boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
350
ESB
Paul Collier vraagt in zijn nieuwste
hervormers en de corrupte heerÂ
boek de aandacht voor de min
sers in falende staten, en eerstgeÂ
of meer vergeten bottom billion;
noemden actief moet steunen om
de een miljard mensen uit de
een omwenteling te bewerkstelÂ
allerarmste, vooral Afrikaanse,
ligen. Deze simplistische voorstelÂ
landen van de wereld. Dat deze
ling van zaken gaat echter voorbij
landen achterblijven in ontwikkeÂ
aan de bredere problematiek van
ling is niet alleen hun probleem,
zwakke instituties en wijdverbreide
maar ook dat van de westerse
vriendjes olitiek, door Birdsall
p
wereld. Te denken valt aan migraÂ
(2007) aangeduid als de weak intiestromen die op gang komen,
stitutions trap, die ervoor zorgt dat
de verspreiding van ziektes en
deze landen achterblijven in ontÂ
verhoogde kans op grensoverÂ
wikkeling. Collier stelt allereerst
schrijdend terrorisme. Volgens
voor om vlak na een omwenteling
Collier zitten deze landen gevanÂ
experts te sturen die overheidsÂ
gen in een of meer armoedevallen:
ambtenaren ter plaatse kunnen
Collier, P. (2007) The bottom opleiden tot hervormers. De vraag
namelijk die van burgeroorlogen
billion why the poorest coun- is echter of er in situaties waar
of staatsgrepen, afhankelijkheid
tries are failing and what can de kennis en ervaring ontbreekt
van een natuurlijke hulpbron,
be done about it? New York:
omsloten door slecht-presterende
daadwerkelijk sprake kan zijn van
Oxford University Press.
buurlanden of een slecht bestuur
duurzame kennisoverdracht en
in eigen land. Deze boekbespreÂ
of de  ennis niet verdwijnt als de
k
king concentreert zich op de
experts weer vertrekken. Collier
meestvoorkomende situaties van conflict en slecht
heeft wellicht een punt als hij stelt dat technische
bestuur. Opvallend is dat Collier stelt dat, terwijl
assistentie nu nog te veel aanbodgedreven is,
burgeroorlogen of staatsgrepen leiden tot een
weinig responsief is bij veranderende situaties en
lagere economische groei, deze conflicten zelf door
als instrument vaker zou kunnen worden ingezet.
een lagere economische groei worden veroorzaakt.
Na deze fase van technische assisÂentie stelt Collier
t
Conflicten blijken volgens Collier weinig van doen
voor om een fonds voor  urfkapitaal in het leven te
d
te hebben met onenigheid of wrokgevoelens tusÂ
roepen om veelbelovende, maar risicovolle projecten
sen etnische minderheden. Het probleem bij slecht
te financieren. Meer aandacht voor fragiele staten
bestuur is dat het loont voor een beperkte groep, en
betekent echter minder aandacht voor goed presÂ
dat het onbestraft door kan blijven gaan daar het de
terende landen. Dat gaat in tegen het pleidooi van
overheid aan capabele mensen ontbreekt om er wat
Collier elders in het boek dat beloning naar prestatie
aan te doen. Daarnaast hebben economische hervorÂ
juist de meest effectieve manier is om hulp te geven.
mingen door de internationale financiële instellingen
Tot slot is Collier voor het opstellen van handvesten
een slechte naam gekregen. Met geschatte kosten
met richtlijnen voor ontwikkelde en ontwikkelingsÂ
van een burgeroorlog van in totaal 64 miljard dollar
landen ten aanzien van bijvoorbeeld democratie en
en van slecht bestuur (een falende staat) van honÂ
post-conflict-situaties. De grote vraag is in hoeverre
derd miljard dollar maakt Collier de noodzaak van
de allerarmste landen zich hieraan zullen gaan houÂ
ingrijpen evident.
den, daar zij zich in het verleden lang niet altijd wat
Colliers meest controversiële, doch vanuit economiÂ
hebben aangetrokken van de internationale opinie
sche optiek beargumenteerde, aanbeveling in geval
of verdragen. Met de veelal gedurfde aanbevelingen
van een conflict is om militair in te grijpen. Een voorÂ
en rijke analyses is het boek een aanrader voor een
beeld is de Britse militaire interventie in Sierra Leone ieder die zich betrokken voelt bij het lot van de alÂ
die, volgens Colliers berekeningen, dertig keer zoveel
lerarmsten van de wereld.
heeft opgeleverd als deze heeft gekost. Volgens
Weinstein (2005) is deze receptuur echter niet altijd
aanbevelenswaardig omdat blijkt dat burgeroorlogen
Literatuur
vaker terugkeren in landen waar middels interventie
Weinstein, J. (2005) Autonomous recovery and international
van buitenaf, al dan niet militair, een einde aan het
intervention in a comparative perspective. Center for Global
conflict is gekomen dan wanneer de partijen onderÂ
Development, werkdocument.
ling de strijd beslechten. Ook is de vraag of de door
Clemens, M. (2007) Smart Samaritans. Foreign Affairs, september/oktober 2007.
Collier voorgestelde aanwezigheid van ongeveer tien
Birdsall, N. (2007) Do no harm: aid, weak institutions and
jaar haalbaar is gezien de publieke aversie tegen
the missing middle in Africa. Development Policy Review, 25(5),
langdurige militaire aanwezigheid in zulke landen,
575–598.
en of het zoals Clemens (2007) stelt, überhaupt
voldoende is om duurzame vrede te bereiken. Colliers
Martine Rutten
boodschap aan de westerse wereld is dat die niet
Beleidsadviseur bij het Ministerie van Financiën
aan de zijlijn hoeft te staan van de strijd tussen de
93(4536) 30 mei 2008