lijkheden voor nieuwe positionering van Nederlandse banken, als bruggen tussen de Angelsaksische, Rijnlandse en Aziatische wijzen van bankieren. Vanwege marktfalen bepleit hij een terugkeer naar adequaat macro- prudentieel toezicht, dat ook de risi- co’s meeweegt die voor individuele bankiers en zelfs soms voor de hele nanciële sector externaliteiten blij- ven. E ectief antibesmettingsbeleid moet die externaliteiten begrenzen door nanciële verstrengeling te ver- minderen. Den Butter wijst erop dat besmetting betekent dat door investe- ringen de positieve correlatie tussen risico’s toeneemt – waar de investeer- der natuurlijk geen rekening mee houdt. Het boek bevat voorts een korte bespreking van elf recente modellen die externe e ecten en besmetting modelleren – helaas zonder aandacht voor de vraag of zij ook balansen modelleren. Interessant is dat Den Butter zich afvraagt of een stock ow consistent-model als MORKMON (in de jaren tachtig door DNB gebruikt), waarin nanciële stromen nog expli- ciet waren, “toch niet had kunnen bijdragen aan een vroege en tijdige signalering van het besmettingsgevaar”, natuurlijk “in een modern en gedragsmatig jasje” (pagina 52). Zulke mo- dellen zijn inderdaad uiterst e ectieve crisisvoorspellers in de Verenigde Staten geweest. Helaas wordt dit spoor niet verder gevolgd. Den Butter vindt het belangrijker dat externaliteiten expliciet worden gemodelleerd dan dat nanciële stromen en schuldopbouw zichtbaar worden gemaakt. Het boek bevat ook een stimulerend hoofdstuk over de gevolgen en bestrijding van de crisis in Nederland. Den Butter prijst daarbij het vermijden van extra overheidsinvesteringen en het vasthouden aan de Zalmnorm voor het overheidstekort. Hij sluit zich aan bij de noodzaak na 2010 ink te bezuinigen, een trend waar we nu dus middenin zitten. De vele cijfers in dit hoofdstuk zijn al weer achterhaald; dat geldt ook voor de bespreking van de eurocrisis. Belangwekkender is de nadruk van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij- zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil. analyse van DNB vindt hij de moge- Boeken ESB Boeken e crisis wordt door (pagina 49). Een gemiste kans in de economen op twee manieren geduid. De eerste visie is Ddat betalingspro- ces sen niet slechts re ecties van goe- derenstromen zijn – zoals Schum- peter schreef – omdat reële groei alleen mogelijk is door schuldengroei. Volgens Minsky zijn de gevaren aan de debetzijde van de balans niet ver- mijdbaar, maar ingebouwd in het DNA van het kapitalisme. Voor het onderkennen van nanciële fragiliteit Auteur F.A.G. den Butter is het daarom belangrijk balansen en Titel De grote besmetting nanciële stromen expliciet te maken Uitgever SMO in de modellen; en vanwege endogene instabiliteit is continue nanciële re- DIRK BEZEMER gulering optimaal. De crisis is dan het Universitair hoofddocent aan de logische sluitstuk van drie decennia Rijksuniversiteit Groningen nanciële deregulering. De andere visie is die van de leerboeken. Markten ten- deren naar evenwicht, maar door marktfalen of schokken van buitenaf kan dit ondermijnd worden. In deze stabiliteitsvisie is het zaak beter te begrijpen hoe externe schokken via marktfa- len door onvolledige en asymmetrische informatie, heterogene spelers, externaliteiten en perverse prikkels de economie uit zijn evenwicht brengen. De oplossing van marktfalen is uiter- aard meer markt, en regulering slechts waar dat niet kan. Het prettig leesbare boek van Frank den Butter is in de stabiliteitsvisie te plaatsen. Zijn argument voor regulering is marktfalen, maar dat argument weegt bij hem dan ook zwaar. Hij bespreekt als (vermeende) boosdoeners van de kredietcri- sis securitisatie, moreel risico, rentestijgingen, kredietbeoor- delaars en betalingsbalansonevenwichtigheden. Den Butter bespreekt in drie hoofdstukken de oorzaken van de crisis en haar gevolgen voor de reële economie, en hoe beide bestreden kunnen worden. Zijn kernthema is dat de crisis gezien moet worden als een grote besmetting, die vanwege externalitei- ten zich verbreidde binnen de nanciële sector, en toen naar de reële economie. Het grote gemis in veel discussies is voor Den Butter het gebrek aan echt macroperspectief. Meer dan Den Butter het gebrek aan echt macroperspectief. Meer dan Den Butter het gebrek aan echt macroperspectief. Meer dan Den Butter het gebrek aan echt macroperspectief. Meer dan eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog eens waarschuwt hij voor het bankiersdenken dat alleen oog bespreking van de eurocrisis. Belangwekkender is de nadruk bespreking van de eurocrisis. Belangwekkender is de nadruk bespreking van de eurocrisis. Belangwekkender is de nadruk bespreking van de eurocrisis. Belangwekkender is de nadruk hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij hee voor eigen activa, passiva en risico’s. In dit verband is hij van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van van Den Butter op de onzekerheid waarmee de gevolgen van weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas weinig positief over de aanbevelingen van de commissie-Maas bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets bezuinigingen zijn omgeven. Dat betekent niet dat we niets in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be-in 2009 betre ende beter bestuur binnen banken, beter be- kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van kunnen doen. In een mooi beeld benadrukt hij “het belang van loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en loningsbeleid, meer personele uitwisseling tussen banken en het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie het rangschikken van de dominostenen in de wereldeconomie toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui-toezichthouders en een bankierseed. “Nader onderzoek, bui- zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” zó, dat de kans dat ze allemaal tegelijk omvallen kleiner wordt” ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke-ten de denkwereld van de banken om, is nodig naar de werke- (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor (pagina 77). Dit boek is een goede inleiding, toegankelijk voor lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina lijke bronnen van het falen van de nanciële markten” (pagina de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over de leek, op het denken onder economen en beleidsmakers over 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan 43). Den Butter benadrukt dat winsten belangrijker zijn dan oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij-oorzaken en gevolgen van de crisis, met vele en goede verwij- bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij-bonussen, omdat “niet langer duidelijk is welke winsten bij- zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil.zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil.zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil.zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil.zingen naar de academische literatuur voor wie verder wil. dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” dragen en welke ten koste gaan van de welvaart van anderen” ?D?e? ?a?u?t?e?u?r? ?h?e?e?f?t? ?v?e?r?k?l?a?a?r?d? ?d?i?t? ?a?r?t?i?k?e?l? ?a?l?l?e?e?n? ?t?e? ?p?u?b?l?i?c?e?r?e?n? ?i?n? ?E?S?B? ?e?n? ?n?i?e?t? ?e?l?d?e?r?s? ?D?e? ?a?u?t?e?u?r? ?h?e?e?f?t? ?v?e?r?k?l?a?a?r?d? ?d?i?t? ?a?r?t?i?k?e?l? ?a?l?l?e?e?n? ?t?e? ?p?u?b?l?i?c?e?r?e?n? ?i?n? ?E?S?B? ?e?n? ?n?i?e?t? ?e?l?d?e?r?s? ?t?e? ?p?u?b?l?i?c?e?r?e?n? ?i?n? ?w?a?t? ?v?o?o?r? ?m?e?d?i?u?m? ?d?a?n? ?o?o?k?.? ?H?e?t? ?i?s? ?w?e?l? ?t?o?e?g?e?s?t?a?a?n? ?o?m? ?h?e?t? ?a?r?t?i?k?e?l? ?v?o?o?r? ?e?i?g?e?n? ?g?e?b?r?u?i?k? Jaargang 96 (4615) 22 oktober 2011 ?e?n? ?v?o?o?r? ?p?u?b?l?i?c?a?t?i?e? ?o?p? ?e?e?n? ?i?n?t?r?a?n?e?t? ?v?a?n? ?d?e? ?w?e?r?k?g?e?v?e?r? ?v?a?n? ?d?e? ?a?u?t?e?u?r? ?a?a?n? ?t?e? ?w?e?n?d?e?n?. 93