Lonen en
conjunctuur
De DNB-conjunctuurindicator, berekend tot en met augustus aanstaande, duidt op een aanhoudende afzwakking van de conjunctuur, zie
figuur 1. Ook de realisatie-index, de
conjuncturele component van de produktie in de verwerkende industrie,
laat een neergaande beweging zien.
De tabel toont de bijdragen van de
vijf samenstellende delen aan de verandering van de conjunctuurindicator. De weinig rooskleurige conjuncturele situatie bij onze belangrijkste
handelspartner Duitsland levert,
door middel van de IFO-indicator
van de Duitse industrie, de grootste
negatieve bijdrage. Ook de sombere
stemming onder industriele ondernemers en de mager gevulde orderportefeuilles dragen in belangrijke mate
hieraan bij. Terwijl bovendien de reele geldhoeveelheid een kleine neerwaartse invloed op de conjunctuurindicator heeft, geeft de relatief meest
erratische reeks, de verwachte omzet
van NCM-polishouders, geen duidelijke indicatie.
Bijdragen van de componenten aan de
Het gevoerde over- Figuur 1. DNB-conjunctuurindicator
leg inzake de vernieuwing van collectieve arbeidsovereenkomsten
is aanleiding om de relatie tussen de contractueel overeengekomen
loonstijging (de z.g.
regelingslonen) en de
conjunctuur nader te
bekijken. Deze relatie
is verre van eenduidig.
Lonen kunnen namelijk zowel positief als Figuur 2. Conjuncturele component van de regelingslonen in de industrie
negatief samenhangen met de conjuncRealisatie conjunctuur (industrie)
tuur. Het eerste geval
Rgelingsionen (geinverteerd
doet zich voor wanneer de loonontwikkeling veroorzaakt
wordt door de conjuncturele ontwikkeling, bij voorbeeld
7a
een conjuncturele
hausse die door overbezetting van het produktie-apparaat tot loonstijgingen
men samenvallen met die van de realeidt. Een andere mogelijkheid is een
lisatie van de conjunctuur. Doordat
loonontwikkeling die een conjunctuin figuur 2 de inverse van de conjuncrele beweging veroorzaakt. Te dentuur in de lonen is weergegeven,
ken valt aan een excessieve loonstijkomt een dalende lijn overeen met
ging die tot prijsverhogingen en
een meer dan trendmatige stijging
verlies aan afzet leidt. In het eerstgevan de lonen en vice versa.
noemde geval zal een conjuncturele
Uit de figuur blijkt dat de lonen
omslag gevolgd worden door een
onderhevig zijn aan duidelijk herkenomslag in de loonontwikkeling; in
bare conjuncturele schommelingen.
het laatstgenoemde geval zal een omVoorts blijkt dat de meeste toppen
slag in de loonontwikkeling een conen dalen in de industriele produktie
junctuuromslag inluiden.
terug te vinden zijn in de (gei’nverFiguur 2 laat zowel de realisatie
teerde figuur van de) contractueel
van de conjunctuur als de conjunctuovereengekomen loonstijgingen in
rele component van de lonen zien.
de industrie. Geconcludeerd wordt
Hiertoe is de van het CBS afkomstige
derhalve dat de lonen in de afgeloindex regelingslonen in de industrie
pen twintig jaar negatief samenhanbewerkt volgens de DNB-methode,
gen met de conjunctuur. Gegeven
gespiegeld ten opzichte van de horideze negatieve samenhang lopen de
zontale as en dusdanig vertraagd dat
lonen voor op de conjunctuur. De
de omslagpunten gemiddeld genomeest recente omslag in de lonen dateert van eind 1989, toen een einde
mutattes in de conjunctuurtndicator
kwam aan de neerwaartse beweging.
IFO-indicator Duitsland
A[erw. bedrijvigheid ind.
Orderontvangst industrie
VetwaclHte otnzet nieuwe
f*ritf-j»lishouders
KeBtt geldhoeveelheid
sep 927
nov
dec/
mit/
feb
mei
juni/
aug93
-117
-118
-52
-180
-122
-111
-145
-102
-91
-150
-72
-70
-64
-126
73
-76
-6
-48
0
-31
-477
Component
-416
-392
-323
De bijdragen betreffen veranderingen in de conjunctuurindicator (i.t.t. de in figuur 1
*
ESB 2-6-1993
Conclusie
De DNB-conjunctuurindicator toont
voor de komende maanden een verdere verslechtering van de conjunctuur. Zowel de slechte conjuncturele
situatie in Duitsland als de sombere
stemming onder industriele ondernemers dragen hieraan bij. Bezien als
gemiddelde over de afgelopen 20
jaar bestaat er een negatieve samenhang tussen lonen en conjunctuur,
waarbij lonen voorlopen.