Een nieuw concept voor de
vennootschapsbelasting
IR. C. J. M. EIJSBOUTS
Een vicieuze cirkel
De overheidsfinancien bevinden zich in een vicieuze cirkel.
Omdat het sociale-verzekeringsstelsel wordt gefinancierd uit
heffingen op arbeidsinkomens, nemen immers bij teruglopende
werkgelegenheid de uitkeringen toe, terwijl de premie-opbrengsten afnemen. Tracht men de premie-opbrengsten weer
op te vijzelen, dan stijgen de loonkosten waardoor de werkgelegenheid weer verder afkalft, zodat opnieuw de uitkeringen oplopen en de premie-opbrengsten dalen enz. l).Het is geen gemakkelijke opgave om deze spiraal te stoppen of zelfs te keren.
In ieder geval is nodig dat door investeringen de werkgelegenheid wordt gestimuleerd, zonder dat het overheidstekort aanzienlijk toeneemt.
gepleit om ter stimulering van de investeringen de vennootschapsbelasting (vpb) af te schaffen. De vpb levert immers maar
en zou in de plaats kunnen komen van talloze subsidieregelingen. Zo’n maatregel is echter weinig selectief. Hij zou ertoe leiden dat de kapitaalintensieve bedrijven, die momenteel de minste moeilijkheden hebben, nog meer voorsprong zouden krijgen
op de arbeidsintensieve bedrijven, waardoor de arbeidsuitstoot
wellicht nog zou worden versneld.
Een tussenoplossmg
Het is mogelijk een tussenoplossing te bieden. Denkbaar is
Invesleringsheffing of afschaffing van de vennootschapsbelasting?
Om de arbeidsuitstoot tegen te gaan wordt wel gesproken
over een herring op arbeidsbesparende investeringen. Naar mijn
mening is dat een gevaarlijk concept, omdat daannee het risico
wordt gelopen dat dan de investeringen evenzeer naar het buitenland worden gedreven, zoals thans al met de arbeid het geval
is als gevolg van de hoge lasten.
Diverse gezaghebbende economen hebben in het verleden
* De auteur is organisatie-adviseur te Sint Michielsgestel en lid van de
Raad van Bestuur van Bureau van Spaendonck te Tilburg. Dit artikel bevat de kern van het voorstel, in het vertrouwen dat daarmee discussie op
gang kan komen. Een meer uitvoerige uiteenzetting is voor belangstellenden op aanvraag beschikbaar bij de auteur.
1) Met erkentelijkheid jegens ir. P. van Elswijk, die niet aflaat het ongerijmde van deze situatie aan de kaak te stellen.
2) Ontvangsten overheid: totaal f. 200 mln.; sociale premies: 3,7,5%;
loon- en inkomstenbelasting: 19,5%; opbrengst aardgas: 6,9%; overig:
30%; vpb: 6% waarvan de helft over aardgaswinsten.
Tabel. Een vergelijking van deeffecten van hetheersendesysteem van vennootschapsbelasting met het alternatieve stelsel (omzet=100,
in procenten van de omzet)
Winst
Satarissen
lonen en
socialelasten
(1)
(2)
(3)
50
40
12,5
30
20
10
2,5
5
7,5
7,5
7,5
7,5
7,5
–
7,5
– 2,5
+ 2,5
+ 7,5
+ 12,5
30
30
30
30
30
Exploitatieresultaat
Sociale lasten
Vpb onder net
Vpb onder bet
(25% van salarissen (winst en sociale
vigerende stelsel
alternatieve stelsel
lonen en sociale
lasten)
(50% van de winst)
(50% van bet
lasten)
exploitatieresultaat
12
2,5
7,5
7,5
7,5
7,5
7,5
(<)
(5)
20
17,5
15
12,5
10
0
5
10
15
20
3,75
3,75
3,75
3,75
3,75
+ 3,75
+ 1,25
1,25
– 3,75
— 6,25
Verschuldigde Vpb
na verrekening met
de sociale lasten in
het alternatieve
stelsel
Totale afdrachten
onder het huidige
stelsel
De resterende
belastingvermindering
onder het alternatieve
stelsel
(3) + (5)
(8)
(8) – (6)
W
6,25
(«)
(7)
10
0,75
7,5
6,25
5
+ 2,5
+ 2,25
0
– 1,25
16,25
13,75
11,25
– 2,5
6,25
+ 7,5
+ 5
+ 2,5
0
3,75
6,25
8,75
11,25
– 2,5
13,75
0
2,5
5
7,5
10
8,75
5
3,75
2,5
1,25
3,75
3,75
3,75
3,75
3,75
(In (5) en (6): — -• verschuldigd; + = te compenseren c.q. terug te ontvangen).
In het bovenste gedeelte van de tabel is het effect van de rekenregel uitgewerkt voor een winstpercentage van 7,5% bij verschillende arbeidsquotes, terwijl in het onderste gedeelte bij een bepaalde arbeidsquote het effect van verschillende winstpercentages wordt weergegeven.
een systeem dat niet de kapitaalintensieve bedrijven zwaarder
belast, maar waarin arbeidsintensieve bedrijven minder zwaar
worden belast.
De onderneming draagt thans aan de overheid af:
1. de premies sociale lasten, zeg 25% van de arbeidskosten; en
eerder gedane voorstellen zoals afschaffing van de vpb, extra belasting van arbeidsbesparende investeringen of handhaving van
het bestaande systeem. De uitvoeringsstructuur van het socialezekerheidsstelsel bh’jft intact, omdat de premies verplicht moeten worden afgedragen en preferent zijn. Voor zover de winst in
dit concept meer is dan tweemaal de betaalde sociale lasten
2. de vennootschapsbelasting, (thans nog) zeg 50% van de
winst.
wordt hij weer belast met het normale tarief. De overheid draagt
Mijn voorstel zou zijn om de sociale premies gelijk te behan-
in verhouding evenveel bij aan de premies die worden opgebracht voor de sociale zekerheid als zij meedeelt uit de overige
delen met de winst. Weliswaar zijn zij verplicht en preferent af te
winst. Aangezien die sociale premies nogal hoog zijn, zal het
dragen als een verzekeringspremie over de betaalde arbeidslo-
vaak voorkomen dat de overheid blijft zitten met een schuld je-
nen, maar zij zijn als eerste resultaat van de samenwerking tussen arbeid en kapitaal gelijkwaardig aan de winst, zoals wij die
thans kennen. Winst en werkgeverspremies dragen samen de
vpb van zeg 50%, terwijl de reeds betaalde sociale premies wor-
gens de ondernemingen. Die schuld is virtueel en wordt door de
ondernemingen zelf gecompenseerd, of eventueel verjaart zij.
den beschouwd als een voorheffing op die vpb. Er ontstaat daar-
door op de belastingheffing een korting, die evenredig is met de
arbeidsquote in de omzet. Een globale uitwerking van enkele
praktijkvoorbeelden in bovenstaande tabel kan het inzicht ver-
helderen.
Bij (tijdelijk) gebrek aan (voldoende) winst kan premierestitutie
van geval tot geval worden overwogen.
Zo’n systematische aanpassing van het heffingenstelsel op de
ondernemingsgewijze produktie zal in eerste aanleg inzichtelijk
en eenvoudig moeten zijn, terwijl eenduidigheid, evenwichtig-
heid en algemene geldigheid voorwaarden voor levensvatbaarheid zijn. Dit voorstel lijkt aan al die aspecten te voldoen.
Conclusies
C. I. M. Eijsbouts
Dit voorstel biedt mijns inziens belangrijke voordelen boven