Een simpele vergelijking?
Aute ur(s ):
Treumann, P. (auteur)
De auteur is werkzaam b ij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Ve rs che ne n in:
ESB, 83e jaargang, nr. 4170, pagina D30, 8 oktober 1998 (datum)
Rubrie k :
Reactie
Tre fw oord(e n):
publiek, private, samenw erking
Dit artikel is een reactie n.a.v.: Selectie van pps-projecten, ESB-dossier, 8 oktober 1998, blz. D27-D31.
Een reactie op dit ambitieuze onderwerp en deze analyse kan uiteraard alleen maar summier zijn. Het ware te hopen dat de afweging
tussen pps en de ‘klassieke’ publieke variant zo eenvoudig is, als een vergelijking puur op basis van kosten en baten suggereert. Een
belangrijk vraagstuk is bijvoorbeeld of de realisatie van het overheidsbeleid bij private uitvoering op degelijke wijze gewaarborgd is, of
dat de overheid op beleidsgebied iets moest inleveren.
Een gesimplificeerd voorbeeld: ‘paylanes’ of tolwegen. Overheid en bedrijfsleven kunnen uiteenlopende doelen hebben. Overheidsbeleid
is gericht op maximaal gebruik van wegcapaciteit, de private exploitant richt zich op maximaal rendement. Het optimum in omzet van de
private partij zou best wel eens ver van het optimum (aantal) van de overheid af kunnen liggen gezien de inelasticiteit van de vraag naar
autowegen. Tegenover geldelijk voordeel, gedisconteerd of niet, staat een verminderde beleidsrealisatie. Daarmee wordt de beslissing
een politieke.
Nu is dit een eenvoudig voorbeeld, moeilijker wordt het wanneer waarborgen voor toekomstig beleid geschapen moeten worden, zowel
ter bescherming van de overheid – wil maximale beleidsvrijheid – als voor de private partij – wil beschermd worden tegen (dure) willekeur.
De moeilijke keuze van de discontovoet wordt vaak omzeild door omschrijvingen als: bij private uitvoering doen zich
“efficiencyverschillen voor bij zowel de kosten als de opbrengsten van het project”.
In de tekst wordt beoogd dat de discontovoet een nauwe relatie met het risico behoort te hebben. Mijn opvatting is dat de hoogte van
de discontovoet ook voor de private ondernemer niet altijd een goede maatstaf voor het risico is. Een kwantitatieve benadering van
risico in statistische termen is bij de meeste projecten onmogelijk is. Het gaat niet om een verzekeringspremie. De wetten der grote
getallen werken niet bij eenmalige investeringen. De risicobeoordeling door de ondernemer vindt op geheel andere wijze plaats.
Hoe dan wel? Grote projecten met grote onzekerheden kunnen worden onderverdeeld in hapklare brokken en deze kan men uitbesteden
op een geschikt moment: tijdens, of wellicht zelfs na de bouw. Daardoor mobiliseert men bouwers en exploitanten voor dat onderdeel en
mobiliseert men specialisten op een zodanig tijdstip dat hun markt beter inschatbaar is.
Overigens is het naar mijn mening niet onoverkomelijk als overheid en particuliere sector een verschillende discontovoet hanteren. Een
overheid, en zeker de Nederlandse, heeft ook een langere tijdshorizon waarbinnen zij voor- en nadelen afweegt. Een lagere discontovoet
die toekomstige baten hoger waardeert past daar zeer wel in. Men ziet dan ook dat de overheid vanwege haar lange termijn visie
initiatieven ontwikkelt die dan later naar de markt gebracht worden wanneer risico’s verminderd zijn, marktaandeel gevestigd is en de
baten binnen de tijdshorizon van de ondernemer acceptabel geworden zijn.
ESB-dossier: Publiek private samenwerking
Inleiding
J.W. Oosterwijk, Meer waarde door samenwerken
E.J. Bartelsman, M. Canoy, C. van Ewijk en B.A. Vollaard, Economie van publiek private samenwerking
L. Meijdam, Kiezen uit twee kwaden
Verenigd Koninkrijk
M. Spackman en Th. Van Dijk, Ervaringen met publiek private samenwerking in het Verenigd Koninkrijk
A.M.J. Kreukels en J.R. Hakfoort, Het leerproces bij pps
Japan
A. Bongenaar, ‘Window dressing’ in Japan
J.H.J. Zegering en N.E.M. de Jager, Japan kan beter leren van Nederland
Samenwerken
G.R. Teisman, Procesmanagement: de basis voor partnerschap
W. Lemstra, Een proces met uitzicht
Afwegen
W. Korving en J.G. in ‘t Veld, Selectie van pps-projecten
P. Treumann, Een simpele vergelijking?
Aanbesteden
B.A. Vollaard en W. Witteveen, Private kennis voor publieke behoeften
J.R. Hakfoort, Overheid en markt
J.H.M. van Bussel, H. van Engelenburg en G.J. van ‘t Land, De Rietvelden, een vernieuwd bedrijventerrein met pps
Epiloog
H.A. Keuzenkamp, De moraal
Copyright © 1998 – 2003 Economisch Statistische Berichten (www.economie.nl)