boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek
158
ESB
In de meeste westerse landen
nieuwe technoÂogieën maar langl
beslaan de uitgaven aan ziekenÂ
zaam door ziekenhuizen worden
huiszorg een groot deel van het
overgenomen. Deze veranderingen
bnp, en is ook de werkgelegenleiden echter niet altijd tot veranheid in de ziekenhuissector
deringen in prestaties zoals veelal
groot. Hierdoor is de ziekenhuiswordt verondersteld. Wel blijkt
zorg belangrijk voor westerse
dat  prijs)competitie soms nodig
(
economieën. In de toekomst
is om de  restaties te verbeteren,
p
zullen de kosten van ziekenmaar dat dit niet per se leidt tot
huiszorg naar verwachting nog
een vermindering van de kwaliteit.
verder toenemen door de verEen mooi voorbeeld van de lessen
grijzing. Des te meer reden om
die ziekenhuismanagers kunnen
de prestaties van deze sector
leren uit dit type onderzoek is het
goed te bestuderen en te sturen.
Finse initiatief om ziekenhuizen te
Dit boek levert daaraan een
benchmarken. Inmiddels werken
bijdrage.
daar alle ziekenhuizen vrijwillig
Het boek is een verzameling
mee. De sleutel tot dit succes is
van artikelen die de prestaties
dat het management vanaf het
Blank, J. en V. Valdmanis
van ziekenhuizen elk vanuit een
begin bij het benchmarkproces is
(red.) (2008) Evaluating hosander oogpunt bekijken. Niet
betrokken, en dat de ziekenhuizen
pital policy and performance:
Â
alleen gaat het over de kosten
kunnen leren van vergelijkbare
contributions from hospien de doelmatigheid van de
ziekenhuizen die betere prestaties
Â
productie, ook komen zaken aan tal policy and productivity
leveren. Ook in Australië wordt aan
r
A
de orde als de kwaliteit in relatie Âesearch. Â msterdam: Elsevier.
een dergelijk systeem gewerkt.
tot de kosten en de gevolgen van
De redacteurs concluderen dat
deregulering en marktwerking voor de prestaties. Het een gezonde zieken uissector meer vergt dan inzicht
h
boek heeft een heldere indeling: in het eerste deel
in kosten en productie van de ziekenhuizen, omdat
wordt gekeken naar de manier waarop de prestaties
zaken als de (markt)omgeving en regulering direct
moeten worden gemeten. Het tweede deel beschrijft
een sterke invloed op de prestaties van de ziekeneen aantal veranderingen die in de ziekenhuissector
huizen uitoefenen. Een tweede conclusie is dat er
in verschillende landen hebben plaatsgevonden en
geen aanpak is die op alle vragen omtrent de presde gevolgen daarvan voor de ziekenhuisprestaties.
taties een antwoord levert. Ieder probleem vergt zijn
De laatste twee delen laten zien wat beleidsmakers
eigen keuze van data en modellering. Een belangrijk
kunnen leren van dit soort onderzoek: hoe kan de
aandachtspunt voor het beleid is de roep om meer
overheid de prestaties verbeteren, en hoe kunnen
en betere dataverzameling, niet alleen op het gebied
ziekenhuismanagers hun productieproces doelmatig
van prestatie-indicatoren in kwantitatieve zin, maar
inrichten.
ook over kwaliteit en toegankelijkheid. Bij deze
Het bestuderen van de doelmatigheid, ofwel
laatste observatie kunnen onderzoekers in Nederland
de relatie tussen de productie en de inzet van
zich aansluiten. Ondanks de grote hoeveel eden
h
m
 iddelen, van publieke voorzieningen is niet eenÂ
gegevens die jaarlijks over  iekenhuizen worden
z
voudig. In het eerste deel komt de complexiteit van
verzameld, is het in samenhang analyseren van de
de materie al direct aan de orde. Een paar eenvouverschillende typen informatie geen eenvoudige
dige cijfers over de kosten, personele inzet en de
kwestie. Samengevat levert dit boek een mooie
productie van ziekenhuizen in verschillende landen
bijdrage aan de kennis over de prestaties van
laten zien dat verschillende maatstaven voor de
zieken uizen. Toch blijkt eens te meer dat productiÂ
h
prestaties kunnen leiden tot verschillende conclusies
viÂeitsonderzoek erg lastig is door de complexiteit
t
over die prestaties. Een universeel recept voor het
van de ziekenhuiszorg en de omgeving waarin ze
vergelijken van prestaties van ziekenhuizen onderfunctioneren. Ook in dit boek, dat niet alleen voor
ling, tussen landen of op verschillende tijdstippen
wetenschappers bedoeld is maar expliciet ook voor
is echter niet te geven. Het gaat om zeer complexe
beleidsmakers en ziekenhuismanagers, spelen
organisaties en zeer uiteenlopende producten die
formules en technische beschrijvingen een rol. Het
niet zomaar met elkaar kunnen worden vergeleken.
zou mooi zijn als de belangrijke bevindingen uit dit
De kwaliteit van de zorg blijft in veel economisch
boek nog meer een directe vertaling kregen naar de
onderzoek onderbelicht, door het ontbreken van
belevingswereld van beleid en management.
valide gegevens. In de afgelopen decennia is de
trend ontstaan van samenwerken in netwerken en
fuseren van ziekenhuizen. Marktwerking, marktconcentratie en eigendomsverhoudingen spelen daarbij
Evelien Eggink
een rol. Met name in het buitenland zijn er veel
Senior onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau
private ziekenhuizen ontstaan. Daarnaast blijkt dat
94(4555) 6 maart 2009
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.