DNB-conjunctuurindicator
De uitvoerconjunctuur
A.H.J. den Reijer
Deze rubriek wordt maandelijks samengesteld door
Robert-Paul Berben, Jolanda Peeters, Ard den Reijer
en Ad Stokman van de Nederlandsche Bank.
A.H.J.den.Reijer@dnb.nl
Het uitvoergedreven conjuncturele herstel komt vooralsnog voornamelijk op het conto van de wederuitvoer.
Hoe staat het met de ´made in Holland´?
Figuur 1. DNB-conjunctuurindicator
Figuur 2. Cyclische beweging van de uitvoer en van het bbp*
gestandaardiseerde afwijking t.o.v. de trend
2
realisatie t/m december 2005
1,5
1
0,5
0
-0,5
’84 ’86 ’88 ’90 ’92 ’94 ’96 ’98 ’00 ’02 ’04 ’06
-1
-1,5
-2
-2,5
indicator t/m juni 2006
D
e meest recent beschikbaar gekomen voorlopige macrocijfers voor de Nederlandse economie bevestigen het beeld
van een enigszins haperend conjunctureel herstel, zoals dat ook
zichtbaar is in de referentiereeks van de DNB-conjunctuurindicator (figuur 1). De groeivertraging van 1,7 procent in 2004
naar 0,9 procent in 2005 werd grotendeels veroorzaakt door een
afname van de uitvoergroei, terwijl de particuliere consumptie
pas in de tweede helft van het jaar aantrok. Gedurende deze zes
maanden bestond de bbp-groei voornamelijk uit de voor de
invoer gecorrigeerde bijdrage van de consumptie. Daarmee lijkt
het conjuncturele herstel in Nederland zich volgens het klassieke
recept te voltrekken, waarbij de binnenlandse bestedingscomponenten het stokje overnemen van de uitvoer.
Het toenemende belang van
´trade in Holland´ ….
In 2005 halveerde de groei van de in- en uitvoer van goederen
en diensten ten opzichte van een jaar eerder. Juist het sterke herstel
van de groei van de wereldhandel in 2004 (+7,1 procent) zorgde
voor het aantrekken van de uitvoer van goederen, die bijna volledig
werd gedragen door de toename van de wederuitvoer (+20 procent). Dit zijn elders geproduceerde goederen, die vanuit Nederland
verder worden gedistribueerd na een geringe bewerking te hebben
ondergaan. Denk aan activiteiten als verpakken, labelen, decoreren,
mengen en eenvoudige montage. De omvang van Nederland als
distributieland (‘trade in Holland’) omvat tevens de bijdrage van
de doorvoer, welke verschilt van de wederuitvoer doordat de
eigendomsrechten niet aan een Nederlandse ingezetene worden
overgedragen. De doorvoer komt in de Nationale Rekeningen
slechts tot uitdrukking als uitvoer van diensten in zoverre het
transport daarvan plaatsvindt door Nederlandse bedrijven.
Wederuitvoer is een verschijnsel dat maar in weinig landen een rol van betekenis speelt. Behalve in Nederland komt
wederuitvoer in Europa vooral voor in België en internationaal
gestandaardiseerde afwijking t.o.v. de trend
2,5
2,0
bruto binnenlands
product
1,5
1,0
0,5
0,0
’72
’76
’80
’84
’88
’92
’96
’00
’04
-0,5
-1,0
-1,5
-2,0
uitvoer van goederen,
uitvoer van goederen,
-2,5 binnenlands geproduceerd
wederuitvoer
* Cyclische beweging met een golflengte tussen 2 jaar en 12 jaar
in Singapore en Hong Kong. De wederuitvoer in Nederland
groeit bijna elk jaar harder dan de binnenlands geproduceerde
uitvoer, waardoor het aandeel van de wederuitvoer in de totale
goederenuitvoer is toegenomen van 24 procent in 1987 tot 50
procent in 2005. Wederuitvoer betreft in hoge mate goederenstromen via buitenlandse distributiecentra, die in Nederland
zijn gevestigd. Zij leiden voor een belangrijk deel goederen vanuit de Verenigde Staten en het Verre Oosten naar het Noordwest
Europese achterland. Een groot deel van de wederuitvoer
bestaat uit computers en consumentenelektronica. Tussen 1996
en 2005 is het aandeel van China in de waarde van de totale
invoer opgelopen van 1,4 procent tot 7,6 procent. In het derde
kwartaal van 2005 overtrof de waarde van de invoer uit China
voor het eerst de invoer uit de Verenigde Staten.
… verbloemt de ´made in Holland´
In figuur 2 staat de cyclische beweging van het bbp en de
(weder)uitvoer op jaarbasis weergegeven. De binnenlandse
geproduceerde uitvoer vormt voornamelijk medio jaren tachtig
een goede maatstaf voor de cyclische beweging, maar de laatste
jaren lijkt de wederuitvoer representatiever te worden. De groei
van de wederuitvoer is sinds drie jaar fors hoger dan de ´made in
Holland´-uitvoer. En hoewel de marge op de wederuitvoer, het deel
van de uitvoerwaarde dat Nederlandse werknemers en kapitaalverschaffers verdienen, gemiddeld genomen circa 10 procent bedraagt,
besloeg de bijdrage aan de productiegroei met ongeveer 0,4 procentpunt maar liefst een kwart van de economische groei in 2004.
Per eenheid product is de bijdrage van de toegevoegde
waarde van een euro ´trade in Holland´-wederuitvoer echter
slechts een fractie van de toegevoegde waarde van een euro binnenlands geproduceerde ´made in Holland´-uitvoer. n
Ard den Reijer
ESB  24-2-2006
93