Redactioneel: Geld voor goed opvoeden

573Jaargang 100 (4719) 8 oktober 2015
Redactioneel ESB
E
conomen betreden in –
middels al zo’n twintig
jaar – en met steeds gro –
ter succes – de terreinen waarop
voorheen meestal psychologen
en sociologen actief waren. Daar –
van getuigen ook twee zojuist
verschenen working papers van
Amerikaanse economen, die be –
vindingen laten zien van wat prik –
kelend belonen kan doen voor
slecht opgevoede kinderen. De
studies hebben veel overeenkom –
sten: beide zijn veldexperimenten,
beide betreffen kinderen en beide
spelen zich af in een achterstands-
wijk van Chicago. Je zou denken
dat deze onderzoekers elkaars
werk lezen en nadenken over de
implicaties van de ander zijn werk
voor de eigen resultaten. Toch valt
dat tegen.
Het eerste studie is van Fryer, Levitt en List (2015). Hun
studie laat zien dat ouders, wanneer zij geld krijgen om
tijd en aandacht aan de ontwikkeling van hun kind te be –
steden, een sprong in hun leerprestaties teweeg te kunnen
brengen.
De tweede studie, “When incentives backfire” (Angeluc-
ci, et al., 2015) graaft een stuk dieper naar het gedragsef-
fect van een prikkel. Deze studie onderzocht of er naast
het directe effect van een prikkel ook een indirect effect
is van het signaal dat iemand mogelijk geld kreeg voor het
maken van een ‘goede’ keuze. Dit zien van de incentive
kan de voorbeeldfunctie van die goede keuze teniet doen,
concluderen de onderzoekers. Meer concreet ging het
hier om kinderen die konden kiezen tussen fruit of snacks
tijdens de pauze. Kiezen voor fruit bleek ook andere kin –
deren daartoe te stimuleren, maar dit overnemen van de
fruitkeuze stopte als het duidelijk werd dat iemand fruit
koos vanwege een eventueel te winnen geldbedrag.
Stel dat de inzichten uit deze studies generaliseerbaar
blijken, dan betekent het toepassen van het tweede in –
zicht op de eerste paper het volgende: als ouders geld
krijgen om het kind te begeleiden in zijn schoolprestaties,
dan worden de schoolprestaties in eerste instantie beter.
Maar in tweede instantie kunnen die schoolprestaties te –
niet worden gedaan als het voor het kind zichtbaar is dat
die aandacht de ouder blijkbaar zo zwaar valt dat ervoor
gecompenseerd moet worden. Ik kan me voorstellen dat een dergelijk signaal zelfs meer
schade toebrengt dan alleen uit
–
blijvende schoolprestaties.
In de extreme achterstandswijk
Chicago Heights was zo’n signaal
mogelijk niet zo relevant: als ou –
ders toch al vrijwel geen aandacht
hebben voor de schoolloopbaan
van hun kinderen, dan valt er ook
niet zoveel te verliezen en is elke
minuut aandacht hoe dan ook
meegenomen. Maar naarmate
ouders meer tijd aan het huiswerk
van hun kinderen besteden, valt
er mogelijk ook meer te verliezen
door zo’n opvoedbonus.
Maar zelfs in de armoede van
Chicago Heights, kun je je af vra –
gen of het positieve effect op leer –
prestatie ook anders bereikt had
kunnen worden. We weten na –
melijk van Sendhil Mullainathan
dat, in grote armoede, alle activiteiten ineens veel meer
tijd en energie kosten omdat het geld er niet is voor ef-
ficiënte markttransacties. Dit brengt arme mensen in een
negatieve spiraal, waarin ze slechte keuzes moeten blijven
maken die hen steeds verder de armoede in drukken. Zou
het ontbreken van aandacht voor huiswerk ook hierdoor
kunnen komen? En zou dat niet betekenen dat je door
onconditioneel geld te geven hetzelfde positieve effect
zou kunnen bewerkstelligen? Namelijk: ouders die door
dat extra geld ‘de handen vrij hebben’ om met hun kind
te gaan zitten voor dat huiswerk? Als dit zo zou zijn, dan
lijkt het mij zeker te prefereren boven een opvoedbonus,
die mogelijk een signaal met zich meebrengt van een in –
trinsiek ongeïnteresseerd ouderschap.
LITERATUUR
Angelucci, M., Prina, S., Royer, H. en A. Samek (2015) When incentives
backfire: spillover effects in food choice. IZA Discussion Paper Series,
9288.
Fryer, R. G., S.D. Levitt, en J.A. List (2015) Parental incentives and
early childhood achievement: a field experiment in Chicago Heights.
NBER Working Paper, 21477.
Geld voor goed opvoeden
SANDRA PHLIPPEN Hoofdredacteur ESB
sandra.phlippen@economie.nl