Pensioenfondsen houden meer kortlopende activa aan

Medio 2024 hielden pensioenfondsen 160 miljard euro, oftewel tien procent van hun activa, aan in de vorm van kortlopende activa. Dit is aanzienlijk meer dan vóór 2021. De toename houdt verband met de sinds 2021 sterk gestegen marktrentes. De ontwikkeling drukt wellicht het rendement van de pensioenfondsen.

Om te zien of pensioenfondsen in de verre toekomst onze pensioenen kunnen uitbetalen, wordt gekeken naar hun dekkingsgraad: ruwweg het belegd vermogen gedeeld door de verdisconteerde waarde van de langetermijnverplichtingen jegens hun deelnemers. De dekkingsgraad is erg afhankelijk van de rente. Immers, wanneer de rente daalt, stijgt de verdisconteerde waarde van de langetermijn-pensioenverplichtingen, en daalt de dekkingsgraad (bij gelijk vermogen).

Om hun dekkingsgraad op peil te houden, beschermen pensioenfondsen zich tegen rentedalingen door derivatencontracten af te sluiten (veelal ‘rente-swaps’). De toename van (de verdisconteerde waarde van) hun verplichtingen bij een dalende rente wordt dan goedgemaakt door een waardestijging van de derivaten.

Sinds de marktrentes in 2021 sterk zijn gestegen, zijn deze derivaten­contracten in waarde gedaald, en dus een schuldenpost geworden voor pensioenfondsen. Als onderpand voor hun derivatenschuld houden ze daarom sinds 2021 meer (verplichte) kortlopende activa aan in de vorm van margerekeningen. Het saldo van deze margerekeningen nam toe van −92 miljard euro per eind 2020 tot 93 miljard euro eind september 2023. Als buffer voor de mutaties in de margeverplichtingen wordt sinds 2021 ook meer liquide kortlopende activa aangehouden, zoals repo’s.

De toename van kortlopende activa, ten koste van beter renderende beleggingen in bijvoorbeeld aandelen, obligaties en andere op de langere termijn gerichte activa, zal wellicht een negatief effect hebben op het lange­termijnrendement van pensioenfondsen.

Nu de rente stabiliseert, bouwen pensioenfondsen deze liquiditeitsbuffer weer wat af. Sinds begin 2024 hebben pensioenfondsen de gezamenlijke positie aan verplichte en liquide kortlopende activa teruggebracht van 185 miljard euro per eind 2023 naar 160 miljard euro per juni 2024.