder wordt ontwikkeld
terwijl het milieubeleid en het bijsturen van de nationale economie
miljarden en miljarden kost. Beschaafde landen richten zich naar
economische berekeningen en zoiets leidt bovendien omgekeerd
tot beschaving. Het MDNI is eigenlijk Nederlands belangrijkste
wapen in het beschavingsoffensief.
Literatuur
Ierland, E. van, J. van der Straaten, H. Vollebergh (red.) (2001) Economic growth
and valuation of the environment: a debate. Cheltenham: E. Elgar Publishing.
IPCC Working group III (2007) Mitigation of Climate Change. 4 mei
http://www.ipcc.ch/.
Katsman, C. et al. (2007) Zee rijst, maar niet de pan uit. NRC-Handelsblad 19
januari.
NRC-Handelsblad (2007) 4 en 12 mei.
Stern, N. (2007) The economics of climate change. The Stern report. Cambridge:
Cambridge University Press.
Thomas Colignatus
Econometrist te Scheveningen
ESB
1 juni 2007
349