–
14 SEPTEMBER 1021
AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN.
Eco
.
no
–
misch~Statistisché
-.,
Ber
–
i*chten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HAND L NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER.
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
6
JAARGANG
WOENSDAG 14 SEPTEMBERI921
No. 298
1
INHOUD
131z.
DE GELDELIJKE UITKOMSTEN VAN HET STAATSSI’OORWEG (S. S.)
BEDRIJF IN INDIE
door G.
P. J.
Caspersz
.
…………
781
Eenige beschouwingen omtrent het Financieel systeem der
Vereenigde Staten van Noord-Amerika T door
jhr. Dr.
A.
S’panjer ………………………………..
78.4
Dollar- en Pondenkoers door
Prof. Air.
II.
W. C.
Bordewijk
786
De ontwikkeling van de Kleurstofindustrie buiten Duitsch-
land door
E. J.
Tobi……………
…………….
787-
(.ondensche Correspondentie
……………………..
790
Endex-cijfers
………………………………..
791
AANTEEKENINGEN:
De Indische Financien’
…………..
…………..
792
Het vraagstuk van de beperking der Rubberproductie
in den Volksraad
…………………………
793
De Ondernemersraad voor Ned.-Indië …………..
793
INGEZONDEN STUKKEN:
Dollar- enPondenkoers door
A. G.
lioisscvain ……
793
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN
………………..
794
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
……………..
‘794-801
Geidkoersen.
Effectenbeurzen..
Wisselkoersen.
‘
Goederenhandel.
Bankstaten.
.
Verkeerswezen.
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
Algemeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.
As8i8tent-Redacteur voor hel weekblad: D. J. Waneink.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 122, Rotterdam.
Aangeteeicende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.
Telef. Nr. 3000. Tele gr.adres: Economisch Instituut.
Postcheque en girorekenring Rotterdam No. 8408.
Abottnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland f 20,—. Buitenland en
Kolonië
f 25,-
per jaar. Lossé nummers 50 cents.
– Leden en donateurs van het Instituut ontvangen
het weekblad gratis.
De ve’rdere publicaties van het In.stitlzut uitgaande ontvangen de abonné’s, leden en do7iaieurs kosteloos,
voor zoover daaromtrent niet anders wordt beslist.
Advertentiën f 0.50 per regel. Platttsing bij abonne-.ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s
Uitgevers-
Maatschappij,
Rotterdam, Amsterdam,. ‘s-Graven/tape.
12 SEPTEMBER 1921.
Do goldvraag bleef aanvahkclijk nog sterk aanhou-
den. Z’ooals gewoonlijk kwa& er echter tegen den
aëhtsten eenige ontspanhing en begonnen de gelden,
die voor de maaridswisseljng waren opgenomen, terug
to vloeien. De discon’torento bleef evenwel Onveran-
derd en slechts bij uitzondering, konden kleine pos
ten wissels voor 4% pOt. plaatsing vinden. In tegen-
stelling met den algemeenen toestand der geidmarkt
was ‘de prolongatierenve hoogor dan de voorafgaande
week. Geopend ‘op 3 pOt., werd vervolgens eenige
dagen 334 pOt. en ten slotte 334 pOt. genoteerd.
*
*
–
*
DE, GELDELIJKE UITKOMSTEN VAN HET
STAATSSPOORWEG (S.S.) BEDRIJF
IN INDIË.,
I)e Nota betrcfende den toestand van ‘s Lands
financiën, stuk F, Onderwerp 1, der aan den Volks-
raad ingediende bescheiden ‘betrekkelijk de Indische
Begrooting voor 1922, bevat op blz. 21 een overzicht ‘van de geldelijke uitkomsten van het S.S. bedrijf over
1.915/1920 en van did, wolke in 1921 en 1922 verwacht
worden. Deze
zijn,
wat de laatste jaren betreft, z66
teleurstellend en voor 192111922 dermate foutief ge-
raamd, dat rnçt het oog op çle ‘aanstaande behandeling
der begrooting doQ’r de Tweede Kamer een nadere be-
sprekin,g daarvan hoogst gewenscht is te achten.
In onderstaand overzicht 1 zijn de bedoelde uit-
komsten overgenomen, aangevuld met een opgaaf
kolom 4′– van de op Ulto. van heb jaar voor hot be-
drijf gedane kapitaalsuitgaven, welke ontleend ‘is aaJI
de gegevens, voorkomende in het ,,,Overzicht van dext
buitengewonen dienst in de jaren 1867-1920″, te
vinden op blz 29 van voornoemcle Nota.’
l)e gestadige flauwe stemming van den marken-
koers der .laatste veken deed reeds cenigen tijd de
vees voor een plotseling sterkere inzinking ontstaan.
Deze inzinking had de afgeloopen week plaats, de
koers liep terug van 3,60 tot ca. 3,15, en ginj merk-
waar•digerwijs gepaard met een eveneens zeer sterke
daling van de francswisseis. Ofschoon de politieke
spanning tussehen de bondgenooten steflig grooten
invloed op de francskoersen uitoefende, zal de over-
veging, dat uit cen algeheele inzinking’van do mark
de onmogelijkheid voortkomt om schadevergoedinen
van eenigen omvang te blijven betalen
5
stellig ook een
dor groote oorzaken van dc daling zijn.
LONDEN, 10 SEPTEMBER 1921.
Ten gevolge van de grootc leeningen door den Staat
noodzakelijk door de op 1 September te betalen divi-
denden op de Victory Bonds, ‘en de National War
Bonds,
wastgold
bijzonder overvloedig. Hernieuwing
van daggold 3% pOt. Nieuw geld tusschen 3% en
2 pOt. en zevendaagigeid, dat iets moeilijker te ver-
krijgen was,
34
a 4 POt.
In de •discotomarkt, veroorzaakte dc groote voor-
raad geld ‘en de schaarschte aan wissels een verla-
ging der koersen.
2-maandspapier k 4 pOt.
,,
,,
,,
4%—%
pot.
,,
,,
,,
4i—%
6-
,,
,, • 4
%-
782
.
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14 September 1921
1.
2
Ontvang- sten
Uitgaven.
Overschot,
Kapitaals-
uitgaven op Ult°.
1915
f
38.366.259
f
20.215.744
f
18.150.518
f
290.564.544
1916
41.966.583
,,22.793.459
19.109.331
,,
309.890.229
1917
,,
46.970.761
,,27.560.041 ,,19.314.027
,,
334.212.892
1918
,,
50.512.752
,,32.945.100
,,
18.737.091
.,
363.482.689
1919
58.894.854
,,42.991.965
,,
16.329.851
,,
403.007.069
1920
,,
71.766.995
„68.784.499
,,
2.982.496
,,
458.147.489
1921
,,
80.955 .000
,,
55.l17.900
25.832.100
1922
,,
109.000.000
,,60.743.900
4006.000
De uitgaven omvatten enkel de gewoiie exploitatie-
kosten en de kosten voor- vernieuwing en herstel van
buitengewone schade door ongevallen. De overige be-
drijfsuitgaven, zooals de kosten van pensioenen, ver-
loven enz. moeten evenals de rentelast -en de ver
eischte afschrijvingen gedekt worden uit het over-
schot, kolom 3;- hetgeen daarvan na aftrek dier lastn
overblijft, vormt de bedrijfswinst.
Op bis. 28 der Mem. van Antw. aan den V-olksraad
betreffende de begrooting van het Departement van
G-ouvernementsbedrijven voor 1921 werd een raming
gegeven van bedoelde lasten over dat jaar. Daarin
werden de pensioenkosten c.a. gesteld op
f
2.700.000,–.
Voor afschrijingen werd in rekening gebracht 134
pOt. van het ,,totaal der aaniegrekening”, geschat op
450 miiiioen, een bedrag dat overeenkomt met het
benedenwaarts afgeronde bedrag in kolom 4 voor
Ulto. 1920 vermeld.
Hieruit mag wordei afgeleid
f
dat in den gedach-
ten.gang van het S.S. ,bedrijf het totaal der. aanleg-
rekening -door -de bedragen van kolom 4 wcrdt aan
gegeven.
1)
Voor rentelast is, zooals bij de landsbedrijven ge-
bruikelijk, genomen 4 pOt. van het -boeksaldo, zijnde
het totaal der aanlegrekenirig minus afschrijvingen,
-dat op 350 miilioen werd gesteld. Een en ander geeft
voor afschrijving en rente respectievelijk f6.750.000,-
en
f
14.000.000,— en voor de .-gezamenlijke lasten
f
23.450.000,— of 5,2 pOt. van het totaal der aanleg-
rekening. Aannemende, dat dit percentage evenzoo
geldt voor de verhouding dier lasten ‘tot het saldo
der aanlegrekening in de jaren v66r 1921, een veron.
‘derstelling, die wel niet veel van de werkelijkheid zal
afwijken, zoo laten zich de lasten, welke in die jaren
uit
–
het overschot bestreden moesten worden, eer van
winstbeha-len sprake was, gemakkelijk uit .kolom 4
afleiden.
Men vindt ze in overzicht II; daarnaast zijn ge-
plaatst de overschotten, zoodat onmiddellijk blijken
kan hoeveel winst of verliep het bedrijf opgeleverd
heeft, want dat is bij een bedrijf, gelijk het S.S. be-
drijf, waarbij wel degelijk het behalen van winst moet
voorzitten, toch ten slotte waarop het aankomt.
H.
3
Overschot:
Laten.
Winst.
Verlies.
1915
/
18.150.515
–
1918
19.109.331
f
15.132.000
f
3.977.330
1917
,,
19.314.027
,,
16.120.000
,,
3.194.027
1918
,,
18.737.091
,,
17.368.000
,,
1.369.091
1919
,,
16.329.851
,,
18.876.000
‘
–
f
2:546.149
1920
,,
2.982.496
,,
20.956.000
,,
17.973.504
Men ziet hieruit, dat tot 1918 het bedrijf een be-
scheiden winst af-wierp, die evenwel geleidelijk af-
nam, en dat daarna een periode van’ verlies werd inge-
1)
Opgemerkt wordt, dat dit feitelijk te laag is, daar die
bedragen enkel aangeven hetgeen aan aanleg en uitbrei-
diiigswerken is besteed zonder -bijboeking van rente over
den tijd, waarin de werken in edtvoering en dus nog
im-
proclucbief waren. Deze rente, waarvan het juiste bedrag
niet -bekend is, wordt, door mij geschat op wel 20 -milhioen.
Dit bedrag
zou
derhalve nog bij het totaal van
450
millioen
moeten worden gevoegd.
luid. Werd in 1919 nog een betrekkelijk gering be-
drag verloren, in 1920 was het verlies reeds gestegen
tot rond 18 millioen. In stede van het budget te stij-
ven is het S.S. bedrijf daarvan een la-stpost geweest
en geen geringe zelfs.
Bij -de begrootingsdebatteti in den Volksriad is de
aanzienlijke vermindering van het over.schot in 1920
uiteraard ook ter sprake gebracht, maar daarbij is er
niet op gewezen, “»at die teruggang, zooals ik hier-
boven uiteengezet heb, feitelijk te beteekenen heeft.
Zou – een particulier bedrijf zoo hebben gefinancierd,
dan had het niet aan zijn verplichtingen kunnen vol-
doen en zich failliet hebben kunnen doçn verklaren.
Hoe anders is liet beeld, dat de particuliere spoor
;
en tramwegen over dezelfde p-riode 1915/1920 te zien
gaven. Op enkele uitzonderingen na mochten alle
bogen op een regelmatige
stijging
der netto-op-
brengst, waaronder verstaan wordt
–
het gurplus van
opbrengsten boven exploitatiekosten, en als gevolg
daarvan op gunstiger uitkomsten voor
–
de aandeel-
houders, in den vorm van een grooter dividend.
Dit wordt genoegzaam bewezen door -overzicht III,
dat in denzelfden vorm, als overzicht 1 voor het S.S.
bedrijf geeft, de gezamenlijke bedrjf-suitkomsten der
-particuliere spoor- en tramwegen bevat, met uitzon-
dering van -de zuivere stadstrammen te Batavia, wier
bijzonder -bedrijf vergelijking met de overige spoor-
en tramwegen minder goed tôelaat.
III.
Ontvang-
sten,
Exploitatie-
kosten. Netto opbrengst. Constructie-
rekening.
1915
f
22.140.132
f
11.189.468
f
10.950.669
f
162.631.486
1916
,,
25.236.455
,,
11.937.415
,,
13.299.041
176.062.004
1917
,,
26.659.596
,,
13.296.249
,,
13.363.347
,,
184.308.218
1918
,,
29.046.856
14598.210
,,
14.448.646
193.925.141
1919,
33.447.281
,,
17.315.152
.,
16.132.128
207.898.003
1920
,,
41.761.028
,,
23.694.182
,,
18.066.846
224.546.418
De netto-opbrengst steeg met; niet minder dan 70
pOt., of berekend t.o. der constructierekening van
6 pOt. tot 8 pOt.
Bij een vergelijking der uitkomsten van het S.S. en het particuliere bedrijf moet op een paar punten wor-
den gelet. – – ‘ . .
1n de eerste plaats bestaat er eenig verschil tus-
schen het overschot hij S.S. en de netto-opbrengst van
het particuliere bedrijf.
Van het overschot behoeven de kosten van vernieu-
wing en herstel van buitengew-one schade niet meer
af, van de netto-opbrengst moeten zij -daarentegen wel
af. 4.an den anderen kant blijven de kosten yan bui-
tenlandsche Verloven en uitzending, -die
bij
het S.S.
bedrijf uit het verschot moeten worden gedekt, bij
verscheidene particuliere ondernemingen buiten de
netto-opbrengst, daar zij ten laste de± exploitatiekos-
ten komen. Overschot en netto-opbrengst komen ech-
ter hierin overeen, dat zij elk op zichzelf de maat-
staf zijn om daarnaar den voor- of achteruitgang va-n
het bedrijf te boordeelen.
1
–
In de tweede plaats mag men de uitkomsten van
het S.S. -en het particuliere bedrijf -niet zonder meer
tegenover elkander stellên. Daartoe loopt de renta-
-biliteit der verschillendedeelen, waaruit het S.S. be- –
drijf is samengesteld, en
,
die der particuliere onder-:
nemingen ten gevolge der veelal geheel andere econo-
mische toestanden van hun verkeersgebied, te veel uit-
een. Zoo bevat het S.S. ‘bedrijf b.v. de voorshands nog.
geheel onrendabele lijnen in Atjeh en Zuid-Sumatra, die voor ongeveer 60 mfflioen te boek staan. Derge-
lijke onvoor-deelige lijnen kombn onder de particu-
liere ondernemingen uiteraard niet voor.
Een vergelijking is daarom enkel in betrekkelijken
zin geoorloofd, en zoo heeft men wel het recht om de
vraag onder de oogen te zien, die onwillekeurig- een
ieder bij zich voelt opkomen, waaraan moet worden
toegeschreven, dat ter zelfder tijd, dat het S.S. be-
1
14 September 1921
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
.
783
drijf geweldig achteruitging, de particuliere onçlerne-
miugen bijna allen vooruit zijn gegaan.
Het S.S. bedrijf verklaart zijn achteruitgang uit d
door de tijdsomstandigheden verwekte duurte, die de
prijzen van alle benôodigdheden, maar inzonderheid
van de brandstoffen, tot een buitengewone hoogte deed
stijgen en tevens noopte tot toekenning van vergaande
loonsverhoogingen en duurteuitkeeringen.
De particuliere ondernemingen zijn echter naar ver:
houding in
gelijke
mate getroffen geworden. De
brandstoffen hebben zij zelfs gemiddeld duurder moe-
ten betalen, omdat het S.S. bedrijf op Java voldoende voor zijn behoefte ontving ruit de landsontginningen,
terwijl de aldaar werkzame particuliere ondernemin-
gen hieruit niet voldoendé konden krijgen en in het
tekort hadden te voorzien door aankoop van veel duur-
dere brandstoffen op. de open markt.
Aan de tij’dsomstandigheden alleen kan ‘t dus niet hebben gelegen. De reden moet dan ook worden ge-
zocht in de verschillende tariefpolitiek. De particu-
liere ondernemingen hebben zich telkeni tijdig reken-
schap gegeven van de in verband met de sterke stij-
ging der exploitatiekosten te verwachten uitkomsten,
en wanneer dit noodig bleek door tariefverhoogingen
gezorgd, dat die er niet op achteruit zouden gaan.
Het S.S. bedrijf heeft dat evenwel verzuimd.
Op 1 Januari 1920 was de toestand
bij
de particu-
liere ondernemingen ongeveer aldus, dat hét meeren-deel reeds verhoogingen van 10 tôt 30 pOt. op de rei-
zigers- en goederentarieven had gelegd. In den loop
van 1920 werden de verhoogde tarieven wederom ver-
hoogd en gingen ook de ondernemingen, welke haar
tarieven nog niet of slechts vo&r eenige speciale arti-
kelen hadden verhoogd, tot een belangrijke verhoo-ging over. In 1921 hebben alle ondernemingen hare
tarieven opnieuw verhoogd. Globaal gerekend zullen zij thans 40 tot 50 pOti hooger zijn dan véér den oor-
log. De opvolgende tariefverhoogingen hebben het ver-
keer niet den geringsten afbreuk gedaan. Integendeel
is het zich op een ongekende en door niemand voor-
ziene wijze blijven ontwikkelen.
i)
Dit merkwaardige
verschijnsel laat zich verklaren door de bijzonder
gunstige economische toestanden uit dien tijd. Land-
bouw dn industrie maakten prachtige zaken, en de be-
volking was ‘door de ‘toegekende loonsverhoogingen
en de stijging ‘der prijzen van de inlandsche landbouw-
producten ruimschoots’in ‘het bezit van, geldmiddelen
gekomen. Haar reislust en crndernemingsgeest wer-
den hierdoor zeer ‘aangewakkerd.
S.S. ging evenwel h’et jaar 1920 in met geen andere
tariefverhoogingen dan’vau 20 pCt op enkele hoog-
waardige exportproducten dis suiker, enz., niettegen-
staande in ‘de grootere stijging der uitgaven ,dan die
der ontvangsten in de jaren 1918 en 1919 ‘een vi-
gerwijzing lag, dat verdere tariefverhooging nood-
zakelijk was, te meer, daar men voorzien kon, idat in
den loop vah het jaar speciale maatregelen ten be-
hoeve van het personeel getroffen zouden moeten
worden, die groote offers zouden vergen.
2)
Afgezien
van de verhooging van eenige goederentarieven, ‘iaar-
onder wederom die van suiker, was de eerste ingrij-
pende tariefinaatregel, welke in 1920 tot stand kwam,
de verhooging met ingang van 1.October van de rei-
zigerstarieven met 25 pOt. Daarna, volgde op 1 Juli
1921 een meer algemeene verhoc>ging der goederen-
tarieven, ‘die naar schatting •op een 10 pOt. hoogere
vracht, neerkomt. –
Het S.S. bedrijf is derhalve’ met zijn tariefver-
hoogiugen sterk bij •de particuliere ,ondernemingen
achtergebleven, en de feiten wijzen het uit, daarmede
te laat geweest. Om 1920 met een niet kleiner over-
schot af te sluiten dan 1919„ hadden de ontvangsten
ongeveer 13 millioen hooger moeten zijn. Dit had be-
reikt kunnen worden doör een algemeene verhooging
Thans valt daarin eenige kentering te bespeuren.
O.a. de
in Augustus met terugwerking
tot 1
Januani ingevoerde toekenning ‘van een maandelijkschen ‘duurtetoe-
slag, die b.v. voor de lagere bonen op
60
pOt. daarvan
was
bepaald.
der reizigers- en goederentarieven met 25 pOt. Hoe
weinig kijk men bij het S.S. bedrijf, toen het jaar
1920 reeds vrij ver gevordrd was, gehad heeft op de
uitkomsten overdat jaar, blijkt wel hieruit, dat men
no in Mei, bij de behandeling der begrooting voor
1921 in den Volksraad, ii de zoete hoop leefde op een
overschot van
f
17.397.000,—, hetwelk volgens een
herziene berekening in de plaats moest worden gesteld
van het bedrag van
f
23.873.800,—, waarop aanvanke-
lijk in dsbegrooting’van 1920 was gerekend.’)
Een opmerking, in het Afdeelingsverslag gemaakt,
dat de sterke stijging, der bedrjfsuitgaven tot gevolg.
zal hebben dat de tariefverhoogingen nog hooger zul-
len moeten opgevoerd worden dan toen in het voor-
nemen lag,
2)
werd in de Memorie van Antwoord bot-weg afgewezen met de verklaring,’) dat ook
zonder
4)
tariefverhoogingen de hoogere bedrijfsuitgaven door
de té verwachten stijging de ontvangsten uit ver-
meerdering van het vervoer ruimseloots zullen, wor-
den gedekt.
De tariefverhoogingen werden’ slechts noodig ge-
oordeeld om de rentabiliteit (sic) van het bedrijf door
de t’oeneming der boekwaarde niet achteruit te doen
gaan.
Bij het mondeling debat werd dit alles door ‘den
Directeur van Gouvernementsbedrijven nog eens met
nadruk herhaald.
5)
Is erger mistasten denkbaar?
Beschouwen wij thans de in het loopende jaar en
i’i 1922 te ‘verwachten uitkomsten, die, als de raming
maar uitkwam, inderdaad schitterend zouden zijn,
want zij beloven overschotten van respectievelijk rond
26
en
.48
millioen’tegen een over 1920 verkregen over-
schot van slechts S miljoen! Men kan van die spron-
gen echter met gerustheid zeggen: te mooi om waar
te zijn. Zulke overschotten zullen in de verste verte niet bereikt worden. S.S. heeft dit zelf begrepen en
op blz. 101 zijner begrooting voor 1922
0)
meegedeeld,,
dat bij de ramingen geen rekening is ‘gehouden met de
extra-duurtetoeslagen, welke ook in de jaren 1921 en
1922 aan het personeel zullen moeten worden betaald,
en onderscheidenlijk 10 en 11 niihioen zullen vorderen.
Daarentegen zullen de ontvangsten in 1921 de ge-
raamde met ongeveei 9 millioen overtreffen. Uit dien
hoofde worden de te verwachten overschotten over
1921 en 1922 door S.S. teruggebracht tot respectie-
velijk 25 millioen en 36 millioen. Echter, en dat is
den Volk’sraad ontgaan, ook die bedragan zijn heel
veel te ho6g geschat.
De uitgaven hebben over 1920 de raming met 32
millioen overschreden en bedragen
f
68.784.499,—;
zij worden na bijvoeging van de hierbovenvermelde
verhoogingen voor de jaren 1921 en 1922 geraamd op
respectievelijk
f
65.117.900,— en
f
71.743.900,—.
Zij zouden dan echter in 1921 blijven onder die
over 1920 en in 1922 laatstgenoemde slechts met een
luttel bedrag overtreffen. Dit is volmaakt onaanne-
melijk, daar het in strijd zou zijn met alles wat de
exploitatie van spoorwegen tot dusverre heeft te zien
gegeven. Hot is daarbij een normaal verschijnsel, dat
de uitgaven geregeld jaarlijks toenemen, omdat het
verkeer toeneemt en daardo± reeds moer kosten vergt,
en terwijl de beambten regelmatig loonsverhoogingen
krijgen. Een teruggang is alleen denkbaar, wanneer
een sterke daling intreedt in de prijzen der verbru.iks-
materialen en van de bonen. Wat 1921 betreft is
daarvan nog: geen sprake, zelfs niet ten aanzien van
de braïidstoffen, al zijn die overal elders ter wereld
sterk in prijs gedaald; van de prijzen der door S,.S.
gebezigde brandstoffen uit de landson.tginningen geldt
dit niet, daar zij ‘voor hout zelfs hooger zijn dan in 1920 en voor steenkolen daaraan galjk. Loonen en
duurtetoeslagen zijn onveranderd gelaten. S.S. ver-
Blz. 105, Afd. VIII, stuk
16.
Blz.
9,
Afd. VIII, stuk
18.
BIz. 27, Afd. VIII, stuk
19.
Ook in de
M. v. A.
cursief gedrukt, zoo zeker was
men van zijn zaak.
6) Handelingen: zitting
28
Juni
1921, blz. 286.
°) Afil. VIII,
stuk
16.
1
784
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14Septémber 1921
keert ih overeenkomstige omstndigheden als de par-
ticuliere ondernemingen, die tot dusverre nog niets
hebben bespeurd van een vermindering van uitgaven,
doch integendeel rekenen op e’en stijging tegenover
1920 van 20 tot 30 pOt. Houdt men het eerste per-
centage voer S.S. aan, dan krijgt men een bedrag van
82 millioen voor de vermoedelijke uitgaven in 1921. Hiortegenover staan vermoedelijke ontvangsten, die,
met inbegrip van het bedrag van 9 millioen, waarop
zij thans hooger worden geraamd dan in de bogrooting
van 1921 en in over7icht 1 uitgetrokken is, te stellen
zijn op 90 millioen.
Het overschot wordt derhalve 8 milliôen en geen
25 miljoen. Aaygzien de lasten, die uit liet overschot
dekking vragen, op 23,45 millioen zijn geraamd, zal
het bedrijf in 1921 een verlies opleveren van ruim
75
millioen.
De uitgaven zou ik voor 1922 niet lager darven
ramen dan 10 pOt., boven die over het daaraan voor-
afgaande jaar 1921, want niets wijst er nog op, dat
men in 1922 oor een geheel anderen loon- en prijs-
standaard zal staan dan thans.
Bij die aanname i’orden zij 99 millioen, gevende bij
10,9 millioen ontvangsten, een overschot van slechts
10 millie.0 en geen 36 millioen, jwaarop gerekend
worctt. Het bedrijf
zal bijgevolg wederom groot verlies
opleveren, doch dit nog daargelaten, de misrekening
is zoo aanzienlijk, dat het met moeite verkregen even-
wicht op de begrooting van den gewonen dienst daar-
dor grondig verstoord wordt.
Men zal dus naar middelen hebben om te zien om
het overschot te verhoogen. Langs den weg van be-
zuiniging op de uitgaven is in dit opzicht betrekke-
lijk weinig te bereiken. Niettemin mag toch niets in
die richtin.g onbeproed worden gelaten en uit dat
oogpunt verdient het toejuichieg, dat door de Indische Regeering een Commissie benoemd is,’ aan wie opge-
dragen is een onderzoek in ‘te stellen naar de moge-
lijkhèid tot bezuiniging op het S.S.. bedrijf.
Het zal dan ook gezocht moeten worden in tarief-
verhooging, waarmede, de particuliere ondernemingen
mogen in dit opzicht ten voorbeeld strekken, nog vrij
ver kan worden gegaan, zonder ‘dat vrees behoèft te
bestaan, dat het
–
verkéof in zijn ontwikkeling belem-
merd wordt.
Wil de Regeering zulks niet, dan zal zij’voor de
26 millioen, die het S.S. bedrijf in 1922 minder zal
opleveien dan geraamd is, compensatie op andere wijze
hebben te zoeken, maar of haar dit geakkeljk zal,
vallen, mag ernstig werden betwijfeld. De belasting-
schoef is al haast tot het uiterste jangedraaid
cxi
de
tijden z.ijn er niet naar om haar nog. meer aan te
zetten.
Zulk een oplossing ware bovéndien uitermate on-
billijk. Het is een eisch van goede economie, dat de
diensteu die het S.S. bedrijf aan de gemeenschap be-
wijst, minstens volledig vergoed worden. Aan den
toestand, dat ;ht bedrijf een bron van verlies is en
uit ‘de algemeene middele,n moétwordenbijgesprongen,
behoort ten spoedigste een eind .1e worden gemaakt.
De omstandigheden zijn
ie
Indië gelukkig ‘nog zoo,
dat dit mogelijk is, en daar zelfs een bloeiend S.S. be-
drijf bestaanbaar is.
Bij de Djambi-debatten hebben de voorstanders van
Staatsexploitatie zich ter verdediging van hun stand-
punt o.a. ook beroepen op de uitkomsten van het
S.S. bedrijf. Zouden zij dat thans nog durven doen?
G. P. J. CASPERSZ.
EENIGE BESCHOUWINGEN OMTRENT HET
FINANCIEEL SYSTEEM DER VEREENIGDE
STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
1.
,,Die Finanz”, alichis Scbefflo,. ,,ixit der materielle
Audruk der Verf assung mild der Vemualtung.” Wie
dze waartheiJd betreffende den tongen samenihéng tas-
sohen politieke en fiinanoieele inach’tsverhondiugeu
betwijfelt, rveiigeljhe de politieke toesban!den en finian-
cieele systemen vin Amerliika en Engeland.’) Wnt
prak’tischen zin, nuchterhéid, energie en doonze’ttings-
vermogen betref t, doet de Aiherikaan zeker niet voor
den Enigielsohman onder. En toahhohben de Vereenig-
de Staten – omnium consensu – eeg zeer slechte
financioele administratie, terwijl •die van Engeland
wellicht van alle (beotaande de beste is. ,,As in other
inatters of liegislation”, egt Wooidi-orw Wilsoxi in nijn
Ooingressional (lio’ve’iiament, ,so in fiinance,
we
have
many masters acting under a ‘very dim and inopera-
tive accountability. Of course under such admini-
s’tratiion our financial policy ,has a]iw’ays been unstable,
and has often strayed very far f som the paths of
wisdom and prorvtideneo, f.or eteu wihen revenue is
supersbunidant and extsavnga.noe easy, ieresponzilblo,
fast and .iooxie niethds of ‘tax’atio’n and expenditure
must vork infiinite hiom.”
In dénzeifden zin ‘laten zich uit ‘Sydney Léw in zijn
,,The Goiverna1nce of Engiiand” en Bryce in zijn ,,Ame-
uican Ootmmonjweait,h”.
Nog scherer, zoo mogeUjk, is ‘de kritiek, ve]ke op
het Amerhkaanseh e financ,iieeie systeem wordt gele-
ncn’ld [in de ,,Studlies in Aclinrinist’ration” van het ,,Iu-
stituto for Gore’rrtme,nt Reeareh”. Aan ‘het slot ‘van
haar onlan[gn doos ons besproken week ,,Tihe f’inan’
cial administratiori of Great Britain” zegt de Auneri-
kaanisch,e stud[becomallissie: ,,Lt is hardiy necessary to
point out ihoiv raldiicaily this systom diff ore from
A’merioan prr’act’ioe. Scarcoly one of tihese fundam,enta,I
principles of financial procedure finds expi’ession in
our o,wn systom”. Hot grondlbegiiscl van een budget
als een bulpmilddel tat samenvatting van niJd fiiiain,-
cieele transacties van rdoii Staat, dat het mogelijk
‘maakt het gnheeie r
v
raagstuk sJr Staatifinancioring
cp bepaalde tijdstippên te oznereien, wordt terneu-
werrioed begrepen en in het gekeel niet tôegepast.
De uitvoerende macht ‘dlie tot taalk heeft inkomsten
en uitgaven te iboekén, verslag te geven en té ramen,
kwijt zich daaraan op &nibevrdigiende wijze en geeft
nooh oert helder vnrslag omtrent sie fiinanciieele trans-‘
acties van het rve,rlden, .north een d’uiiclelijk werkp,’ro-
‘gram voor de toekomst. Vandaar idat het Congres ‘in
clie gegevens geen ivoldoenide licht iiinidst ountent cle
finan,eieeie plannen tder Regeeiiing en dat de ,,om-
miittees”, du’e
ziek
met ,,appr’opriarbion bii’lls” bezig
hoiulden, a,llerLeti nadere dulicihtingein snbsiten in’w’in,nen.’
Het Congres oh niet ‘de Reigeerinig stelt het defixsi-
tieve prograch nan onWangstein en uitgaiven ‘vast; de, onvoldoende gegevens der Reigeerinig dienen om liet
Congres daartoe in staatte .stellen. De’ kontrôle op
de gel’dbestediing geschiedt niiét dooi’ een ambtenaar van de wetgevendé macht, doch door den Oomptroller
of the Tr’easury, (bijgestaan door zes ,,auditors”) een
.ambtenaar van denzeifden Regeeringstak, wiens ge-
dragingen gekontroleerd moeten worden. ‘Het ‘verslag
yordt uitgebracht aan ‘de adiministratie’ zelve, waar-
van deze ambtenaren deel uitmaken, niet aan het
Congres, ‘terwijl enkel de ‘w’ettigheid, niet
de
doelma-
tigheid der uitgaven wordt onderzocht; ‘het onderzoek
is niet rveel meer dan eene formaliteit. De ,,Oommit-
tees on lExpenditure” hebIen nimmer gepôogd, ide, fi-
nancieele transacties ider lE7egeering, zooals ‘die uit de
gecontroleeerde i’keningen tblijken, aan een grondig
en systematisch onctrzoek te onderwerpen. De be-
grooting wordt niet in hoofden iggedeeld zoedat geen
overzicht iwordt verkregen .’van de bedragen, welke
voor elk onderwerp worden aangevraagd. Organen ter vegemakkelijking van toezicht en kontrôle, zooals het
Bnitsclhe Pa!rleiJen’t ie zijn ,,Counptrelier anid Au,d!i’tor
General” en het ,,Stindffng Committee en public
Accounts” bezit, heioft liet Congres niet. Wat liet toe-
staan van geld door de wetgevende aan de uitvoeren-
de niacib’t ‘betreft, (geldt els
vaststaanni beiginsel, dat de
i) Een studie van liet boek ,,The Caiiaclian Bucigetary
System” lCidt tot hetzelf cle resultaat. Bij gebreke van een
,,Treasury Conscience” en heilzame polniieke ‘verhoudingen,
zeden en gewoonten werkt dit systeem hij lange na niet
zoo bevredigend als liet Britsche.
14 September .1921
ECONOMISCH-STATISTfSCHE BERICHTEN
785
4
‘1
Rcgeeaing zooal niet wettelijk, dan toch moreel
ver-
plicht is,
de toegestane gelden voor d.e dniibij aan-
gegeven doeleinden uit te geven. ‘) Het igevolg is, at
cie uitvoerende madht adie toegestane gelden uitgeeft,
oiïvorsehilldg of het die uitgaven veistaalddig vindit of
niet. De •elasbioitciit dn de geldbestediing, idie het
Bri’tsche systeem van appropnia
–
bion hea1ds and sub-
Iteads en transfers kenmerkt, is aan het Amerikaan-
seke systeem vveemd. Voortdizreriicle kotitrôle op de
geicibesteding als van id2 Teeasury en de aecnunjting
officers in het Baiitsche systeem ontbreken in cle Ver-
eenigde Staten geheel. Evienneer ontbreken cie pen-
dauts van den Britschen Comptroller and ‘Auditor
General en het ,, Committee on publac aoounts”.
Menig nuchter Hollander zal zich bij het lezen van
bovenstaande regelen verwonderd afvragen, hoe het
mogelijk is, dat bij een dergelijk wansysteem
2)
nog
één do]lar in de Amerikaansche Treasury aauweai is.
En zijn veiwondring zal zeker niet minder worden, als hij voorts o.a. verneemt, dat elke tak van dienst
zijn eigen ramingen
door de blodt formeelo tusschen-
komst van den Secretary of the Treasury aan het
Congres toozendt en dat de Commissie voor de inkom-sten (Oommittee of Ways ainid Means) en diie voor de
uitgaw.eia (Comimiijttee of a,ppropxiati,ons)
geheel zelf-
standig
en
los van elkander
werken. De oplossing van
dit pijnlijk raadsel is doodeenvoudig en ligt, blijkens
eenige der voornoemide citaten, tin. de ontaaglijke
financieele kracht der Vereehigde Staten. ‘) Reeds
iu 1885 aei Woodrw Wi]ison: ,,I suippose that no one
over found the patlis of finance loss thorny and ard-
uous than have our national publicists.. . Their lines
have falen in pleasant piaces. From almost the very
first tlrey have had iboundlees rosourOes to dirnw upon,
and thcy have certainly of late days had free leave to
spcnd limitless revenues in what extravagances they
pleased. It has come to ho infinitely more trou.hle to
spend our enormous national incomc than to collect
it.” Aldus schreef de vroegere President der Ver-cenigde Staten in 1885. En sedert stegen, blijkens
hiz. 131 van het ,,Anxtuial roporit of the Ootmissio-
tier of Internal Revenue for the fiscal year ended
Juno 30 1.919 (66bh Congress 2d Session House of Re-
presentatives Document No. 437) de totale inkomsten
der V. St. van 112.421.121,07 tot 3.850.150.078,56 dol-
lars. In zijn boek ,,The Problem of a Nationai Bud-
got” zegt William Franklin Willoughby, de directeur
van het ,,Institute for Government Research”: ,,Ex-
travagance, waste, and misapplication of public
fonds have invariably resi.tlted w’here the legislative
hranch has been given the determining voice in the
enactment of
Ibudgetary
proposals. Of this, the United
States and France furnish the leaidiug illustrations.
In both countries the extent to which appropriations
are made for purposes not corresponding to national
noeds, and representing gross waste of the public
fonds, amounts to a national scandal.” In dé V.-St.,.
zegt dezelfde schrijver, worden jaarlijks millioenen
verkwist ,,in maintaining useleas army posts, navy
yards and other local stations.” Verdere millioenen
worden verkwist voor nuttelooze of althans, in ver-
liocidin.g tot hun nut, veel te dure publieke werken
en gebouwen. Die verkwisting maakt niet alleen een
goede administratie der belanghebbende diensttakken
onmogelijk, maar ontmoedigt ook allen, die naar zui.
nige en doelmatige geidbesteding streven. De gansche
‘) Soms valt het ,,Cougress” in ‘het andere üiterste, door,
zonder, eenige waailborgen ,voor een doelmaige bsteding
zgn.,)1U.mp-suzn appropriations” toe te staan. Slechts in
enkele zeldzame gevallen bewandlde het een juisten ‘inid-
denweg. Het gevolg van gemis aan buigzaamheid in het
,,appropriation system” is een dikwijls voorkomen van
,,cleficiency acts”, die geld toestaan, in plaats van reeds
toegestaan geld over te wijzen.
Grove nibruiken fzijn voorts het zgn. ,,lobbying” en
,,logrolling” in liet Congres.
Men denke hier niet alleen aan de groote natuurlijke
hulphronnen en mndustrieele kracht, doch ook aan de af-we-
zigiheid- tot voor kort van belangrijke militaire uitgaven.
administratie zinkt op een laag peil. ,,American prac.
tice. . . . is based upon no principle. It is a more
malkeshift and has all the evils usually characterizing
makeshifts.”
Hoe is het te verklalren, dat een energiek volk als dat der Vereenigde Staten, hetwelk, wat ,,business”
betreft, zijns gelijke niet heeft, toelaat, althans tot
voor korten tijd toeliet, dat de nationale zaak zoo wei-
nig ,,business-like” wordt gedreven? O.i. uit de poli-
tielce verhoudingen der Vereenigde Staten. Alvorens
daarom over te gaan tot een schets van’ het finan-
cieel systeem ‘) der Vereenigde Staten, willen wij een
summiere schets dier politieke verhoudingen geven.
De grondwet der Vereenigde Staten dateert van
1787; de beginselen van vollcssouvereiniteit en schei-
ding der machten liggen aan haar ten grondslag. Zij
stelt de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke mach-
ten in. De uitvoerende macht is opgedragen aan een
President, wiens verkiezing ‘wordt geregeld en wiens
rechten en prerogatievcn nauwkeurig zijn aangegeven.
Bepaalde wetgeven’de bevoegdheden kent de -konstitu-
tie, bij wijze van enumeratie, aan het kongres toe,
wlks organisatie in Heuse of Represenitatives en
Senatc, verkiezing en led’enaantal zij regelt. De rech-
terlijke macht is opgedragen aan een door de grond-
wetgev orderd ,,Supreme Court” dat o.a. bevoegd en
verplicht is de grond’wettighei’d ‘der ‘wetten te beoor-
doelen; de grondwet schijft de wijze van benoeming
der rechters van het ,,Supreme Court” voor en geeft
regelen ten aanzien van hun salaris en amhtsduur. Tot deze punten beperkte zich de oorspronkelijico
grondwet. Zij was, aldus ‘Woodrow ‘Wilson, ,,a corner
s.tone, not a complete building”.
Het beginsol’van de scheiding der machten, alhoe-
vel niet met absolute strengheid doorgevoerd – het
Kongres (de wetgevende macht) verklaart oorlog,
de Senaat (een onderdeel van de wetgevende macht) moet regeeringsdaden van den President n.-I. trakta-
ten en benoemingen goedkeuren en in staatsmisdrijven
rechtspreken, de president j(de uitvoerende macht)
neemt feitelijk, al’s de zitting van het Congres ten
einde spoedt,’ aan de wetgeven’de macht deel, daar zijn
suspensief veto ‘dan met een absoluut -veto gelijk -staat
en de rechterlijke macht heeft door het toetsen der
wetten aan de :dor haar te interpreteeren grondwet, wetgeveude bevoegdheid – speelt in dé Amerikaan-
sche grondwet een groote rol. Omtrent de ,,idea]
checks and baiances of the federad system” zegt John
Adams in een brief van 1814 aan John Taylor: ,,Is
there a constitation upon record more complicated
with balances than’ ours? lo. eighteen states and
some territories are balanced against the national
government…. 2o. the Housé of Representatives is
baignced against the Senate, the enate ggainst the
House. 3o. the executive ‘authority is, in some degree, balanced against the legislative. 4o. the judicial power
is balanced agains-t the Heuse, the Senate, the execu-
tirve power, and the state goivernments. 5o. the- Senate
is balanceci against the President in ‘all appoiu’tments
to office, and tin ell treaties. . . . .6o. the peo’ple held
in rtheir hands the balance against their own repre-sentatives, by biennial…. elections. 7o. -the legisla.
tures of the several, states are balanced’ against the
Senate by septenniad elections. ’80. ‘the electors are
balanced against the people in ‘the choice of the Pre-
sident. Here is a ce.plicated refinement of ‘balances,
whic’h, for anything T recollect, is an in’vention of
our owni and peculiar -to na.”
Het schema -dier federale gironidavet is ,,a bad ance of
powers and a nice adjustment of interacbive checks”.
Maar ‘de praktijk van het Anierikaanscihe Staatsrecht
voerde in stijgende mate tot een suprematie van het
congres over de federale Staten en de and(re grond-
i) Deze schets is zeer summier. Zoodra het werk over ,,Phe system of 1inancia1 Adniinistration of the United
States”, dat het ,,Institute for Gotvernment Research” voor-
bereidt; zal zijn ‘verschenen, hopen wij tot uittvoeriger be-
schouwingen gelegenheid te vinden.
786
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14 September 1921
wettelijke machten. De titel van Wilson’s boek luidt
daarom: ,,Oongresaiosial Go’nernment”; groei en feit
dier suprematie van het Congres worden, daarin leven-
dig en helder uiteen gezet. ,,I know not hoisv botter to
describe our orm of government in a single phrase”
– aldus Wilson – ,,than by calling it a government
by (the chairmen of) the Standing Conmittees of
Congries.s”.
1)
Het Congres is verdeeld in evenveel ,,Committees”
als er hoofdondsrwerpenaai wetgeving zijn; ‘bij elk
speciaal oiicieiwerp van wetgeving wordt het Congres
door den ,,Chairman” van liet betaokken ,,Standjing
Committee” voorgelicht, welke ,,Chaiir.men” door den
voorman der meerderheidspartij, den Speaker van. het
,,House of Representatives” (een partij-politikus) of
in dea
,,Senate”
door ‘verldezSng bij ,,ballot” worden
aangewezen. De ,,Chairmen of the Standing Commit-
tees” vormen niet 6
5
n Collge, noch plegen zij onder-
ling overleg. Elk ‘,,Committee” gaat zijn eigen weg.
,,It is impossible” – aldus Wilson – ,,to idiscower
any unity or ioethoci in the disconniectad and there-
fore un,systeniatic, c-onfused, and desultcry action of
the House, er .any conimon purpose in the measures
which its Conimoittees from tims to time recowimenid”.
,,There could be no more interesting problem in the
doctrine of chances than that of reokoning the pro-
babilities of there being anycommon features of prin-
ciple in the legislation of an opening session. De ,,ru-
les and customs” van ‘het Congres, die hier niet nader
behoeven te worden uiteengezet, hebben do almacht
dier ,,Com,mittees” op wetgevend gebied ten gevolge.
,,The House virtually both deli’berates and legisla-
tes in small sections”. ,The mies are so framed
as
to put all business under their management”. Dit.
systeem van ,,Congressional G’ovemnimont” igaat nood-
wendig gepaard met een gebrek aan openbaariheid en
een versnii,ppeiiing der.erantwooridelijldheid. ,,Porwer
is nowhere concentrated; it is rather deliberately. –
scattered amongst many small dlziefs”.
,,Executive and legislati,v’e are separatod by a hard
and fast line, which sets them apart in .what was
meaut to be iintdependenee, but
kus
come to amount
to isolaibion”. De ntiniistai,s zijn hoefden v1an ‘de Depar-
tementen ‘van Algemeen bestuur, idie weliswaar aller-
lei dn.lidhtinJgen aan de ,,Committees” moeten geven
en door die ook op het terrein der regeering tredende
Committees” worden
overheerselat,
doch niiettemin
formeel enkel aan iden President, liet hoofd der ad-
ministratie, verantwoordelijk -zijn.
,,Tthe American system” zegt Sydney Low ,,divides
rosponnijbility and makes it diffiioult to piece it any-
w’here.” Het Congres kan den President niet ‘beheer-
schen, daar deze voor een vasten tijd van vier jaren
is verkozen;
2)
de President heeft geen gezag over
het Congres, ivelks meerderheid ‘tot een andere poli-
tieke partij kan behooren, daar hij het niet kan ont-
binden en geen iberoep op de kiezers ken doen, terwijl
het ,,House of Representatives” bezwaarlijk in staat
is zijn eigen zaken te regelen, daar deze door de hoef-
den der onderscheidene ,,Oommittees” wordèn be-
heerschI, die door den tot de meerderheidspartij van
•het huis behoorenden Speaker in het leven zijn ge-
roepen.
Wanneer men voorts bedenkt, dat de Amerikaan-
sche ,,Senate” een, ‘voor een Upper-House, relatief
zeer sterke positie inneemt en o.a. het recht heeft
wetsvoorstellen te amendeeren en tractaten en benoe-mingen goed te keuren, zoodat scherpe conflicten van
dit lichaam met den President en het ,,House of Re-
presentatives” zoo goed als onvermijdelijk zijn, dan
The Committees on Printing, en Elections, on Appro-
priations çn of Ways and Means hebben bijzondere voor-
rechten.
The American system – aldus Wilson, – s esseutially
astronomical or naathematical.
A
President’s usefulness is measuréd, not by elfioiency, but hy caleudar month’s; it is
reckoneci that tf he will he good at all, •he will be goed for
four years.
zal men inzien, dat het Amerikaansche Regoerings-
systeem allerlei moeilijkheden en wrijvingen uitlokt en
als het ware perpetueel maakt, lie in het ‘op Engel-
sche leest geschoeide parlementaire regeeringssysteem
door concentratie van macht en verantwoordelijkheid
in het Kabinet en het ontbindingsrecht van é&n of
beide Kamers worden voorkomen of een natuurlijke
oplossing vinden.
Het ligt voor de hand, dat deze
moeilijkheden
van
bijzonder ei-nstigen aard zijn hij het financieel be-
heer, dat in zoo sterke mate behoefte heeft aan con-
centratie van verantwoordelijkheid, doelmatig hande-
len, toezicht en contrôle. Mr. Dr. A.
SPANJER.
DOLLAR- EN PONDENKOERS,
EEN KORT WEDERWOORD.
‘Het naschrift, dat prof. Bruins wel heeft ‘willen
voegen achter
mijn
beschouwing in het nummer van
31 Augustus, geeft mij aanleiding tot enkele zoo be-
knopt ‘mogelijk gehoiden tegenopmerkingen. 1
De geachte schrijver -wijst andermaal op de crediet-
crisis in de Unie en ziet daarin veel meer dan in de
Europeesche geldtoestanden •de oorzaak van het ver-ioop van den dollarkoers. Daarbij komt de positie der
V. S. als crediteur tegenover vrijwel alle andere lan-
•den, ex-belligerenten en ex-neutralen, waardoor de
passieve rol van Europa in dozen wordt verklaard.
Ten slotte stelt de schrijver eenige vaag gehouden
vragen, die blijkbaar doelen op een nieuw te outgin-
non terrein voor de economische wetenschap, welke –
ik meen mm. ‘Bruins’ zienswijze aldus ‘to mogen para-
fraseeren – nog te veel in toestanden van v66r den
oorlog verdiept is om oog te kunnen hebben voor het
buitengewone in het huidig tijdsgewricht.
Wat is, mag worden gevraagd, liet
principieel
nieuwe, dat verklaring behoeft? Zoe lang de gouden
standaard heeft bestaan, ‘trad telkens, wanneer een
land in ‘oorlogstijd tot den z.g. gedwongen koers van
het geld overging, goudagio op. Een passieve beta-lingsbalans is ook geen nieuwigheid. Borrowing en
lending countries zijn er altijd geweest. En de crediet-
crisis, die na dozen oorlog in de Unie
J
oskwam, is er
eene uit een lange reeks. Men denke maar uit het
nabije verleden aan 1907. Het eenige, ‘wat gezegd kar
worden, is, dat de bekende verschijnselen ditmaal door
den wereldbrand op ‘veel uitgebreider terrein en ok
intenser zijn opgetreden. V66r 1914 had de theorie
haar verklaringen gereed, de toestanden door den
oorlog geschapen hebben aan die theorie zeker winst
gebracht – ik denk b.v. aan Cassel’s i(oersenleer -,
doch daarom is er, meen ik, nog geen reden, de ‘bui-
tengewone omstandigheden, die wij nu beleven, onder
een geheel ander licht te willen bezien, waarbij wij
omtrent den ‘aard van dat licht geheel in het duister
worden gelaten.
To zeer verliest mi. de schrijver verder uit het oog
het ‘verschil tusachen gold als middel om over kapi-
taalgoederen beschikking te krijgen resp. aan het ka-
pitaal de noodige liquiditeit te verschaffen (kas) eh
geld als ruilmiddel. Voor het algemeene prijzenpeil,
dat immers uit ruilwaarden is opgebouwd, komt ‘al-
leen do laatste functie van ‘het geld in aanmerking.
Wknneer in Amerika daggeid 30 en -zelfs 50 pOt. kan bedingen, dan is dat wel een zeer hooge prijs voor den
kapitaaldienst van het geld, maar dan kan toch die
prijs ons met opzicht tot de algemeene koopkracht
van het geld
als ruilmicidel
niet meer zeggen dan elke
andere prijs. Hetgeld als kapitaal doet ‘dan een hoo-
gen prijs in geld als ruilmiddel. En men zou zelfs
mogen volhouden, dat, voor zoover van die hooge geld-
rente als prijs afhangt, de koopkracht van het geld
(als ruilmiddel dus) is gedaald!
Nu weet ik ‘wel, dat er een verband ‘bestaat tusschen
de geidrente en de geldswaarde. Maar dat verband is
niet zoo nauw, of het ‘moet tijd hebben om door ‘te
werken. Wanneer de geldrente stijgt, enllen discon-
teering en beleening, zal ‘ook de geldereatie
,
langs den
weg van chèque en giro, daarvan den beperkenden in-
1
14 September 1921
ECONOMISCH-STATSTISHE BERICHTEN
787
vloed ondervinden en izoo kan het zijn, dat ‘de geld’s-
waarde ondanks crisis en malaise, dus bij minder geld-
behoefte, dank zij een op waardevasthe’id gerichte
geldpolitiek, gehandhaafd blijft. Ook kan bv. een
circulatiebank, die een crisis temperen wil, haar
opereerend kapitaal tijdelijk •doen aanzwellen, zonder
dat dit de koopkracht van het geld behoeft te scha-
den. Dan ‘blijkt echter eerst duidelijk het verschil tus-schen bei’de genoemde geldfuncties. Meer
ruilrn,iddel
wordt dan niet gevraagd, integendeel: ‘de behoefte is
afgenomen, doch het meerdere geld doet dan ook niet
als ruilmiddel dienst, •doch als kapitaal, ter kasver-
sterki.ng. Men kan hef ook
05
uitdrukken: het geld
is wol toegenomen doch de ornloops’nelheid is vermin-
derd. Om die rödenen meen ik, dat een baroep op de
credietcrisis in de Unie en de hooge. daggeldrente
niet do stijging van den dollar kunnen verklaren. Hier
worden, zie ik goed, twee functies van het geld
verward.
Een pasciove betalingsbalans, van een ‘enkel land of
van een heel werelddeel, is nimmer
oorzaak
van een
hoogen wisselkoers. In dit opzicht zijn Pierson’s uit-
eenzettingen aan het slot van het eerste deel van zijn
Leerboek nog steeds up to date. Een passieve ‘beta-
lingsbalans wordt symptomatisch gekend uit ‘do koer-
sen en is op haar beurt symptoom. Waarvan? Van
den toestand, of, wat hetzelfde is: van de koopkracht
van het ‘geld. Waarom wordt goud uitgevoerd (resp.
stijgen bij verbod van gonduitvoer ‘de koersen) en
wordt het saldo niet in
goederenJ
of diensten
ver-
effend? Wanneer men zich de vraag z66 voorlegt, dan
blijkt het beroep ‘op de betalingsbalans n’iets te ver-
klaren. En z6 moet men zich mi. de vraag voorleg-
gen. Zegt. men nu: die landen zijn ‘te arm, zij kunnen
geen goederen in voldoend aantal ‘exporteeren, zij
kunnen geen waardevolle diensten praesteeren, dan
geeft men daarmede :de verarming en ceteris paribus
het gestegen prijspeil, d.i. de gedaalde koopkracht van
het geld toe. En dan is het dus de waardedaling van
liet geld, •d’at niet tegelijk met de goederen schaarsch
werd, waaruit de passieve balans moet worden ver-
klaard. Een
bl’ijv end
ongunstige betalingsbalans is ul-
leen mogelijk door een voortgaande deterioratio van
het ruiliddel. Daaraan kunnen geen leeningen van
de V. S. aan ‘de geallieerden en geen verdragen a la
Versailles iets veranderen.
Hetgeen ten slotte mr. Bruins aangaande Zweden
opmerkt, lijkt mij evenmin bewijskrachtig. i[n Zweden
bestaat geen inflatie en toch doet het goud er agio.
Is liet echter zoo zeker,
kda’t
er in Zweden geen inflatie
bestaat? De Zweedsche geld- en credietpolitiek is
zeker stringent geweest, doch bewijst nu niet het ook
daar opgetreden goudagio, dat de Zweedsche kroon
nog meer is gedaald in koopvermogen dan ‘het goud?
Men is er blijkbaar in Zweden evenmin als hier te
Iandd in geslaagd een z66 geserreerde geld- en crediet-
politiek te voeren, ‘dat het aanbod van geld (mcl.
chèquo en giro) verminderde naar rato van de afge-
nomen maatschappelijke verkeersbehoefte daaraan. In
n woord: ‘de geld- en credietpolitiek moge ‘daar meer
bepeikend aijn geweest dan te onzent. blijkens den
uitslag was zij nog niet beperkend genoeg. Ook hier
mis ik
bij
den geachten schrijver het ,,stringente” be-
toog, dat en waarom de ‘Amerikaansch’e en niet de
Europeesche toestanden de. (hoofd) oorzaak zijn van
hot .disagio der papier-valuta’s. En zoo lang het be-
wijs in dozen niet is ‘geleverd, acht ik de vragen, die
de schrijver stelt met betrekking tot de mogelijke
ontocreikcindhèid der hui’di.ge geld- en wisselkoersen-
theorie – hij houcie mij dit .ten goede – wel wat
praeinatuur. ‘
H’W. C. BORDEWIJK.
Oostvèorue, Sept. 1921.
DE ONTWIKKELING VAN DE KLEURSTOF
INDUSTRIE BUITEN DUITSCHLAND.
In aansluiting op de artikelen betreffênd’e de Duit-
sche ‘kleurstofindustrie in eenige vroegere nummers van dit tijdschrift ‘is het misschien niet on
,
interessant
ook eens de ontwikkeling na te gaan van deze industrie
in andere landen.
1 ‘
Het is tegenwoordig een feit van algemeene bekend.
heidi dat er v66r den oorlog geen ‘kleurstoffabrieken
van eenige practische be’teekenis bestonden ‘buiten de
Duitsche, met uitzondering evenwel van die in Zwit-
serland. Oorspronkelijk een Engolsche vinding – in 1856 werd door Perkin de eerste teerkleurstof ver-
vaardigd, in 1859 volgden enkele andere in Frankrijk
– verkreeg weldra de Duitsche industrie een over-
wegende positie. In 1874 werd daar te lande gopro-
duneei’d voor een waarde ‘van 24 millioen mark, in
1890 voor ’65 ,millioén, in 1908 reeds voor meer dan
120 millioen mark. Kort voor den oorlog werd de we-
reldpro’ducbie geschat op ongeveer 250.000 ton, terwijl
op dat ‘tijdstip ruw ‘geschat ongeveer 50.000 ‘personen
in dozen tak van .iiijver.heid werkzaam waren. Als een
bewijs van hoe geringe ‘betieekenis deze industrie bui-.
ton Duitschland !was, ‘diene ‘dat op d’enzelfden tijd in
de Vereenigde Staten slechts 530 personen bij de
kleurstoffabricage betrokken waren.
Het is eveneens bekend, dat de wereldoorlog in deze
vrhoudingen een’ radicale verandering hoef t ge-
bracht. Ja ide eerste plaats otstond er in de landen
der Geassocieerde mogendheden een nijpend gebrek
aan’de voor de textielindust.rie zoo noodige kleurstof-
fen, en dit gebrek stimuleerde de •inheemsche fabri-
cge, die döor de Dnitsche dumping.maatregele’n voor
den
krijg
nooit tot bloei was kunnen geraken. ‘Er was
echter nog een andere aanleiding om ‘de kleurstof.
fabricage op de ‘meest intense ‘wijze aan te pakken.
Verscheidene explosief stoffen ‘zijn met de installaties
voor ‘de vervaardiging van anilinekleurstoffen •te ‘ be-
reiden. ‘Een ‘bekende en in de textielind.ustrie bij
enorme hoeveelheden ‘gebruikte kleurstof bijvoorbeeld
is ‘het zwaveizwart, doch door aan de insallatie Ier
bereidiig van deze kleur een kleine, ‘verandering aan
te brengen, ‘kan men daarmede ide ‘bekende springstof
picrinezuur maken. Een moderne kleurstoffabniek kan
dan ook in tijd van oorlog zonder ingrijpende veran. derin,gen uiterst snel worden omgezt ‘in een fabriek
van ontplofbare stoffen, en om -dezb reden
werd
bij
do voormalige Geassocieerden een sterke kleurstof in
dustrie eveneens als een nationaal belang gezien.
Wij willen in het onderstaande de voornaamste ‘lan-
den nader beschouwen en nagaan, welke maatregelen
in dit opzicht genomen werdon en ‘met welk resultaat.
Wij beginnen de reeks dan met
Engeland.
Voor den oorlog betrok Engeland ‘ongeveer 80 pOt.
van ‘de beoodigde kleurstoffen van Duitschland. Er
bestonden enkele inlandsche fabrieken, en reeds in
1915 verleende de regeering steun aan een van deze,
de British Dyes Ltd., o.a. door ‘het verstrekken van
kapitaal. Een andere fabriek, de firma Levinstein Ltd.
breidde zich eveneens sterk uit, en in 1919 werd een
holding com’pany gevormd, waarin ibeide ondernemin-
gen samensmolten. Dit is .de British ‘Dyestuffs Oor-
poration Ltd.,. met een kapitaal van £ 10.000.000, waar-
in ‘de regeering is geïnteresseerd tot een bedrag van
£1.700.000, en op deze combinatie vestigt.men in En-
geland de hoop op een nationale industrie.
Na den wapens’tilstand ‘wrden er groote hoeveel-
heden ‘kleurstoffen ingevoerd, aangezien ide inheem-
scho fabrieken natuurlijk nog lang niet alle soorten
en kwaliteiten konden vervaardigen. In 1920 werd
zelfs ‘nog een hoeveelheid van meer dan 117.000.000
lbs. ingevoerd, waarvan ongeveer 35 pOt. voor reke-
ning komt van Zwitseiland, 27 pOt. ‘van Duitschland,
20, pOt van ‘Nederland, 10 pot. van de ,Vereenigdo
Staten en 6 pOt. van België. Aangezien de, waar.
schijulijkheid groot is, dat de uit ons land en België ingevoerde, producten van Du.itsche herkomst zijn,
mtg worden aangenomen, dat meer dan de helft van
den geheelen invoer uit .Duitschland afkomstig is.’
De concurrentie van deze importen bedreigde de
Engelsche industrie in zulke mate, dat men ‘op maat-
regelen zon om deze ‘te weren Op grond van een
788
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14 September 1921
oudë wet van 1876 trachtte men den invoer te belem-
meren, in December 1919 werd deze wet echter niet
van toepassing verklaard. Als gevolg van deze be-
slissing werden van Duitsche zijde ordèrs opgenomen
tegen prijzen, soms een zevende of een achtste van
de inlandsche, en het werd weldra duidelijk, dat de
vrijgelaten invoer d-e Engelsche industrie volkomen
zou
kunnen vernietigen. Er gingen dan ook-dringende
stemmen op, om de jonge industrie op een of andere
wijze te beschermen, althans tijdens -do moeilijke aan-
vangsjaren, en waar de regeering bij een vroegere
gelegenheid zich plechtig had verbonden hiervoor
te zorgen, werd dan ook een wetsontwèrp in dien
geest aanhangig gemaakt. Van tweeërlei zijde werd
tegen een dergelijke wet geprotesteerd: in de eerste
plaats door de voorstanders van het vrijhandel-prin-cipe, voor wie alles wat naar protectie zweemd-e uit
den hooze was, en in de tweede plaats door de voor
Engeland zoo ‘hoogst belangrijke textielin’du,strie.
Deze laatste heeft er haar specialiteit van gemaakt
partijengoed te leveren van een zoo uitgebreid moge-
lijk assortiment, waarvoor natuurlijk ook een -groote
verscheidenheid kleurstoffen noodig is. Wil men blij-
ven concurreeren, -dan is een der vereischten hiortoe
goedkoope kleurstoffen in een groet aantal kwalitei-
ten, en de textielfabrikanten wilden dan ook onder
geen omstandigheden van de situatie de dupe worden.
Het prjsverschil voor hei finaalgoed geverfd met
Engelche oE Duitsciie producten is echter, ook bij een
groot verschil in prijs van de kleurstof zelf, niet zee
belangrijk; – om een voorbeeld te noemen bedroeg dit
voor een
–
bepaalde blauwe kleur 0,114 penny per yar-d
stof. Van meer -belang is het natuurlijk, dat bepaalde
nuanceeringen of kwaliteiten d-oor de eigen indus-
trie niet kon-den worden geleverd, en op dezen grond
was er dan ook wel eenig verzet. –
De re-geering stelde nu’ voor om een zoogenaamd
licen.singsystem in te voeren voor den duur van
10 jaar. Er zou een commissie worden aan-gewezen,
waarin zouden zitting hebben vijf verbruikers, drie
fabrikanten en drie neutrale personen, en geen enkele
kleurstDf kan worden ingevoerd, tenzij boven-genoem-
de commissie -daartoe vergunning verleent; Verschijnt
dus een bepaalde kleur op ‘de lijsten der inlan-dsche
fa’brieken, en wordt deze tegen rede-lijken prijs en in
voldoende hoe eelheid geproduceerd, dan worden voor
invoeren daarvan ver-der geen vergunningen meer
verleend. De periode van 10 jaar -wer-d voldoende ge-
acht om -de industrie tijd te geven op eigen beenen
te kunnen staan.
Op 2 December 1920 voorgesteld, werd het ontwerp
met betrekkelijk gering aantal tegenstemmers reeds
op 17 December door de Oommons aangenomen, op
23 December door de Lords en reeds 15 Januari 1921 werd de Dyestuffs Import Regulation Act van kracht.
De Engelsche kleurstofindustrie heeft door desen
maatregel inderdaad een kans om zich ook voor de verdere toekomst staande te houden, in 10 jaar kan
op het gebied van verdere onderzoekingen, vor’beter-db
kwaliteit enz. veel worden gedaan. ‘Voorts heeft Ed- –
geland in de -koloniën en de Dominions een mar-kt,
die uit den aard der zaak niet zoo -moeilijk ‘te verove-
ren zal zijn, vooral waar die landen bijna alle even-
eens maatregelen hebben getroffen om Duitsche verf-
stoffen te weren. Of ook na de periode van 10 jaar de
industrie tegen de Duitsche zal kunnen concurree-
ren, valt
–
bij de huidige wisselende en onzekere toe-
standen -moeilijk te voorspellen. De verhoudingen op
de Hollan’d-sche markt bieden hiertoe geen zuiveren maatstaf, daartoe zijn de faciliteiten, welke DuitscE-
land in onze textielstreken heeft, te groot, terwijl
Duitschl-an-d alles -doet om de Holland-sche markt te
behouden. Hierbij komt, dat de Duitsche industrie
zonder kosten of verplichting -degelijke, zaakkundi-ge
hulp verstrekt aan -de verbirnikers; monsters, aanwij-
zingen, bezoek van chemikers enz., terwijl de veel
stroevere Engelschma-n nog maar steeds niet schijnt
te begrijpen, dat hij dit in minstens even sterke mate
moet doen, wil hij hier sucoes hebben. Zijn de ver-
hou-dingen hier te lande dan ook voor de Engelsche
industrie zeer ongunstig, niet uitgesloten is, -dat in
andere deelen van de wereld Îneer succes kan worden
behaald. Vast staat echter, dat de kwaliteit der verf-
stoffen nog wel de noodige verbetering behoeft, hier-
bij staan de Engelschen
bij
andere nieuwe kleurstof-
industrieën, -bijv. de Amerikaansche, op het oogen-
blik althans positief ten achter.
Als tweede voor ons overzicht belangrijke land komen
De Vereenigde Staten van Noord-
A -me r ik a.
Bij het uitbreken van -den oorlog vertoonde de toe-
stand hier veel overeenkomst met dien in Engeland,
j-a, was misschien nog ongunstiger, aan-gezien er in do
V-eroenigde Staten bijkans geen nationale industrie
van eenige beteekenis op dit gebied bestond.
Wel werd af en toe gepoogd hierin verandering te –
brengen, doch de prijzonpolitiek der Duitsche con-
cerps, welke alle een vertegenwoordiging in Amerika
hadden, deed elke poging mislukken.
In
aoiø
bijvoorbeeld werd getracht aniline-olie,
een belangrijk tusschenproduct voor de kleurstoffabri-
ca-ge, op groote schaal te vervaardigen en wel door
The Benzol Products Co. Toen men met -de productie
goed en wel bezig was, verlaagde de Duitsche concur-
ientie haar prijs van 11’% cent tot 8 cent, en deed
zelfs toezegging te zullen 1e-veren onder eiken prijs
van de Amerikaansche onderneming. Deze laatste
leidde dan ook slechts een kwijnend bestaan, en de
oorlog kwam voor haar nog juist mntijds om haar vdor een faillissement te behoeden.
Tusschen 1879 en 1883 waren negen fabrieken bezig
met de vervaardiging van kleurstoffen, doch in het
laatstgenoemde jaar moesten vijf hunner den ongelij-
ken strijd opgeven. De vier overblijven-de trachtten
zee –goed en zoo kwaad als -het -ging vol te houden,
en maakten ook inderdaad bij het uitbreken van den
krijg enkele kleurstoffen uit Duitsche tusschenpro-
ducten. Eenige jaren te voren was -door de – firma
Bayer een fabriek opgericht te Albany, waarin echter
slechts enkele producten werden vervaardigd.
Gestimuleerd door het uitblijven van de Duitsche
verven tijdens het wereldconflict, verrezen er alom
kleinere inlandsche fabrieken. Er ontstonden echter
ook twee grootere concerns en wel, in de eerste plaats
the National Aniline & Ohamical Co. Dit was een
samensmelting van een der reeds hierboven genoemde vier oorspronkelijke fabrieken, Schoellkopf Aniline. &
Ohemical Wouks net de ons eveneens reeds- bekende
anilinefabrjek van de Benzol Products Co., W. Beckers
Aniline Co. en the Standard Aniline Co. Ook de
groote chemische fabrieken the General Ohemical Co.,
the Semet-Solvay Co. en the Barrett Co. deden mede
in -deze combinatie.
Ook de zeer bekende du Pont de Nemours Co. ‘wierp
zich op deze fabricage en werd het tweede groote –
lichaam op dit gebied. – –
De Duitsche vertegenwoordigers deden al het mo-
gelijke om hun cliënten te behouden, waartoe later de
twee reizen van den han-del-sondersceër ,,Deutschlaind”,
welke beide hoeren een lading van de meest begeerde
kleurstoffen aan boord had, het hunné bijdroegen. In
dit verband is het merkwaardig te vernemen, welke
houdin-g de firma Bayer aannam tegenover haar ei-gen
vestiging in Al
–
bany, reed-s boven genoemd. De fa-
brieksieiding aldaar -meen-de -goed te doen enkele, nog
niet door Amerikaajische fabrieken vervaardigde
kleurstoffen te gaan produceeren, met welke geste
enorme winsten konden worden behaald. Niet zoodra
kwam dit aan de Duitsche firma ‘Bayer ter oore, of op
de meest im’peratie’ve wijze werd di-t aan de directie
te Albany eenvoudig verboden. De bedoeling van de
vestiging te Albany was -ge-wees-t die kleurstoffen te
vervaardigen, die de -inlandsche industrie ook reeds
maakte, om op deze wij-ze de concurren’tie voor de
laatstgenoemde nog zwaar-der te maken. Het risico,
om nieuwe kleuren op Amerikaanse-hen bodem te -gaan
maken, wer-d, omdat misschien later de Amerikanen
daarvan zouden kunnen profiteeren voor een na-
$4 September.
1921
ECONOMISCH-STATISTISÇHE BERICHTEN
tiouale industrie, zoo groot ‘geacht, dat zelfs de te
behalen grooto winsten daartegenover volkomen weg-
vielen ..Wij zullen later zien, dat dezelfde politiek
nog ireden ten dage wordt voortgezet.
Toen ook de Vereenigde Staten in den oorlog be-
trokken werden, veranderde de situatie wederom. De
nieuwe industrie was geweldig ‘gegroeid, doch het viel
te blwijfelen of deze na den oorlog niet weder als
een kaartenhuis ineen zou vallen. Voor een faibricage
als deze is niet alleen ‘kapitaal of werkkracht noodig, doch ook groote ervaring, en deze misten de Aimeri-kanen uit den aard der zaak bijna geheel. De agenten van de Duitsche huizen hielden hun verkoopsorgani-satie intact, en waren gereed onmiddellijk xie het be-eindigen der vijandelijkheden de moordende concur-
rentie weer te beginnen.
Met de gewoneAmerikaansche energie werd de zaak
aangepakt. Van regeeringswege werd aangesteld de
Alien Property Oustodian, met opdracht alle Duit-
scU eigendom te confisceeren.’ Hoogst interessaflte
mededeelingen hieromtrent zijn te vinden in liet rap-
port van dezen ambtenaar, publiek gemaakt op 9 Maart
1.919. Het hoofdstuk ,,The ‘Chemical Industry” geeft
verdere bijzonderheden aangaande de door ons be-
schouwde industrie, aan dit rapport zijn ook verschil-lendeder boven aangehaalde feiten ontleend. Van ‘de
ageuturen van alle Duitsche firma’s werd bewezen,
dat het eigenlijk filialen dezer ondernemingen waren,
en alle werden ten behoeve van de Ameri’keansche
natie overgenomen. De fabriek van Bayer te Albany
kwam ‘bij verkoop door den Alien Property Oustodian
in het bezit van the Grassel.li Chemical Co., even-
eens een zee.r bekende chemische fabriek, velke daar-
mede in de rij d’er groote Arnerikaansche kleurstof-
:Eabrioken trad.
Nog word hiermede •de bescherming der nationale
industrie niet zeker geacht. De Duitsche concerns
be-
zatenfii Amerika een groot aantal patenten, de firmt
Bayer bijvoorbeeld alleen reeds ongeveer 1200. ‘Deze
paten ten waven klaarblijkelijk niet zoozeer genomen
met de bedoeling later zelf in Amerika te gaan produ-
ceeren, maar meer om de vestiging van een inheem-
sche industrie tegen te gaan en ook om den, import te
belettén.
Deze patenten nu konden na ‘dén oor’log de eigen
industrie ten zeerste belemmeren, doch indien deze
ook zelve onteigend zouden kunnen worden, kon d’it
wapen worden gekeerd tegen de uitvinders zelve. Een
amendement op, de Tradiug-wi’th-the-Ensmy Act
maakte dit weldra mogelijk, erf de patenten werden
inderdaad oteigend. Een organisatie werd geschapen
met een
kaiiita’al
van $ 500.000, aan welke organisatie
ongeveer 4500 patenten werden verkocht voor
$ 250.000, de rest van het geld werd besteed voor
werkkapitaal van de Ohemical Founda’tion Inc., zoo
was d’e naam van dit lichaam. Elke Amerikaansche fabrikant van eenig belang werd aandeelhouder, en
niet-uitsluite’nde licensies zouden worden gegeven aan
ieder, die daarom vroeg, mits van Amerikaansche na-
tionaliteit en in staat de fabricage der gevraagde pro-
ducten ook werkelijk uit te voeren.
Toen kwam het einde van den oorlog, en men be. sefte dat er nog ±eer moest worden ‘gedaan om ook
voor den kmen’den vrdestijd de nationale industrie te
beschermen. Zoolang de oorlogstoestand’ ‘althans offi.
cieel voortduurde, kon de invoer van Dijitsche’ kleur-‘
stoffen worden ‘belemmerd onder de Trading-with-th’e-
Enemy Act, doch zoodra de vrede officieel zou zijn,
moesten soortgelijke maatregelen wordën genomen als
in ‘Engeland. ,Het is nu zeer teekenend, dat in het-
zelfde land,, dat niet scjiroomde om . gedurende do
actieve periode van den oorlog de meest krasse maat-
regelen te nemen, een dergelijke wet nog altijd op zich
laat wachten. Onder President Wilson had één partij de meerderheid in het Huis der Afgevaardigden, ter-
wijl de Senaat ongeveer gelijk was verdeeld en de
regeer’ing zelf een andere richting was toegedaan. De
politiek kreeg na de opwindende drukte van de oor-
logsmaanden de overhand, en de strijd werd tot in
het oneindige gerekt. De Longworth Bill, die hoogere
invoerrechten wilde, passeerde het Huis van Afge-
vaardigden, doch bleef steken in den Senaat. Ook de
textielindustrie herF bedenkingen, en de D’uitsche in-
vloed zat ook niet stil.. Op het oogenblik is een voor-
loopige regeling getroffen, doch een maatregel’ van de
strekking als de Engeische Dyestuffs I’m’port Regula-
tien Act werd niet genomen. Dat de Duitsche fabrieken’ hiermede rekening hiel-den bewijst het’ zg. Chapin Report van den vertegen-
woordiger van het A’mer.ijkaansche Gouvernement te
Parijs, welke voor deze aangelegenheden aldaar’ ver-
toefde en met de Duitsche concerns onderhandelde.
De heer Chapin meldt dan, dat de Duitsche ‘prpductie,
eerst ‘zeer gering vergeleken
‘bij
voor den oorlog; wel-
dra een sterke stijging is gaan vertoonen. Deze ver-meerderde productie nu, uitte zich bijna uitsluitend
in de meer gewone kleurstoffen, welke nu ook in
Amerika zelf worden vervaardigd, terwijl de fijnere
soorten, die daar nog niet worden gemaakt, bijna op
dezelfde hoogte bleven. De vermeerdering in deze
eerstgenoemde kwaliteiten is verbazend: 2400 ton in
.Mei tegen 2800 ton in J’uni en 3800 ton in J’uli 1920.
Reeds toen volgde de Duitsche industrie al weder de
boven aangegeven politiek: de bestaande vreemde
kwaliteiten zooveel mogelijk concurrentie aandoen.
Hoe de vooruitzichten op het oogenblik zijn, valt ook hier alweer moeilijk te voorspellen. Natuurlijk
doen de Ajnerikaanshe fabrieken hun uiterste best
om het terrein te behouden en om zich steiker te
maken. Zoo werd 1 Januari 1921 de vereenigin’g’ van
de General Ohemical Co., de Solvay Process Co., de
Semet Solvay Co., de Barrett Co. en de National
Aniline & Chemical Co. een feit, onder den naam van
Allied Chem.ical & Dye Corporation, met een geautho-
riseerd kapitaal van $ 65.000.000. Of echter bij het alsnog ontbreken van wettelijke maatregelen de in-dustrie bestand zal zijn tegen de Duitsche trust, die
ei natuurlijk alleâ op zal zetten den strijd te winnen,
schijnt toch minstens nog, twijfelachtig. Wel zijn de
producten van de Amerikaansche industrie niet slecht van kwaliteit, ,doch de toenemende invloed van Duit-
sche agenten in, Amerika, waaromtrent mij merkwaar-
dige staaltjes ter oore kwamen, die ik echter niet vrij
ben te vermelden, moet de inl’andsche industrie veel
schade ‘berokkenen. De d’u Pont Co. althans had in
begin 1921 een tweetal Duitsche chemilçers in dienst
als. chef van haar laborato
r
ia, en dit ‘is zeker ook wel
een veeg teeken. De Amerikaansche expor.t richt zich
voornamelijk naar China, J”apan, Canada en Britscb
Indië, waar een zeer behoorlijk afzetgebied is verkre-
gen. Het spreekt verder vanzelf, dat voor het veraf
gelegen Amerika de kansen hier te lande ook niet
zeer ‘gunstig zijn.
Zwitserland.
De Zwitsersche industrie ‘was de eenige, die het
tegen de Duitsche concurrentie kon opnemen.
Tij
dehs
den oorlog profiteerde dit land van de situatie, de
Geallieerden hebben aan Zwitserland veel steun ge-
ha’d. Zoo is de Clayton Aniline Co. te Manchester,
een der, kleinere Eri.gelsche kleurstoffabrieken, een
onderafdeeli’ng van het Zwitsersche concern. De drie
grootste fabrieken aldaar hdbben zich thans ook ver-eenigd tot een belangengemeenschap voor 50 jaar.
Er is wel eens twijfel geopperd of alle door dit land uitgevoerde kleirstoffen ook inderdaad daar vervaar-
digd werden, en meer speciaal werd dan natuurlijk
gedacht aan gecamoufleerde Duitsche producten. Deze
vraag, is uiterst moeilijk te ‘beantwoorden, zelfs niet
met ‘behulp van de. statistiek, en hoewel de. Zwitser-
sche uitvoer soms ongekende hoogte bereikte, valt er
niets in deze richting te ‘b,ewijzen.
Frankrijk.
– In dit land is er slechts één concern van’ ‘belang: de
Société des M’atières Colorantes. De productie is nau-
welijks voldoende voor het eigen land, met uitzonde-
ring van indigo misschien, doch op de, wereldmarkt
kan men deze productiebron gerust uitschakelén.
790
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14 September 1921
a p a n.
De chemische industrie in dit merkwaardige land
staat op een vrij hoogen trap van ontwikkeling. Ook
hier trachtte men dan ook een eigen kleurstofindu-
strie te scheppen, en tijdens den oorlog hadden deze
pogingen succes, vooral in de vrij gemakkelijk te ver-
vaardigen zwavelkieurstoffen. Na den wapenstilstand
echter bleek de concurrentie met ingevoerde pro-
ducten absoluut ondoenlijk, en de meeste der nieuwe
fabrieken zijn thans reeds weder gesloten. Resumeerende komen wij tot de conclusie, dat de
Duitsche industrie haar moilopolie zoo al niet ge-
breken, dan toch zeker ernstig aangetast vindt. Dat
de trust geen enkel middel onbeproefd zal laten het
verloren terrein to herwinnen is wel zeker. Of de
geaarlijkste tegenstander, tde Vereenigde Staten,
door het ontbreken van bescherming niet minder ge-
vaarlijk zal worden, zal de naaste toek,omst svel uit-
wijzen, en het karakter van den strijd op dit gbied,
die ons nog te wachen staat, zal voor een niet gering
gedeelte hierdoor worden bepaald. De ontwikkelig der
gebeurtenissen in de niet ver verwijderde toekomst kan
dus met belangstelling tegemoet worden gezien.
E. J. TOBI.
Juist bij het ter perse gaan van dit artikel werd
een en ander bekend omtrent een verandering in de
Amerikaansche wetgeving. Het Huis van Afgevaar-
digden besloot tot een verhooging der tarieven op
kleurstoffen tot
35
pOt. ad
valorem en 7 cents per
pond, waarbij de waarde der in te voeren goederen
niet wordt bepaald volgens factuursprij, doch vol-
gens het bedrag dat voor concurreerde producten in
de U. S. A. wordt berekend. De stemverhoudingen bij
het aannemen van de wet waren echter zoodanig, dat
het lot van den maatregel in den Senaat nog geheel
onzeker is. Na de definitieve beslissing zal een af-
zonderlijke beschouwing hieraan worden gewijd.
T.
LONDENSCHE CORRESPONDENTIE.
De congressen der British Association
en der Trade Unions; han4elsbewe ging
over Augustus en de betalingsbalans van
Engeland; een vergelijking van den om-
vang van den binnenla.ndschen en bui-
tenlandschen handel; het werkloosheids-
vraagstuk; het rapport inzake den Orand
Trunk; de situatie op de katoenmarkt;
overneming van de Anglo-Austrian
Ba.’nk door de Bank of England.
Onze Londensche correspondent schrijft ons d.d.
10 Sept. 1921:
This has been an interesting week with t h e
British Association meeting at Edin-
burgh, and the Trade Union Oongress
i n s es s jou a t 0 a r d i f f. In both cases the output
of serieus thinking has been somewhat disappointing.
At Cardiff, we have had the usual telegrams to the
Primo Minister, and denunciations, certainly well
deserved, of the failure of the Government te have
any sort of unemployment policy worthy of the name.
At Edinburgh the main topje of discussion has been
the wages problem, and the meeting has been remar-
kable for the attacks which have been coming from all quarters en the view that wages should be based
upon the eest of living, or some assumed ethical
standard as to whait was desirable. The younger
generation of economists showeci itself somewhat di-vided in jts views en this point, and it cannot honestly
be said that the discussions have added very much
new to the content of economie knowledge, but they
are interesting as symptoms of the effect of the trade
depression en current opinion. The mest interesting
discussion was that at a joint session of the Economie
and the Psychology Sections on Vocational Selection.
Even here, however, the economists hardly made the best of their opportunities, for far too much time was
spent en the minor matter of whether the Civil Ser-
vice er the business world actually had the best
systems of selection: Sir William Beveridge suppor-
ting the first view, and the Chairman of the Section
the second. As a matter of fact, the Civil Service
selects for general ability, and hardly considers the
question of general competenco at all, whilst no-one
seems to have raisod the obvious point against the
psychologista that it is not always true that the man best fitted for a vocation would do well to follow it,
owing to the fact that •the economie chances of •dif-
ferent vocations are different. A man had much bet-
ter do a little less well in a profession which offers
goed changes, than go into a profession in which the
economie possibilities are not so goed. Human hap-
piness may dcpend a goed deal upon the fitness of
the vocation to the man, but it also depends on one’s
income in general, a matter which the conference
does not seem to have discussed.
The T rade Retu rus for the last m onth
contain grains of comfort for those who are seeking
for the evidences of revived trade. Though stil much
below the level of 1920, there is improvement as corn-
pared with last month.
August ’21 as compared with July ’21.
(Muis. Stg. Throughout)
Imports.
..
£
88.6 £ 7.8 increase or 9,6 per cent.
Exports…. £ 51.3 £ 8.2
,,
,, 18,9
Re-exports…
£ 10.0
£ 0.6
,,
,, 6,8
August ’21 as compared with August ’20.
Imports…. £ 64.8 decrease er 42,2 per cent
Exports…. £ 51.3
,,
,, 55,3
Re-exports… £
3.4
,,
,, 25,2
This year compared with, last year (Eight months).
Imports…. £ 608.2 decrease er 45,8 per eent
Experts…. £ 426.4
,,
,, 47,9
Re-exports… £ 98.1
,,
,, 58,6
Total experts.. £ 524.5
,,
,, 49,6
The adverse balance is thus some £ 208 millions,
for the year of eight rnonths. The o.stimate of the
chairman of Furness, Withy & Co. is that our ship-
ping earnings will not exceed more than £ GO mil-
lions for the year. The usual estimate of our banking
services, commissions etc. is £ 40 millions per
.
year.
Estimates of earnings from investments differ, taking
them at £ 200 millions for the year, these figures
would give us for the year so far
Balarice
……………£ 208
miii.
Shipping caraings ……..
40
Interest receiveci ……. ..1333,
Comissioas, etc………, 26%
£200
On the basis of these estimates, we appear to be
paying our way, but are adding nothing to our in-
vestments abroad, nor doing anything in the reduc-
tien of foreign indebtedness.
The August number of the Londen City and
Midiand Bank Oircular contains an interesting a t-
tempt to comp are the volumes of inter-
nal and external trade of the country
on the basis of the tonnage carried by the British
railways, this year, last year and in 1913.
Tonnago of General Merchandise and Minerals
other then Coal, Coke and Patent Fuel.
(000 tons)
1913
Tonnage of Exports
Tonnage Carried
Quarterly
and Net Imports
on Railw. of the U. K.
Average …….17,330
– 100,0
35,778
– 100,0
1920
O/0of1913
0
/oof 1913
ist Quarter
11,890
68,6
36,648
102,4
2nd
,…..14,049
61,1
36,152
101,0
3rd
,…..15,019
86,7
‘
36,412
101,8
4th
,…..13,549
78,2
32,925
92,0 1921
ist
,…..10,190
58,8
28,223
78,9
2nd
,,
8,949
51,6
18,428
51,5
The result would appear to ie that in -the current
year the internal trade has falen off more rapidly
than the external trade, whilst last year the ex-ternal
14 September 1921
ECONOMISCHSTATSTIjHE BERICHTEN
791
trade had not reached the pre-war level, though the
internal had more than done so. In the case of this
month’s experts, the quantities of coal exported show
an inerease of 68 per cent over a year ago, cotton
yarn and twist an increase of 18 per cent, and of woollen yarn and twist of 15 per cept. But piece
goeds are down, 42 per cent, iron and
s
teel goods 72
per cent, woolleii tissues a decline of 64 per cent,
and .worsted of 62 per cent. Manures and oils and fats
show heavy increases, but the heaviest increase of all
is in raw wool, which shows an increase ‘of 275 per
cent.
Th’e uneiployed problem shows no sign
of becoming less acute, and great uueasiness is feit
in the cotton’ districts, where the volume of unem.
ployment is again on the increase. It is sta’ted that
the Cabinet has appointed a special Committee to go
into the matter. Whilst these gentiemen are deliberat-
ing, there are net wanting signs that in certain
portions of ‘the country, the unemployed are .getting
out of hand, there has been loeting and rioting at
Dundee, for instance. The Ministry ‘of Health has
put its foot down ‘on the questian of thè scales of
relief which 1 mentioned last week, and has intimated
that the relief granted ‘must not exceed the amount
which an unskilled labourer eau earn in normal em-
ployment, and indeed, the relief may net reach this
sum. This is a return to the classical principles of
the Poor-Law Cemmission of 1834, that the position
of the pauper must •be iess eligible fthan that of the
independent labouer
j
of the lowest rank. Whether it
will be possible to adhere to these Spartan standards
i’emains to be seen. In one respect the Ministry has
struck a blow at public health which even considera-
tions of economy cannot justify. It has cut down the
granis to the local authorities in .support of Infant
Welfare Centres from 50 pOt. of the cost to 5 per
cent of the cost. The inevitable result will be that a
most premising social experiment ‘will suffer – if not
shipwreck – at least •danger of shipwreck. This is
from all points of view, a mean and stupid action.
Let es prevent the demoralised unemployed from
battening on the rates if we ‘will, but to at’tack the healLh of the coming generation is a short sighted
piece of folly.
The Steek Exchange has this week had a
first class shock, when the news arrived that the
Arbitration Board appointed to consider the position
of, the Preference and Ordinary Shareholders of the
Grand Trunk Railway reported, though not unan-
imously, that the shares were worthless, and that
though the shareholders might receive something as
a matter of grace, they were net ;entitled to anything
as a matter of strict justice. The result was an im-
mediate slump in the value of Grand ,Trunks, which
are now virtually unsaleable, and there is considerable soreness on the whole question. The Big Eive are said
to be invelved through advances to customers on these
securities, and a streng shareholders’ comxnittee is
demanded. The net result is to inflict a severe blew
to Canadian credit in the City, which loeks at the
matter from the practical standpoint that millions
of British money has been peured into the concern,
and that cavalier treatme’nt of this kind is not a very
great enceuragement to British investors to put.
money into Canada.
In the Cotton Area, the v io 1 e n t f 1 u c t u-
ations in the price of raw cotton are pro-
ducing warnings on all hands that the whole position
is a speculative one, and that no advance in cotton
piece goeds is to be expected from the rise in raw
cotton, which has indeed slumped again. It is argue’d that however small the forthcoming erop may be, the
world’s stock of cotton goeds is so great, and the rate
of depletion so small, that a lift in the price of
finished goods is net possible. Even small advances
in prices are said to frighten buyers, and the only
effect of these wild movements en the Liverpeol
Exchan,ge is to ‘kill any business which might other-
wise be offerin,g.
The remaining piece of news which proves of
interest is the announcement of the ter ma
upon which the Anglo-Austrian Bank is to become a British institution. The
Bank of England becomes an owner of the bank on
a large scale, the Bank agreeing to waive its claim
of £ 1.665.000 en account of pre meratorium bilis, and
to accept therefor £ 375.000 in Ordinary Shares and
£ 700.000 in Obligation Bonds, renouncing a claim
‘of £ 240.000 compound interest due, and pestponing
the payment of £ 350.000 until the bonds are redeemed.
A London syndicate is to fina’nce the institution by
placing £ 1 million at its disposal, against preference
shares, whilst the present capital is to be changed into
£ 650.000, in the proportion of three £ 1 shares for
every existing four shares. 1 believe that this is the
first occasion upon which the Bank of England
becomes actively interested in another banking in-
sti’tution, and the support of the Bank, which the
new body can.presumably reckon upon, will be of the
utmost value to it. This kind of assistance compares
well with the dilatoriness of the Governments upen
which you commented last week.
1)
INDEX-CIJFERS.
De dalende beweging der groethandeisprijzen is in
Augustus tot stilstand gekomen, het totaal is 21 pun-
ten hooger dan ‘aan het eind van Juli, nl. 4819. Dit
staat tegenover 5924 aan het eind van December 1920
en 774i van een jaar geleden. Voedingsmiddelen, en
weef.stoffen zijn gestegen, maar mineralen en :diver
sen toonden een verdere daling.
Hieronder laten wij de gebruikelijke – aan ,,The
Economist” ontleende – tabel volgen:
Granen
”
CCSC
1
h
Andere
00e-
,,
,,g,-
‘:
Wee!-
stoffen
,
Dell-
stoffen
Dlve,-
sen:
ollen,
hout,
rubber.
‘r
,
0 00
‘
Alg.-
meen
Index-
cijfer
Basis (gemidd.
1901-5)
. .
500
300 500
400
500
2200
100,0
1Januari1914
563
355 642 491 572
2623
119,2
1April
,,
580
3504
6264
493
567
2597
118,0
1 Juli
,,
5654
345 616
4714
551
2549 115,9
1 October
,,
646
405
6114
4724
645
2780
126,4
EindeDec.1914
714
4144 509
476
6864
2800
127,3
1915
897
446
731
7114
8484 3634
165,1
1916
1294
553 11244
8244
1112
4908
223,0
1917
12864
686
16844
8394
13484
5845
263,2
1918
1303
7824 18054
816
1337
6094
277,0 1919
14414
8814
24424
1145
14534 7364
334,7
Jan.1920
1461 8574
27024
12114 15354
7768
353,1
Febr.,,
1454
8864
29614
12534
16144
8160
870,9
Mrt.
,,
1508
914
29744 1246
17094
8352
379,6
April,,
14984
908
29384
12324 16544
8232
374,2
Mei
1484
9814
2819
12954
1619
8199
372,7
Juni
1511
9294
2562
1289
15554 7847
356,7
Juli
1499
934
2594
1308
1541
7876
358,0
Aug.
1438
927
2521
13024
15544
7743
352,0
Sept.
,,
1504
928 23624
1311
15394
7645 347,
Oct.
,,
15604
‘9004
19514
13164
1446
7175
326,1
Nov.
1478
8694
1651
12594
1336 6594
299,7 Dec.
1344
805
1284
1216
1275 5924
269,3
Jan.1921
12954
797
1187
11284
1209 5617
255,3
Febr.,,
11764
771
1038
loss
11374
5176
235,3
Mrt.
,,
1212
727
1030
1003
1126
5097
231,7
April,,
1196.
723
1031
938
1043
4929
224,0
Mei
1195
691
996 963
1065
4910
223,2
Juni
,,
11744
6654 9734
973 10234
4810
218,6
Juli
1165 7074
9684
937
1030
4798
218,1
Aug.
,,
1184
7164
998 920
1000
4819
219,0
Er is een, belangrijke onregelmatigheid in de be-
wegingen van granen en vleesch in vergelijking met
einde Juli. De prijzen veer inlandsehe rtarwerzijn sterk
gedaald, terwijl ook meel lager noteert, gerst daar-
entegen ‘is zeer gestegen. Haver is lager, maar rijst
en aardappelen noteei-en hooger, terwijl vleesch prac-
tisch onveranderd bleef. In de tweede groep der voe-
1)
[Zie pag. 760. Rc1.1
792
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14
September
1921
dingsmiddelen zijn thee en koffie gestegen, maar ecu
kleine daling in de suikornoteeringen staat tegenover
een stijging in boter.
In de weefstoffengroep zijn èn Amerikaansche èn
Egyptische ruwe katoen hooger dan voor een maand,
katoenen garens en laken daarentegen zijn lager.
Zijde, vlas en jute zijn eveneens gestegen in deze
maand. Hoewel er nog niet algemeen vlas gekocht
wordt hebben de spinners toch al meer vertrouwen,
waar het het inslaan van ruw materiaal betreft. Er
worden vooral op het vasteland al meer zaken ge-.
daan. ‘De oogsbberichten van de Balticho provincies
zija
nog steeds gunstig.
IJzer- en staalprijzen zijn deze maand niet ver-
anderd; de daling van het totaal van de delfstoffen-
groep is te danken aan kleine inzinkingen in lood,
tin en koper en aan een daling der st,00mkolenprijzen.
In de diversengroep is de voornaamste verandering
een aanzienlijke daling in petroleum. Olie en indigo
noteeren hooger, maar oliezaden zijn lager. In on-derstaande tabel vergelijken wij de prijzen met die
aan het begin van den oorlog, terwijl het indexeijfer
voor Juli 1.914 gelijk 100 is gesteld.
Dato
Granen
ole
°
each
Andere
doe-
d’
e,”:
notm.
Weef.
stoffen
De!!-
stoffen
!oer.
SCfl.
olien,
hout.
rubber.
enz.
Totaal
Juli
1914….
100 100 100 100 100 100
December
1914….
124
117
82
103 124 109
Juni
1918….
220 220
294
186 250 238
December
1918….
226 222
293.
186
241
236
Juni
1919….
231
227
284
202 247
241
December
1919….
249
250
396
247
263
287
Maart
1920….
261
260 484
269
309
325
Juni
1920.. ..
261
263
415
278
281
305
December
1920. …
233
229 209
261
230
231
Maart
1921….
209
206
167
216
203
198
Mei
1921.. ..
206
196
162 207 192
191
Juni
1921
..
203
188 158
210
125
188
Juli
1921….
202 200
156
201
186 186
Augustus
1921….
205 203
182
198 180 188
Voedingsnuiddeleu blijven nog steeds hooger dan
cle andie groepen, terwijl het verschil tusscheu weef-
stoffen en de andere groepen is verminderd.
Algem. Gem. pon-
Herleid
undex-cijf.
.
denkoers
algemeen
van ,,the
over de
–
index-
Datum
Economist”
afg. mnd.
–
cijfer.
1
Januari
1914
……..
119,2
12,11
1
1
119,6
1
Januari
1915
……..
127,3
.
11,78
124,1
1
Januari
1916
……..
151,6
11,02
138,3
1
Januari
1917
……..
223,0
11,68
215,6
1
Januari
1918
……..
283,2
11,06
240,9
1
April
11
……..
266,6
10,395
229,4
1
Juli
277,5
9,37
214,4
1
October
..
………
283,5
9,86 228,1
1
Januari
1919
……..
277,0
11,19
256,6
1
April
,.
……..
259,4 11,80
249,1
1
Juli
,.
……..
293,2
11,70
284,0
1
October
..
……..
308,1
11,06 282,1
1
Januari
1920
……..
334,7
10,14
281,0
–
Einde Januari
1920..
353,1
9,83 286,7
Februari
,…..
370,9 8,985 275,9
Maart
379,6
10,125
318,2
April
,…..
374,2
10,65
329,9
Mei
372,7
10,655
328,7
Juni
358,7
.
.10,905
322
Juli
,,
. . .
358,0
11,107
329,2 Augustus
,…..
352,0
11,01
320,8
September ……
347,5
11,21
.
322,5
October
,;
.
.
326,1
11,20
1
/,
302,49
November ……
299,7 11,37 282,08
December ……
269,3 11,31
252,1
Januari
1921
255,3
11,371/
2
240,4
Februari
,…..
235,3
11,34
220,9
Maart
,……
231,7 11,36
217.9 April
,…..
224,0 11,30 209,5
Mei
,…..
–
223,2
11,17
194,8
Juni
,, …..
218,6
11,841/
4
205,3
Juli
,…..
218,1
11,42
206,2
Augustus
,…..
219,0
11,77
224,9
KleinJuzn4elsprijzen.
De verhoudingscijfers van
verbruiksartikelen, in den handel gebracht door de
Coöperatieve Win’kelvereeni,gin’g van ,,Eigen’ Hulp”
te Amsterdam, Haarlem, Arnhem, Utrecht, Leeuwar-
den en ‘s-Gravenhage (voorheen E. H.), welke door
het Centraal Bureau voor de Statistiek
gepubliceerd worden, zijn de navolgende.
Artikelen
1915 1916
1917
1918 1919
1920
Booneri(bruiue)
175
214
136
111
146
236
186
182
11
(witte)
200 259 338
221
238
.331
200 200 Erwten(capuc.)
178
192
236
211 217 208 214
219
(grauwe)
157 177
220
191
209
248
227
227
(groene)
160
203
140 103
130
190
167
160
142
161
135 123
197
216
216
213
(boekweit)
171
200
292 312 292
367
279
279
(haver) 137
150
147
120
120
200
140
140
Kaas (Leids.)
160 179
221
207
253 286
281 274
11
(Gouds.)
133 123
126
177
195
221
252
250
Koffie ……..
.91
. 17
101
118
174
169
154
126
125
Margarine
102
110 122 136
‘148
161
126 130 Meel (roggebi.)
104
130 144 130 130 231
154
–
(tarwebi.) 159 159
212
224
259
353
235
241
(boekw.)
152 195 324
362
314
352
300 290
Gort
……….
Olie (boter)
149
235
409
381 271
175
170
(patent)
207 228
293
351
446 446
277 277
(raap)
188
208 329 540 519
395
216
216
112
122 125
122
169
328
184
181
117
283
267
417
283
417
167
167 130 160
320 680
577
343 190
193
125,
154
179
193
200
207 189 186
Suiker(basterd)
107
115
116
120
147
218
160
153′
Stijfsel
……..
Stroop
……..
,,
(melis)
97
100 103 103
121
175
128 121
Rijst
……….
117
120
127
119 139
337
123
123
Soda
……….
Vermjcelli
203
207
272
266
300
338
286
283
Zeep (w.Brist.)
119
128 160
183
191
153 129 108
Thee
……….
,,
(zachte)
121 158
121
117
275
321
106
137
90
110
190 160
160
130 130
Zout
………90
Gemiddelde ver-
houdingscijfers
141
165 195
228
239 264
192
192
Bij beschouwing van deze
cijfers
neme men in aan-
merking, dat het voorkomt, dat een artikel tijdelijk
door een of meer der 6 coöperaties ‘n’iet werd ver-
kocht, wat van invloed kan zijn op den loop der
verhoudingscijfers.
De prijzen voor het jaar 1893 werden gelijk 100
gesteld.
AANTEEKENINGEN.
De Indische Fina’n,cië’n.,.
– De lezer zal
zich dc polemiek herinneren in den aanvang van dit
jaar tu’sschen de heeren Mr. J. G’erritzen en J. E.
‘Stokvis in dit blad gevoerd over den finaneieelen toe-
stand van Indië. 1)
In verband hiermede worden hier-
onder eenige beschouwingen overgedrukt; door den
President der Javasche Bank in zijn jongste verslag
aan dit onderwerp gewijd.
Na een overzicht van de toeneming van den schul-
denlast van een aantal landen gegeven te hebben,
schrijft de heer Zeilin.ga:
Ten aanzien van Neclerlandseh-Indië mag cle toeneming
van den schuldenlast echter niet worden toegeschreven
aan dezelfde coraaken als die, iwelke voor de Europeesche
landen golden. Nederlandsch-Indië is In de laatste 20
jaren tot groote ontiwikkeling gekomen. Gepaar.d gaande
aan eene .gestad.ige ontwikkeling bunaanslands hebben de
bniteulandsahe handelsomzetiten een groote vlucht geno-nten, zooclat liet budget van den totalen Landsdienst
zich
in clie
20
jaren heeft kunnen vervijfvoudigen.
Aan kapitaalsuitgave.n (ton . laste van den zg. buitenge-
wonen dienst) is in (le jaren. v&ir
1912
in totaal besteed
een bedrag van
f
353
millioen en In de jaren
1912-’20
CCII
bedrag van
527
millioen, tezamen
f
880
millioen. Hier-
tegenover staat slechts een vaste schuld van nominaal
f
474
millioen, waarop ultinio
1920
afgelost was een
bedrag van rond
f
61
millioen, zoodat het restant toen
nog ongeveer
f
413,5
millioen bedroeg. De vlottende
schuld bedroeg op ultimo
1920
f
439
mil].ioen, zoodat
01)
het einde van dat jaar tegenover een totaal aan
•z.g.
recht-
1)
Zie’
23, 95, 128
en
195.
14 September 1921
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
793
streeks productieve uitgaven van
f 880
inillioen een schuld
stond van
f 852,5
millrioen.
Bedenkt men nu verder, dat voor het jaar
1921
het ge-
heele tekort, zooels zich dat thans laat ramen, niet moer
dan
f
1,5
millioen zal bedragen in verband met het terug-
vloeien in ‘dat jaar van de voorschotten voor voedselvoor-
siening, terwijl een bedrag vn.n
f 124
millioen ten laste
van den .buitengewonen dienst voor
zg.
rechtstreeks pro-
ductieve uitgaven zal worden besteed, dan is de uitspraak
gewetdigd, dat het object Nederlaadsch-Indië ‘voor oretliet-
vei’leening nog alleszins eerste klas is. Waar verder no.g
een aanmerkelijk bedrag aan belastingen achterstallig is
cii de Rogeeriug ook blijk heeft gegeven, ten volle door-
di’ongau te zijn da van de noodiz-akeljkheid van sluitende
gewone diensten da van de grootst mogelijke zuinigheid bij
liet doen ‘span uitgaven, daar is de verwachting gowettigd, dat de credietivaardigheiid van Indië in alle opzichten ver-
zekerd is. Verder in aanmerking nemende, (lat hiuveruverken, ver-
keersivegen, irrigatie en dergelijke voor de ontwikkelitig
en den voorspoed ‘van Nederinndsch-tndië van •het grootste
bolai.tg zijn, mag er daat-om ook van deze zijde op aange-
drongen worden, dat aan de komende schuldconsoliciatie
van alle zijden de grootst mogelijke irucdcwerking zal ir’o•r-
der verleend.
Het vraa,çjsuk van de beperli-
,ing.de’r
Rubberproductie ‘in dan Vol/csraad. –
In de zitting van den ‘Volksraad vnu 4 Juli ji. diende
de heer Van Gennep als slot •eeuer ‘bloemrijke rede, waarin hij argumenteerde voor een groot deel op de-
zelfde gronden als de heer J. P. Schalkwijk in ors
nummer van
27
Juli ji, mede namens de heeren
‘s Jacol), Fjoutsma en Texeira de ‘Mattos, de volgende
motie in:
,,De Volksraad,
van oordeel, ‘dat het in strijd ‘met het algemeen ‘belang
van Nederlan dsch-T’udië ‘moet worden geacht divanguinat-
regelen ‘te nemen tegen de ovei’productie ‘van rubber;
van oordeel, dat een gedwongen inkrimping der procluc-
tie met vijftig procent zoadei- daarbij rekening te houden
met den tijd van oprichting der verschillende ruhberonder-
nemiagen bovendien onibillijk sou zijn; –
noodigt de Regeet-ing uit zich van inmenging ten deze
te onthouden.”
Deze motie zou bij de betreffende begrootiugsnfdec-
ling worden behandeld.
De onVdernenaersraad voor Ned. Indië.
– Do
vorige week verscheen in de pers het volgende
bericht:
,,Dezer dagen is in Den Haag opgericht de Ondernemers-
t-and voor Ned.-In.d,ië. Het doel is de vorming van een permanent centraal instituut, dat het middelpunt aal zijn
van gedachtenwisseling over en de bestudeering vali vraag-
stukken, die de algemeene belangen van de in Nder-
landseh-In’dië werkende ondernemingen en bedrijven geza-
menlijk betreffen.
Door dit ïnsfitunt zullen onderwerpen aan de orde ‘wor-
den gesteld, rekening hoidend imet de algemeene belangen
van de ‘verschillende belangen-groepen voor zoo-ver het be-
drijf in Ned.-Indië betreft, teneinde daaromtrent te komen
tot onderling overleg en waar noodig of gewenseht tot
gemeenschappelijke actie of tot het trekken van een zelfde
lijn in de afzonderlijk te nemen maatregelen.
Aan de oprichting hebben deelgenomen de Bond van
Ambtenaren ‘van Ned. Indische Suiker-ondernemingen, de
Vereeniging van Nederl. Indische Spoor- en Trainiwegmaat-
schappijen, de Internationale vereeniging voor rubbercul-
tuir in Ned..Indië, 4e Ver, tot bevordering van de ibelan
gen der ikina-cu.ltuur, de Bataafsche Petroleum ‘Maatsdhaip-
pij, de Nederlandsche Handel-Mij., de Internationale Cre-
([jet- en H’andelsvereenigin.g Rotterdam, 4e firma Tideman
en van Kerghen, de Handeisvereeniging Amsterdam, Stoom-
vaart Mij. Nederland, Rotterdamsche Lloyd, Kon. Paket-
vaart Mij. en de Java China-Japan-Lijn. Andere organi-saties of groepen van belanghbbendeu izijn eveneens tbt
toetreding uitgenoodigd, zoodat ‘verwacht ‘mag worden, dat
de Ondernemersraad alle takken vmn ‘liet Nederl.-Inchiisch bedrijfsleven zal omvatten.
De heer prof. Mr. M. W. F. Treub heeft zich ‘bereid ver-
klaard het voorzitterschap van den Ondernemersraad op zich te nemen. Als leden van liet voorloopig comitd van
bestuur zij mi aangewezen J. Th. Gerliuigs, mr. J. G. Zen,
mr. J. H. van Hasselt, J. E. F. de Kok,
M.
C. Koning,
jhr. J. C. ‘van Reigersberg Versluys en mr. A. G. N. Swart,
welke laatste tevens benoemd is tot directeur van het
bureau van den Ondernemersra,ad.”
ONTVANGEN:
Ha.ndelstrclr,wiek,
Leidd’raad bij de studie der Alge-
meene FlaricleIskennis door
CL
Knop, eerste deel,
tweede, geheel herziene en vei-uieerdei
–
de druk;
Zutphen, W. J – T.hieme & Cie.
Tibe
Copertho.gert, Free Pai-t.
– Kopenhagen
1920
– Deze keurig uitgevoerde en van talrijke goede iLlustra-
ties voorziene ibroelitire is uitgegeven door The Copenhagen
Free Port Co. Ltd., dc maatschappij, welke in 1891 de haven
heef t aangelegd.
llereert wordt ccii ove,’zicht gegeven vati de beten.
kenis van Kopenhagen, de sleutel van de Oostzee, zooals
hçt genoemd wordt. In 1100 gesticht heeft de stad zich
na ‘heftigen strijd itiet de ilanze-steden ontwikkeld,
oh
thans aan de ,,Dardanellen van het Noorden” een in den
handel met N.-O. Eui’opa ove,’.heerschende plaats in ‘te ne-
men. Het .geschrif t ‘wijst er op, hoe ‘voor de distributie van
Ameriknausohe levensmiddelen in Scandinavië en de Bal-
tische landen bever in 1918 Kopenhagen als centrale
koos.
In de tweede plaats volgt een algemeene beschrijving
van de vrijhaven Oorspronkelijk besloeg haar gebied 36,4
H.A. land en 24,3 H.A. ‘water, terwijl de kadelengte 3766 M.
bedroeg. In 1915 is men ‘met een uitbreiding begonnen, die
thans haar beslag gekregen heeft cii deze cijfers resp. op
51,8, 33,4 en 4773 gebracht heeft. De vijf voornaamste
ba.ssins vn de haven hebben een diepte van 9,1, 8,2-9,1,
7,5, 9,5 en 7,5 Meter. Een nieuw ‘bassin ter diepte van
10 Meter is in aanleg
Dank zij de ideale inrichting der pakhuizen en het uit-
gebreide gebruik, dat gemaakt wordt van de meest mc-
•derne machines geschiedt het lossen en ove,’laden in een ‘mi-
ninium van tijd, aldus Kopenhagen’s Vrijhaven niet alleen
tot de goedkoopste,
dodh ook
tot de aanloophaven van
Noord-:Europa, waar ‘men ‘het snelst geholpen wordt, makend.
Een overzicht van de in het ‘voorjaar van 1920 geldende
tarieven volgt dan, alsmede een overzicht – van de geschie-
denis der Free Port Cy., ‘lijsten van ‘banken, Deensche
stoomvaartmaatschappijen, scheepsagenturen, scheepsbe-
vrachters en expediteurs. Een tweetal kaarten, de verbin-
dingen met de Vrijhaven en de inrichting hiervan aange-
vende, besluit
de
brochure, die veel nuttige inlichtingen
bevat.
INGEZONDEN STUKKEN.
DOLLAR- EN PONDENKOERS.
Met eenige bescheidenheid wang ik het een enkele
opmerking te maken naar aanleiding van de bespre-
king van bovengenoemd onderwerp door do pi’ofes.
soren Bordewijk en Bruins. Met eenige bescheiden-
hid, daar ik weet, dat ‘mijn meening over de cci
–
–
zaken, die de ‘waarde van het geld, dus de wisselkoer-
sen, beheerschen, door zeer weinigen gedeeld wordt,
doch evenmin ‘belangrijk genoeg is geacht om door
deskundigen, die een andere meenilig hadden, ernstig
bestreden
–
te worden.
Toch hoop ik, dat eenige aandacht aan wat ik te
zeggen heb zal worden geschonken. Met eenige ge-
noegdoening las ik de meening van professor Bruins,
dat de geidwaardeverschijnselen niet ,,restlos” uit een
,,zij het gemoderniseerde quantiteitstheorie” te ver-
klaren zijn. En er is een ,,statisch” verband tussehen
geidwaarde en de hoeveelheid geld, maar geen ,,dyna-
misch veiband”. Niet waar, dat mag ik
me
opvatten,
dat een grootere hoeveelheid’ geld zoowel gevolg als
oorzaak ‘kan zijn van een stijging vnn prijzen?
Dat •is een stelling, die ik in
1913,
vdôr de quan-
titeitstheoi-ie nog gemoderniseerd was, in een ‘bro-
chure uitvoerig heb verdedigd. En in
i99
in een
andem- gcschriftje opnieuw. En in
1920
weer ‘in’ een
brochure over de beweging van het peil der prijzen.
794
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14 September 1921
Maar ook reeds’ in 1913 schreef ik, dat
–
bij een
gouden standaard
–
de waarde van het ruilmiddel
niet afhangt van de waarde van het goud als gebruiks-
middel, maar dat de waarde van het goud als ge-
bruiksmiddel afhangt van de waarde van het ruil-
middel. Verbazingwekkend kan dat niet zijn:
/s
van
de goudproductie wordt als ruilmiddel aangewend en
de grootste verbruiker bepaalt den prijs. Voor mijn
eenvoudigen geest heb ik dat overtuigend bewezen
–
aantoonende hoe de ‘goudproductie en goudhoeveelheid
veel en veel langzamer toenam dan de behoefte aan
ruilmid.deen, dat er een schreeuwend gebrek aan goud
was. In 1896 is de algemeene stijging van prijzen ‘be-
gonnen. Is dus begonnen de daling van waarde van
het goud.
Toen
juist sprak men van goudschaarschte.
Eii over goudsehaarschte is men blijven spreken. Pier-son schreef toen reeds artikelen over ,,goudschaarsch-
te”. ,,Hoe wil er welvaart zijn •bij ,geldschaarschte?”
klaagdehij. Th’ans klagen wij,
–
niet
ik, want ik zoek
althans in Engeland en Nederland’ veen oorzaken bij
het ruilmiddl
–
hoe wil er welvaart zijn bij inflatie?
Ieder weet hoe sinds 186 de prijzen bleven ptijgen,
het goudgebrek bleef voortduren en
bij
gebrek aan
go’ud toch de waarde van het ‘goud verminderde.
Ik heb in
mijn
het vorig jaar ‘geschreven brochure
gezegd:
,,Ik heb de ,,scramble for ‘gold” van de bankiers in ‘de
jaren na 1900 geschetst, de angst dat overal te weinig goud
was. Het. ver.duhbelende
economische
verkeer, de phenome-
na’aF snelle ontwikkeling van nieuwe werelddeelen, de uit-
breiding voor nieuwe landen van de gouden basis voor
het muutwezejl, deden zulk een ‘behoefte aan het gouden
ruilmiddel ontstaan, dat zonder de merkwaardige en in-
tense ontwikkeling van het fiduci’aire ‘ruilmiddel, zonder
de noodzakelijke aanpassing van de hoeveelheid ruilmid-
delen’ aan de behoefte aan rui]smi.ddelen, een omwenteling
in het peil der prijzen en ‘bonen
had
moeten plaats rvin-
den, die in haar gevolgen een catastrophe zou izijn geweest.
,,Toen is de oorlog, gekomen. En geheel Europa heeft
het goud als ruilmiddel uitgeschakeld. Het papieren ruil-
middel zakte in waarde door de bekende oorzaken. En het goud ging langen ‘tijd precies met het papier mede, omdat
steeds nog liet denkbeeld lieerechte’: al die papieren pon-
den, ei
die
papieren tientjes zullen later weer voor goud
inwisselbaar zijn. Het ruiimiddel bleef, aelfs toen, nog de
waarde van het goud .bepaleh. Later ‘deed het goud (in
Europa) opgeld, omdat
er
bijna geen goud op de open
markt te krijgen was en er landen (waren, waar het pa-
pieren geld alle ‘vertrouwen verloren
Ihad.
Het goud kreeg
de waarde van een uitzonderingsruilmicidel ‘in ‘die ‘landen.
Zoodra die tijdelijke oorzaak verdwenen was, waardoor een gouden tientje achttien papieren guldens twaard ‘was, daalde’
de prijs ‘van liet goud ‘weer, zelfs vergeleken met de ‘voort-‘
durend in waarde dalende papieren gulden. Om daarna de
waarde te krijgen van liet ruilmiddel in het groote land,
dat nog
of
weer de gouden basis heeft: Amerika.”
Ik haal deze zinsnede niet aan
om
mijn overtui-
ging, dat in elk land het ‘peil d’er bonen in ‘verband
met de productie de waarde van
liet
geld.
–
en dus
de wiss’elk’oersen
–
op den duur
(schommelingen
hebben andere oorza’ken) ‘bepaalt, weer naar voren
te brengen. Mijn stelling dat de geidwaarde afhanke-
lijk is van de verhouding tusschen productie
en
loo-
nen van eenig land, wil ik niet opnieuw uiteenzetten.
Doch ik meen, dat het betoog van professor Bruins
zooveel duidelijker wordt, wanneer men ‘in het oog
hou’dt, dat de waarde van den dollar niets ‘met een
vaste gou.dwaarde
–
te maken heeft,
d:at
de dollar-
waarde ‘zich in Amerika even ‘onafhankelijk wij-
zigt als de guldenwaarde in ‘Nederland en ‘dat het feit,
dat een gouden dollar in Amerika ruilmiddel is, niets
afdoet aan ‘de waarschijnlijkheid, dat de verklaring
van een wijziging van de verhouding der ‘dollarwaarde
tot alle andere geidwaarden evenzeer gezocht moet
worden inn, een veranderde dollarwaarde als in een
veranderde waarde van andere ruilmiddelen.
A. G.
BOISSEVAIN.
OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN.
Bulletin de l’Institut Intermédiaire
1 n
t
e r n a
t
i o n a 1.
–
Haarlem, ‘s-Gravenhage,
Juli 1921.
bevat o.a.:
La Genèse de la Paix; Liste de documents ayant
rapport
t
la conférence de la paix;. Liste de documents
officiels des divers Etats et de la Société des Nations;
Ohronique des faits et événements d’importance in-
ternationale.
Z e i t s c h r i f t f ü r H a-ndels’wi ss en-
schaftliche Forsehung.
–
Leipzig, Maart
—April 1921.
‘
Dr.
Hübr&er,
Die Ausschaltung der Valutaseliwan-
kungen bei Ausl’andsauftrhgen;
0. D.uesb erg,
Die
Versorgung der deutschen Industrie mit minerali-
schen Schmierm.ittel’n, unter ‘besonderer Ber ücksich-
tigun’g der verschiedenen Produkte und der Handels;
formen.
1 d e m.
–
Leip’zig, Méi—Juni
1921.
H.
Benten,
Einrichtung und Betrieb euler Gross-
bankfiliale;
Fr.
Runket,
Die Telegraimm-Oodes.
Journal of the Royal Statistical
S
oc
jet y.
–
Londen, Januari
1921.
R. H. Rew,
The organisation
of
statistics;
D.
D.
Fraser, The maturing debt.
1 d e m. —Londen, Maart 1921.
A. W. Flux,
T’he measurement ‘of price changes;
J. Bona.r,
The
Mint
and the precious metals in Ca-
nada; Wholesale prices of commodities in 1920. By
the edi’tor of the Statist.
1 d e m.
–
Londen, Mei 1921.
J. Wilson.,
The World’s ‘wheat;
R. J. A. Pearson,
A comparison of pre-war ‘and post-war production
costs in engineering;
N. E.
Crunzp,
A’ review of
foreign exchange fluctuations.
D e
We
s t-In ‘dis c h e G id s.
–
‘s Gravenhage,
Juni,
1921.
C. K. Kesler,
Willem Usselincx en de oprichting
van
de West-Indische
Oompagnie;
D. S.
van
Zuiden,
De
oudste
cacao-aanplant
in
Suriname (1686); Jhr.
L. C. van
Pa.ivhuys,
Het’ aantal en de woonplaatsen
van de Boschnegers en
Indianen
in Suriname;
Dr. G.
Stahel,
Een
Inidiaansche ro’tstekening aan de Kaba-
iebo-ri’vier (Corantijn);
J. W. Gonggrijp,
Wat ‘kan in
zaJe
Boschwezen ‘op Ouraçao gedaan ‘worden.
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
•*
beteeknt: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKOERSEN.
BANKDISCONTO’S.
Ned (Disc. Wissels. 41
1Juli ’15
Zweeds. R.ksbk 6
‘
6Juli ’21
Bk Bel.Binn.Eff. 5 4
19Oct. ’20
Bk. v. Noorw.. 6 6
Juli ’21
IVrsch. in R.C. 6
19Oct. ’20
Zwits. Nat. Bk. 4
13Aug.’21
Bk. van Engeland 5i
22Juli
’21
Belg.Nat.Bk.
5
–
5k
19Mei ’21
Duitsche Rijksbk.
.
5
23Dec.
’14
Bank v. Spanje 6
4Nov.’20
Bk. van Frankrijk 5
28Juli
’21
Bank v. Italië. 6 20Mei ’20
Oostenr. Hong.
Bk.
5
25Juli
’21
F. Res, Bk. NS. 51
20 Juli ’21
Nat. Bk. v. Denem. 6
5Mei
’21
Ja,vasche Bank 3
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Data
Amsterdam
Londen Part.
Berlijn Part.
Parijs
Part.
N. York
CalI-
Part. Prolon-
disconto
gatle
disconto disconto
disc,
manco
10 Sept. ’21
‘481,_1/
311,
4’18
4-1
-.
5_511
t)
6-10
,,
’21
41/81/,
3
1
1,
4118’18
4…I1
–
5-112
29A..3 S.121
–
2514_3114
41/,….$/g
4….I/
411_5112
22-27 A. ’21
–
3-
1
12
411t14
–
411_511
6-llSpt.’20
3
1
/
1
_4
4
–
‘
1
6
1
1
4
1
1
8
‘-
6-8
7-l3Spt.’lO
3
1
/t
7
is
3-4
3tJ5/4
~
29,s-‘4
4_I/
–
5-6
,
12
20-24Ju1j’14
3’Is
–
‘/i
2t/
4
1/
4
218-
1
12
21
511711
t
)
Noteerina
van 9 Seple,nber
1921.
WISSELKOERSEN.
.%VISSELMART.
De ponden en de dollarkoers hlivea
deze
week
vrij
statioiair en eerder vastgestemd. De
groote belansteiling
‘was dnn
ook
voor marken en later ook voor franes. In
14
September
1921
ECONOMISCH-ST4TISTISCHE BERICHTEN
795
marken had weder eens een val plaats, izooals slechts en-
kele malen gedurende 1e laatste jaren heeft plaats gehad.
])e koers liep in 4 dagen terug van 3,60 tot 3,12% en
daalde dus circa 14 pCt. Later 4rad eenig herstel in, maar
het slot was weder seer flauw en werd voor 3,10 afgedaan.
In de tweede helft der week werden ook de francskoersen
door de flauiwe stemming medegesleept. Parijs werd ten
slotte voor 23,37%, Beigifi voor 23,05 verhandeld. Weenen
eveneens flauw, ca. 0,32. Buitengewoon flauw was wederom
Polen. Voor 8% 1. 9 cent per 100 mark werd verhandeld.
Skan(linavië seer onzeker, len slotte echter ongeveer op
dezelfde hoogte als in het begiii der week. Buenos Aires
prijshoudend. Indië weder meer aangeboden, 98%
–
9934.
KOERSEN IN NEDERLAND
Data
Londen
0)
Parijs
0)
Berlijn
0)
Weenen
)
Brussel
)
New
York)
5Sept.1921..
11.74
4
24.35
3.47 0.35
23.86
3.16
6
,,
1921..
11.74+
24.-
3.40
0.34+
23.674
3.16/
7
,,
1921..
11.74+
24.05
3.37
0.32+
23.67+
3.1611
4
8
,,
1921..
11.74
24.20. 3.23+
0.31+
23.67+
3.14
1
1s
9
,,
1921..
11.76+
23.82+
3.29
0.33
23.37+
3.1414
10
,,
1921..
11.764
23.474
3.15
0.31
–
–
Laagsted.w.
1)
11′.724
23.35
3.10
.0.30
23.05
3.13
Hoogste
,,
,,
)
11.77
24.524
3.574
0.374
.23.80
3.17
1
/2
3 Sept.1921..
11.724
24.45 3.584
2
0.374
24.t
3.124
26Aug.
1921..
11.83
24.86
3.74
0.374
24.03
3.21
Muntpariteit..
12.104
48.-
59.26
60,41
48.-
2.48
3
14
‘) Noteering
te’ Amsterdam. “)
Noteering
te
Rotterdam.
1)
Particuliere opgave.
2)
Noteering van
2 September.
Data
Siock-
holm
5
)
Kopen-
hagen
5
)
Chris.
1
Iiania
0
)
Zwitzer-
1
land)
Spanje,
1)
Batavia
11
telegrafisch
5 Sept.
1921
68.40
55.50 41.75
53.824
41.-
984-994
6
1921
68.-
53.90
41.25
54.-
41.10
984-994
7
,,
1921
67.50
55.20
41.25
53.90
41.15
984-994
8
,,
1921
68.15
56.224
41.70
64.-
41.-
984-99
9
,,
1921
68.10
55.50
41.60
64.15
41.-
984-994
10
,,
1921
68.10 55.25
41.20
54.174
41.-
984-994
L’ste d. sv.’)
67.35
53.70
53.65 40.90
98
8
1t
H’ste
,,
,,
0
68.75 56.25
64.-
41.20
99
1
1
3Sept.
1921
68.25 55.60
42.30
53.624
41.60
99
26Aug.
1921
69.40
55.-
43.10
54.30
41.60′
100
1
/
kluntpariteit
66.67
68.67 66.67
48.-
48.-
100
) Noteering te Amsterdam. t)
Particuliere opgave.
2)
Noteenng
van 27 Augustus.
Termijnnoteeringen der Valuta-Kas.
Ecarts tusschen termijnnoteering en contanten koers.
(week van 5-9 September 1921.)
Londen.
TJlt. Sept.
tJlt. Oct.
Uit. Nov.
Hoogste B Koers
agio ‘
1
14
ct.
agio
8
14
ct.
agio
1
ct.
Laagste B
,,
Pan
,,
,,
814
Hoogste L
,,
agio
113
,, ,,
1
,,
,,
Pl,
Laagste L
,,
,,
i/
,,
,,
1/
,,
81
4
New-York.
Hoogste B Koers
disagio
8
1 ct.
disagio
0/4
ct.
disagio l’/s ct.
Laagste B
,,
‘»
,,
,,
/s
718
Hoogste L
,, ,,
‘/z
,,
,,
0
14
,, ,,
1
,
14
Laagste L
,,
‘/s
,, ,,
‘/i
,, ,,
/s
Parijs.
Hoogste B Koers
Pari
Pari
disagio
78/s
ct.
Laagste B
,,
disagio
2
1
12
ct.
disagio
5
ct.
,,
21/,
Hoogste L
,,
Pari
Pari
Pan
Laagste L
,,
disagio 2
1
12
,,
disagio 2/2
,,
disagio 5
België.
Hoogste B Koers
agio
5
ct.
agio
5
ct.
agio
10
ct.
Laagste B
,,
disagio 212
2
1
1,,,
,,
5
11
Hoogste L
+ 2’/
1
,,
,,
10
.
Laagste L
,,
j
2112
,,
,,
2
1
12
B er 1 ij
L.
Hoogste B Koers
agio
2
ct.
),
atrio
2
et
agio
Laagste B
Pan
.
)
,,
3
Hoogste L
agio
3
,,
3
,,
,’
4
Laagste 1.
,,
,,
2
,,
2
,, ,,
2
KOERSEN TE NÊW YORK.
D
° °
t
Cal,le Land.
1 Zicht Parijs
1 ZIcht Berlijn
1ZichtAmsterd.
(in
.’ PC,
£)
10n ets.
p.frs.)
(In ct.
P.
Mik.)
(in eis.
P.
gid.)
10
Sept… 1921
3.74.-
7.44
0.99
31.72
Laagste d. week
3.70.50
7.44
0.99
31.56
Hoogste,,
,,
3.74.-
7.66
1.08
,
31.72
2 Sept. . .
1921
3.7 1.-
7.74
1.13
31.78
27Aug. ..
1921′
3,68.75
7.74
1.14
31.20
,
Muntpariteit..
4.88.67
5.18
1
1
95’/
40/1s
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN
Plaatsen en
Landen
Noteerings.
eenheden
26Aug.
1921
2Sept.
1921
319 Sept. 21
Laagste Hoogste
9Sept.
1921
Alexandrië..
Piast. p.I
9711131
97081,2
97
18
/s,197
10
1,2
97
11
1
0
2
•B. Aires’).
.
d. p. $
448/je
44
43
8
1
447/s
4451
Calcutta ….
Sh. p. rup.
115
114
7
18
114
1
18
11418
1
1
40
1
4
Hongkong ..
id. p. $
218
7
18
218
1
18
218
2;9’/
2/8
7
s
Lissabon ….
d. per Mii.
6
1
18
618
6 6
1
1s
6
1
14
Madrid
….
Peset.p..
28.43 28.66 27.95
28.75
28.60
•Montevjdeo
1
d. per $
452)
42
1
18
42
44
43114
Montreal….
$ per £
4.09
4.15
0
12
4.11
4.18 4.17
R.d.Janeiro.
d. per Mii.
..
7
1
1&2
8
8
132
8
8
1,2
8
1
!
,,
–
Lires p. £
88.50
82.37
83.00 86.50 85.75
Shanghai….
5h. p. tael
31801
4
317
8
1
317
319
1
12
318814
Rome
…….
Singapore
. .
id. p.
$.
2/3
7
/8
213
87
/82
2/3
11
/10
213
15
/to
23
27
/,
•Valparaiso..
peso p. £
38.80 38.70 88.10
38.60 38.60
Yokohama ..
Sh. p. yen
217
0
18
2171/10
2/7 2/7
8
18
217
1
14
‘Koersen der voorafgaande dagen.
1)
Telegrafisch transiert.
2) Noteering van 25 Augustus.
NOTEERING VAN ZILVER
Noteering te Londen
te
New York
10 Sept.
1921
……39
64’14
‘3
,,
1921
……38’/4
63′)
27 Aug.
1921
……38
62
20
,,
1921
……
.
38
1
1,
61
7
18
11 Sept.
1920
……59
93
1
/1
13 Sept.
1919
……60/4
112
7
1
20 Juli
1914
. ……
24’/e
54
1
1
0)
Noteering
van 2
Sept.
1921.
NEDERLANDSÇHE ,BANK.
Verkorte Balans op 12 September 1921.
Activa.
Binneni.
Wis-t
H.-bk.
f153.195.814,26 sels, Prom.,< B.-bk.
,, 32.656.935,60
1
12
enz. indisc.I, Ag.sch. ,,
62.929.048,88112
f
248.781.798,75
Papier o. h. Buitenl. in disconto ……..
–
Idem eigen portef.. f 47.183.672,-
Af: Verkocht maar voor
de bk. nog niet afgeL,,
-,
47.183.672,-
Beleeningen
1′ H.-bk.
f 38.022.927,55
1
12
mcl. vrsch.
B.-bk
,,
15.095.987,37’12
in rek..crt.Agsch
op onderp.
,,
78.061.228,83
–
f
131.180.
14 3,76
Op Effecten
……f124:227.843.76
Op,GoederenenSpec. ,,
6.962.800,-
131.180.143,75
Voorschotten a. h. Rijk …………….
,,
13.212.116,93
Munt en Muntmateriaal
Munt, Goud ……
f
56.23,7.620,-
Muntmat., Goud ..,,549.730.929,59
f606.968.649,59
Munt, Zilver, enz. •
,, 10.168.364,05
1
Muntmat., Zilver ..
,,
–
Effecten
,,
616.136.913,64
Bel.v. h. Res.fonds..
f
5.315.094,75
id. van ‘/s v.h.kapit.
,
.
3.954.306,87112 9.269.401,62112
Geb.enMeub. der Bank ……………..
,,
3.747.500,-
Diverse rekeningen …………………
,,
16.236.705,00’1
f1.085.748.250,71
–
Passiva.
Kapitaal
……………………..,
f
20.000.000,
Reservefonds
…………… …….
,,
5.386.728,62 0/,
Bankbiljetten in omloop …………
,, 1.008.197.165,-
Bankas8ignatiën in omloop……….
,,
1.407.840,57’12
Rek.-Cour. Het Rijk
f
–
saldo’s:
J Anderén ,,
39.322.320,13
»
‘89.322.320,13
Diverse rekeningen …………
……..
11.434.196,38
fl.085.748.250,71
796
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14
September
1921
NED. BANK 12 September 1921
(vervolg).
Beschikbaar metaalsaldo ………….. 7′ 405.610 822,41
Op
de basis 4an
1
15
inetaaidekking …..,
195.825.357,27
Minder bedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is.. ,, 2.028.054.120,-
Verschillen met den vorigen weekstaat:
Alter
Minder
Disconto’s ……. …..
6.189.327,881/2
Dato
Totaal
bedrag disconto s
SdUIlkISb
prome3sen rechtstreebs
1
8dec-
nin gen
Metaal-
1
saldo
percen
tage
12 Sept. 1921
248.782
82.000 131.180
405.611
58
5
,.
1921
242.592
72.000 157.286
401 830
57
29 Aug. 1921
223.675 69.700
158.778
404.814
59
22
,,
1921
223.122
70.700
152 855
406.528
59
15
1921
221.915
68.700 168.306 403.528
58
13 Sept. 1920
91.100
–
327.576
432.347
59
13 Sept. 191 gi
136.139
65.000
213.829 421.095
59
25 Juli
1914
67.947
14.300
61.686
43.521
‘t
75
‘) Op
de basis
van ‘Is
metaaldekking.
Uit de bekendmaking van den M i n i st e r
V 8
n F i n a n-
c i ë n blijkt, dat uitstonden op:
5
September 1921
1
12
September 1921
Aan sehatkistpromessen.. f 425.820.000,- f 432.480.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
72.000.000,- ,, 82.000.000,-
Aan schatkistbiljetten ..
225.137.000,- ., 226.582.000,-
Aan zilverbons . ……
..
, 39.767.920,75 ,, 39.871.424,-
DE SURINAAMSCHE ‘BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Dato
Metaal
Circulatle
schulden
Disconto’s
25 Juni
1921
..
1.113 1.889
1.430
2.074 237
18
1921
..
1.112
1.990 872
2.076
299
11
,,
1921
..
1.112
2.057
872
2.069
291
4
,,
1921
..
1.125
2.159
927
2.074
262
23 April 1921
– –
1.129
2.126
928
2.()81
392
16
,,
1921
..
1.127
2.235
885
2.059
399
26 Juni
1920
1.072
1.900
1.111
1.666
356
5 Juli
1919
..
933
1.565
953
1.516
405
25
Juli
1914
..
645
1.100
560
735
396
t
Sluitpost der activa.
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
BÂNK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden pond sterling.
Dato
Metaal
Circulatie
Currencj, Notes.
Bedrag
–
Goudd.
1
Gov. Sec.
7 Sept. 1921
128.410
126.433 319.169 28.500 282.559
31 Aug. 1921
128.409
126 890
319.254
2.500
282.782
24
1921
128.403
125.965 320.362 28.510 283.888
17
,,
1921
12.407
126.235
323.241
28.500
287.071
10
1921
128.381 127 564
327.133
28.500
290.827
3
121
128.382
128.699 329.220
28.500 293.038
8 Sept. 1
9
20
123.077
125.909 355.188
28.500
324.374
10 Sept. 1919
88.625 81.127
331.442
28.500
314.177
22 Juli
1914
40.164
29.3,17
–
–
–
Dato
Go,,.
Sec.
Other
Set.
Public
Depo,.
Other
Depo,.
Re-
senle
Dek.
7Sept.’21
74.047 79.827 15.479.
140.730 20.428
13,08
31 Aug.21
55.102 79.800
17.801
122.976 19.970
14,60
24
,,
’21
52.415 78.659
17.706
116.188
20.888
15,55
17
,,
’21
57.740
79.525
17.285
122.547
20.622
14,75
10
,,
’21
50.115 81.107
18.259
114.197
19.266
14,55
3
,,
’21
47.597
77.281
16.318 108.710
18.133
14,50
8Sept.’20
59.628
76.341
16.501
116989
15.619
11,70
10Sept.’19
21.657
83.297 23.078
89.364
25.588
22,76
22Juli ’14
11.005
33.633
13.735
42.185
29.297
52
1
/9
‘)
Verhouding tusachen Reserve en Deposits.
Buitenlandsche wissels
750.054,-
Beleeningen
26.105.826,53
Goud
–
Zilver
114.791,37
Bankbiljetten
12.833.915,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s ..
4.102.535,60’12
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Dato
Goud
Zilver
B
61an
–
en
Andere
opeischbare
schulden
12
Sept. 1921 ……
605.969
10.168 1.008.197
40.730 605.969
10.283 1.021.031
47.375
29 Aug.
921 …….
605969
10.566
1.004.129
50.770
605.969
10.681
993.146
53.758
5
,,
1921 …….
605.969
11.007
1.004.597
58.938
22
,,
1921 …….
13 Sept. 1920 ……
636.339 17.096 1.026.215 75.112
15
1921 …….
631.577 5.830
995.715
82.014
13
Sept. 1919 …….
25
Juli
1914 …….
162.114 8.228
310.437
6.198
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.De’samengetrokken
cijfers der laatste weken zijn telegrapbisch ontvangen.
Dato
Goud
Zilver
8
bi!j
a
e
,
tcn
Andere
opelschb.
schulden
3 Sept. 1921….
i”750
301.500
154.500
27 Aug. 1921
. . – .
227.500 303.500
157500
20
,,
1921
.
227.250
304.000
147.000
23 Juli
1921 …….
08.188
18.449
302.856
128.184
16
1921
213.158
18.028
308.581 117.123
9
,,
1921
215.792
17.533
311.552
117.341
221.362
16.935 307.461 118.466
4 Sept. 1920
.
212.379
6.762
354.710
209.150
2
,,
1921 …….
6 Sept. 1919
..
.
155.149
3.072
281.703
01.298
25 Juli
1914
22.057
31.907
1
110.172
1
12.634
t
t
Wissels,
t
t t
Be,chik-
Dek-
Data
Dis-
conto’s
buiten
N.-Ind.
betaalbaar
2dec-
ningen
reke-
1
n ngen
boar
metaal.
saldo
kings-
percen-
tage
3Spt. 1921
221.500
*5*
186.550
50
27Aug.1921
211.000
***
135.300
49
20
,,
1921
207.000
137.050
50
23 Juli 1921
26.284 140.905
52
35.343
22.337 105.054
16
,,
1921 35.590
21.557 101.726
22.744
146.483
54
9
1921
36.314
20.416 103.162
26.198
148.007
52
2
,,
1921
34.934
21.222 101.877
24.901
153.562
56
4 Spt. 1920
29468
26.794
156.578
20.767
106.490
39
6 Spt. 1919
12.467
18.349 186.993
14.776
81.780
41
25Juli 1914
7.2591
6.3951
47.934 2.228
4.8429
44
1)
Sluitpost
der activa.
5)
Op de basis
van ‘/
metaaldekking.
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darlehens-
kassensehaine, in duizenden Mark.
Data
Metool
Daarvan
J
Goud
Kassen-
schetne
1
Circu.
Zatte
J
Dek
1
ktngs.
31 Aug. ’21
1.040.556 1.023.708
3.044.888
80.072.721
5
23
,,
,
’21
1.108.107
1.091.543 3.644.332 77.190.575
6
15
,,
’21
1.108.173
1.091.551
3.452.186
77.396.140
6
4
,,
’21
1.106.010
1.091.554
3.900.631
77.654.680
7
28 Juli
’21
1.105.815
1.091.557
5.397.594
77.890.858
9
21
,,
’21
1.105.646
1.091.556
6.344.943
74.997.125
10
31 Aug. ’20
1.098.675 1.091.668
18.686.476
58.018.467i
34
31 Aug. ’19
1.122.771 1.103.252
8.565.350
28.492.316
34
23 Juli
’14
1.691.398 1.356.857
65.479 1.890.895
93
0 Dekking der
circulatie
door
metaal en Kasoenscheine.
Data
Wissels
.
Rek. C
,
t.
Dor!ehenskassenscheine
‘Totaal
in kas hij de
uitgegeven
1
Reichs bank
31 Aug. 1921
1.002.497
13.649.599
***
*5*
23
1921
1.031.609
9.639.476
11.536.400
3.558.930
15
,,
1921
1.003.939 12.884.299
11.613.300
3.373.800
4
,,
1921
1 096.443 9.311.940
12.223.000
3.825.400
28 Juli
1921
1.135.529
15.824.156
13.802.200
5.323.700
21
,,
1921
1.470.787
9.928.184
14.673.700
6.273.000
31 Aug. 1920
46.379.155
15.771.766
32.028.500
18.641.600
31 Aug. 1919
31.246.515
10.885.265 20.348.900
8.541.500
23 Juli
1914
750.892
943.964
–
–
14 September 1921
ECONOMISCH-STATISTÎSCHE BERICHTEN
797
BANK VÂN FRANKRIJK.
Voornaamste posten in duizenden 1 rancs.
Data
GOUd
Waarvan
in het
Buitenland
Zilver
Te goed
in hei
Buitenland
Buit.geui.
000,,cli.
old. Staat
8 Spt. ’21
5.522.592
t 918.367
276.892 627.043 25.100.000
1.,,
’21
5.522.383 1.948.367 276.831
627.337
25.300.000 25 Aug.’21
5.522.132
1.948.367
276.752
626.563 24.900.000
18
,,
’21
5.521.869
1.948.367
276.193
624.082 24.900.000
9 Spt. ’20
5.570.665
f978.278
254.824
676.209 26.500.000
11 Spt. ’19
5.482.849
1.978.278
294.747
823.011
23.850.000
23 Juli ’14
4.104.390
.-
639.1320
–
-.
Wissel,
Uitge.
1
stelde
Wissel,
Beleg-
ning
Banklstl.
letten
Cr Rek.
1.
Rek.
Parti-
Crt. culieren
Staal
2.330.829 70.726
2.211.797
37.253.850
1
2.448.487
38.317
2.524.996
71.326 2.151.807 37.021.73512.795.463
40.; 33
2.458.114 71.602
2.153.752 36.783.000
2.687.141 61.822
2.442.623
71.798
2.169.063
36.983.253
2.661.754
44.329
CD 1
485.630
2.009.409 38.622.449
3.259.494 39.983
901.094
703.809
1.262.671
35.681.670
2.773.638
39.676
1.541.080
– –
769.400
5.911.910 942.570
400.590
BANQUE NATIONALE DE BELGIQUE.
Voornaamste posten in duizenden 1 rancs
Metaal
Belgen.
Belcen.
1
Btnn.
Rek.
D
0
a
mcl.
buttenl.
van
,
buiten1.
van
prom. d.
1
wissels
1
en
Circu.
latie
C,t.
saidt
1
vorder.
provine.
1
heleen.
portie.
8 Spt. ’21
323.827
84.653
480.000
768.621
6.206.740
526.042
1
,,
’21
322.146
84.653
480.000
798.732 6.216.234
437.776
25Aug.’21
322.523 84.653
480.000
771.012
6.152.046
578.982
18
,,
’21 324.505
84.653
480.000
770.991
6.173.134 374.349
9 Spt. ’20
358.105
84.653
480.000
d80.193 5.620.202 1.354.915
VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
– FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
–
Data
Goudvoorraad
_______________
Zilver
civ.
Notes in
circu.
Totaal
Dekking
iT
bedrag
F. R. Notes
buitenl.
latle
17 Aug. ’21
2.6,00.295
1.774.105
–
145.173 2.503.612
10
,,
’21 2.575.901 1.744.140
– ‘
144.947
2.520.744
3
.,
’21 2.552.813
1.714.211
–
151.030
2.536.673
27 Juli
’21
2.531.231 1.721.825
–
154.065 2.537.517
20 Aug. ’20
1.966.351 1.304.879 111.455 155.486
3.174.725
22 Aug. ‘191
2.074.285
1
1.234.298
–
68.416 2.553.534
Data
Wissels
Totaal
Depostio’,
Gestort
Kapitaal
.Algem.
Dek.
kingi-
perc.
5)
Percent.
Goud-
dekking
circul.
2)
17 Aug. ’21
1.554.027
1.671.249
102.896
65,8
86,3
10
,,
’21
1.571.637
1.662.472
102.600
650
84,9
3
,,
’21
1.647.579
1.705.066
102.372
63,7 83,1
27 Juli
’21
1.669.920 .1.695.274
102:263
63,4 82,4
20 Aug. ’20
2.940.026
2.484.556
96.759
43,5 48,1
22 Aug. ’19
2.137.221 2.487.074
84.730
48,7
52,1
5)
Verhouding tusschen: den totalen goudvoorraad, iilver etc..
en
de
opeiochbarc schulden:
F.
R. Notes en netto deposito’s.
2)
Na aftrek
van 35 oCt, ‘der totale dekkingsmiddelen als dekking voor de netto
deposito..
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
Data
Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
bij de
Totaal
Waarvan
time banken
glden en
e
F. R. bonks
deposito’s deposits
beleggingen
.
–
10 Aug.’21
813
11.593.349
310.480
13.175.405 2.898.858
3
,,
’21
813
11.672.582 1.218.537
13.202.236 2.897.136
27 Juli ’21
814
11.661.814
1.237.555
13.002.814
2.905.293
20
,,
’21
814
11.677.590
1.227.247
13.059,045 2.905.378
13 Aug.’20
815
16.820.434
1.392.064
14.160.949
2.724.090
15 Aug.’19
769
14.980.8701
1.359.099 13.372.969
1.882.701
Aan het eind van ieder . kwartaal wordt een nverzicht
gegeven
–
van enkele niet wekelijk8 opgenomen bankataten.
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 12 September 1921. De steeds . verder
–
voortschrijdende waardevermindering
van cle Reichamark heeft zoodanige vormen ter beurze van B e r 1 ii n te voorschijn geroepn, dat deze technisch te kort
is geschoten, om de overstelpende werkzaamheden uit te
voeren. Woensdag j.l. is het tot lieftige tooneelen gekomen;
de officieele jbeurstijfi ‘werd tot 5 mir des namMdaigs ver-
lengd en cle markt werd tot Maandag da.v. gesloten. Men hoopt op deze wijze eenige orde in den chaos te ‘brengen,
hoewel de practijk tot nu toe ‘heeft bewezen, dat na een
periode van rust de orders bij banken en bankiers tot een
zoodaisige hoogte ‘pgestapeld .werden, dat op den eerstvol-
geuclen beursdag het werk veel omvangrijker was, dan
andei-s wellicht het geval ware geweest. Bovendien gaat
de uitvoering van orders pet
–
telefoon toch gewoon idoor, ook
op de beu’rsvacantiedagen, niet alleen in officieele, doch ook,
en wel voornamelijk, in niet officieel-genoteerde waarden,
zooclat de ,verlichting, door het sluiten der ‘beurs veroor-
zaakt, wel aecr problemmiek moet worden genoemd. In-middels echter heeft men nog geen ‘ander en meer ‘doel-
treffender niiddijl gevonden en moet ‘men tzich derhalve met
cle ‘bestaande geneesmiddelen behelpen. Zonder eeni.ge
keuze plaatst het publiek zijn orders,
eensdeels uit vrees voor een verdere waardevermindering
van het Duitsche betaalmiddel,. anderdeels uit sucht om
niet achter te staa’n hij anderen, die door speculatie groote
sommen o.p gemakkelijke wijze ‘verdienen. Hoe sterk het
publiek door.de
ispeelwoede is ‘aangegrepen en hoe ,,ahnungs-
los” het aliës accepteert, twat maar den naam ‘van ankdeel
draagt en dus mede kan gebruikt worden als inzet voor
het dobbelspel, Inoge ‘blijken uit een recent voorbeeld van
een cigaretten.fatbri.ek te Worms, die op 31 Augustus j.l.
met een kapitaal va’n .3 inillioen Mark is opgericht en
waarvan de aandeelen eenige ‘dagen later, toen de fabriek
dus ‘nog nauwelijks werkte, met een agio van 80 á
.
85 pCt.
werden verhandeld. Limites worden niet meer ‘gegeven;
alle orders duiden voor ,bestens” aankoop. Het is natuur.
lijk heel goed mogelijk, dat de aankoopen van thans lates
zullen blijken volkomen gemotiveerd te zijn geweest, in dien namelijk de Mark haar dalende richting blijft voort.
zetten en de 1buiteulandsche ‘deviezen in dezelfde mate zul-len blijven stijgen. Men heeft dit voorbeeld ‘te ‘Weenen kun-
nen aanschouwen. Doch, indien er ook slechte tijdelijk
een.ige ‘verbetering in het Duitsche ‘betaalmiddel intreedt,
is ‘het meer dan waarschijnlijk, dat een groote catastrophe
cle ‘beurs ‘te Berlijn zal treffen. Voor’ de buitenlandsche ‘koo.
pers heeft dit natuurlijk niet veel te beteekénen; een
daling van hun fondsen-koej-sen gaat dan igepaard Inet een
stijging van de waarde van de Mark. Doch -voor het ‘bin-
nenland bestaat deze balans niet. Het is hierom, dat ver-. antwoordelijko kringen, o.a de Stempel-Vereinigung ‘te.
Berlijn en ‘het ‘bestuur ‘ijan de beurs te Frankfurt een
waarschuwing hebben gepubliceerd tegen de ongebreidelde
speculatie-woede, tegelijkertijd iedere verantwoordelijkheid
te ‘voren reeds eli,mine,ereud. ‘Ook deze ‘waarschuwingen
echter zullen ‘veioedelijk absoluut geen uifrwerkinig ‘hebben;
zoolang het publiek niet aan den lijve het uitermate ris-
kante van het tegenwoordig opdrijven der koersen a’l heb-
ben ondervonden, helpt geen enkele versnaniug, •hoe goed
ook bedoeld. Men is overigens in andere, evenzeer ‘ver-
antiwoor.deljke kringen, van eneening, dat, hoezeer ook
voor overdrijvingen en on.kunde mCet worden gewaakt
(.zooals bij het ‘hierboven ‘gereleveercie voorbeeld der ciga-
rettenfabriek), de ‘tijd voor aankoop van de ‘bekend •goede
fondsen nog niet als verstreken moet ‘worden beschouwd,
omdat langzamerhand Duitschland weer ‘behoefte ‘begint te
krijgen aan buitenlandsche grondstoffen, die ‘de vreemde
deviezen autotmati,sch ‘verder omhoog zullen drijven.
Hierboven brachten wij ‘het voorbeeld van .W een en
in herinnering; het is ‘wel interessant na ‘te gaan, hoe
daar ter plaatse de ontwikkeling der effectenbeurs gedu-‘
rende de laatste tijden is ‘gew.eest. En dan valt ‘het al dade-
dijk op, .dat na de, k’oortschtige bewegingen ‘thans ‘eerder
een’ rustperiode is ingetreclen. De koersen van de verschil-
lende aandeelen staan op een duizelmugwekkend ,niveau en
eindelijk is er dan een stilstand ingetreden, ondanks de
waardevermindering, die de Kroon ook nu nog steeds te
aanschöuwen. geeft. Dit wil echter niet zeggen, dat nu
ook de speculattiewoede een einde heeft genomen. Integen-
deel. Doch, zij ‘heeft zich geworpen op ‘de .deviezenmarkt, waar de variaties nog steeds buitengewoon groot atijn, veel
grooter ‘dan kan. worden afgemeten naar de ‘1 luctuaties van
de Kroon op de verschillende. markten. Ook ‘hier is ‘na-
tu.urlijk een buitengewoon groot gevaar verscholen; indien
de besprekingen omtrent credieten en ‘hulp.versohaff.ing met
den Volken-bond tot een goed einde komen, is een, zeer
798
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14
September
1921
sterke reactie ‘voor. buitenlandsche deviezen te ‘verwach-
ten. Doch de lange. duur dezer onderhandelingen heeft het
publiek
zich
doen inleven in den tegenwoordigen toestand en heef t het ongevoelig gemaakt voor iedere dreiging van
gevaar.
Te P a r
ij
s is •de situatie in de laatste dagen wel eenigs-
zins
veranderd. ‘De omzetten zijn er veel •levendiger ge-
worden, ‘gepaard gaande met grootere variaties in de no-
teeringen. Vermoedelijk moet dit eensdeels iworden toege-
schrevsn aan ht einde der ,vacantie, anderdeels •(en dit is
waarschijnlijk evel de voornaamste reden) aan het reagee-
ren van den Franschen wisselkoers in het buitenland.
Hierdoor is allereerst ‘vraag ontstaan naar de eg. ,,valuta-
waarden”, waarbij zich •de overige fondsen hebben annge-
sloten. Vooral voor suiker-aandeelen bestond zeer groote
belangstelling; petroleomwaarden bleven in iets mindere
mate gevraagd, doch verlieten de beridhtsperiode toch ook op een aanmerkelijk hooger nIveau.
De markt te L o n d e n daarentegen is veel kalmer ge-
bleven, hoewel de grondstemminjg ook hier vast was. liet
‘conflict met Ierland is weliswaar, nog niet opgelost, doch
de algemeene houding ten opzichte hiervan is niet pessi-
mistisch, lzoodat ide markt een prjshoudende tendens heeft
kunnen ‘behduden.
Te N e w Y o r k was ‘de stemming o’verheerschend vast,
hoewel de berichten uit de industrie nog geenszins gunstig
‘luiden. O.a. toont de maandstaat van de Steeltrust op-
nieuw een vermindeiiing in de uitstaande orders aan; wel.
iswaar is dit gepubliceerd na de sluiting van de beurs op
den laatsten dag der ‘berichtaperiode, doch bij insiders is
dit toch Teeds van te voren bekend geweest en het heeft
geen enkelen nadeeligen invloed op de markt uitgeoefend.
Te o n
z
e n t is voor staatsfondsen en ‘beleggingswaar-
den bij voortduring groote vraag op te merken, soodat ‘Vrij-
wel alle sorten nieuwe hoogterecor.ds ‘hebben kunnen aan-
toonen.
De oorcaak van deze opgewekte tendens moet gevonden
worden in de opnieuw ingetreden daling voor verschillende
aandeelen-soorten. Het publiek is in breede lagen wantrou-
wig gewoden ‘ten opzichte van aandeelen en geeft er de
voorkeur aan het •resteereude kapitaal te beleggen in obli.
gaties van staat; gemeenten en solide. corporaties. Waar
de emissies van de laatste tijden echtér meestentijds goed
geclasseerd zijn, kan ‘de vraag niet anders beantwoord wor-
den dan door stijgende’ prijzen te betalen. In deze houding
van de beleggingsmarkt’ hebben enkele gemeenten reeds aanleiding gevonden een beroep te doen op de geldmarkt
met 6
1
%
pCt. schulclbrieven, die, weliswaar rvoorioopig
onder pari geof/reerd worden, doch waarmede een eerste
pging is aangewend.om te ontkomen aan de ‘noodzakelijk-
heid van den laatsten tijd ‘ten ‘minste 7 pCt. rente te ga-
randeeren.
5Sept. 8 Sept, 12 Sept.
;i0f
5
0/
Ned. W. Sch.
1918 92
1
Ii 93
92814
–
4112
I
/o
,,
,,.
,,
1916′
91114
90
1
1o6
9171,6-+-
81j6
4
°Io
,,
,,
,,
1916
838/
4
83
11
1jo
84
1
ijoo
-1′- ‘s/to
3
1
1*
0
/0 ,,
,,
, .
.
74814
75%
75I1
_-
814
3
°/o
, …………
62Is
62
1
/o
63
._f_
11
2
1
I2
0
/0
Cert. N. W. S. ……
52Is
52
15
/io 53
+ 18
5
0/
Oost-Indië 1915 ..
93
94e18
94
+ 1
6
010
,,
. 1919 .. . .
96I10
9618
9710/lo + 1
4
I/o
Oostenr Kronenrente
2
11
/io 2
1
1os
2
0
/Il —
5
0j
Rusland 1906 ……8
1
/,
8
1
18
8
1
12
4
0/
Rusl. bij Hope & Co. ‘8e18
8
1
18
8°/s
4
8
12
0/
China Goud 1898′ .. 68
68
8
12
68
1
I2
+
i,
4
0/
Japan 1899 ….. 1
. ..
64
1
1t
64I4
64/
4
0/
Argentinië Buiten!
5781
4
5711
4
5751
t
–
5
O/
Brazilië 1895 ……
56/4
561s
58
1
18
—
1
18
7
0/
Staatsspoor …….. 104″lie 1041o6 104°/
-F°
114
7
°
/
o
Amsterdam ……..lO3/s 104
104
+
‘Ii
Znoals gezegd, hebben zich op’ ‘de
aandeelenmarlct op-.
nieuw vrij omvangrijke reacties .geqpenbaard. Het opval-
lende hierbij is, dat thans ook die soorten in de dalende
• beweging zijn betrokken, die tot nu toe krachtig weerstand
hebben geboden, met name bank-aandeelen. De’ eerste aan-
leiding hiertoe is’ geweest ‘het gerucht, dat de Hollandsche
Bank voor Zuid-Ajmerika gevoelige verliezen zou hebben geleden door hare verbindIng met de Compania Mercantil
Argentina. Door de directie is dit gerucht onimiddelljk for-
meel tegengesproken en een krachtig herstel voor de be-
trokken aandeelen is dan ook het gevo’lg geweest. Toch was
toen eenmaal de markt geaffecteerd en het ‘publiek, dat in
tijden als deze geloof schijnt te schenken aan de w.ildste
fantasieën en de onanogeljkstè geruchten omtrent een slech-
ten gang van ‘zaken (zooals het één ‘jaar geleden’ hetzelfde
deed ten aanzien van omgekeerde prognoses) kwam met
een deel ‘van zijn bezit aan de markt. Zoo hebbeci ‘dan ook
vrijwel ‘alle baink-aandeelen de week moeten verlaten op
een aanzienlijk ‘lager niveau. Tot de soorten, die het sterkst
werden aangegrepen, !behooren aandeelen Nederlan’dsche
Handel-Maatschappij (in verband met reeds gedementeerde
geruchten omtrent een aftreden van den heer Van ‘Aalst),-
terwijl aandeelen Rotterdamsche Bankvereeniging eerder
een verbetering te aanschouwen hebben gegeven.
Vervolgens waren aandeelen in ‘Handels-ondernemingen
opnieuw aangeboden. Naast aandeelen Compania, die op
een 19 pCt. lager peil cle ‘berichtsweek verlieten, i-ijden
zich aandeelen iollandsche Transatla,ntische Haindelsver-
eeniging, Linde Teves, van Nierop, Tels, enz. Laatstgc-
noemden echter bleven ‘tegen het slot ietwat gevraagd.
Nog grooter omvang nam de reactie bij aandeelen in
industnieele ondernemingen, waarvan men vreest, dat zij
de concurrentie met Duitsche producten niet zullen kui-
nen volhouden, nu de Mark voortdurend ‘minder waard
wordt. Speciaal moesten aandeelen Philips Gloeilampenfa-
brieken ‘kieronder lijden.
De
suikeronarlct
bleef yrjwel onibewogen; de omzetten
en de fluctuaties waren doorgaa’ns ou’beduideud. Hetzelfde
was het geval met de
rubbermarlct,
hoewel ‘hier de tendens
eerder omlaag ‘gericht was.
Daarentegen ontwikkelde zich groote belangstelling voor
thee-aandeeleiz
in veriband met den beteren prijs voor het
product op cle wereldmarkt. Weliswaar ‘k’onden de hoogst
bereikte koersen niet behouden blijven, doch het. slot gaf,
toch over de geheele linie voôrdeelige differenties te aan-
ehoiiwen.
Eveneens vast gestemd bij een kalme markt wal-en
tabakswaarchen,
in verband met de goede vooruitzichten
voor de komende inschrijvingen.
5 Sept. 8 Sept. 12 Sept.
Riizing of
d.ling
Amsterdamsche Bank
….
165 163
1
14
161814
31/g
Koloniale Bank ……….
,
137
1
1
13814
13214
–
4118
Ned. Handel-Mij. cert.v. aand.
161114
160
1
14
15281
4
– 8112
Rotterd. Bankvereeniging..
110
1
14
110
111
1
1
4-1
Amst. Superfosfaatfabriek
.
107
10511
2
102
—
5
Van Berkel’s Patent ……
91
95
90′
—
1
Insulinde Oliefabriek ……
27’1
19
8
/
17
1
/*
—
lO’Ia
Jurgen’ Ver. Fabr. pr. aand.
94
95
948/4
+
1/
Hollandia Melkproducten ..
190 ‘/
18701
4
185
1
1t
—5 Philips’ Gloeilampenfabriek
255 245
2
/,
225
–
30
R. S. Stokvis
&
Zonen ….
578 578
578
Vereenigde Blikfabrieken..
88
8811
4
84
1/
4
—
381
t
CompaniaMencantilArgeilt.
97
8114
78
—
19
Cultuur-Mij. d. Vorstenland
159
16281
4
156
—
3
Handelsver. Amsterdam. ..
402 ‘/
412
1
1,
403
1
/s
+
1814
Roll. Transati. Handelover.
36
31
8
12
29’/2
–
6112
Linde Téves
&
Stokvis ….
92 91
83
— 9
Van Nierop & Co’sHandel-Mij.
(
23
16
‘
1911,
3
8
11
Tels
&
Co.’s Handel-Mij.. ..
4912
47I/
45
—
0f2 Gecons. Roll. Petroleum-Mij.
15581
8
161’1 156
1
12
+
1
1
18
Kon. Petroleum-Mij. ……
461’/,
482 472
‘
+
10
1
1
Orion Petroleum-Mij.
Afgest. Aand.
41
41
3
/á
4311*
+
2
1
I
Steaua Romana Petroléum
Mij. .. Afgest. Aand.
52
52
51
–
1
Amsterdam-Rubber-Mij.
•.
94
9911
9381
4
–
11
4
Nederl.-Rubber.Mij ……..
‘
48
•
50
46
—2
Oost-Java-Rubber-Mij…..
149 152
141
—8
Deli-Batavia ……… ……
381’/
36881s
357’/,
–
4
Deli-Maatschappij
……..
332
345
335
+
3
Medan-Tabak-Maatschappij
.
318
324
324
+
6
Senembah-Maatschappij….
427
437
429
±
2
De
schcepvaartrnarlct
daarentegen was gedecideerd flauw.
Niet slechts aandeelen Koninklijke Hollaiidsche Lloycl
werden aangegrepen, doch de geheele lijst geeft geen enkele
verbetering te zien, terwijl het aanbod tegen ‘het einde der
week nog steeds overheerschend ‘bleef.
Riizing of
5 Sept. 8 Sept. 12 Sept.
Holland-Amerika-Lijn
….
215
211
205
–
10
,,
,,gem.eig.
200 200 195
—
5
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij…
95
95
95
Hollandsche Stoomboot-Mij.
75
71
’71
–
4
Java-China-Japan-Lijn ….
138 138
131
–
7
Kon. Rollandsche Lloyd. ..
571,
66
1
I
5114
—
551
t
Kon. Ned. Stoomb.-Mj…..
109
109
1081/4
–
81
4
Koninkl.-Paketvaart Mij. ..
117
115’1
11181
5
–
5
1
/2
Maatschappij Zeevaart
….
92
99
185
—
7
Nederl. Scheepvaart-lInie..
120
1
2
121
1
18
119
– 1
1
12
Nievelt Goudriaan
……..
213 201
196
–
17
Rotterdamsche Lloyd……
148
150
‘
‘146111
– Vls-
14 September 1921
ECONOMISCH-STATISTISCHE ‘BERICHTEN
799
5 Sept.
8 Sept. 12 Sept.5dl
dalin
Stoomv.-Mij.,,Hillegersberg”
91 91
80
–
11
,,Nederland”
177
17821
4
175112
–
111
1
,,Noordzee”
. .
41
2
1s
4098
39
1
12
–
,,Oostzee”…..
95
90
84
–
11
De
Amerikaansche markt
was vast in overeenstemming
niet Vs’al.lstreet.
5 Sept. 8 Sept.
12 S
e
pt.9
0
f
,
American Car
&
Foundry..
157
1
!,
157 157
–
112
Anaconda Copper
………
88
89
1
!,
94112
+
6′!s
Un. State8 Steel Corp…..
96
97
11
16
99
+
3
Atehison Topeka ……….
107/4
106
1
18
104
1
14
–
3
Southern Pacific ……….
971/t
98
99
+
f’12
Union Pacific …………
151
152
152
+
1
rnt. Merc. Marine orig. Corn.
13
13
1
/i,
13111
+
2/,
prefs.
53
1
1
58
8
19
58
«
-.j- 4718
De
gelcimarkt
werd iets stroever;
prolongatie ten slotte
4 pCt.
GOEDERENHANDEL.
GRANEN.
Het maand-rapport van ‘het Landbouw-Bureau te Wasli-
ingloti geeft een achteruit.gng van den stand van de
zoinertarwe aan van 66,6 tot 62,5. De opbrengst wôrdt ge-
schat op 210.000.000 bushels tegen een werkelijke op-
brengst van het vorige jaar van 209.365.000 bushels, dus
bijna hetzelfde. Deze schatting is aanmerkelijk hooger dan
de particuliere ramingen, diie slechts 195.000.000 t
197.000.000 busheLs aangeven als vermoedelijke opbrengst.
De officieele schatting geeft voor zomer- en winterliarwe
gezamenlijk 754.000.000 bushels aan tegen een werkelijke
opbrengst van verleden jaar van 187.000.000. De oogst
is dus ongeveer 4
t
5 pCt. kleiner dan verleden jaar. Wat
te minder reden tot ongerustheid geeft, is, dat Canada
waarschijnlijk ca. 30.000.000 hash. meer zou ‘ophrengen,
wat dus het tekort der stand vi-ijwel oompenseert. De oog-
sten in Europa hebben een zeer bevredigende opbrengst ge-
geven. Frankrijk speciaal verbaast de wereld met een
schatting van ruim 40.000.000 qrs. tegen een opbrengst
van verleden jaar van nog geen 29.000.000. Het gevolg is,
dat Frankrijk zeer weinig tarwe zal importeeren. Ook het
Vereenigd Koninkrijk heeft een zeer goede oogst, doch de
cijfers toonen irLiet z.00’n groot verschil met verleden jaar
als dat met Frankrijk het geval i, en zonder twijfel zal
men moeten voortgaan op groote schaal te importeeren.
De vraag van de meeste landen in Europa is gering ge-
weest, hetgeen des te meer verklaarbaar is, als men de
zeer groote versoh’epingen der laatste weken in aanmer-
king neemt. Nog steeds is het bijna uitsluitend Noord-
Amerika, dat in de behoefte aan tar,we van Europa voor-
ziet, Argentinië heeft wederom niets verscheept en het
Noteeringen.
Chicago
&zeno3 Aijre,
Data
Tarwe
Man
Haver
Tarwc
Mat,
Lljnzaad
Sept.
1
Sept. Sept.
1
Oct.
Oct.
1
Oct.
10 Spt.’21
130,-
54
1
14
37
2
18
18,-
.
9,10
22,70
3
,,
’21
126’/
541/2
35
1
/8
18,05
9,20 22,75
10 Spt.’20
226,-
13818
63’/
20,652)
10,252)
26,752)
10 Spt.’19
226,-
159
1
/
70,-
15,55
8,55 29,35
10 Spt.’18
226,-
154
8
18
70
1
14
1125
‘
5,85
2
)
26,652)
20Juli’14
82 ‘)
66
3
15′)
36’/
‘)
9,40
‘j
5,38
‘)
13,702)
1)
per Dec.
2)
per
Sept.
‘)
per Februari.
ordt meer en meer onwaarschijnlijk, .dat nog het grootste
deelte van het export-saldo van de laatste oogst aanwe-
zig zo •uzijn. Kennelijk is de tarwe-oogst aldaar overschat,
en in dit ‘verband is het maar zeer goed, – wij wezen er
1
:eeds de vorige week op – dat Noord-Amerika over zulke
ruime ‘voorraden beschikt. Australië zendt steeds goede be-
richten over de nieuwe oogst, terwijl ook van de ouds oogst
tameljke hoeveelheden verscheept worden. Uit Indië wordt
regen gemeld, die de vooruitzichten van de nieuwe oogst
zeer verbeterd heeft. Daarentegen is het tekort aan ‘barwe
van de oude oogst z5danig, dat de uitvoer verboden is
en er Australisehe tarwe zai wordën ingevoerd. Tarwe was
in Chicago aanvankelijk vast gestemd, doch de laatste dagen
zijn de prijzen ‘wederom gevallen, en het slot is zwak
gestemd.
Mais is de eenige oogst in Noord-Amerika, waarvan het
Septembercijfer een verbetering aantoont. De oogst staat
er ongetwijfeld goed voor en belooft in opbrengst niet veel
hij de zeer groote oogst van vrlêden jaar achter te staan.
De ‘voorraad van de oude oogst schijnt nog zeer groot te
zijn, want de aanvoeren blijven zeer ruim. De prijs van
tarwe in Chicago iis nog aanmerkelijk hooger dan in Juli
1914; de prijs van mais is evenwel niet onaanzienlijk lager.
Als men dan nog in aanmerking neemt de hooge spoor-
vradhten, dan (begrijpt men dat de prijs die de boeren voor
hun maIs ontvangen, wel zeer gering is, en het feit, dat zij
toch zoo ruim hunne mais ter markt brengen toont vol-
doende aan, hoeveel voorraad zij nog moeten hebben. De prijzen in Europa voor mais zijn wel zeer laag in verhou-
ding tot die van andere artikelen, doch zij zijn aanmer-
kelijk ‘hooger dan de prijs voor mais van vddr den oorlog, welk contrast met Noord-Amerika zijn oorzaak niet alleen
vindt in de veel hoogere transportkosteii, maar vooral
ook in den wisselkoers.
In Euiopa blijft goede vraag voor mais -bestaan, doch
de aankomsten, vooral van La Platamaïs, waren ‘van dien
aard, dat slechts met moeite de prijzen gehandhaafd ble-
ven, en in verschillende markten liep de loco-prijs ng
terug. Onder die omstandigheden zijn zaken op aflading
zeer moeilijk, en vooral toen bekend werd dat de ver-
schepingen van de vorige week van La Plata ongewoon
groot waren, verminderde de kooplust nog meer. Met
Noor’d-Amerika komen nog voortdurend zaken tot stand met de markten, die daarvoor in aanmerking komen. Een
zeer groot deel der verschepingen vindt via Montreal
plaats, doch aangezien deze haven niet ingericht is voor het zeer groote verkeer, ‘dat men over die haven wil lei-
den, moeten verschillende stoonzbooten op hunne laadbeurt
wachten. De reden waarom thans zooveel meer dan ivroe
g
ger
over Mon,treal verscheept wordt, ligt in de ‘zeer hooge
spoorvrachten, waardoor de Atlantische havens ‘der Ver-
een. Staten niet met Montreal kunnen concurreeren, aan-
gezien het vervoer uit het binnenland naar Montreal, ge-
heel per water kan plaats vinden.
De opbrengst van h a v e r in de Vereenigde Staten -wordt
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
Soorten
12
Sept. I
5 Sept. 1
13 Sept.
1921
1
1921
1
1920
Tarwe’
…………..’)
18,50 18,60 37,50
Rogge (No. 2 Western) ‘)
16,50
17,50
32,-
Mais (La Plata)
……’)
206,-
212,-
380,-
Gerst (48 ib. malting)
.
.1)
.280,-
290,-
445,-
Haver (38 lb. white cl.)’.
.1)
13,75
14,-
24,-
Lijnkoeken (Noord-Ameri-
ka van La Plata-zaad)’)
186,50 188,50
250,-
Lijnzaad (La Plata)….’)
475,- 475,-
f90,-
1)
p. 100 K.G.
2) p. 2000
K.G.
2) p. 1000 K.G.
4)
per
1960 K.G. ‘) n.o. •) ‘Nr. 2
Hard/Red Winter Wheat.
AANVOEREN in tons van 1000
K.G.
Rotterdam
Amsterdam
Totaal
Artikelen.
Sept.
Sedert
‘
Overeenk.
5-10 Sept. Sedert
Overeenk.
1921
1920
1921
1
Jan.
1921
tijdvak
1920
1921
1
Jan.
1921
tijdvak
1920
71.015
986.191
366.150
5.560 18.405
105.721′
1.004.596 471.871
103.492
78.821
–
325 515
103.817
79.336
Tarwe ……………..
4.801
2.825
76
576
–
5.377
2.825
31.322 667.038
260.459
8.184
63.687
50.752
730.723 311.211
Rogge
……………..4.054
176.068
26.155
–
6.974
918
183.042
‘
27.073
Boekweit
………….1.198
62.082
21.118
–
‘3.026
–
65.108
21.118
MaTe
……………..
18.585
115.135
32.069 16.886 89.292
12.404
204.427
44.473
Gerst
……………..8.624
Haver
……………..3.204
2.022 80.731
30198
–
19.120
1.406
99.851 31.604
Lijnzaad ……………
Lijnkoek ……………
786
42.157
.22.138
-‘
1.070
–
43.227
22.138
Tarwemeel ………….
Andere meelsoorten
347
26.669
12.959
75
1.338
100
28.007
18.059
800
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
14
September
1921
op slechts ruim 1.000.000.000 bushels geschat tegen verle-
den jaar 1Y
2
miljard, doch niettegenstaande deze zeer be-
tangrijke reductie is de stemming voor haver niet zeer
vast; de vraag van Europa is gering enook voor dit artikel
heeft men in Chicago lager prijzen dan in Juli 1914; ook
de opbrengst van gerst aal slechts klein zijn. Washington
schat
167.000.000 tegen een opbrengst van het vorige jaar
van 202.000.000, doch ook deze ongunstige cijfers, waarbij
nog komt, dat de kwaliteit van de .gerst zeer licht izal zijn,
hebben geen vaste markt veroorzaakt. Het aanbod van
Donau-gerst is ruim geweest ten gevolge van een toestem-
ming van de Roemeensche Regeering om. een ‘zekere hoe-
veelheid zonder beperkende bepalingen uit te voeren. Ook
Noord-Afrika of freert geregeld .gerst tot eenigsuins terug-
loopende prijzen.
Voor 1 ij n zaad heeft de handel zich bijna uitsluitend
beperkt tot aangekomen en spoedig. gewachte partijen,
waarvan het aanbod nog ruim voldoende was. Aanvankelijk
daalden de prijzen voor olie, doch spoedig tred vooral
Amerika als kooper op, en ten gevolge daarvan vond voor-
al in de Engelsche markten eene stijging plaats. De ver-
houdiig is daardoor ‘voor de Europeesche olieslagers gun-
stiger geworden.
N e d er lan cl. Nog steeds blijft de aandacht voor
tarwe gering. Duitsohiand toont weinig kooplust ten gevol-gevan zijn terugloopen•dc valuta.
:De maishandel was in de afgeloopen week weinig leven-
dig. De prijzen konden zich nauwelijles ‘handhaven en voor-
al voor Donau- en La Platamaïs was het aanbod grooter
(lan de vraag. Mixed mais blijft voor spoedige levening
vast gestemd ten gevolge van het langzaam afkomen der
gecontracteerde partijen.
G e r s t en h a v e r kalm. De meeste binnenlandsehe
graansooiteli werden wederom lager verhandeld.
])isponibele en spoedig gewachte ‘partijen 1 ij n
z
a a d
worden geregeld gekocht. De meeste olieslagers zijn even-
wel zoo goed voorzien, dat zij niet meer kunnen bijkoopen. Op afladiii’g ‘blijft ‘de attentie gering.
KATOEN.
Noteering voor Leo-Katoen.
(Middling Uplands).
12S
e
pt.’216Sept.’21I29Aug.’21I13ScPL’20I12SePL’19
New York voor
Middling .. 19,O c 20.10e 1e,(5c 31,25e 29,15 c
New Orleans
voor Middling 20,- e 19.- c 15,25e 29,25 c 29,- c
Liverpool voor
Fy Middling 13,01d’) 11,70d’) 10,34d 23,07d 18,45 cl
1)
10 Sept. ’21.
2)
2 Sept. ’21.
Ontvangsten in- en uitvoeren van Amerikaansche
havens.
(In duizendtallen balen).
1
Aug.
,
2l
Overeenkonistige perioden
tot
10Sept.’2!
1919-1920
1
1918-1919
Ontvangsten Gulf-Havens..I
395
1
214 159
,,
Atlant.Havensl
132
49
1
187
Uitvoer naar Gr. BrittanniI
83
1
93
1
263
‘t Vasteland
118
344
Japan
ete..
Voorraden in duizendtallen
1
9 Sept. ’21
1
10
Sept. 20
1
12 Sept. 19
Amerik. havens ….
….
1309
1
737
1
805
Binnenland ……..
…..
..
1
1
740 625
150
1
28
86
New York
……………
New Orleans ………..
1
398
1
195
1
256
Liverpool
………….
1
589
1
893
854
SUIKER.
NOTEERINGEN.
Amste,-
Londen
New York
Tates
Whitc loco
Ja.b. per
1
1 Amer. Gra- nulated eLf.
Data
dom Per
96pCt.
loopende
maand
Centri-
fugals
Cubes
No. 1
Sept.! Oct.
Sept./Oct,
ISh.
Sh
Sh.
1
$ ets.
7Sept.’21
f
30
1
10
621-
22/-
2716
1
4,86
31Aug.’21
,,32
1
62/-
2113 2816
1
4,86
7Sept.’20,,
11161
751-
–
11,19
7Sept.’19
,,
–
1
6419
461-
–
t
7,28
11
Juli
’14
,,iiiil
181-
–
–
1
3,26
JAVA THEE.
(Opgave Pakhuismeesteren van de Thee.)
(Herleid tot 111 Kisten.)
Voorraad 30 Juli 1921 …………….228.349
sedert aangevoerd ………………..13.652
242.001
Sedert afgeleverd………………….41.657
Voorraad heden ……………………200.844
,Waarvan in de eerste hand …………110.111
Amsterdam, 30 Augustus 1921.
KOFFIE.
(Mededeeling van de Makelaars G. Duuring & Zoon,
Kou
1
& W,itkamp en Leonard Jacobson & Zonen).
Noteeringen en voorraden.
Rio
1
Santos
Data
1
1 14″isselkocrs
Voorraad
Prijs 1
Voorraad
1 Prijs
No.7
1
1
No.4
10 Sept. 1921 1.567.000 12.525 3.034.000 15.600
818
3 ,, 1921 1.514.000 12.400 3.019.000 15.300 852
27 Aug. 1921 1.461.000 12.250 3.070.000 15.200 73/4
10 Sept. 1920 401.000 8.250 1.977.000 10.300 12
2
/8
Ontvangsten.
Rio
Santos
Dato
Afgeloopen
Sedert
..4fgeloopen
Sedert
week
1 Juli
week
1
1
Juli
10 Sept. 1921.. ..
92.000
990.000
154.000
1.764.000
10 Sept. 1920.. . .
54.000
571.000
224.000
1
2.122.000
Statistiek der firza G. Duuring & Zoon.
Zichtbare voorraad op 1 September 1921, in duizenden balen
1921 1920 1919 1918 1914
Voorraad in Europa.. 1.737 2.202 2.716 1.249 3.198
(Brazilië ..
839
475
330
117
152
Stoomend ‘Oost,-Indië.
18
–
‘113
1
n. Europa (Ver. Staten –
–
–
–
–
2.594
Voorraad Ver. Staten 1.680
Stoomend lBrazilië .. 194
naar
Oost-Indië.
1
Ver.Staten
4.468 5.238 4.876 3.867 6.532
Voorraad in Rio …. 1.475
348
547
759
304
,,
,, Santos.. 3.083
1.922
4.811
6.190
2.351
Bahia ..
37
18
14
75
44
Totaal……9.063
7.526 10.248 10.891
9.231
Op 1 Augustus ……9.192 6.729 10.225 11.189 7.994
Op 1 Juli ………. 8.70 0
6.750 10.336 11.702
7.778
(Opgave van de Makelaars
Gebrs. van der
Vies, Amsterdam.)
Kapokstatistiek
op
31
Augustus
1,921.
•
Voorr.
Aanv.
Verk.
Voorr,
Importeur&:
1 Jan.
tot
Lot
op
1921
31
Aug
31 Aug.
31 Aug.
H. G. Th. Crone
……..
507
.
3822
4329
Edgar &
Co.
……….
–
1412
,
1412
–
Van Eeghen & Co.
……
334
11265
11177
422
Hand. Venn. Maintz & Co
–
3568
3568
–
Hoving & Beer ……….
200
1013
1213
–
Internationale Prod. Cie
1058
232 1290
–
Landb. Mij. ,,Geboegan”
–
226 226
–
Mij. v. Hand., md. en Cult
–
417
417
–
Mendes De Jong & Co
–
1265
1265
–
Mirandolle Voûte & Co..’
2253
15144
17367
30
Ned. Mij. v. Overzeehandel
500
8256
8756
–
S. L. vanNierop&Co.’sMij
933
6221
7154
–
C. Strauss-Evans
–
1482
824
658
W. Tengbergen & Co
–
600
600
–
Voûte & Co………….
–
1200
1200
–
Weise & Co………….
270 6683 6428 525
Order………………
–
240
240
–
6055
63046 67466
1635
2.677
3.159
1.366 3.35u 1.936
1.108
1.955 2.563
625 609 548
619
7 7 7
7
.
.
14
SeptemIer
1921
ECONOMISCH-STATISTISCHE
.
BERICHTEN
801
.
.-
COPRA.
.
SCHEEPVAART.
.
De markt was deze week kalmer gestemd. Het eerstehands
.
G1tAAN.
aanbod is vanwege Iiooge prijzen op Ja’a gering.
1
All.
Kust
•
Voor stoomend is er regelmatig vraag; latere termijnen
Pa,o-
1
grad
Odr_ssa
Ver. ..totcn
San L.orcnzo
waren betrekkelijk verwaarloosd.
Data
LondnhI
RoUer-
De noteeringen zijn:
.
Rdam
Jam
Rotte,.
Brf3to!
RoUc,.
Enge..
Java f.m.s. stoomend
………………
f
41,50
dam
Kanaal
dom
land
September-aflading …. ……
.,
“,-
Augustus/October.aflading
..,, 40,
–
5-10 Sept. 1921
–
–
419
419
2716
2716
,
September/November
,,
.., ,
39,25
29Aug.-3Sept.’21
– .
–
4l7’/
4
f
7
‘h
301-
801-
October/December
. .
39,-
.
,,
Sept. 1920
.
– –
–
-1216
1001-
100!-
12 Stemier 1921.
813 Sept 19i9
–
–
f90,-)
8162)
.
170/-
651_2)
Juli
1914
11 (1.
7/3
11111/4
1/11h1
121
12/-
RUBBER.
KOLEN.
‘
•
…
Gedurende de afgeloopen week was de markt kalm en de
c,d&
.
1
Qo,gh Engeland
prijzen bleven
vrijwel onveranderd. Er bestaat echter van
.
Data
Bar.
Genuc
Port
r- GoMen.
de zijde der importeurs
meer neiging tot marktprjzeD af
:
te geven, terwijl er aan den anderen kant ook iets meer
deaux
Said
Rivier
dam
burg
belangstelling bestaat van de .Duitsche fabrikanten. De da-
.
ling der
markenkoers is echter een beletsel voor regelma-
610 Sept.
1
21
8/-
1316
13/-
141-
619′
913
tige zaken.
–
29A.-3 Sept.’21
716
1413 1816
141-
619.
916
De noteeringen zijn:
einde voorafgaande week:
6-11 Sept. 1920
–
25/- 30/-
–
–
Kr.30-
Prima Cr6pe loco
………..46’I
c………..48
c..
8-13 Sept. 1919
25/62)
51/-
47/6
40/-
f
10,-
Kr.30-
Oct./Dec….. ..49
,…………
48’12. ,,
Juli
1914
5r.
7,-
7/-
.
7/3
14/6
3/2
4/-
Jan./Maart
….
51
…………1
,,
.
.
DIVERSEN.
Smoked Sheets loco
……..441/,
,
………..47
.
Bombay
Birma
Vladjo-.
Chili
Oct./Dec …….
45
1
/2
…………
47″
”
::
Jan./Maart
.. ..
48
50
Data
.
West
West
stock
West
.
…………
‘Europa
Europa
West
Europa
12 September 1921.
(d.
is’.)
(rijst) Europa
(aalpeje,)
HUIDEN.
.5-10 Sept… .. 1921..
301-
–
601-
–
Bericht van de firma Giisar
&
Co.’
29 Aug.-3 Sept. 1921..
301-
–
60!-
–
6-11
Sept ….. 1920.
751-
–
120/-
–
–
De houding
der
exotische huidçnmark’t blijft
onveran-
8-13 Sept…..1919..
120/-
215/-
–
245/-
(leid vast en dC,ziehtbare ”oo1rand van Saladero’
en
Fi’i’
Jiij
1914..
14/6
25!-
22/3
.16(3
goritico’.s is
‘rij gering. Aangezien goede huiden sehnarsch
1)
Per ton stukgoed.
‘)
Voor Britsche schepen.
zijn,
interesseert
nico
zich
meer
en
meer
voor
inferietire
tvar,
waar’.00r de lienites thans verhoogd zijn.
–
INKLARINGEN.
.
Er is hier ter plaats
aangekonien een phrtij van ca.
.
IJMUIDEN.
11000 Rio de Janctii’o-hujden, die zeer anooi vallen. Verder
1
Lan den van
Augustus 1921
Augustus 1920
worden vrijblijvend aangeboden:
5000 i’araguay Frigori-
fico-huiden
.’L
8 pence insehepingsgew.icht.
.
0p Vrijdag 30 September a.s. wordt hier een veiling van
herkomst
Aantal
N.R.T.
Aantal
N.R.T. exotieb
buiden. gehouden,
waarvan
de
details
20
Sep-
schepen
,
schepen
tember gepubliceerd worden.
De Ja v a m a r k t geniet meer interesse. Ket resultaat
Binnepl. havens
11′
4.517
41
16.451
der inschrijving op
14
Septei’iber te Anisterdanti wordt met
Groot-Brittannië
106.
1
‘70.671
55
37.669
belangstelling tegemoet gezien.
‘
Duitschiand
25
.
34.443
36
29.49e.
.1, al a n d s ch e liuiden vast.
.
.
Noorwegen
.:
1.504
4
578
Kalf
Sv
cli en: ‘niet gering aanbod tot ‘hooge prijzen.
Zweden 11,
5.791
.35
17.125
Loo is t of 1 en:
In
psinlosa
geregelde
afdoening op
Deneniarken
8
3.243
18
–
5.148
vorige pmijjattn tot 216
hooger
wegens
duurdere
vracht.
Finland ………
28
.12148
48
‘
28.156
Quehrarho prijeboudend.
.
België
3
4.298
3
4.590
Rotterdam, 10 September 1921.
Frankrijk
20
6.151
13
5.647
Spanje
1
1.146
1
977
METALEN.
Portugal
3
2.355
‘
1
694.
–
Loco-Noteeriiigen te Londen:
Oostenr.-Hong.,
Griekenland
-.
–
–
1
1.146
IJzer
Data
Clev.
Koper
Standard
Tin
,Lood
‘
Zink
Levant
2
2.522
2
2.745
No.3
Senegal, Dakar ‘Ned. Oost-Indië
3 9
3.16v
35.096
–
9
–
33.825
12 Sept. 1921..
nom.
6t.51-
156.-!-
23.1216
24.716
.
And. Aziat. hav.
–
–
1
.
4.810
S
,,
1921..,
nom.
69.-!-
159.716
23.51-
24.1216
Vereen. Staten
5
14.633
1
1.815
14
Sept.1920..
nam.
1
‘97.1716
‘272.17/6
35.101-
39.51-
Midden-Amerika
-‘
–
2
8.512
15 Sept. Ï919..
noin.
101.216
236.71-.
25.51-
41.101-
Ned. West-Indië-
20 Juli 1914..
51(4
61.-l-
145.151,-
19.-!-
21.101-
Ned. Antillen
51
6.890
5
8.589
Argent.,lJruguay
,
8 2
..
34.118 4.537
6
–
17.773
–
–
‘
.
.
VERKEERSWEZÉN.
254
247.531
282
225.745
RIJNVAART.
‘
Tbtaal
Week van 5 tot 12 September 1921.
.
Periode 1 Jan.
–
–
Ten gevolge van het vallende water
–
Camiber Peel
31 Augdsus
1.581
1.78.,638
1.390
1.307.535
mioteor&le einde der week Mtr. 1,15
–
zijn de ertsvritchteu
.
van
Rotterdmn
naat
de Ruhrliavens
anmer.kelij.k
geste.
Nationaliteit
–
gen, van 60 cents van begin dr week liepen deze op tot
‘
Nederlandsche
111
161:104
120
139.485
f
1,401f
1,50 per laat naar Walstnm/Rheinhausen bij
1%
los-
Chili …………
Britsche
64
,
45.642
26
30.094
tijd, terwijl ook ‘de selmeepshiiur per dag-ton van 2% cents
Duitsche
47
.
19.557
115
.42.264
tot 3% cents steeg. Het sleeploon bowoo
zich daarentegen –
8
–
2.293
3
2.038
op een lager peiij in het begin der week werd dit .geno-
Belgische
– –
4
5.711
‘met
teercl
45
cents per
last Rotterdaim-Riihr,
om
einde
Fransche
8
1.703
2
242
der, week tot
40
cents per last te dalen.
.
Zweedsche
9
5.764
7
4.821
De ver.ladingen vnu exportkolen llu.hrhavens-Rotterdam
Noorsche
…….
Vereenigde Stat
2
7.908
– –
bfeve
n
weder gering; ‘de vracht werd genoteerd met 35
Andere,
5
3.560
5
1.090
cents per ton met Vrij sleepen.
254
247.531
282
Scheepsruimte van Rulirort naar den Bovenrijn (Mann-
225.745
heini) werd weder tegen een vate vracht ‘van Mk.’lS,–.
(Vereenigde
Scheepsagenturen
van
aangenomen.
‘
.
.
‘
Halverhout
&
Zwart
en Zurmühlen
&
Co.)
S.
‘S
802
14 September 1921
DE TWENTSCHE BA NK’
AMSTERDAM – ROTTERDAM – ‘s-GRAVENllAE – DORDRECHT – UTRECHT – ZAANDAM
Maandstaat op 31 Augustus 1921
DEBET
Aandeelhouders nog te storten 90 pOt. op aandeelen B, war-
voor
effecten
gedeponeerd ………………………..
Deelneming in de firma’s:
B. W. BLIJDENSTEIN
&
Co., te Londen;
B. W. BLIJDENSTEIN Jr., te Enschede;
LEDEBOER
&
Oo., te Almelo,
f
7.400.000,—, waarvoor in
geld gestort
waarvoor effecten gedeponeerd
………… …………f
1.550.000,-
Deelneming in bevriende Bankinstellingen..
f
7.363.456,6934,
waarvoor
in
geld
gestort
……………………….
–
waarvoor effecten gedeponeerd
……………………..
1.703.700,—
Effecten van Aandeelhouders
gedeponeerd
bij bevriende instellingen
……………..,,
3.000.000,-
ten
eigen
gebruike
…………………………….
..
36.847.550,-
Kassa, Wissels en Coupons
Nederlandsche Schatkistbiljetten en Schatkistpromessen
.
Saldo’s bij
Bankiers:
beschikbaar voor eigen gebruik …………………….
f
5.522.700,0734
voor
rekening
van
derden
.
……………………….
,,
19.678.019,67
Prolongatiën
gegeven
………………………………
Eigen Effecten en
Syndicaten
……………………….
Oredietve’reeniiging
…………………………………
f74.092.397,54
Af:
loopende Promessen
…………………………….
,,
16.239.200,-
f
1.784.700,—
‘5.850.000,-
5. 659. 756, 693′,
43.101.250,—’
50.344.948,49
35199.217,27
25.200.719,7434
13.712.755,-
7.062.573,34
57.853.197,54
Voorschotten tegen Onderpand of Borgtocht en Saldi Rek. Ort.
f
68.121.539,3134
Af: loopende Promessen …………………… . ……….. ,,
5.238.000,–
62.883.539,3134
Voorschotten op Oonsignatiën
2.230.295,49
Gebouwen
3.888.943,62
Totaal ……
f
314.771.896,5034
CREDIT
Kapitaal ………. . …………………………………
f
35.500.000,-
Reservefonds ………………………………………,,
7.92.057,06
Buitengewone 1eserve ……………………………… ,,
1.000.000,–
Waarborgfonds Credietvereeniging …………………….,, 6.347.915,-
Reserve Oredietvereeniging
………………………….,,
4.051.658,88
f
54.821.630,94
Aandeelhouders voor gedeoneerde effecten
als waarborg voor 90 pOt. storting op aandeelen B . . .
f
1.784.700,-
in Leen-Depôt …………… ……………………
..41.316.550,-
‘T
43.101.250,-
Zieken- en Pensioenfonds …………………………….
1.437.510,72
Deposito’s
…………………………………………
45.650.039,7034
Prolongatie-Deposito’s ………………………………
1.934.100,-
Saldo’s te ontvangen en te leveren fondsen
.
,,.
921.762,29
Saldi Rekeningen Courant ……………………………/ 98.525.928,0834
voor gelden in het Buitenland..
19.678.019,67
Oredietvereeniging …………,, 7.606.384,6234
125.810.332,38
Beleeningen en Daggeld genomn……………………..
5.500.000,-
De Nederlandsche Bank ……………………………..
1.591.53,14
Te betalen Wissels ………………………………..
30.574.770,70
Diverse Rekeningen ………………………………..
,
3.428.946,63
Totaal …….
f
314.771.896,5034