DEZEWEEK
Heftige koersop de beurs
Natuurlijk is niemand in de wereld
blij dat een oorlog uitbreekt, ook de
financiele wereld niet. Anderzijds
zullen beleggers wel moeten reageren op veranderende omstandigheden, en anticiperen op de toekomstige gevolgen die dat met zich meebrengt.
Drie scenario’s
V66r het begin van de oorlog waren
er drie scenario’s in omloop. Het scenario van een korte oorlog, waarbij
geen olie-capaciteit geraakt wordt,
wordt gezien als het meest positieve
voor de financiele markten. De verlammende onzekerheid die de afgelopen maanden de financiele markten heeft beheerst wordt daardoor
aanzienlijk verminderd. Een langdurige oorlog van minimaal enkele
maanden, met veel slachtoffers en
waarbij de kans dat produktiefaciliteiten geraakt worden groter is, zou
als negatiever worden ervaren. In de
plaats van de oude onzekerheid
komt dan een nieuwe. Een van de
gevolgen hiervan is dat onder meer
in de oliemarkt sprake blijft van speculatie, hetgeen heftige bewegingen
te zien geeft in de olieprijs-ontwikkeling. In ieder geval zou bij terugtrekking van Irak uit Koeweit de onzekerheid boven de markten blijven
hangen. Een oplossing voor de moeilijkheden in het Midden Oosten was
dan verder uit zicht gebleven, terwijl
de militaire dreiging zou zijn blijven
hangen. De eerste readies wezen in
ieder geval op een positieve interpretatie van de door de Amerikanen ingezette actie.
Vooruitzichten verbeteren
Uitgaande van het feit dat olie-installaties in Saoedi-Arabie niet of nauwelijks worden geraakt, ziet het er naar
uit dat de olieprijs weer in de buurt
van het structurele niveau van voor
de inval in Koeweit van $ 20 per vat
kan blijven. Direct na het uitbreken
van de vijandelijkheden daalde de
prijs van Brent reeds fors vanaf het
niveau van circa $ 30. Gegeven de
ESB 23-1-1991
grote voorraden, zowel in opslagplaatsen als olietankers, en de Amerikaanse aankondiging dat een deel
van de strategische reserves nu worden vrijgegeven, is het zelfs mogelijk dat op korte termijn de olieprijs
naar beneden toe doorslaat en tijdelijk tot ver onder $ 20 per vat komt.
Naast de lagere olieprijs zal in Europa het dalen van de dollar, waar die
de laatste weken de rol van vluchteenheid in onzekere tijden op zich
nam, ertoe kunnen bijdragen dat de
inflatie-ontwikkeling onder controle
blijft, hetgeen een duidelijker rentedaling mogelijk maakt. De lagere
olieprijs verhoogt daarnaast de koopkracht.
Voor de economie is wellicht belangrijker nog dan de lagere olieprijs de
ontwikkeling van het producentenen consumentenvertrouwen in de
komende periode. Tegen de achtergrond van de crisis in de Golf zijn investeringen en aankopen van met
name duurzame consumptiegoederen in de VS en het VK vaak uitgesteld. Ook in Nederland nam het
consumentenvertrouwen de laatste
maanden sterk af: in november daalde die met 8 punten tot 87, terwijl de
deelindex voor de algemeen economische ontwikkeling met 12 punten
daalde tot 64. Ook het bedrijfsleven
werd voorzichtiger met investeringsbeslissingen. Na het beeindigen van
de vijandelijkheden mag worden verwacht dat het vertrouwen weer zal
toenemen en er sprake zal zijn van
enige inhaalvraag. Hierdoor kan aan
het economische beeld, dat door de
meesten de laatste tijd werd geschetst, een grotere waarschijnlijkheid worden toegekend. Er ontstonden namelijk steeds meer twijfels
aan de meest gehoorde variant van
een relatief korte recessie in de VS,
met een opveren van de economie
in de tweede helft van het jaar, en
een slechts beperkte teruggang in
Europa. De kansen op een dergelijke scenario lijken met een voor de financiele markten gunstig verloop
van de Golfoorlog duidelijk gestegen. Aan de keerzijde van deze meer
optimistische kant staat echter nog
steeds het minder rooskleurige
beeld op korte termijn in Oost-Europa. De politieke onrust in de Sovjetunie en de moeizame economische
ontwikkeling in geheel Oost-Europa
duiden nog immer op risico’s.
kreeg die toch weer de functie van
veilige haven in onzekere tijden. Verwacht wordt een stabilisatie rond
het oude niveau van/ 1,68. Later in
het jaar, wanneer blijkt dat de Amerikaanse economie in een beter vaarwater komt, kan die weer aan kracht
winnen. Op de Duitse mark zal het
effect van de gebeurtenissen in de
Sovjetunie blijven drukken. De rentes in Europa kunnen dalen onder invloed van de op basis van lagere
olieprijzen te verwachten verminderde inflatie-angst. Voor Nederland
wordt verwacht dat deze daling beperkt zal blijven tot maximaal 0,25%
juist boven 9%. Reden hiervoor is
dat het beroep van de Duitse overheid op de kapitaalmarkt zeer aanzienlijk is en blijft en de gevaren
voor een oververhitting van de economie nu zeker niet lijken afgenomen.
Anticiperen op beurzen
De beurzen in het Verre Oosten konden het eerste reageren op het uitbreken van de oorlog. In eerste instantie was de reactie aarzelend.
Toen echter de eerste berichten indiceerden dat de militaire acties succesvol verlopen waren kwamen de
beurzen los. De eerste dag gingen
alle beurzen omhoog. De meest belangrijke beurs aldaar, die van Japan, steeg met 4,5% op een dag. Het
olieprijs-scenario is met name positief voor Japan, dat voor het totale
olieverbruik afhankelijk is van importen. In Europa en de Verenigde
Staten was initieel sprake van dezelfde reactie.
Vanzelfsprekend is het nog veel te
vroeg om te speculeren op de afloop
van oorlog. Onduidelijk is nog in
hoeverre Irak zijn kruit verschoten
heeft. Van tijd tot tijd zullen de beurzen reageren op positieve dan wel
negatieve berichtgeving vanuit de
Golf. Daarnaast zullen, hoe langer
de oorlog duurt, de minder gunstige
ontwikkelingen in Oost-Europa de
aandacht vaker opeisen. Op grond
van het voorgaande moet de belegger op korte termijn rekening houden met heftige koersbewegingen,
hetgeen echter ook kansen biedt.
Op slechte beursdagen zullen zich
aankoopmogelijkheden voordoen,
waarbij men wat sneller dan gebruikelijk koersstijgingen moet gebruiken om wederom tot verkoop over
te gaan.
Beperkte invloed op rente
De belangrijkste valutaire beweging
die te verwachten is, is die van de
Amerikaanse dollar. Recentelijk
Deze bijdrage is ontleend aan de tweewekelijkse publikatie Beleggen met Van Lanschot.