■ Jos Jansen (Ministerie van Financiën)
Op de Nederlandse arbeidsmarkt is de rol van zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in de afgelopen 25 jaar sterk toegenomen, terwijl dit in de ons omringende landen niet is gebeurd. Het hoge aandeel zelfstandigen lijkt het gevolg te zijn van beleid en kan bij hervormingen snel verminderen.
Tussen 1995 en 2019 is in Nederland het aandeel van zzp’ers in de werkgelegenheid sterk toegenomen van 7,0 tot 11,6 procent (figuur). Deze stijging vond vooral plaats tussen 2004 en 2015. In de andere landen in Noord- en West-Europa daalde het aandeel gemiddeld licht van 7,6 naar 6,9 procent. In Nederland is het aandeel van zzp’ers dus met circa vijf procentpunt gestegen ten opzichte van deze referentiegroep. Vertaald in personen gaat het om een toename van ruwweg 450.000 zzp’ers.
Het opvallende verschil in trendmatige ontwikkeling suggereert dat de sterke toename aan specifiek Nederlands beleid is toe te schrijven. Er zijn sinds 2005 grote veranderingen geweest in de belangrijkste fiscale regelingen voor zelfstandigen. In 2007 is de mkb-winstvrijstelling ingevoerd, en in latere jaren geleidelijk verhoogd tot nu veertien procent. In 2005 is de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) ingevoerd die de facto de toegang tot alle ondernemersfaciliteiten, waaronder de zelfstandigenaftrek, de startersaftrek en (later) de mkb-winstvrijstelling, sterk vergrootte. In 2016 is de VAR afgeschaft als gevolg van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). Sindsdien geldt vanwege de onrust die dit gaf op de arbeidsmarkt tevens een handhavingsmoratorium.
Het is aannemelijk dat de verschillende fiscale behandelingen van zelfstandigen en werknemers in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de sterke groei van zzp’ers in een internationaal perspectief. Ook voor andere landen geldt dat zelfstandigen veelal slechts zeer beperkt meedoen aan de sociale zekerheid en niet of nauwelijks worden beschermd door het arbeidsrecht – dit lijkt de afwijkende trend dus niet te verklaren.
De commissie-Borstlap heeft geadviseerd om de ondernemersfaciliteiten snel en volledig af te bouwen. Indien dit gebeurt, ligt het in de rede dat het werkgelegenheidsaandeel van zzp’ers zal dalen naar een niveau dat (veel) dichter ligt bij wat in het buitenland gebruikelijk is.
Auteur
Categorieën
2 reacties
Het is me nu duidelijk welke cijfers voor dit artikel gebruikt zijn
Ik zie twee punten daardoor m.i. de conclusie van de auteur onjuist of om zijn minst onvoldoende onderbouwd zijn./
1. de auteur neemt een gemiddelde van de landen om ons heen. Daarbij wordt niet inzichtelijk dat bijv in het VK het aantal zzp'ers hoger ligt dan in NL, zonder dat de Britse zzp'es fiscale voordelen hebben. Ook wordt zo niet duidelijk dat het aantal zzp'ers in Frankrijk de afgelopen 10 jaar met 38% is gegroeid, terwijl ook daar zzp'ers geen fiscaal voordeel als in NL heeft.
2, de auteur stelt dat NL alleen op fiscaal terrein anders is dat de beschreven landen. Dus dat de groei dus niet anders dan verklaard kan worden dan via dat fiscale verschil. Nu, dat klopt niet. Belgie bijvoorbeeld (en land met overigens niet eens zo heel veel minder zzp'ers als NL) kent een zeer uitgebreid sociaal stelsel tov NL, nauwelijks fiscale voordelen plus een specifieke arbeidsrechtelijke bescherming voor zzp in bepaalde sectoren.
Ik heb dit grote verschillen per land, in dit artikel uitgewerkt: https://zipconomy.nl/2022/02/nederland-heeft-veel-meer-zzpers-dan-andere-landen-en-dat-komt-door-de-fiscale-voordelen-klopt-dat/
Beste Jos, ik was even nieuwsgierig welke OECD cijfers je gebuikt hebt. Als ik bijvoorbeeld deze https://data.oecd.org/entrepreneur/self-employed-without-employees.htm#indicator-chart neemt dan kom ik wel op de NL cijfers uit, maar niet op het gemiddelde van de referentiegroep (is dat trouwens een gewogen gemiddeld?)