Boeken

boeken
De redactie nodigt lezers
uit boeken te recenseren
voor deze rubriek

94

ESB

Onlangs is de bundel
systeem. Dergelijke effecten
Struisvogels en dwarskoppen
nopen tot het maken van een
verschenen, ter nagedachtenis
meer omvattende analyse van
van de econoom Richard Nahuis,
mededingingsvraagstukken dan
die december 2005 op de leefnu in Nederland gebruikelijk is.
tijd van 34 jaar overleed. Aan
De noodzaak tot een meer omde bundel hebben vijfentwintig
vattende analyse wordt ondervan Richard’s naaste collega’s
streept door de bijdragen over
een bijdrage geleverd. Richard
de voor- en nadelen van marktwas iemand die zich mateloos en
werking voor uiteenlopende,
openlijk kon ergeren aan drogspecifieke gevallen, zoals de
redenaties en onzinargumenten.
zorg, de monopoliepositie
Daarom heeft de redactie de
van het Centraal Planbureau
auteurs gevraagd de dwarskop
(CPB) en het notariaat. Nu het
te spelen door zulke redenezorgstelsel is vernieuwd staat
ringen in het publieke debat
dit stelsel nauwelijks meer ter
bloot te leggen. In het inleidend
discussie. De politiek gedraagt
hoofdstuk heeft de redactie alle
zich als een struisvogel. Eén
bijdragen samengevat. Het slotdwarskop maakt echter aannehoofdstuk bevat een biografie
Groot, H. de en P. Tang (red.) melijk dat het nieuwe zorgstelvan Richard Nahuis.
(2007) Struisvogels en
sel zonder het maken van harde
De bijdragen kunnen in vier thedwarskoppen, Economen
keuzes door de politiek binnen
ma’s worden ingedeeld. Het eerzoeken het publieke debat.
een paar jaar fors uit de hand
ste thema gaat over het proces
zal lopen. Vaak wordt beweerd
van globalisering, dat in het publieke debat met angst
dat de voorspelkracht van het CPB door concurrentie
wordt bekeken. Daar stellen dwarskoppen tegenover
zal verbeteren. In de ogen van dwarskoppen zouden
dat de opkomst van China en andere landen eerder
meerdere voorspellingen naast elkaar het publieke
een zegen dan een vloek is. Een auteur stelt zelfs
debat echter geen goed doen. Zij pleiten daarom
dat België relevanter is voor ons dan China. Mondiaal
voor een zo groot mogelijke transparantie van de
gezien zal er ook geen absolute convergentie van
voorspellingen van het CPB in plaats van er nog een
inkomens optreden, zoals vaak gedacht wordt, omdat
voorspelinstituut naast te zetten.
economische activiteit samenklontert in bepaalde
Het laatste thema gaat over duurzame economische
regio’s of landen en een verlaging van transportkosten
groei. Vaak wordt gewezen op het midden- en
daar geen verandering in aan hoeft te brengen.
kleinbedrijf als drijvende kracht van de economie.
Het tweede thema gaat over ongelijkheid en de
Dwarskoppen trekken dit in twijfel en komen tot een
verzorgingsstaat. De vrees bestaat dat laaggeschoolgenuanceerd oordeel. De tegenstelling tussen klein
den steeds moeilijker werk zullen kunnen vinden.
en groot is niet bruikbaar. Belangrijk is dat kleintjes
Deze vrees lijkt ongegrond. Veel laaggeschoold werk
groot kunnen worden. Een andere bijdrage laat zien
ligt in de sfeer van de persoonlijke dienstverlening
dat de relatie tussen economische groei en milieu
en de zorg. Dit soort werk is lastig te automatiseren
in alle opzichten gespannen is. Dit gaat in tegen de
of naar het buitenland te verplaatsen. Bovendien
gewoontewijsheid dat economische ontwikkeling de
zal de vraag naar dergelijke diensten in de toekomst
milieuproblemen als het ware vanzelf zou oplossen.
sterk toenemen, wat gunstig is voor ongeschoolde
Het adagium van Richard Nahuis was dat economie
arbeid. Het zijn ook struisvogels die neigen naar het
leuk en relevant moet zijn; actualiteit, kennis van
kopiëren van het Amerikaanse of Scandinavische
moderne literatuur en empirische onderbouwing zijn
voorbeeld. Daarentegen zien dwarskoppen hierin
daar de elementen van. Ook in het verleden waren
geen rolmodel, omdat deze voorbeelden niet op
er dwarskoppen onder Nederlandse economen, maar
alle punten beter scoren dan Nederland. Zo wordt
die bedienden zich minder van deze elementen.
voorgesteld het Nederlandse model met behulp van
Geschreven in de geest van Richard’s adagium is
ervaringen hier en elders verder te verfraaien en weldit boek uitermate geschikt voor het publieke debat.
licht om te vormen tot een Miss Europe.
Het boek laat ook zien dat er nog heel wat vragen
Het derde thema gaat over marktwerking. Microopen liggen, zoals over de relatie tussen cultuur en
economen gedragen zich vaak als struisvogels door
economie en de relatie tussen lonen en arbeidsprode mededingingseconomische analyse te beperken
ductiviteit. Ik sluit niet uit dat Richard deze thema’s
tot een nauw afgebakende markt: de relevante
al lang op zijn onderzoeksagenda had staan. Helaas
markt. Daarbij wordt uit het oog verloren dat in de
heeft hij zijn agenda niet kunnen afmaken.
economie alles met alles samenhangt. Markten vormen als het ware één stelsel van communicerende
TON VAN SCHAIK
vaten. Hervorming van één markt leidt onherroepeHoogleraar Empirische Macro-economie Universiteit van
lijk tot repercussies in de rest van het economische
Tilburg

9 februari 2007