Veilinglessen voor de nieuwe frequentieveiling

markten

Veilinglessen voor de nieuwe
frequentieveiling
Voor de nieuwe veiling van frequenties heeft de Nederlandse
overheid geleerd dat ze spectrum voor nieuwkomers moet
reserveren door zittende partijen verder te limiteren met
betrekking tot hun aandeel in het spectrum. De veiling
moet echter wel snel gehouden worden, en er moet meer
informatie over het biedproces beschikbaar komen.

N

Maarten Janssen en
Barbara Veronese
Hoogleraar aan de Erasmus
Universiteit Rotterdam en
partner bij de Competition
Economists Group Europe

234

ESB

a de UMTS-veiling in 2000 was
Nederland voor een tijdje de risee van
Europa op het gebied van veilingen.
Hoewel een opbrengst van twintig miljard
(toen nog) gulden voorzien was, bracht de UMTSveiling slechts 6,1 miljard gulden in de schatkist.
Dit terwijl de Engelsen en Duitsers iets eerder en
later veel meer geld, ook per hoofd van de bevolking,
ophaalden. Op internationale conferenties werd al
een nieuwe betekenis aan het begrip Nederlandse
veiling gegeven: terwijl er altijd een klokveiling mee
bedoeld werd, zoals die onder andere in Aalsmeer
voor het veilen van bloemen gebruikt wordt, werd
nu vooral gedoeld op een veiling die niet goed
doordacht was. Belangrijkste les was dat hoewel de
veiling op een goed moment in de tijd georganiseerd
was, het ontwerp zodanig was dat nieuwkomers
vrijwel geen kans hadden een licentie te bemachti­
gen, terwijl zittende partijen die gemakkelijk konden
krijgen. Een uitvoerige analyse van wat misging
bij de Nederlandse UMTS-veiling is te vinden in
Janssen et al. (2001).
De organisatie van een nieuwe veiling voor 2,6
GHz-frequenties is al weer een tijdje geleden in gang
gezet. Met deze frequenties komt meer capaciteit
voor mobiele datacommunicatie beschikbaar, die
voor onder andere snel mobiel internet en mobiele
tv gebruikt kan worden. De keuzes met ­ etrekking
b
tot het veilingontwerp in Nederland liepen tot voor
kort synchroon met die van het Verenigd Koninkrijk.
In beide landen wordt op hoofdlijnen een veiling­
ontwerp van het Britse adviesbureau Dotecon
gevolgd. Zweden en Noorwegen hebben de 2,6 GHzfrequenties al meer dan een jaar geleden geveild.
De discussie over de veiling is inmiddels in volle
gang. De Tweede Kamer heeft vlak voor het kerst­
reces door middel van de motie-Van Dam de rege­
ring opgedragen meer ruimte voor nieuwkomers te
creëren (Tweede Kamer, 2008–2009). De twee
grote kabelbedrijven, Ziggo en UPC, werden in de
motie tot de zittende partijen gerekend, hoewel ze
beide geen frequenties voor mobiele telecommuni­
catie in hun bezit hebben. Per brief van 27 februari
2009 heeft staatssecretaris Heemskerk ondertus­

94(4558) 17 april 2009

sen laten weten dat hij het idee achter de motie wil
uitvoeren door de drie zittende partijen voor mobiele
telecommunicatie die een eigen netwerk bezitten
(KPN, T-Mobile en Vodafone) verder te beperken in
het verkrijgen van nieuwe frequenties, ten gunste
van nieuwkomers, en dat hij daarmee ruimte voor
zes partijen wil creëren. Hij merkt wel op dat kabel­
bedrijven tot de nieuwkomers op de markt voor
mobiele telecommunicatie gerekend moeten worden.

Wat er wordt geveild
De frequenties die nu voor nieuwe mobiele telecom­
municatiediensten beschikbaar komen liggen in
twee frequentiebereiken: 9,7 MHz in de band van
2010–2019,7 MHz en 185 MHz in de band van
2500–2685 MHz. Tezamen worden deze banden de
2,6 GHz-frequenties genoemd. In de laatste, grote
band is er ruimte voor twee soorten ­ requenties:
f
gepaarde frequenties (het FDD-spectrum) en onge­
paarde frequenties (het TDD-spectrum). Hoewel
dit artikel niet beoogt een volledige technische
verhande­ing te geven, is een aantal technische
l
aspecten van cruciaal belang voor een begrip van de
economische aspecten.
De minimale kavelgrootte is vijf MHz voor ongepaard
spectrum. Gepaard spectrum komt in blokken van
twee keer vijf MHz waartussen precies 120 MHz zit.
Bij gepaard spectrum wordt het laagste frequentieblok van het paar voor ontvangst gebruikt en het
hoogste frequentie-blok voor het verzenden van
signalen; bij ongepaard spectrum wordt hetzelfde
frequentie-blok voor zowel ontvangst als verzenden
gebruikt. De scheiding van 120 MHz is nodig om
geen interferentie tussen verzenden en ontvangst
Tabel 1

Marktaandelen van de grootste mobiele
aanbieders in 2008 (in procenten).

Land
Nederland
Portugal
Frankrijk
Spanje
Denemarken

Grootste
aanbieder
KPN
TMN
Orange
Telefonica
TDC Mobil

Griekenland
Italië
Finland
Zweden
Duitsland
Verenigd Koninkrijk

Cosmote
Tim
Sonera
Telia
T-Mobile
O2

Marktaandeel
december 2008
49,6
47,5
47,1
45,8
45,1
44,6
40,0
38,9
38,0
38,0
28,2

Bron: World cellular information service, december 2008

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

Figuur 1

1

Nieuwkomers met een eigen netwerk

3

4

5

6

7

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

tot de meest geconcentreerde markten in Europa behoort, gemeten in termen
van de Herfindahl-Hirschman Index (HHI) die de som van de gekwadrateerde
marktaandelen in procenten berekent (figuur 2). Daarnaast is de grootste zit­
tende partij, KPN, groter dan elke andere zittende partij in vergelijkbare landen
in Europa (tabel 1).
Belangrijker is wellicht echter dat de gemiddelde prijs per gespreksminuut in
Nederland tot de hoogste in Europa behoort (figuur 3), waarbij gegevens met
betrekking tot prijzen natuurlijk met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd
moeten worden, vanwege het feit dat er veel verschillende belbundels door de
markt worden aangeboden.
Om zeker ook in de toekomst weer tot een sterk concurrerende en innoverende
markt te komen is het van belang dat er nieuwe, landelijk opererende, partijen
bijkomen met een eigen netwerk. Om het belang van een eigen netwerk te
illustreren zijn twee observaties van belang. In de eerste plaats is het zo dat
mobiele aanbieders zonder eigen netwerk altijd afhankelijk zijn van de condities
waaronder ze het netwerk van een ander kunnen gebruiken. Dit betekent in de
praktijk dat zij altijd kleine niche-spelers zijn en blijven. In de tweede plaats is
het zo dat mobiele aanbieders zonder eigen netwerk geen prikkel hebben om
te investeren in nieuwe technologieën, omdat ze geen eigenaar van het netwerk
zijn. Een huurder van een huis zal ook niet snel in het onderhoud van het huis
investeren. Omdat een nieuwkomer per definitie nog geen spectrum bezit, terwijl
zittende partijen hun bestaande spectrum kunnen combineren met het nieuw
te verkrijgen spectrum, is het van groot belang dat nieuwkomers een groter deel
van het spectrum kunnen bemachtigen dan zittende partijen. Deze filosofie heeft
er bij de UMTS-veiling in het Verenigd Koninkrijk toe geleid dat het grootste
spectrumblok voor een nieuwkomer was gereserveerd.

Ongepaard spectrum ongeschikt
Vanuit dit perspectief is de vraag hoe aan te kijken tegen de motie-Van Dam
en de reactie van de staatssecretaris. De stelling dat met 185 plus 9,7 MHz
Figuur 2

HHI-Concentratie-ratio’s van december 2008.
4.750
4.500
4.250
4.000
3.750
3.500
3.250
3.000
2.750
2.500
2.250
2.000
1.750
1.500
1.250
1.000
750
500
250
0

d

en
eg
rw
oo
N
nd
la

ijk

er

r
nk

its
Zw

a
Fr
l

ga

n

d
an

nl

n
la

er

tu

r
Po

ed
N

ië
lg

Be

e

ke

ie
Gr

nd

j
an

a
nl

Sp

Fi
d

ke

ar

l
de

id
m

Ge

k
rij
en

m
ne

De

nd

st

Oo

rla
Ie

lië
Ita
nd
la
its
Du
k
rij
en
nk
ed
ni
Zw
Ko
gd
ni
re
Ve

De Nederlandse markt kan, nu er slechts drie
partijen met een eigen netwerk over zijn, wel een
nieuwkomer gebruiken. Hoewel tot voor kort de
markt voor mobiele telefonie en mobiele datacom­
municatie in Nederland als erg competitief en
innoverend werd beschouwd, zijn er nu duidelijke
signalen dat Nederland steeds minder een voorlo­
per is. Een veeg teken is dat de Nederlandse markt

2

Twee mogelijke verdelingen van de grote 2500-2685 MHz-band tussen
gepaard en ongepaard spectrum (per vijf MHz).

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

HHI

te krijgen (Europese Commissie, 2008). Er zijn op
dit moment twee concurrerende technologieën in
de maak die van dit spectrum gebruikmaken: De
LTE-technologie (Long Term Evolution) die momen­
teel alleen van het gepaarde spectrum gebruik kan
maken en de WiMAX-technologie die momenteel van
het ongepaarde spectrum gebruikmaakt.
De LTE-technologie is goed te combineren met
UMTS en het ligt daarom in de verwachting dat zit­
tende partijen die reeds over aanzienlijke hoeveelhe­
den UMTS-frequenties beschikken in het gepaarde
spectrum geïnteresseerd zijn.
De partijen moeten kiezen welke technologie ze
willen gaan implementeren op het te verkrijgen spec­
trum. Het is erg inefficiënt om zowel LTE als WiMAX
te adopteren, zodat men de voorkeur geeft aan hetzij
gepaard, hetzij ongepaard spectrum.
Er moet tenminste een zogenaamde beschermings­
kavel (guard band) van vijf MHz tussen ongepaard
en gepaard spectrum zitten om interferentiepro­
blemen zo veel mogelijk te vermijden en bovendien
moet er zo’n beschermingskavel zitten tussen twee
ongepaarde kavels als die door verschillende partijen
gebruikt worden.
Vanwege de tussenruimte van 120 MHz die beschik­
baar moet zijn, kan in de grote band maximaal
twee keer 65 MHz gepaard spectrum geplaatst
worden. Het resterende spectrum van minimaal 55
MHz wordt dan aan ongepaard spectrum en guard
bands besteed. Nederland heeft er in navolging
van het Verenigd Koninkrijk voor gekozen om zo
veel mogelijk de markt zelf te laten bepalen of de
beschikbare frequenties als gepaard of ongepaard
spectrum gebruikt gaan worden. Dit betekent dat er
uiteindelijk tussen de nul en twee keer 65 MHz aan
gepaard spectrum in gebruik genomen gaat worden
en tussen de 55 en 185 MHz ongepaard spectrum.
De veiling bepaalt dus niet alleen wie hoeveel spec­
trum wint, maar ook wat de verdeling van gepaard
en ongepaard spectrum zal zijn. In figuur 1 zijn twee
mogelijke uitkomsten opgenomen; lichtblauw geeft
gepaard spectrum weer, donkerblauw is ongepaard
spectrum en het grijze kavel 24 is een guard band.
In de tweede uitkomst ontstaat veel meer ruimte
voor ongepaard spectrum dan in de eerste mogelijke
uitkomst van de veiling. Daarnaast heeft staatssecre­
taris Heemskerk al eerder besloten om elke deel­
nemende partij, nieuwkomer of niet, een maximale
hoeveelheid te verkrijgen spectrum op te leggen van
40 MHz. Hierdoor is al gegarandeerd dat in ieder
geval vijf partijen spectrum kunnen bemachtigen.

Bron: World cellular information service, december 2008

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders

te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

ESB

94(4558) 17 april 2009

235

Gemiddelde prijs per minuut (eurocent)

en een maximum van veertig MHz per partij er al voldoende
landelijke markt voor mobiele
Door de zittende
ruimte voor nieuwkomers is, is te ongenuanceerd. Het is
telecommunicatiediensten. Met
belangrijk op te merken dat een bedrijf een nieuwkomer is als
feitelijk slechts maximaal twee
partijen verdere
het in een bepaalde markt nog niet actief is. Nieuwkomers
keer 65 MHz gepaard spectrum
beperkingen op
zijn vaak grotere bedrijven die hun activiteiten naar andere
beschikbaar voor de inrichting
markten willen uitbreiden. Het belang van nieuwkomers is erin
van een landelijk netwerk en een
te leggen is er
gelegen dat zij zich in een bepaalde markt moeten invechten
maximum van veertig MHz (twee
gegarandeerd ruimte
en daarom kwalitatief goede diensten moeten aanbieden tegen
keer twintig MHz) per partij,
aantrekkelijke prijzen om zo klanten van zittende partijen te
kunnen de drie zittende partijen
voor tenminste een
bewegen over te stappen. Dit heeft met twee zaken te maken.
vrijwel al het geschikte gepaarde
nieuwe landelijke
In de eerste plaats hebben nieuwe partijen vanwege het ont­
spectrum opkopen. Er blijft dan
breken van bestaande consumenten minder te verliezen als ze
zo weinig spectrum voor een
toetreder
lage prijzen vragen. Ten tweede stappen consumenten alleen
nieuwkomer over dat daar geen
over naar een andere aanbieder als het alternatieve aanbod
landelijk netwerk mee te bouwen
aantrekkelijk genoeg is. In de landelijke markt voor mobiele telecommunicatie­
is. Omdat een nieuwkomer essentieel is voor het
diensten is het van des te groter belang dat nieuwkomers geen kleine partijen
realiseren van de doelstelling van de veiling, moeten
zijn, omdat een nieuwkomer na het verkrijgen van een licentie nog voldoende
de drie zittende partijen verder gelimiteerd worden
kapitaal over moet hebben om een eigen netwerk uit te kunnen rollen. Zeker in
in het spectrum dat ze maximaal kunnen verkrijgen.
de huidige financiele crisis zullen banken alleen kapitaal verschaffen aan grotere
Aangezien het spectrum dat ze nu al bezitten ook
partijen die ook een deel van de uitrolkosten zelf kunnen financieren.
voor de nieuwe toepassingen geschikt is, hebben de
Een tot nu toe volstrekt onvoldoende belicht probleem met de verdeling van
zittende partijen dit spectrum ook niet echt nodig.
deze nieuwe frequenties is dat het in de Nederlandse situatie zeer ­ aarschijnlijk
w
De verschillen tussen GSM- en UMTS-frequenties
vrijwel onmogelijk is om een sluitend bedrijfsplan te ontwikkelen voor een lande­
aan de ene kant en de nu te veilen 2,6 GHzlijk netwerk op basis van ongepaard spectrum. Dit heeft te maken met het feit
frequenties aan de andere kant geven ook nog
dat Nederland een vlak, dichtbevolkt land is waar al veel mobiele zendmasten
aanleiding maatregelen voor nieuwkomers te treffen.
staan die voor reeds bestaande GSM- en UMTS-frequenties zijn uitgerust. Om
Nieuwkomers hebben in verband met de hogere
interferentieproblemen te voorkomen zullen zittende partijen niet geneigd zijn
frequentie van de 2,6 GHz-band niet alleen veel
om mobiele aanbieders die WiMAX op ongepaard spectrum gaan gebruiken
meer kosten om landelijke dekking te realiseren
toegang tot hun bestaande zendmasten te geven. Dit betekent in de praktijk dat
dan de partijen die over DCS- en GSM-frequenties
WiMAX-aanbieders alleen van een beperkt aantal overblijvende locaties gebruik
beschikken, de dekking zal kwalitatief ook nog eens
kunnen maken, ook al omdat de afstand tussen verschillende masten die onge­
duidelijk minder zijn, omdat er binnenshuis veel
veer op dezelfde hoogte staan volgens het CEPT-rapport van 17 maart 2008 aan
eerder problemen ontstaan met de geringe dek­
de Europese Commissie minstens honderd meter moet zijn. Dit drijft de prijs
kingsgraad. Het ministerie zou dus eigenlijk nog een
van nieuwe locaties sterk op. De uitrol van een landelijk netwerk op basis van
stapje verder moeten gaan en zittende partijen die
2,6 GHz ongepaard spectrum wordt daarmee waarschijnlijk zo duur dat met dit
aan de nieuwe veiling deelnemen de voorwaarde
spectrum geen rendabele business case voor een landelijk netwerk te maken is.
opleggen dat zij nieuwkomers tegen marktconforme
Het ongepaard spectrum is daarmee vooral geschikt voor lokale toepassingen
voorwaarden toegang moeten geven tot hun netwerk.
op, onder andere, bedrijventerreinen. Een nieuwkomer kan met dit spectrum dus
Iets soortgelijks is ook bij de UMTS-veiling in het
niet goed een landelijk netwerk inrichten.
Verenigd Koninkrijk en in Ierland gebeurd.
Deze constatering is van groot belang voor het realiseren van de doelstel­
Staatssecretaris Heemskerk heeft er dus erg goed
lingen van de 2,6 GHz-veiling: het creëren van een competitieve, innovatieve
aan gedaan te beslissen dat zittende partijen verder
gelimiteerd worden en niet veertig MHz, maar veel
minder kunnen krijgen. Door de zittende partijen
Figuur 3
verdere beperkingen op te leggen is er gegaran­
Gemiddelde opbrengst per gespreksminuut, per december 2007.
deerd ruimte voor tenminste een nieuwe landelijke
t
­oetreder met gepaard spectrum. Vanwege de
18
beperkte bruikbaarheid van ongepaard spectrum
16
voor de uitrol van een landelijk netwerk, moet er
14
v
­ oldoende gepaard spectrum voor landelijke nieuw­
12
komers beschikbaar zijn. Gezien de grote belangen
10
die er op het spel staan, is dit een moedige en goede
beslissing van de staatssecretaris, en heeft men een
8
les geleerd van de mislukking van de Nederlandse
6
UMTS-veiling waar nieuwkomers weinig kans hadden
4
een licentie te bemachtigen.
2
0

nd

nd

l

la

je

an

rla

Ie

Sp

er

ed

N

nd

ga

la

n

ke

nd

en

eg

rw

its

rtu

Po

Du

oo

N
ar

k

94(4558) 17 april 2009

m

la

en

rij

nk

ni

ESB

ne

k
ie

Ko

236

De

Gr

ië

d

ijk

k

rij

ig

en

lg

Be

r
Ve

lië

kr

an

Ita

Fr

en

d

en
st

Oo

ed

an

nl

Zw

Fi

Bron: Merrill Lynch, eerste kwartaal 2008

Wat er nog moet gebeuren
Nu is het niet zo dat er niet alleen maar goede
beslissingen zijn genomen en dat men van alle
lessen geleerd heeft. Er moeten nog enkele zaken
snel opgenomen worden. In de eerste plaats is dat

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

deren als zij niet meer informatie tijdens de veiling krijgen over
het moment waarop de veiling
Het verleden
hoeveel spectrum er door wie gevraagd wordt. Het gevaar dat
gehouden wordt. Het verleden
partijen deze informatie zouden kunnen gebruiken om samen
leert dat de timing van de veiling
leert dat de timing
te spannen lijkt in de huidige veilingopzet nauwelijks aanwezig.
cruciaal is. De veiling is nu voor­
van de veiling
Ook valt te overwegen om net als in het Verenigd Koninkrijk
zien voor het eerste kwartaal van
een zogenaamde relatieve cap te introduceren. Het veiling­
2010. Met dit uitstel dreigen de
cruciaal is
model is te ingewikkeld om hier in detail te bespreken, maar
pogingen om nieuwkomers te
kort gezegd bestaat het uit drie stappen: een klokveiling, een
trekken bij voorbaat te mislukken
aanvullende eenmalige ronde en een toewijzingsronde waarin concreet spectrum
omdat, door de veiling zo ver vooruit te schuiven, de
wordt toegewezen. De absolute en relatieve cap zijn verschillende manieren om
window of opportunity voor succesvolle toetreding
op basis van de biedingen in de klokveiling te bepalen wat een bieder in de aan­
verdwijnt (Bijwaard et al., 2008). Zittende partijen
vullende ronde mag bieden. In het veilingmodel dat in het Verenigd Koninkrijk
kunnen zich nu al goed voorbereiden op de moge­
gebruikt wordt, is men recentelijk van de absolute cap op de relatieve cap
lijkheden die snelle mobiele telecommunicatie biedt
overgestapt omdat dit partijen prikkelt om tijdens de klokveiling hun marginale
door bestaande klanten al aanbiedingen te doen,
waardering voor spectrum te bieden. Dit komt de transparantie van de veilinguit­
terwijl een nieuwkomer moet wachten tot hij een
komst ten goede. Nederland zou er goed aan doen deze wijziging te volgen. De
licentie heeft verkregen, waarna hij pas zijn netwerk
twee voorgestelde veranderingen kunnen eenvoudig geïntroduceerd worden. Het
kan opzetten. Elk uitstel leidt ertoe dat nieuwkomers
geven van meer informatie was in een eerdere versie van het model al voorzien,
het moeilijker krijgen zich in de markt voor snelle
maar deze informatieverschaffing is om onduidelijke redenen in de laatst gepu­
datacommunicatie in te vechten. Het is ook hele­
bliceerde versie geschrapt. De relatieve cap kan eenvoudigweg uit het Engelse
maal niet nodig om de veiling zo ver in de tijd uit
model overgenomen worden.
te stellen: de veilingsoftware is al volledig uitgetest
in het Verenigd Koninkrijk en het verder beperken
Conclusie
van de drie zittende partijen kan door een student
De staatssecretaris heeft een belangrijke stap in de richting van een adequaat
op een achternamiddag in het model ingebouwd
veilingmodel gezet door aan te kondigen dat de drie zittende partijen verder
worden. Nu OFCOM in het Verenigd Koninkrijk heeft
beperkt worden in het verkrijgen van spectrum in de 2,6 GHz-band. Het is
aangekondigd in september 2009 te gaan veilen,
echter van cruciaal belang dat dit niet tot uitstel van de veiling tot in het eerste
kan Nederland heel goed ook in het vroege najaar
k
­ wartaal van 2010 leidt. Dit uitstel is ook niet nodig omdat het veilingmodel,
van 2009 gaan veilen.
met een paar nog uit te voeren kleine wijzigingen, zoals het verschaffen van
Daarnaast is een wijziging in het technische veiling­
meer informatie aan partijen tussen de verschillende rondes en het invoeren van
model wenselijk en een andere wijziging te overwe­
een zogenaamde relatieve cap zoals in het Verenigd Koninkrijk, binnen korte tijd
gen. Het veilingmodel is nu zodanig opgesteld dat
klaar gemaakt kan worden om te gebruiken.
partijen bij een bepaalde veilingprijs moeten aange­
ven hoeveel blokken van vijf MHz ze willen kopen en
of ze gepaard of ongepaard spectrum willen hebben.
De veilingprijs loopt net zo lang op totdat de vraag
naar spectrum gelijk is aan het aanbod en de vraag
naar gepaard en ongepaard spectrum gerealiseerd
kan worden. Na afloop van elke veilingronde krijgen
partijen alleen te horen hoeveel gepaard en onge­
paard spectrum er in totaal bij de staande prijs
gevraagd wordt. Partijen krijgen geen informatie
hoeveel partijen nog actief zijn in de veiling en wat
de vraag per geanonimiseerde partij is. Partijen
hebben deze informatie echter wel nodig om zich
een adequaat oordeel te kunnen vormen van de
waarde die het spectrum voor hen vertegenwoordigt.
De waarde van het spectrum hangt af van hoeveel
concurrenten er uiteindelijk in de markt een plaats
veroveren en daarmee van de veilinguitkomst. In het
Literatuur
huidige veilingmodel wordt impliciet aangenomen
Bijwaard, G., M. Janssen en E. Maasland (2008) Early mover
advantages; an empirical analysis of European mobile phone
dat de waarde die partijen aan spectrum ­oekennen
t
markets. Telecommunication policy, 32(3–4), 246–261.
onafhankelijk is van de veilinguitkomst. Jehiel en
Europese Commissie (2008) Commission decision on the
Moldovanu (2003) citeren een Duitse investerings­
harmonisation of the 2500–2690 MHz frequency band for terrestrial
bank die het effect van de marktsituatie op de
systems capable of providing electronic communications services
waardering van partijen heeft geanalyseerd. Voor
in the Community. http://ec.europa.eu/information_society/
newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=4178.
een grote zittende partij komen zij voor de Duitse
Janssen, M., A. Ros en N. van der Windt (2001) De draad kwijt?
UMTS-veiling tot de conclusie dat de waardering van
Onderzoek naar de gang van zaken rond de Nederlandse UMTSspectrum in geval van een nieuwkomer ongeveer 43
veiling. Den Haag: Tweede Kamer.
miljard euro is, terwijl dit nog maar 24 miljard euro
Jehiel, P. en B. Moldovanu (2003) An economic perspective on
is bij twee nieuwkomers. Kortom, partijen tasten in
auctions. Economic policy, 18(36), 269–308.
Tweede Kamer (2008–2009) Frequentiebeleid. 24095, nr. 229.
het duister over hoe zij het spectrum moeten waar­
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

ESB

94(4558) 17 april 2009

237