Als economen hebben wij de luxe dat we over bijna alle onderwerpen wat te zeggen hebben. Zolang het met mensen, oneindige behoefte en schaarse middelen te maken heeft is het een economisch vraagstuk. Dubner en Levitt lieten al zien dat dit geldt voor uiteenlopende onderwerpen als prostitutie en terrorisme (2005, 2009) maar ook sport is een thema waar schaarste, markten en speltheorie volop in terugkomen.
In een welvaartsmaatschappij waar onze basisbehoeften grotendeels voorzien zijn, krijgt sport een steeds prominentere rol. Ten eerste omdat de drang om te jagen en te winnen intrinsiek in de mens lijkt te zitten. De Neolithische transitie transformeerde ons van jagers naar boeren, de Industriële Revolutie zorgde ervoor dat we helemaal niet meer verantwoordelijk zijn voor het produceren van ons eigen eten. Maar de drang om te jagen en te winnen blijft. Het aantal CEO’s dat een marathon loopt om aan te tonen dat ze vol levenskracht en doorzettingsvermogen in het leven staan, toont dat fitheid nog steeds als kracht gezien wordt. Ten tweede wordt ook op het gebied van gezondheidszorg en preventie steeds vaker de link met sport gelegd. Sport is van luxeproduct verworden tot essentieel onderdeel van het Westerse leven, en zou daarmee ook centraler moeten komen te staan in de economische literatuur.
Wat ik ergens wel jammer vind, is dat de literatuur zich vooral lijkt te richten op sporten die al sterk gecommercialiseerd zijn. Dit is ook logisch, omdat ze daarmee interessant zijn voor een groot publiek en omdat er in die sporten veel te meten valt. Voetbal lijkt het meest geliefd. Zo laat Ruud Koning zien dat hoewel we onze club live het liefst in het thuisstadion aanmoedigen, dit op tv niet uitmaakt (2020). Tsjalle van der Burg legt de ontwikkeling van grote clubs in de voetbalwereld langs Europees recht en constateert dat deze in strijd is met regels inzake vrije mededinging (2020).
Een groot deel van de sporteconomie richt zich niet direct op het sportieve aspect, maar op de financiële en commerciële aspecten aan de sport, zoals de bestedingen en positieve en negatieve externe effecten die daaruit voortkomen. Dit is nuttige informatie voor beleidsmakers en commerciële partijen. Jelle Schoemaker laat zien dat we meer geneigd zijn de portemonnee te trekken wanneer een Nederlander wint op het golftoernooi KLM open (2020). Paul Hover laat zien dat investeringen in sport een positief sociaal rendement opleveren (2020). Daarmee is het gerechtvaardigd dat overheden sport inzetten om positieve externe effecten te bereiken en negatieve te mitigeren.
Natuurlijk zijn er ook tal van artikelen die economische analyses toepassen op de sportieve aspecten. Zo gebruiken ten Kate, Kuper en Sterken (2018) de economische gereedschapsbox om te voorspellen welk land de meeste medailles behaalt op de Olympische Spelen. Groot en Ferwerda (2014) laten zien dat zelfs de shirtsponsor voorspellende waarde kan hebben voor de kans op het wereldkampioenschap voetbal. Cerveny, van Ours en van Tuijl (2018) tonen aan dat een rode kaart het scorend vermogen van de bestrafte ploeg aantast. Of dit het gevolg is van een psychologisch nadeel of simpelweg van het in de minderheid zijn, blijft nog open voor nader onderzoek.
Sport is universeel en er spelen nog zoveel vragen waar economen hun tanden in zouden kunnen zetten. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan verdienmodellen. Waarom zorgt in sommige sporten de kaartverkoop, tv-rechten, sponsoring en merchandise voor een miljardenindustrie, terwijl andere sporten afhankelijk zijn van subsidies en liefdadigheid? Is het puur een kwestie van aantrekkelijkheid van de sport, of speelt padafhankelijkheid ook een rol? Welke verdienmodellen zijn het best bestand tegen inmenging van negatieve factoren van buitenaf, zoals matchfixing?
Sport is vaak de wereld in het klein. Dat blijkt als je kijkt naar inkomensongelijkheid binnen en tussen sporten. Waarom is de Gini-coefficiënt tussen professionele roeiers dichtbij nul terwijl die van professionele voetballers de één nadert? Daarnaast spelen er in de sport ook veel gedrags-en micro-economische vraagstukken, bijvoorbeeld als het gaat om de relatie sponsor-atleet of om dopinggebruik. Welk informatievoordeel heeft de atleet? Zijn de belangen van sponsor en atleet altijd consistent met elkaar? Innovatiemodellen uit de economische literatuur zouden gebruikt kunnen worden om te bepalen welke mate van bescherming van intellectueel eigendom zorgt voor een sociaal optimum, waarbij eerlijkheid tussen sporters en commerciële belangen van sponsors beide gewogen worden. Tot slot; is dopinggebruik een puur prisoner’s dilemma of zijn er ook andere evenwichten mogelijk?
Enfin, er zijn nog genoeg onderwerpen waarin de sporteconomie zich kan verdiepen en verbreden. En het mooie is dat we inzichten en kennis vanuit vrijwel alle gebieden in de economie kunnen gebruiken om tot nieuwe inzichten over sport te komen. Schuilt er een sporteconoom in ons allen?
Enkele van de geciteerde artikelen zijn terug te lezen in het themanummer Sport en Economie van TPEDigitaal.
Literatuur
Cerveny, J., van Ours, J. en van Tuijl, M.A., 2018, Effects of a red card on goal-scoring in World Cup football matches, Empirical Economics: A quarterly journal of the Institute for Advanced Studies, Volume 55 – Issue 2 p. 883-903
Dubner, S. and Levitt, S., 2005, Freakonomics: A Rogue Economist Explores the Hidden Side of Everything
Dubner, S. and Levitt, S., 2009, SuperFreakonomics: Global cooling, Patricotric Prostitutes, and Why Suicide Bombers Should Buy Life Insurance
Groot, L. en Ferwerda, J., 2014, Soccer jersey sponsors and the world cup, Discussion Paper Series / Tjalling C. Koopmans Research Institute, volume 14, issue 07
Hover, P., 2020, De SROI van sporten en bewegen, TPEdigitaal
Koning, R., 2020, U kijkt toch ook?, TPEdigitaal
Schoemaker, J., 2020, Kopen op de KLM open, TPEdigitaal
Ten Kate, Fabian, Kuper, Gerard H., Sterken, Elmer, 2018, Medaillevoorspelling PyeongChang, Economisch Statistische Berichten
Van der Burg, T., 2020, De Europese mededingingsregels en de grote voetbalclubs, TPE digitaal
Auteur
Categorieën