Boze tongen beweren dat Ronald Plasterk de joker heeft getrokken in het formatiekaartspel van Wouter Bos. De joker stond voor ‘morrende linkervleugel de mond snoeren’. Is de Wet Normering Topinkomens symboolpolitiek of is het een eerlijke poging om excessen uit te bannen?
Dapper
Plasterk doet dapper zijn best om van zijn hatelijke bijnaam ‘minister van spek en bonen’ af te komen. Hij heeft het op de ‘graaiers’ in de semipublieke sector voorzien en wil de wet voortvarend invoeren.
Misstanden
De vraag is echter of de hoogte van de beloningen heeft bijgedragen aan misstanden zoals bij Amarantis, Vestia of Philadelphia. Dit zou in enige mate het geval kunnen zijn, maar lijkt in ieder geval niet de belangrijkste oorzaak. Gebrekkig toezicht, zinloze schaalvergroting en machocultuur dragen zonder twijfel meer bij aan excessen dan de hoogte van beloningen sec.
Samenhangende visie
Het is daarom verwonderlijk dat het kabinet geen samenhangende visie heeft op semipublieke diensten, maar één aspect eruit licht en de rest laat liggen. De memorie van toelichting bij de wet rept over het verminderen van maatschappelijke onrust, een vreemde reden voor het onderbouwen van een wet. Het is slimmer om eerst te bepalen wat de diepere grond is voor die onrust.
Oorzaak en gevolg
Wat evenzeer verbazing wekt, is dat er geen behoorlijk onderzoek is gedaan naar oorzaak en gevolg. Is het aannemelijk dat de wet bijdraagt aan het schoonmaken van de semipublieke sector? Zo ja, is het een proportionele maatregel om dat doel te bereiken? Hoe kan de wet zo vormgegeven worden dat schadelijk neveneffecten worden vermeden? We weten het niet.
Neveneffecten
Het is goed denkbaar dat een relatief bescheiden salaris bijdraagt aan het selecteren van bestuurders met publieke genen, maar er dreigen ook schadelijke neveneffecten. Zo kan de aparte situatie ontstaan dat een bestuurder minder gaat verdienen dan zijn of haar financiële directeur, kan het gebeuren dat een bestuurder zijn huis moet verkopen omdat hij plotseling geconfronteerd wordt met een stevige inkomensdaling of dat het beroep van bestuurder bezoedeld wordt met een negatief imago.
Schijn tegen
Plasterk heeft daarom de schijn tegen. Het lijkt er sterk op dat de wet om politiek opportunistische redenen is ingevoerd en naderhand bezien wordt hoe de eventuele schade te beperken. Het feit dat de minister nu al voorsorteert op mogelijke uitzonderingen voor toptalent (in de praktijk meer dan 80% van de bestuurders uiteraard) is een veeg teken.
Ordentelijk
Ordentelijk bestuur vereist dat men dit soort zaken vooraf onderzoekt alvorens tot wetgeving over te gaan. Bestuurders hoeven dan niet onnodig als graaiers weggezet te worden.
In het kaartspel is de joker zowel een superkaart als een nar. Wil de echte joker opstaan?
– fd column 3 augustus
Auteur
Categorieën