“Het enige effect dat volgens deze economen telt, is de allocatieve ondoelmatigheid. Al het overige is volgens hen louter herverdeling en doet er ‘dus’ niet toe.”
ESB Dossier Consumentenwelvaart als beleidsdoelstelling
Column: Consumentje lacht,
consumentje huilt
I
de consument niet serieus: volgens PWC
n het Nederlandse mededin(2013) wil zij drie procent extra betalen
gingsbeleid lijkt de consument
voor duurzame energie. ACM weet het
de hoofdrol te spelen. Het effect
beter en de consument krijgt niet wat zij
van fusies, inbreuken en regulewil. Ten tweede vooronderstelt ACM onring wordt door ACM samengevat in
gewijzigd gedrag, maar de prijselasticiteit
termen van consumentenuitgaven. De
is –0,2. Nu is het een van tweeën. Óf geen
methode die het effect van mededinvolume-effect, maar dan ook geen prijsÂ
gingsbeperkingen en ongewenste fueffect (en dan leidt het ACM-besluit tot
sies op het consumentensurplus raamt,
een welvaartsverlies). Óf er is een prijsefwordt sinds 2004 gerapporteerd in het
fect, maar dan daalt het volume en stijgen
Jaarverslag NMa en DTe.
de consumentenuitgaven navenant minDe keuze voor het consumentensurplus
der (55 miljoen euro). Ten derde vormt
was destijds pragmatisch en bedoeld als
Peter van Bergeijk
ongeconsumeerde energie geen allocatieinstrument bij de prioriteitstelling (doe
Hoogleraar aan de Erasmus Universiteit
verlies. Bij een gewone concentratie of mezaken die er economisch toe doen), en
Rotterdam
dedingingsbeperking is dat zo, maar hier
als verantwoording, naar publiek en
natuurlijk niet omdat de energiebesparing
politiek (wat levert het een gezin op).
De keuze die NMa-economen destijds maakten voor het con- voor de maatschappij de welvaart verhoogt (Boulding, 1966). Het
sumentensurplus is niet onomstreden. Zo zijn er economen die is dus een allocatiewinst (gewaardeerd tegen marktprijzen: vijftien
menen dat een afweging moet plaatsvinden tussen producen- miljoen euro). De uitstootbeperking van NOx, SO2 en fijnstof
ten- en consumentensurplus. Wat de consument te veel betaalt, raamt ACM op dertig miljoen euro (en CO2 op nul euro want
krijgt de producent extra binnen. Het enige effect dat volgens volgens ACM kan de uitstoot van CO2 alleen verminderen als
deze economen telt, is de allocatieve ondoelmatigheid (ruwweg: verhandelbare emissierechten uit de markt worden genomen). In
de niet-geconsumeerde goederen). Al het overige is volgens hen welvaartsopzicht brengt de ACM-beslissing ons al met al maxilouter herverdeling en doet er ‘dus’ niet toe.
maal tien miljoen euro ofwel 0,67 euro per Nederlander. Ik geloof
Het mededingingstoezicht in Nederland houdt vast aan de be- niet dat de consument dat op prijs stelt tegen de achtergrond van
nadering waarin de extra kosten die de consument maakt even enerzijds onzekere modelberekeningen en anderzijds de zekerheid
zwaar meetellen als het efficiencyverlies. Internationaal is er veel dat we morgen van de kolencentrales af kunnen zijn.
waardering voor de Nederlandse pioniersrol. Het is veelzeggend ACM denkt van wel – en dat is haar valkuil.
dat in de evaluatie van Davies (2013) naar impactevaluaties de
NMa als een van de vijf toonaangevende mededingingsautori- Literatuur
teiten wordt genoemd. De NMa maakt de consument dus blij.
ACM (2013) Notitie ACM over sluiting 5 kolencentrales in SER EnergieakHelaas is een aanvankelijk nuttig en grofmazig instrument verwor- koord. Den Haag: Autoriteit Consument & Markt.
den tot een dwangbuis. Een voorbeeld is de voorgenomen sluiting Boulding, K.E. (1966) The economics of the coming spaceship earth. In:
van kolencentrales die door ACM (2013) wordt afgewezen omdat Jarrett, H. (red.) Environmental quality in a growing economy. Baltimore:
prijzen met 0,9 procent zouden kunnen stijgen (zeventig miljoen Johns Hopkins, 3–14.
euro per jaar). Je kan je afvragen waar dit over gaat. Er is overcapa- Davies, S. (2013) Assessment of the impact of competition authorities’ acciteit, het prijseffect is nihil, de afspraak is openbaar en kolencen- tivities. Parijs: OESO.
trales zijn oertijdtechnologie die je niet open moet willen houden.
PWC (2013) De overstapkeuzes van consumenten in kaart gebracht. AmHoe komt ACM dan uit op een afwijzing? ACM neemt ten eerste sterdam: PWC.
38
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
Jaargang 99 (4683S) 18 april 2014