.
260Jaargang 101 (4732) 14 april 2016
Input // output
Dure grond
Voor vrijwel alle stukken grond in Ne –
derland geldt een specifieke bestem –
ming. Levkovich en Rouwendal onder –
zoeken in hoeverre ruimtelijke ordening
invloed heeft op de grondprijzen van
agrarische, industriële en voor woning –
bouw bestemde grond. Dit doen zij door
de transacties te analyseren van land dat
bouwrijp gemaakt kan worden. Het Ka –
daster dat deze transacties registreert,
heeft de gegevens hierover beschikbaar
gesteld. De resultaten tonen aan dat de grondprijzen voor wonen hoger liggen
dan voor industrie en die weer hoger dan
voor landbouw. Deze grote prijsverschil
–
len duiden op ofwel een overschot van,
ofwel een tekort aan een stuk grond met
een bepaalde bestemming. Dit heeft na –
delige gevolgen voor huizenbezitters, en
voor ondernemers die bijvoorbeeld wor –
den belemmerd in het opstarten van een
bedrijf.
Levkovich, O. en J. Rouwendal (2016) Spatial
planning and segmentation of the land market.
Tinbergen Discussion Paper , 8.
Vooruitzicht
De dalende beroepsbevolking in combinatie met
de vergrijzing is problematisch voor de belas-
tinginkomsten en pensioenuitgaven. Toch blijkt
uit onderzoek van Dolls et al . dat de negatieve ef-
fecten worden overschat. De auteurs schatten de
demografische effecten op de arbeidsmarkt en het
overheidsbudget in 27 Europese landen voor de
periode 2010–2030. Ten opzichte van eerder on –
derzoek houden de auteurs beter rekening met de
mogelijke overheidsbaten van de demografische
ontwikkelingen. Dit kan het gevolg zijn van meer
arbeidsschaarste en van kwalitatieve verbetering
van de beroepsbevolking , die beide hogere lonen en
belastingafdrachten met zich meebrengen. Het em –
pirische onderzoek bevestigt deze baten. De impact
van de demografische ontwikkelingen is dus lang
niet zo groot als wel wordt gedacht.
Dolls, M., K. Doorley, A. Paulus et al. (2015) Fiscal sustaina-
bility and demographic change. IZA Discussion Paper, 9618.
Okun
De wet van Okun beschrijft een
negatieve relatie tussen werkloos-
heid en het bruto binnenlands
product. Dixon et al. onderzochten
deze relatie opnieuw voor twintig
OESO-landen in de periode 1985–
2013. Ze bekeken met name hoe de
relatie verschilde per leeftijdsgroep
en geslacht en concluderen dat de
relatie afzwakt met de leeftijd. Als
verklaring hiervoor geven ze dat
jongere werknemers vaker flexwer-
ker zijn en hun werkgelegenheid
dus conjunctuurgevoeliger is. Eco-
nomische groei verlaagt daarom
niet alleen de werkloosheid, maar
heeft ook een egaliserend effect
tussen oud en jong.
Dixon, R., G.C. Lim en J.C. van Ours
(2016) Revisiting Okun’s relationship.
IZA Discussion Paper, 9815.
Op het spel
Hoe beïnvloeden financiële prikkels en emoties ge –
drag ? Bosman et al . onderzochten dit in het labo –
ratorium in China, waarbij ze twee deelnemers aan
elkaar koppelden. Hierbij kreeg deelnemer 1 een
bedrag en kon deelnemer 2 hiervan een deel afpak –
ken. Deelnemer 1 had hierna de mogelijkheid om
een deel van het totale bedrag te vernietigen, zodat
beiden dus minder overhielden. Uit het onderzoek
blijkt dat alleen wanneer er veel geld op het spel staat
en er ook relatief veel wordt afgepakt, deelnemer 1
het bedrag vernietigt. De auteurs verklaren dat de
deelnemers zich beter kunnen beheersen wanneer
er meer op het spel staat. Maar wanneer er heel veel
wordt afgepakt, krijgen de emoties de overhand.
Ten slotte blijkt er geen significant verschil tussen
het gedrag van Chinezen en Europeanen.
Bosman, R., H. Hennig-Schmidt en F. van Winden (2016)
Emotions at stake. Creed Working Paper, april.
Panama Papers
Niet Panama, maar de Britse Maagdeneilanden blij-
ken de meest populaire bestemming voor de klanten
van Mossack Fonseca. Het Panamese advocaten-
kantoor heeft 113.684 bedrijven gevestigd zijn op de
Britse Maagdeneilanden terwijl dat er in Panama 48.360 waren. Mossack Fonseca werkte het meest
samen met klanten uit Hong Kong, het Verenigd Ko-
ninkrijk en Zwitserland.
Panama Papers (2016) Explore the Panama Papers key figures.
Grafieken op panamapapers.icij.org/graphs, 7 april.
113.684
bedrijven
ESB Input / output
261Jaargang 101 (4732) 14 april 2016
In het veld
De markt behoort tot de meest bestudeerde on-
derwerpen in de economie. Terwijl het onder –
zoek ernaar ooit begon met theorie (denk aan de
onzichtbare hand), experimenteren economen er
steeds meer mee in het lab en veld.Anders dan met
laboratoriumexperimenten kunnen onderzoekers
met veldexperimenten analyseren hoe echte spelers
zich in echte markten gedragen. Al-Ubaydli en List
analyseerden de literatuur van de veldexperimenten
in markten. Ze concluderen dat markten goederen
en diensten over het algemeen efficiënt verdelen.
Gedragseffecten kunnen een efficiënte markt ech –
ter ondermijnen, al verdwijnen deze afwijkingen
meestal wanneer spelers in de markt meer ervaren
zijn.
Al-Ubaydli, O. en J. List (2016) Field experiments in the mar-
ket. NBER Working Paper, 22113.
Gezond pensioen
Onder druk van de vergrijzing stijgt de pensioen –
gerechtigde leeftijd. Bertoni et al. vragen zich wat
het effect is van de opschuivende pensioenhorizon
op de gezondheid van gepensioneerden. Dit doen
zij door het gedrag van Italiaanse mannen tussen de
40 en 49 jaar te analyseren tijdens de hervormin –
gen van het Italiaanse pensioenstelsel tussen 1997
en 2011. Het blijkt dat de mannen meer gingen
sporten en beter op hun voeding gingen letten. Dit
toont aan dat het belangrijk is om veranderingen in
gedrag mee te nemen in beleidsoverwegingen.
Bertoni, M., G. Brunello en G. Mazzarella (2016) Does post-
poning minimum retirement age improve healthy behavi-
ours before retirement? Evidence from middle-aged Italian
workers. ROA Paper, 7.
Kleuterbouwverlenging
Wanneer kleuters niet klaar zijn voor groep 3 en dus
langer dan twee jaar doen over groep 1 en 2, spreekt
men van ‘kleuterbouwverlenging’. Om dit tegen te
gaan, krijgen kleuters met een achterstand extra les
voordat ze beginnen aan de basisschool. De Neder –
landse overheid heeft in 2012 en 2013 het budget
hiervan verhoogd met in totaal 96 miljoen euro
voor de 37 grootste gemeentes (G37). Akgunduz
en Heijnen onderzochten het effect hiervan op
kleuterbouwverlenging , waarin ze het effect verge –
leken met kleuters die geen extra les kregen in de
G37 en met gemeentes die geen subsidie kregen.
Uit het onderzoek blijkt dat de subsidie de kans
op kleuterbouwverlenging met 1 tot 3 procentpunt
significant heeft verlaagd. De resultaten zijn in
overeenstemming met de internationale literatuur.
Akgunduz, Y.E. en S. Heijnen (2016) Impact of funding tar-
geted pre-school interventions on school readiness. CPB
Discussion Paper, 328.
Isolatie
Hoe effectief is beleid gericht op
economische integratie van ge-
isoleerde gebieden? Jaworski en
Kitchens onderzoeken dit door te
kijken welke effecten het aanleg-
gen van een snelwegsysteem in
1965 had in Appalachia, een van de
armste regio’s van de Verenigde
Staten. Deze aanleg verlaagde
transportkosten, en verhoogde de
inkomens bovendien. Desondanks
blijft de regio economisch achter
op het landelijk gemiddelde. Dit
suggereert dat het moeilijk is om
achtergestelde regio’s mee te krij-
gen in de vaart der volkeren met
aanbodgericht beleid.
Jaworski, T. en C.T. Kitchens (2016) Na-
tional policy for regional development:
evidence from Appalachian highways.
NBER Working Paper, 22073.
Polarisatie
Arbeidsmarkten raken steeds ver-
der gepolariseerd. Harrigan et al.
onderzoeken hoe de uiteendrijving
van lonen tot stand komt door in-
komenspolarisatie binnen bedrijven
te analyseren in Frankrijk tussen
1994 en 2007. Ze vermoeden dat
bedrijven met aanvankelijk veel
technisch onderlegd personeel (te-
chies) ongelijker werden dan andere
bedrijven. De redenering is dat deze
bedrijven ook meer nieuwe techies
zouden aannemen, waardoor de
verschillen in productiviteit en in-
komen er groter uitvallen. Door
data op bedrijfsniveau te analyse-
ren, vinden de auteurs bewijs voor
deze stelling. De conclusie is dat
bedrijven aan productiviteit winnen
met techies, maar wel met grotere
inkomensongelijkheid tot gevolg.
Harrigan, J., A. Reshef en F. Toubal
(2016) The march of the techies: tech-
nology, trade, and job polarization in
France. NBER Working Paper, 22110.
Ongewisse toekomst
Hoe hoog is het bbp nu en binnenkort? Tot op
heden werden deze voorspellingen gedaan met
uitgebreide economische modellen en statistieken.
Jansen en De Winter proberen het bbp preciezer te
voorspellen met behulp van de mening van experts.
Deze informatie heeft als voordeel dat die zeer snel
beschikbaar is. Jansen en De Winter onderzoeken
de bbp-voorspellingen voor de G7-landen voor de
periode 1999–2013. Zij concluderen dat deze sub –
jectieve informatie een goede aanvulling is op be –
staande voorspelinstrumenten om de huidige groei
en die op korte termijn te schatten.
Jansen, J. en J. de Winter (2016) Improving model-based
near-term GDP forecasts by subjective forecasts: a real-time
exercise for the G7 countries. DNB Working Paper, 507.
Dure scheefhuurders
Het aandeel dure scheefhuurders, huishoudens met
een laag inkomen maar een hoge huur, bedroeg in 2015
achttien procent. Dit is een stijging van tien procent-
punt sinds 2008. Daarentegen daalde het deel goedkope
scheefhuurders juist sterk terug diezelfde periode, van 28 naar 18 procent. In totaal huren 2,9 miljoen huishou-
dens een woning.
CBS (2016) Meer huurders die relatief duur wonen. CBS Persbe-
richt, 7 april. 18 %
dure scheefhuurders
Input / output ESB