25 DECEMBER 1918
Economischp
a
Sta
”fistische
Ben
*
chten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEiD. FINANCIËN EN VERKEER
3E JAARGANG
WOENSDAG 25DECEMBER 1918
No. 156
Stoomvaart-Maatschappij
N.V. Furness’ Schöepvaart-
R 0 T T E RB A NS CIIE
NEDERLAND
eil Agentuur Maatschappij
BAN IV ERE ENIG ING
AMSTERDAM.
ROTTERDAM—AMSTERDAM
Rotterdam ‘s-Gravenhage
Telsgrsm.Adr•s: ,,FLJRNESS”
Boompjes
Mauritskade
Stoomvaart- Maatschappij
Telefoon Nos. ROTTERDAM 7744/47
Coolsingel
Bezuidenhout
ROTTERDAMSCHE LLOTD
,,
AMSTERDAM N 6566, N 1267
Delfshaven
Kneuterdijk
Reeders, Cargadoors, Expediteurs, Kolen-
Feijenoord
Naaidwijk
ROTTERDAM.
handelaren, Stuwadoors, Assuradeurs etC.
Schiedam
Rijswijk
Vlaardingen
Scheveningen
MAIL-, PASSAGIERS- EN
Speciale afdeeling voor het bevrachten
Amsterdam
VR/ICHTBQOTENDIENST
van scheepsladingen per stoomende en
Rokin
Zaandam
HOLLAND—JAVA vice versa
zeilende ruimte.
KAPITAAL
EN
RESERVEN
via
SUEZ KANAAL.
AAN- EN VERKOOP VAN SCHEPEN
/
66.000.000,-
VRACHTBOOTENDIENST
GEREGELDE LIJNEN VAN EN NAAR:
BALTIMORE (Hou. Amer. Lijn) elke
10114
dagen
NAT 10 NA L E
van
Jat,a
naar
San Francisco
vice versa, in
CARDIFF (en Birmingham District) wekelijks
vereeniging met de Java-China-Japan Lijn.
MIDDLE8BROUGH …..eiken Zaterdag
BANK VEREENIGING
STOCKTON ON TEES
. .
eiken Zaterdag
‘
•
SUNDERLAND
…….eiken Zaterdag
JAVA—NEW YORK LIJN.
‘ALEXANDRIE …….elke
2/3
weken
CANADA (via Londen)
.
.
elke
10
dagen
Hoofddirectie en
Centrale
–
Administratie te Utrecht
Geregelde vrachtbootendienst van
NewYork
Nederlandsch-Indië
in
naar
Vice
versa,
AUSTRALIE (via Londen)
.
elke
14
dagen
‘ZUID-AMERIKA
(via
Antwerpen) elke
23
weken
Alkmaar, Almelo, Alphen a. d. R., Amers-
samenwerking met andere Maatschappijen.
‘MAROKKO
(via
Antwerpen).
elke
14
dagen
CUBA (via Liverpool).
.
.
.
elke
10
dagen
foort, Apeldoorn, Arnhem, Assen, Barne-
Do.rvrachtsn nier en van alle Iselan der wereld.
Levering van Eng.lsche Stoomkolen en
Gaskolen.
veld, Bodegraven, Borculo, Boskoop, Den
Burg (Texel), Coevorden, Culemborg, Delft,
JAVA—BENGALEN
LIJN.
Diensten tijdens denoorlog gestaakt.
Deventer, Doetinchem, Dokkum, Dordrecht,
Geregelde dienst van
Nederlandsc/i-Indië
Drachten, Ede, Emmen, Franeker, Gelder-
naar
Rangoon
en
Calculla
vice versa.
malsen, Goes, Gorinchem, Gouda, Groenlo,
.
Groningen, Haarlem, Harlingen, Heeren-
veen, Den Helder, Hengelo (0.), Hooge-
veen, Hoogezand, Hulst, Katwijk, Leeuwar-.
DeN,V, Hypothecaire Credietbauk
den, Leiden, Lochem, Meppel, Middelburg,
Anna Paulownastraat 113
Nijmegen, Oostburg, Purmerend, Ridder
–
‘s-GRAVENHAGE
kerk,
Schagen,
Schoonhoen,
Sliedrecht,
Sneek, Stadskanaal,Terneuzeii,Tholen,Tiel,
verstrekt credieten onder hypothecair ver-
band. Geeft uit 5
0
/s vâor hoofd8om en
rente verzekerde schuldbrieven in coupures
Nationale
Uithoorn, Utrecht, Veendam, Veenendial;
Vlissingen, Wildervank, Woerden, IJmui-
den, Zeist, Zierikzee, Zutfen, Zwijndrecht.
van fl000,—,
f500.—
en
fl00,—.
KAPITAAL
EN
RESERVEN
De Drectie,
Mr. J. J. BERGSMA.
C. PLOKHOOY.
Levensverzekering-Bank
/7.200.000,-
De
aandacht wordt gevestigd op de afgifte
F. &;
A..N DA1VI
ST. V
van
Binnenlandsche
in
80
inNederland
OPGERICHT 1 863
waardoor
ruim
plaatsen
gelden franco kunnen worden opgenomen.
Makelaars in Assurantiën
–
Wijnhaven 63
–
Rotterdam
ZUID NEDERLANDSCHE
TE
HANDELSBANK
belasten zich met het
Kapitaal f3.000.000,-
plaatsen van
R (3 ‘:j’ ‘T E R E j. 1/J
EINDHOVEN
–
TILBURG
–
‘s-HERTOGENBOSCH
Assurantiën,
BREDA
–
MAASTRICHT
–
SITTARD
–
VENLO
onverschillig van wel-
HANDELSCREDIETEN
–
Incasseering van Wissels
–
In- en
ken aard, geene uit-
Verkoop van Buitenlandsch Papier
gezonderd.
Effecten
–
Coupons
DEPOSITO’S
ECONOMISCH.STATISTISCHE
BERICHTEN
MINISTERIE VAN FINANCIËN
50/0
VRIJWILLIGE LEENING
VAN DEN
STAAT DER NEDERLANDEN
GROOT
f
350*000*000
9
–
in stukken van
f.
1000., / 500. en / 100.
KOERS VAN UItGIFTE 99 °/°
-.
De inschrijvingen kunnen geschiedpn
or
3 EN 4. JANUARI 1919
van des voormiddags 9 tot des namiddags 1 ui,r, en op
6 JANuARI 1919
van des voormiddags 9 tot des namiddags 4 udr bij:
Agentschap van het Ministerie van Financiën te Amsterdam;
alle Betaalmeesterskantoren (behalve dat te Amsterdam);
de kantoren van de ontvangers der directe belastingen in
gemeenten, waar geen Betaalmeesterskantoor gevestigd is.
Stortingstermijnen:
7 Februari, 7 Maart, 7 April en
7
Mei 1919.
Voor verdere bijzonderheden raadplege men het Prospectus, dat op de bovengenoemde kantoren
en op alle Postkantoren (Hulp- en Bijkantoren inbegrepen) te verkrijgen is.
1
De Minister van Financien,
–
DE VRIËS.
N.V.,,Sannes’IJze
‘r- en Kolenhandel”
Nieuwe Haven Nz. 167 – Rotterdam
Telegram-adres: SANIJKO. Telefoon: 13612-13613.
Levert uit voorraad en op aanvoer:
STAF-, BAND- EN PLAATIJZER – GIETIJZER – IJZERDRAAD
DRAADNAGELS’ – WAGENASSEN
TÉER – SULFITÂBLAUGE – GRAFIET – KLEEFSTOFFEN
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
•
so
MINISTERIE VAN FINANCIËN
In de uitnoodiging tot deelneming in de Leening 1914
werd – gezegd:
,,Daar het geld er wezen MOET, heeft de Wet bepaald, dat, als . de
,,vrijwillige leening niet voldoende zou opbrengen ..:. daarnaast éen
,,gedwongen leening zal worden uitgeschreven. Maar daartoe moet het
,,niet komen en mag het niet komen. ‘s Lands belang eischt, dat de
,,vrijwillige leening slagen zal,; èn het eigen belang der bezittenden wijst
,,in dezelfde richting.”
Geheel hetzelfde geldt ook voor de thans uit te geven
50/
VRIJWILLIGE LEENING
VAN DEN
STAAT DER NEDERLANDEN
GROOT
f
350e000*000
1
—
in stukken van / 1000.7., / 500. en. / 100.-
INSCHRIJVING
op
3
en
4JANUARI1919
van
9tot 1 uur,
en op
6 JANUARI 1919
van
9 tot 4uur
tot den koers van 990/0
Men raadplege verder het Prospectus.
J
DE FRIESCHE BANK
(Gebrs. Mispeiblom Beijer 1858
–
De Friesche Handelsbank 1873).
Gestort Kapitaal
f
2.200.000
9
—
Reserve
f
220.000,
LEEUWÂRDEN,
BOLSWARD, DOKKUM, DRACHTEN (R. K. ZIJLSTRA), FRANEKER (W. HEIJT), GORREDIJK, HARLINGEN,
HEERENVEEN, JOURE, LEMMER, SNEEK, STEENWIJK
EN
WOLVEGA.
Billijk incasso-tarief voor geheel Friesland en Noordelijk Overijsel
–
I
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
Rotterdamsche Scheepshypotheekbank
Commissarissen: Mr.
J.
B. VAN BERCKEL, Directeur der ‘s-Gravenhaagsche Crediet-Vereeniging
e1
Deposito-Kas; D. G. VAN BEUNINGEN, Directeur der Steenkolen-Handeisvereeniging;
Mr.
J.
COERT,
Advocaat; Z. W. C. DEKKERS, Lid der firma Erhardt & Dekkers; Mr. TH. A. FRUIN, Advocaat;
J.
VAN
DER GIESSEN, Directeur der N.V. C. van der Giessen & Zonen’s Scheepswerven;
A. GLEICHMAN, Lid
der firma M. van Marie;
J.
B. A. JONCKHEER, Directeur der Stoomvaart-Maatschappij ,,Nederland”;
Mr. K. P. VAN DER MANDELE, Directeur der Rotterdamsche Bankvereeniging;
*J.
MEES Mzn., Lid der firma Bonn & Mees;
PHS. VAN OMMEREN Jr., Lid der firma Phs. van Ommeren;
J.
RYPPERDA WIERDSMA, Directeur der Holland-
Amerika-Lijn, te Rotterdam.
•Raad van Toezicht.
Directeur: Mr. W. C. MEES.
Uitgifte van
5/2
pCt. PANDBRIEVEN
NEDERLANDSCHE HANDEL- MAATSCHAPP U
GESTORT KAPITAAL
f
70.000.000,—
STATUTAIRE RESERVE f12.760.286,-
Hoofdkantoor: AMSTERDAM
–
Agentschappen te ROTTERDAM en ‘s.GRAVENHAGE.
Vestigingen in NEDERLANDSCH-INDI:
BATAVIA, SOERABAIA, SAMARANG, MEDAN
en andere voorname
plaatsen.
Vestigingen in de STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-INDIÊ en CHINA:
SINGAPORE, PENANG, RANGOON, HONGKONG
en SHANGHAI.
In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten,
Incasseeringen en Financieeringen, Schriftelijke of Telegrafische Credieten,
Reiscredietbrieven, Deposito’s, Rekeningen-Courant,
Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken.
e,
/
P”
000
6 (0″
&
/
46
0
-CA&~07i
t
_
anssociaffe
& g
ompertz
1834
en
‘
redie4ereenqing
1853.
ALLE BANKZAKEN.
Kapitaal en Reserves
f
11.500.000,—.
Twintig Kantoren.
HAARLEMSCHE BANKVEREENIGING
HAARLEM, AALSMEER, BEVERWIJK, BLOEMENDAAL, EDAM, HILLEGOM,
HOOFDDORP, LEIDEN, LISSE, PIJRMEREND, IJMUIDEN, ZANDVOORT.
Gestort Kapitaal /4.050.000,—
Reserve /850.000,-
R. MEES & ZOONEN
ANNO
1720
BANKIERS
ASSURANTIE-MAKELAARS
ROTTERDAM
–
DELFT
–
SCHIEDAM
–
VLAARDINGEN
ROTTERDAM
–
AMSTERDAM
Behandeling van alle Bankzaken
Bezorging van alle Assurantiën
25 DECEMBER 1918
.4UTEURSRECH7 VOORBEHOUDEN
Economi’sch
–
Statistische
Beyi*chten
ALGEMEEN WEEKBLAD VOOR HANDEL, NIJVERHEID, FINANCIËN EN VERKEER
UITGAVE VAN HET INSTITUUT VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
3E JAARCANG
WOENSDAG 25 DECEMBER 1918
No. 156
INHOUD
BIz.
Dz
HERZIEINC VAN ONS NATIONAAL SCHEEPVAARTRECHT II
•
door
Mr.
E. E. van
Raalte
………………….
1129
Staatsbeheer over de Spoorwegen in de Vereenigde Staten
1131
1-let Geidwezen van Chili
……………………..
1132
Ontginning en Werkverschaffing
………………..
1134 I
ndex-cijfers
………………………………..
1135
De Buitenlandsche Wisselpolitiek der Nat. Bank van België
1136
AAuTEEKENINCEN:
Stand der wereld-handelsvloot op
31
October
1918
..
1137
Het Surinaamsche arbeidersvraagstuk
………….
1137
Vereenigde Java-suiker-producenten
…………..
1138
De economische vooruitzichten van Indië
……….
1138
De levensvatbaarheid van den Franschen export ….
1139
REGEERINGSMAATRECELEN OP HANDELSGEBIED
…………
1140
MAANDCIJFERS:
Ontvangsten van Spoor- en Tramwegmaatschappijen..
1140
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN
…………….
1141-1148
Geldkoersen.
Effectenbeurzen.
Visselkoersen.
Goederenhandel.
Banktaten.
Verkeerswezen.
INSTITUUT
VOOR ECONOMISCHE GESCHRIFTEN
• AZgenzeen Secretaris: Mr. G. W. J. Bruins.
WEEKBLAD ECONOMISCJI-STATISTISCIIE BERICHTEN
Secretaris-Redacteur:
G.
E. lluf[nagel.
Secretariaat: Pieter de Hooghweg 132, Rotterdam.
Aan geteekende stukken: Bijkantoor Ruige Plaatweg 37.
Telef. Nr. 3000. Telegr.adres: Economisch Instituut. I’ostcheque en girorekening Rotterdam No. 8408.
• Abonnementsprijs voor het weekblad franco p. p.
in Nederland f 15,—. Buitenland en Koloniën f 17,-
per jaar. Losse nummers 30 cents.
Leden en donateurs van het Instituut ontvangen het
weekblad gratis.
Advertentiën f 0,35 per regel. Plaatsing bij abonr&e-
ment volgens tarief. Administratie van abonnementen
en advertenties: Nijgh & van Ditmar’s Uitgevers-
Maatschappij, Rotterdam, Amsterdam, ‘s- Gravenhage.
23
DECEMBER
1918.
Ook deze week waren de omzetten op de geidmarkt
weder gering en bleef de stemming zeer kalm. De
prolongatienoteering liep aanvankelijk nog iets verder
terug zoodat Dinsdag de openiugsnoteering 2( pOt.
was. T)en volgenden dag was het aanbod reeds iets
minder groot en verder werd regelmatig
3Y2
pOt.
genoteerd.
Particulier disconto was eerder iets gemakkelijker
dan de vorige week. Vooral kort papier was gezocht
en vond tot
3Y4
pOt. plaatsing. Lange wissels werden
tot
3Y2 k 3Y
4
pOt. verhandeld.
S
S
*
Bij de inschrijving op het schatkistpapier werd in
totaal ingeschreven voor
f
82.841.000,—; toegewezen
werden de volle 60 millioen gulden, waarvan
f36.100.000,—
aan promessea voor
f
995,22 gevende
een rendement van 4 pOt. en
f
23.900.000,— aan
biljetten voor
f 1.000,95
gevende een netto rendement
van
3Y2 pOt.
Daar de storting op de promessen nog
in het oude jaar, de biljetten daarentegen eerst in
het nieuwe jaar moeten plaats vinden, is het verschil
in den rentevoet goed verklaarbaar.
*
*
*
De inschrijving op de nieuwe 5 pOt. Staatsleening
groot
f 350
millioen is door den Minister van Finan-
ciën opengesteld tegen een koers van 99 pOt. op
3, 4 en
6
Januari a.s.
*
* *
– De wisselmarkt verkeerde in een zelfde stemming
als de geldmarkt. Ook hier waren de omzetten gering
en was duidelijk de nadering van de jaarswisseling
te bemerken. De koersen bleven alle ongeveer op de-
zelfde hoogte. Blijkbaar verkeerde de markt in af-
wachting en hoopt men op verlevendiging van zaken
in het nieuwe jaar.,
DE HERZIENING VAN ONS NATIONAAL
SCHEEPVAARTRECHT. 11*)
De grondslagen, waarop de omvorming van ons
nationaal zeerecht kan worden opgebouwd, zijn ge-
legd; een ontwerp ligt zoo goed als gereed. Zooals
bekend is, is dit ontwerp – al heb ik op vorm en
inhoud eenigen invloed kunnen oefenen – in hoofd-
zaak het werk van Prof. Mr. W. L. P. A. M 01 e n-
g r a a f f, van wiens bekwame hand ook de Memorie
van Toelichting (behalve het tweede gedeelte van
§
1 der ,,algemeene beschouwingen”) afkomstig is.
Bekend is mede, dat te voren het avantprojet in
handen gesteld is van een kring van mannen, die
practisch en theoretisch op het gebied van handel en
scheepvaart onder de meest deskundigen behooren,
met wier wenken en beschouwingen bij de definitieve
vaststelling van het ontwerp dankbaar rekening is
gehouden. In December 1907 werd dit laatste ter
overweging aangeboden aan den Raad van State, bij
welk college het, blijkens zijn uitvoerig daarover uit-
gebracht rapport aan de Kroon, een dver het alge-
meen gunstig onthaal heeft gevonden.
Onder Minister 0 r t is het ontwerp vanwege het
Departement van Justitie openbaar gemaakt
1)
en
*) Zie pag.
1109
in het vorig nummer.
1)
,,Herziening van het Tweede Boek van het Wetboek
van Koophandel en wijziging van daarmede samenhangende
artikelen in andere Wetboeken en in de Faillisiementswet.
Ontwerp van wet, waarvan door den toenmaligen Mini8ter
van Justitie, Mr. E. E. van Raalte, bij schrijven van 12
I)ccernber 1907, de overweging bij den Raad van State is
aanhangig gemaakt, met de daarbij behoorende Memorie
van Toelichting.”
‘s-G’ravenhage, Boekhandel voorheen
Gebr.
•
Belinfante,
1914.
1130
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
daarmede aan belanghebbenden en belangstellenden.
de gelegenheid geopend hun oordeel te doen kennen.
Ook in het buitenland heeft het de aandacht ge-
trokken. Ik wijs in het bijzonder op de belagrijke
studie, door den hoogleeraar Dr. M a x P a p p e n-
h e i m te Kiel over het ontwerp in het licht gege-
ven
1).
Al ontbreekt het ‘hier en daar niet aan critiek,
waarbij de schrijver soms van zijn op zijn standpunt
verklaarbare voorkeur voor de bepalingen van het
Duitsche Zeerecht blijk geeft, toch getuigt zijn opstel
doorloopend van groote waardeering van het ont-
werp, een• waardeering, die hij aan het slot aldus
samenv’at: ,,ljnsere Wanderung durch den Entwurf
ist beëndigt. Die Einzelbetrachtung durfte den
Beweis für das Eingangs geii.usserte Urteil erbracht haben. Es ist zu wünchen, dass dem verdienstvollen
Werke durch die’ Fertigstellung eines auf seiner
Grundlage ruhenden Gezetzes ein iimmittelbarer
Erfolg bald, beschieden sein möge.”
2)
Zonder mij door den schijn van vooringenomenheid
te laten weerhouden, meen ik mij èn
bij
dit waardee-
rend oordeel èn
bij
dien weusch te mogen aansluiten.
Welhaast tien jaren zijn verloopen sedert het ont-
werp van den Raad van State bij het Departement is
teruggekeerd. Is zulk een tijdsverloop in den regel
lang’ genoeg om een wetsvoordracht bloot te stellen
aan het gevaar iran op haar beurt de sporen van ver-
oudering te vertoonen, in dit geval behoeft daarvoor
geen beduchtheid te bestaan. Binnen dat tijdsverloop
immers vallen de oorlogsjaren met hun stilstand in
den normalen vooruitgang van het scheepvaartbedrijf,
waarop hiervoren reeds de nadruk werd gelegd. Dat
neemt niet weg, dat reeds de inmiddels gesloten ver-
dragen ter zake ‘s.ran
aanvaring
en van
hulp- en ber-
ging
wijziging van het ontwerp noodig zullen maken.
Wetboek en tractaten behooren met elkander in over-
eenstemming te zijn. Onafhankelijk van de algeheele.
herziening van ons scheepvaartrecht is dan ook, ge-
lijk bekend
3),
een daarop gericht wetsvoorstel aân-
hangig tot wijziging der over genoemde materie han-
delende bepalingen van den zesden en den zevenden
titel van het Tweede Boek van het Wetboek van
Koophandel, opdat niet dezelfde stof door tweeërlei
wettelijke regeling beheerscht blijve, al naar gelang
het rechtsgeschil zich voordoet tusschen hetzij inge-
zetenen van dit land onderling, hetzij onderdanen van
Staten, die niet doôr de verdragen verbonden zijn, dan wel tusschen zoodanige kinderen als onder de
verdragsstaten ressorteeren. En dat wetsvoorstel ver-
schilt, zoo niet in beginsel dan toch in uitwerking,
van het aan de verdragen voorafgegane ontwerp-
Molengraaff. Zou het, nu de schriftelijke . gedachten-
wisseling over het wetsvoorstel betreffende de aan-
vaHng en hulp en berging nog niet is afgeloopen,
niet het eenvoudigst zijn en aan den eisch van een
practische methode van behandeling het best voldoen,
als dit voorstel tot partieele herziening alsnog in
het meeromvattend ontwerp werd ingelascht?
Vooits rijst de vraag of omwerking van dit laatste
wenschelijk zoude zijn, ten einde ‘daarbij rekening ‘te
houden met .het, mede sedert zijn ontstaan, ten aanzien
van da beperking der aansprakelijkheid van den reeder aanvankelijk bereikbaar gebléken compromis tusschen
1)
,,Eine niederkinclische ,Seerechtsrevision,
von Geh.
Justizrat Dr. M a x
P
a p p e ah ei m, Professor der Rechte
an der Universitat Kiel” in
Wcltwirtschaftliches Arckiv,
5.
Band. Januar
1915.
Heft
1.”
) Het hier bedoelde in den aauhef geuite oordeel luidt in zijn conclusie: ,,Er ((ier Entwurf) bedeutet tinter allen
tJmstitnden cme Epoche machende Leistung, die schon
jetzt allgeixeine Beachtung fordert und zu der Erwartung
berechtigt, dass dem künftigen Seehandeisrecht der Nieder-
lande ein ,ahnlicher Einfiuss auf die Gesetzgebung auch
anderer Staaten vergönnt sein werde, wie ihn das Wetboek
van Koophandel ‘in seiner gigenwitrtiger Gestalt aus-
geübt hat.”
$)
Ingediend bij Koninklijke Boodschap van
15
Dec.
1915.
de continentale rechtsbeschouwing (de aansprakelijk-
heid beperkt tot het
zeefortuin)
en de Engelsche (de
aansprakelijkheid met het gansche vermogen, .maar be-
perking van de betalingsverbintenis tot een geldelijk
bedrg, per registerton van het’ schip). In beginsel
heeft het ontwerp daaromtrent de zijde gekozen van
de Engelsche rechtsbeschouwing en stemt dus het
voorgestelde overeen ,,met het recht, waardoor meer
dan de helft van de handelsvloot der geheele wereld
wordt beheerscht”
1)
En naar mijne meening – dit
voeg ik hier dadelijk bij – zou na den ioop, dien ‘le
wereldgebeurtenissen hebben genomen, een verlaten
van dat standpunt geenszins zijn aan te bevelen.
Voor het overige kan, ondanks zijn levensduur, het
ontwerp-Molengraaff, zoo naar opzet als naar inhoud,
de basis blijven vormen van de herziening van ons’
nationaal scheepvaartrecht.
De opzet beoogt, gelijk ook het naaste doel moet
zijn, een voôr dadelijke invoering vatbare doorloopen-
de vernieuwing van het Tweede Boek in het leven te
roepen, voor zoover dit het gebied bestrijkt van het
eigenlijke, tot het privaatrecht •hehoorende, handels-
recht. Met twee voorshands onvermijdelijke uitzonde-
ringen evenwel. Ten eerste blijven de thans geldende
titels over zeeassurantie en avarjen onveranderd ge-
handhaafd wegens hun samenhang met de algemeene
regeling van het verzekeringsrecht, welke in het
Eerste Boek wordt aangetroffen. En ten tweede laat
het ontwerp ook het recht der binnenvaart onaange-
roerd uit overweging, dat eerst wanneer gebleken zal
zijn, welke leidende beginselen de wetgever huldigt
ten opzichte van het zeerecht in engeren zin, over
toepassing, daarvan op de binnenvaart beslist kan
worden
2)
En wat den inhoud aangaat, elke revisie van ons
nationaal scheepvaartre,cht zal wel bovenal de ver-
schijnselen van het moderne handelsieven hebben te
weerspiegelen en de richting, waarin dit zich be-
weegt, hebben te volgen. Dien eisch bevredigt het
ontverp-Molengraaff ton volle; het draagt den stem-
pel van zijn
tijd.
Men behoeft slechts’ op enkele trek-
ken te wijzen, om dit nader te doen uitkomèn. Zoo is
immers een van de meest teekenende verschijnselen op het gebied van de hedendaagsche scheepvaart de
toenemende uitbreiding van de geregelde stoomvaart-
diensten, die allengs meer de overwegende factor wor-
den van het wereldverkeer ter zee. Toch vindt men in
de geldende codificaties van het . zeerecht, ook in die
van de jongste dagteekening, van dit belangrijk deel
van het goederen- en passagiersvervoer, met zijn
speciale gebruiken en behoeften, zoo goed als geen
gewag gemaakt. Daarentegen wordt nu in het ont-
werp-Molengraaff onder het hoofd ,,vaste lijnen” een
aan het gewicht dezer evolutie evenredige regeling
uitgewerkt. Ten deele in verband daarmee staat die
andere karakteristieke uiting van de ontwikkeling
van het moderne verkeer: ‘het vervoer op
dobrcognos-
sement,
waarvan in de buitenlandsche wetgevingen
eveneens nauwelijks een spoor’ te ‘ontdekken is. Ook
hiervan geeft het ontwerpMolengraaff een passende
regeling. En desgeljks – gezwegen om. nog van de
zorg, daarin besteed aan het passagiersvervoer ter zee, dat in omvang en beteekenis zoo ganschehijk verschilt
van het beeld, dat over het algemeen de wetgeving
zich’ daarvan pleegt te vormen – komt in het ont-
werp-Molengraaff het
time charter,
in zijn huidige
gedaante mede een product van den nieuweren tijd,
tot zijh recht, ,waar het telkens zijn regelingen ordent
4)
Memorie van Toelichting, editie Belinfante, blz.
98.
i) Met het oog op zijn gemengd karakter, als tevens deel
uitmakend van de sociale wetgeving, zal de regeling van
het arbeidscontract niet kapitein en schepelingen afzon-
derlijk dienen tot stand gebracht te worden, op het voet-
spoor van de Duitsche ,,Seemansordnung”, terwijl de
strandvonderij en het vervoer van landverhuizers buiten
het kader vallen en mede nader te regelen blijven.
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1131
aan de hand van de onderscheiding tusschen de ,,tijd-
bevrachting” en de ,,reisbevrachting”.
De tegenwoordige Minister zal allicht, zijn voor-
dccl doende met vernomen critiek of omdat zijn pel
–
soonlijke meening hier en daar een andere oplossing
van bepaalde punten verkieselijk acht, in het ontwerp
wijzigingen aanbrengen, alvorens het formeel bij de
Staten-Generaal in te dienen. Moge hij daartoe zon-
der verwiji overgaan. /
– Het ligt geheel op den weg van een man, doortas-
tend en van veelzijdige ervaring als Mr. T h. II e e m s-
k e r k, de herziening van ons nationaal scheepvaart-
recht met kracht aan te vatten en tot een goed einde
te leiden. De aard van het onderwerp brengt mede,
dat gerekend mag worden op de gezindheid van de
StatenGeneraal om hier hoofdzakelijk op het kompas te.zeilen van de deskundigen in hun midden en daar-
buiten. In het tijdsgewricht, dat wij doorleven, is de
kans grooter dan ooit, dat het den Minister gelukken
zal deze herziening in veilige haven te voeren.
E. E. VAm RAALTF.,
STA A TS’BEHEER OVER DE SPOOR WEGEN
iN DE VEREENIGDE STATEN.
In het nummer van 10 April gaven wij een over-
zicht van cle voorwaarden, waaronder do Amerikaan-
sche spoorwegen gedurende het tijdperk der regee-
ringscoutrôle zouden worden gexploitcerd. Er ston-
den ons toen ten dienste de procla.matie van Presi-
clent Wilson van 26 December 1917, alsmede de Wet
van 21 Maart j.1., waarin dc nieuwe verhoudingen
nader werden vastgelegd.
De genoemde proelamatie adcmde een, geest van cou-
lance tegenover de spoorweg-maatschappijen; de huur-
condities leken billijk en duidelijk en de proclamatic
werd, blijkens eene rijzing aan de New Yorksche beurs,
door de houders van spoorwegwaarden gunstig. ontvan-
gen. De Wet van 21 Maart bevestigde den gunstigen
indruk, doch alras deden zich moeilijkheden voor bij de
redactie van het contract, dat door den Directeur-
Generaal, den heer McAdoo, krachtens •de bedoelde
Wet met elk der spoorweg-maatschappijen moet wor-
den afgesloten. Men zal zich herinneren, dat in de
proclamatie als basis der vergoeding werden genoemd
de gemiddelde netto-inkomsten der drie jaren, .geëin-
digcl op 30 .Juni 1915, 1916 en 1917, terwijl uitdruk-
kelijk werd gegarandeerd, dat weg, werken en rollend
materieel gedurendc het tijdperk van het staatsbeheer
op het peil van deugdelijkheid zouden worden gehou-den, waarop zij zich bij overname bevonden.
In het ontwerp-contract echter, dat den maatschap-
pijen ter teekening werd aangeboden, werden eenige
belangrijke bevoegdheden der regeering ingelaseht,
waardoor de geheele compensatie
OJ)
losse schroeven
kwam te staan en welke krachtige protesten uitiokten
van dc zijde der spoerweg-maatschappijen. Ook de be-
langhehhenden bij spoorwegwaarden traden bij monde
van het ,,Oommittee of National Association of
Owncrs of Railroad Securities” (welke $ 4.000.000.000
vertegenwoordigt) in onderhandeling met de regee-
ring, waarbij het weliswaar mocht gelukken enkele
bepalingen van het ontwerp-contract in gunstigen
zin te wijzigen, doch waarbij de hoofdgrieven bleven
bestaan, welke zijn:
1°. Dat de regeering zich het recht voorbehoudt
van dc gegarandeerde inkomsten in te houden de be-dragen, welke tengevolge van h.i. onvoldoende dota-
ties voor onderhoud gedurende de vergelijkingsjaren,
tijdens het contrôle-tijdperk nan weg ën werken moe-
tea worden ten koste gelegd. ‘l’er beoordeeling of in
dc vergelijkingsjareii voldoende werd uitgegeven of
niet, zullen tot leidraad strekken de normale onder-
houdskosten, welke door dergelijke lijnen, geëxploiteerd
onder overeenkonistige voorwaarden, werden besteed.
Het spreekt van zelf, dat deze onverwachte toevoe-
ging volkomen onzekerheid schiep betreffende de ont-
vangsten, waarop vooral minder krachtige maatschap-
pijen kunnen. rekenen. Dank zij den onderhandelin-
gen werd althans van de regeering de concessie ver-
kregen, dat de achterstallige onderhoudskosten van de
gegarandeerde inkomsten eerst kunnen worden inge-
houden, nadat de vaste lasten der maatschappijen zijn
betaald. Voor den rentedienst op obligatiën heeft dezo
bepaling dan ook geen gevolgen, vèl kan zij leiden
tot vermindering of staking van dividenden.
Onder deze omstandigheden valt het niet te ver-wonderen, dat tot dusverre de maatschappijen niet
veel animo tot teekening van het contract hebben ge-
toond; slechts weinige, en wel de krachtigste, hebben
geteekend. Op den duur echter zullen wel de meeste
directies daartoe overgaan; het alternatief toch is,
zich neer te leggen bij het bedrag der compensatie,
vastgestetd door de Interstate Oommerce Oommission,
ôf, in laatste instantie, door het ,,Oourt of Olaims”.
De spoorwegen nu hebben over het algemeen liefst
zoo weinig mogelijk te doen met de I. C. C.
2°. Alle uitbreidingen gedurende het staatsbeheer
aan weg, werken, rollend materieel en eindstations,
ook zulke, welke uitsluitend door den oorlogstoestand
worden geboden, komen ten laste der maatschappijen. Wel kunnen deze tegen het gouvernement over daaruit
voortvloeiende schaden gaan procedeeren, doch op
haar zal nisdan de last rusten te bewijzen, dat de uit-
1
hreidingen voor haar van geen nut zijn. En in elk
geval is volgens het contract geen actie toegestaan
i uit hoofde van het feit, dat de onder abnormale om-
standigheden geforceerde uitbreidingen tot exorbi-
tanten kostprijs zijn geschied.
3
0
. Dit is wel de belangrijkste grief: van de spoor-
wegen wordt verlangd, dat zij, behoudens de zooeven genoemde uitzondering,
?t
priori afstand doen van
alle gerechtelijke aanspraken op de regeering, uit
hoofde van schaden, geleden gedurende het staatsbe-
heer, of van benadeeling in haar bedrijf, welke uit
dat beheer zoude kunnen voortvloeien.
Inderdaad eene harde voorwaarde, welke vèrstrek-
kende gevolgen kan hebben. Want, al rust op de re-
geering cle verplichting de spoorwegen in denzelfden
physieken staat weder op tê leveren, er is daarbij een
,belangrijke factor over het hoofd gezien: de goodwill.
Deze nu kan, krachtens de gewraakte bepaling, straf-
feloos door het staatsbeheer worden geschaad of zelfs
vernietigd. Wanneer, wat onvermijdelijk is, sommige
lijnen gedurende het staatsbeheer weinig benut of ge-
heel uitgeschakeld worden en vervoer- en huurcon-
tracten worden verbroken, hebben de eigenaars al bit-
ter weinig aan den goeden staat hunner eigendom-
men op het moment, dat zij weder aan hun beheer
worden teruggegeven.
Het zal daardoor vooi vele der zwakkere maatschap-
pijen de vraag. zijn of zij, aldus verzwakt, weder op
eigen beenen kunnen staan. De genoemde voorwaarde
is een tweesnijdend zwaard: ook op cle waardehepaling
.iu geval van naasting zal verminderde goodwill een
ongunstigen invloed kunnen uitoefenen.
Een en ander heeft er toe geleid, dat de onzeker-
heid omtrent de toekomst der soorvegen in de V.S.
in de laatste maanden sterk is toegenomen. Algemeen
is men van oordeel, dat restitutie der eigendommen
aan de aandeelhouders niet zonder ingrijpende ver-
andering in de wetgeving zal kunnen plaats vinden.
• i)e heer McAdoo, die demissionnair is, heeft reeds aan,
gedrongen op eene verlenging van den tegenwoorchigen
termijn – gedurende welk-en het staatsbeheer nog
zal gelden – van 21 maanden tot 5 jaren na den
vrede, welk voorstel, naar verluidt, de instemming
van president Wilson zou hebben. Dit is wel een sterke
vingerwijzing, dat men in het democratische kamp
overhelt naar de naastings-idee.
Ongelukkigerwijze bieden de ontvangsteijfers onder
liet staatsbeheer, zie hieronder, geen waardevolle ge-
‘gevens ter beoordeeling van de werking daarvan, daar
zij zich niet tot vergelijking leeuen. Ter vermijding
van werkstakingen toch werden in Mei de bonen, in
1132
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
ongeëvenaarde mate, met terugwerkende kracht tot
1. Januari 1918, verhoogd, waarop de 1. 0. 0. onder
Gouvernementspressie hare toestemming gaf tot eene
verhooging der vrachten met ca. 25 pOt., welke echter
eerst ongeveer medio Juni in werking trad.
Wat de spoorweg-maatschappijen zelf wenschen?
Zij bevinden zich in deze kwestie ,,’between the devil
and the deep sea”, n.l. tusschen naasting op onzekere
basis en overlevering aan de 1. 0. 0., die door haar
uiterst karige tarievenpolitiek v66r het staatbeheer
het crediet der spoorwegen ‘zoozeer heeft geschaad,
dat zelfs oude, goedgefundeerde maatschappijen
slechts door uitgifte van ob]igatiën tot voortdurend
stijgenden rentevoet in ‘haar kapitaalsbehoeftea kod-
den voorzien; in sterkere mate nog ‘gold di’t voor de
jon.gure en zwakkere
maatschappijen,
zoodat allengs
een wanverhouding is ontstaan tussc.hen aandeelen-kapitaal en uitstaande obligatiën.
Naai ons voorkomt al het slechts dan wenschelijk
zijn de spoorwegen, na afloop van ‘het staatibaheer in
den ouden toestand terug te bresngeri, wanneer men
hun behoorlijk loonende vrachten waarborgt en de
steeds driester gestelde eischen der vakvereenigingen
breidelt. Een en ander is gemakkelijker gezegd dan
gedaan; doch ook het alternatief, de naasting, brengt
vele moeilijkheden met zich.
De bekende advocaat Samuel Untermyer, die van
deze .materie eene spèciale studie heeft gemaakt, ziet
in naasting de beste oplossing. Hij meent, dat het
Gouvernement in staat al zijn ‘de houders van obliga-
tiën en aandeelen op royale wijze te behandelen en. wel
tengevolge van de groote rentebesparing, welke zal
voortvloeien uit ‘het feit, ‘dat een Gouvernemeuts-
obligatie van een lager type de spoorwegobligatiën zal
kunnen vervangen.
Het zou ons niet verwonderen, indien het spoorweg-
vraagstuk een der belangrijkste strijdpunten zou wor-
den
bij
de presidentsverkiezingen van 1920. De ver-
springing der meerderheid naar republikeinsche zijde in Senaat en ,,house of representatives” bij de jongste
verkiezingen kan voor de houders van spoorwegwaar-
den als een lichtpunt in de duisternis worden be-
schouwd.
Thans nog eenig cijfermateriaal:
De netto-ontvangsten voor het eerste semester van
1918 bedioegen voor de gezamenlijke spoorwegen
slechts $ 266.000.000 tegen $ 541.000.000 in 1917,
welke cijfes in het licht der bdvengenoemde mede-
deelingen moeten worden beschouwd. Sedert zijn de
cijfers meer in evenwicht gekomen, ‘zoodat de netto’s
voor. Augustus met $ 142.400.000 gunstig vergelijken
met die van de overeenkonistige maand van 1917,
welke $ 118.114.000 bedroegen. De ontvangsten der
individueele maatschappijen wijzen, o.a. tengevolge
der willekeurige exploitatie-methodes, de meest uiteen-
loopende resultaten aan. •Zoo daalden de netto-ont-
vangsten van de Baltimore & Ohio gedurende de
eerste zeven maanden van 1918 van $ 17.529.000
0])
$ 4.238.000; die van de Ohica’go, Burlington & Quiney
van $ 24.117.000 op $ 15.302.000; die der Pennsyivania
Railroad van $ 37.000.000 op $ 13.500.000. Daarente-
gen toonen de cijfers der Union Pacific een stijging
aan van $ 15.312.000 op $ 17.565.000.
Het spreekt vanzelf, dat deze cijfers zich niet tot
bet trekken van conclusies betreffende de rentabili-
teit dezer maatschappijen leenen. Gedurende de ge-
noemde zeven maanden van staatsbeheer werden alle
op mededinging gerichte organisaties der Spoorwegen zonder meer opgeheven. Men bereikte ee’ne besparing
van $ 7.000.000 aan adverten’tiekosten; door het slui-
ten van informatiebureaux, ticket offices en .het ont-
slaan van vrachtagenten werd een bedrag van
$ 16.000.000 bespaard. Het is echter zeer de vraag of
niet een deel van deze besparing later weder ‘teloor
zal gaan, wanneer de spoorwegen zich opnieuw op een
,
concurreerende basis moeten gaan inrichten en met
moeite en kosten ue en ander weer moeten opbouwen.
• De passagiersdienst is aanmerkelijk ingekrompen,
hetgeen 66k na den oorlog wel weer zal veranderen.
Het aantal employé’s, dat meer dan $ 5000 salaris
trekt, is van 2325 tot 1925 teruggebracht.
Uit het ,,revolving fund” van $ 500.000.000 (waar-
over in ons vorig artikel de bijzonderheden werden
medegedeeld), is aan de spoorwegen tot 1 October
ca. $ 295.000.000 voorgeschoten, waarvan $ 85.500.000
door die spoorwegen werd
bijgedragen,
welker ont-
vangsten een surplus borven ‘haar ‘benoodigdhedeu aan-
toonden. Het gouvernement belast aan de spoorwegen
6 pct. rente.
Ongetwijfeld hebben de drastische maatregelen, tot een aanzienlijke uitbreiding van de vervoerscapaciteit
van ‘het spoorwegsysteem bijgedragen. A. A.
Amsterdam, 21 December.
HET GELD WEZEN VAN CHILI.
• In de Times van 25 November 1918 verscheen €,un
bericht pver de reorganiâtie van het Ohileensche geld-
wezen. Om dit bericht, waarop we aan het einde van
onze beschouwing nader zullen ingaan, op waarde to
schatten en de beteekenis, die de voorgenomen rcor.
ganisatie heeft, goed te begrijpen, is een terugblik op
de ontwikkeling van het Ohileensche geldwezen niet
ongewenscht.
Tot het’ midden van de 19e eeuw was Chili econo-
misch vrijwel geïsoleerd. Deze primitieve toestanden
waren een gevolg van de vroegere Spaansche over-
heersching. Door de ontwikkeling echter, zoowel vati
het nationale, als van het internationale verkeer, in
de vijftiger jaren van ‘de 19e eeuw, werd deze econo-
mische isolatie zeer snel opgeheven. Parallel met de
verkeersontwikkeling ging die van het credietwezen;
in dit tijdperk werden dan ook de eerste Ohileensche
banken opgericht. Het is
begrijpelijk,
dat in dergelijke
omstandigheden de toestand van het geldwezcu van
liet hoogste belang is.
Sinds de bevrijding van, de Spaansche heerschappij,
circuleerden naast de oude Spaansche munten nog
vele buitenlandsche, zoodat men in dien tijd niet, ven
een bepaald gel’dsysteem spreken kon. De eerste muni-
hervorming vond dan ook plaats in 1851. De. dubbele
standaard, welke reeds tbden§ de heerschappij van
Spanje aanwezig was bleef gehandhaafd.
De waardeverhouding van zilver en goud werd op
1 : 16,3902 bepaald, terwijl de pariteit voor de goud-
peso 44,99 pence was. Deze nieuwe toestand zou
echter niet lang intact blijven, •de waardedaling, die
het goud in deze periode onderging, deed het zilver
uit de circulatie verdwijnen. Een gebrek aan de kleine
zilveren munten was het gevolg, hetgden men in 1860,
door zilveren pasmunt in circulatie te brengen, tracht-
te te verhelpen. Dit was echter een onvoldoende aan-
vullink der betalingsmiddelen, daar de ongunstige
betalingsbalans een ware circulatienood in Ohili te-
weèg had gebracht.
In dit verband is te begrijpen, dat het chèque-ver-
keer en de bankbiljettencirculatie in Ohili van belang
zouden w’orden. Terwijl het chèque-verkeer nu echter
een grooten bloei tegemoet .gaat, kan hetzelfde niet van
het Ohileensehe- circulatiewezen gezegd worden.
De jonge republiek liet zich door individualissi-
sc’he en vrijhandelsgezinde opvattingen beïnvloeden
en proclameerde in 1860 de vrijheid van bankbiljetten-
uitgifte. Iedere bank mocht tot een bedrag van 150
pOt. van haar kapitaal aan biljetten uitgeven. Deze
maatregel was voor een groot deel te danken aan den
Franschen econoom Oourcelle-Seneuil, welke in dczen
tijd als raadgever op economisch gebied voor de Ciii-
leensche regeering en als hoogleeraar te Santiago vnr-
toefde.
Tengevolge van de oorlogsdaad van Spanje, werd
in 1865 de uitgifte van biljetten, van één peso toe-
gestaan. De ‘omloop aan bankbiljetten nam hierdoor
aan beteekenis toe. Het meest werd de hoeveelheid pa-
25 December
1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1133
pieren ruilmiddel echter vergroot door de toenemeude
circulatie van zilver, tengevolge van de waardedaiing
van dit metaal. Het werd nu voordeelig zilver aan to
laten ijiunten, het goud verdween uit de circulatie,
zoodat de bankbiljetten nu een plaats van meer betce-
kenis in het geidwezen konden innemen; de volgendt.
cijfers. toonen dit aan:
1861
1
bank
met
284.000
Pesos circulatie
1866
4
banken
,,
4.724.000
1877
12
,,
,, 19.463.000
De Chileensche regeering bleef den dubbeleri
standaard handhaven, een daling in de wisselkoersen
ontstond nu, hetgeen buy. de volgende koersen op
Londen (pence per papieren peso) aantoonen: 1873,
44Iio;
1875, 4313/je; 1878, 39’/8.
De toenemende bankbiljettenuitgifte en de daar-
door vergemakkelijkte credietverleening der banken
hadden don ondernemingslust in Chili zeer gestimu-
leerd, zoodat heteconomische leven in. Chili een groo-
ten opbloei onderging. Daar de banken haar liquiditeit daarbij geheel uit het oog verloren, kon een crisis niet
uitblijrven. In 1878 had een run op de banken plaats.
De staat wilde grooter onheil voorkomen, verkluirde
de bankbiljetten voor oninwisselbaar en verleen.ie ze
tevens wettelijke betalingskracht. De papieren stan-daard deed hiermede zijn intrede in Chili; hij is met
een korte onderbreking tôt nu toe gehandhaafd ge-
bleven.
Naast het on.inwiss’elbare bankpapier kwam nu ook
weldra het oninwisselbare staatspapier. Om d kos-
ten van den veldtocht tegen. Bolivia en Peru te be-
strijden, werden van 1879—’81 voor 28 millioen pesos
staatspapiergeld geëmitteerd. Na dezen oorlog, die
Chili de salpeterprovincies verschafte, werd de finan-
cieele kracht van den staat zeer versterkt. De ui.tvocr-
rechten op salpeter zouden in de toekomst een der
belangrijkste staatsinkomsten worden.
In den eersten tijd werden geen pogingen gedaan
om het geidwezen te hervormen. De revolutie in 1891
deed de biljettencirculatie van fiscus en banken nog
meer toenemen. Deze ontwikkeling weerspiegclde zich
getrouw in de wisselkoersen.
Wisselkoersen op Londen.
crisis en oorlog
in
en na de revolutie
1878:
398/
t
1891:
1815/
18
1879:
33
1892:
18/j
1881:
30
1
/i
1893:
15 na den oorlog
1894:
12/io
1882:
358/
g
1895:
16
1
8/
16
1890:
24’11
1896:
17’/io
De nieuwe regeering
gjg
den papieren standaard
echter energiek te lijf. In 1895 werd dan ook reeds tot
den gouden standaard overgegaan.. Voor de bankbil-
jetten kwamen meer gedetailleerde voorschriften om-
trent de dekking. Vanaf 1 Juni 1895 was de papie-
ren peso inwisselbaai tegen een gouden peso van de
pariteit 18
,
pence. De fout, •die de nieuwe regccring
beging, was, dat ze de pariteit boven het koersniveau
der laatste drie jaar verhief, hetgeen zich weldra zou
wreken.
In 1897 werd de Chileensehe geidmarkt op een
zware proef gesteld. De salpeterindustrie had een
gevaarlijke afzetcrisis; vele kapitalisten hadden van dan gunstigen koers geprofiteerd en hun kapitaal in
het buitenland belegd. Deze factoren hadden de beta-
lingsbalans zeer ten nadeele van Ohili beïnvloed. Toch
zouden. deze moeilijkheden nog te overwinnen geweest
zijn, wanneer in 1898 de politieke hemel helderder
geweest ware. Een oorlog met Argentinië was zeer
nabij en verwekte een paniek te Santiago. Weer zou
zich de slechte liquiditeitspolitiek der nationale
Chileensehe banken wreken; slechts een bankmorato-
i’ium kon in deze redding brengen. De ineenstorting van den gouden standaard was daarmede echter een
feit geworden.
Bij wettelijk besluit werden alle bankbiljetten door
dan Staat overgenomen en werden bovendien nog
50 millioen pesos staatspapier uitgegeven. De banken
hadden haar recht van biljettenuitgifte verloren.
Om de nieuwe biljetten in circulatic te brengen,
werd dit staatspapier tegen 2 pCt. rentevergoeding bij
de banken onder gebracht, hetgeen een verdere uitbrei-
ding der credieten tengevolge moest hebben. Toch le-
schouwde de regeering den papieren standaard slechts
als een tijdelijk iets; er werd n.l. reeds dadeljk een
aanvang gemaakt met de vorming van een conversie-
fonds, ter inwisseling van het papieren geld. De
conversie zou in 1902 beginnen. Het goud van het
couversiefnds is verkregen uit de ontvangsten der
in- en uit;voerrechten, welke gedeeltelijk in goud be-
taald moeten worden. Het fonds groeide gestad.ig en
zou de biljettencirculatie weldra in grootte naderen.
Toch werd de conversie steeds uitgesteld n.l. achter-
eenvolgens tot 1 Januari 1905, 1 Januari 1910 en
1 Januari 1915. Een belangrijke factor, welke de con.-
versie steeds deed uitstellen, is de onstabiele toestand,
waarin de financieele huishouding van den Staat
verkeert. Deze, zoowel als de geheele economische
samenleving van Chili, zijn overwegend afhankelijk
van de salpeterproductie. De eenzijdigheid van den
economischen toestand van Chili en de slechte crediet-
organisatie zijn de remmende factoren voor een ge-
zonde ontwikkeling van het Chileensehe geidwezen.
Ondertusschen had de circulatie in 1900 het bedrag
van 150 millioen pesos bereikt. Het gevolg hiervan
uas een uiterst ruime geld.marJ.t; welke nog versterkt
werd door de groote schadeloosstellingen van de ver-
zekeringsmaatsehappijennaar aanleiding van de aard-
l’eving van 1906. In 1907 was de wisselkoers nog
12,1/16 d., in 1908 was
hij
reeds op 9% d. gedaald.
Van 1907-1912 kwam er geen nieuw papiergeld in de
circulatie bij, het gebrek aan elasticiteit der omloops-
middelen werd nu met al zijn nadeelen gevoeld. Eenige
verlichting bracht daarom de oprichting van de Emis-
siekas in 1912. Deze geeft tegen 12 pence goud een
papier-peso, of wanneer de wisselkoers hooger is, tegen een daarmede correspondeerend bedrag aan
goud. Alleen degeen, die ‘het goudmetaal gedeponeerd
heeft, kan dit terug ontvangen, waardoor de elastici-
teit van den geldomloop niet veel gebaat wordt. Het
voorbeeld van Argen.’tipië en Brazilië, welke conversie-
kassen hebbei, is niet nagevolgd. Deze kassen stellen
n.l. goud tegen papier en papier tegen goud ter be-
schikking, waardoor
zij
bijdragen kunnen om de wis-
selkoersen te stabiliseeren. Het eenige belangrijke nut,
dat de Ohileensche Emissiekas had, was, dat de ban-
ken met buitenlandsche relaties zich tegen koersver-
lies konden verzekerén, door goud te deponeeren têgen
in ontvangstneming van papier, dat niet betrokken
was
bij
den ongunstigen stand van den wisselkoers.
We vinden tegenwoordig in Chili eeh overwegenden
omloop van papièrgeld, dat oninwisselbaar is en
waarnaast pasmunt aangetroffen wordt. De gouden
peso van de pariteit 18 d. woidt bijna uitsluitend voor
de betaling van in- en uitvoerrechten gebruikt.
In het betalingsverkeer neemt daarnaast de ehèque
een belangrijke plaats in, hetgeen vooral aan de ge-
ringe elasticiteit der betalingsmiddelen toe te schrij-
ven is.
De geheele ontwikkelingsgang van het Chileensche
geidwezen brengt ons ‘tot de conclusie, dat het den
Chileenschen staat niet gelukt is, de geldcirculatie
aan de gel.dbehoefte aan te passen en den wisselkoers
te stabiliseeren.
De vraag of er behoefte bestaat aan een reorgani-
satie van het geldwezen en wel met name van het
papieren circulatiemiddel, is na al het voorgaande
geheel overbodig. We zagen echter; dat de Staat tot’ nu
toe weinig ernst met de reorganisatie maakte; de
toegezegde conversie kwam nog steeds niet tot stand.
Een zeer sterke daling der wisselkoersen in de eerste
oorlogsjaren legde aan de coniversie nog meer moeilijk-
heden in den weg.
Vdlgens het genoemde bericht uit de Times van
25 November 1918, zijn’er bij den Chileenschen .k1’inis-
1134
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25
December 1918
ter van Financiën plannen aanhangig omtreüt do
oprichting van een moderne circujatiebank, de
,,l)anco
Privilegiado de Chile”, met een kapitaal van 100 mii-
lioen pesos goud. De bank zal voor de amortisatie van
het papiergeld goud van den staat ontvangen; zij
zal
tevens in staat gesteld worden, de bestaande biljetten
door haar eigen biljetten te vervangen. Er is ook
voorgesteld deze bank toestemming te geven om
wissels te disconteereii.
Het is moeilijk oni zich van hieruit cen oordeel te
vormen, of het plan doorvoerbaar zal zijn, want de
wisselkoersen zijn in den latsteii tijd niet stabicler
geworden dan voor den oorlog. Terwijl de koers op
Londen eenige maaiiden geleden zelfs boven 17 d. noteerde, stond hij in November weer
01)
12I32
d.,
evenwel nog steeds boven het niveau van v66r den
oorlog. Alle zekerheid omtrent de huidige pariteit is
ons zoodoende ontnomen.
In het bovenvermelde plan liggen de middelen tot
verbetering der credietorganisatie en voor de vorming
van een elastischo cireulatie opgesloten; het kan dus
niet an’ders dan gunstig werken, indien de Chileen-
sche regeering haar voornemens in daden zal om-
zetten. H. M. H.
ONTGiNNING EN. WERK VERSCHAFFING
i)
Naarmate de ontginning zich uitbreidde en er
daardoor een grootere vraag naar arbeidskrachten out
stond, stegen de arheidsloonen en had van lieverlede
een nivelleering van loonstandaarden plaats. Om-
streeks 1900 was de loonstandaard op het platteland,
in vergelijking met clie in de industrie, de steden en
de scheepvaart, zeer laag. In dien tijd werden in dc
afgelegen streken van Overijssel, Drente, Gelderland.
Friesland, Brabant en Limburg weekloonen van 5 gul-
den, soms nog lager, en dagloonen van 80 cent t°t
1. gulden uitgekeerd. In den winter werd op sommige
plaatsen slechts 40 h 50 cent per dag betaald.
Do arbeiders waren toen uitsluitend op weik bij
den boer aangewezen. Als het vroor, lag veel van lit
werk stil en werd er in veel streken, behalve met keien-
kloppen, dat een zeer kleumsch karwei is, en hout-
hakken, weinig verdiend. Het is dan ook geenszins oi-
verklaarhaar dat een uittocht van arbeiders naar meer
belovende bevolkings- en arbeidseentra, zoomede naar
het buitenland, v.n.1. Duitschiand, plaats had. De loo-nen waren inderdaad geheel onvoldoende om behoor-
lijk te kunnen rondkomen en men vraagt zich af, hoe
liet mogelijk was, dat een groot gezin er mede rond
kwam en er niet meer van gebrek moesten gaan
hedelen. De wonjngtoestanden in vele deelen van ge-
noemde provineiën herinneren ons er helaas nog maar
al te duidelijk aan, hoe een groot aantal onzer land-
genooten daar een leven van kommer en ellende heeit voortgesleept. Nog heden ten dage kan een tocht door
een deel der gemeenten Emmen en Ruinen (Dr.),
Smallingerland (Fr.), Ambt-Hardenberg (0.) en som-
mige gemeenten in de Brabantsehe en Limburgsclie
Peel ons de overtuiging schenken, dat tal van onze
medemenschen een onderkomen hebben, slechter dan
menig huisdier. Dergelijke toestanden zijn des te lan.
ger bestendigd daar, waar ontginning slechts schooi –
voetend werd ondernomen. Overal waar deze zeer be-langrijke tak van onze volkswelyaart tot ontwikkeling
kwam, veranderden zeer spoedig de sociale toestanden.
Er ontstond verruiming van werkgelegenheid, moer
vraag naar arbeidskrachten en bijgevolg verhooging
van loon. Dit laatste, hoe belangrijk ook, is echter het
voornaamste niet. De ontginningen gaven veelal
accoord-werk, wat v66r dien tijd zelden plaats vond. Uitbhinkende arbeiders kregen zoodoende belooning
overeenkomstig ijver en kennis. En dit leidde niet
slechts tot meer inkomen . voor (hen arbeider, doch
kwam ook den ondernemer ten goede. Dan is het
verder v.n.l. de factor aanvulling van arbeid, waar-
0 Zie
ook
pag.
962, 979, 1033
en
1053.
door de ontginning de inkomsten der arbeiders aan-
zienlijk deed stijgen.
Voor dien was er ieder jaar, lan-
ger of korter, gebrek aan werk. Losse arbeiders zat&ma
soms weken aaneen thuis. De ontginning kwam en
eisehte alle beschikbare krachten op.
Het zijn dus drie factoren, die bij ontginning in-
vloed hebben gehad op de toeneming van welstand
der arbeiders, t.w.:
hoogor loonstandaard;
uitbreiding van accoordwerk en
opheffing of verkorting van
tijdperken
van
werkloosheid.
Hierdoor verdween van lieverlede de voornaamste
aanleiding om van het ,,land naar de stad” te ver-
huizen. Onder den invloed der ontginnings- en der
grondverbeteringswerken, die gelijktijdig op grooterc
schaal werden uitgevoerd, stegen de bonen v66r het
uitbreken van den oorlog tot vrijwel het dubbele van
omstreeks 1900. l)agloonen van gemiddeld
f
1,50,
weekloonen van
f
8 ?
f 9
en accoord- of stukloonen
van
f
12, worden vrij algemeen betaald. Groot zijn
de veranderingen, die daarmede op sociaal gebied ge-
paard zijn gegaan. Door de grootere koopkracht der
arbeidersbevolking kon deze beter aan hare levensbe-
hoeften voldoen, wat aan de opvoeding en vorderen
opbouw der bevolking zeer ten goede is gekomen. Dc
allcr:flinksten, clie gelukkig genoeg waren om iets te
kunnen overleggen van hun loon, hebben zich tot
kleinen boer opgewerkt door zelf voetje voor voetje een
stuk heide te ontginnen.
Het was voor de Nederlandsehe Heidemaatschappij
weggelegd, als pionier op dit gebied werkzaam te zijn.
Van werkelijke beteekenis is haai arbeid na omstreeks 1.895 geworden, toen in Twente de industrieelen en in
N.-Brabant Amsterdamsche bankiers, de Levensver-
zekering-Maatschappij ,,Utrecht” e.a. op groote schaal
met ontginning begonnen. De volgende staat geeft
een overzicht van de afname der woeste gronden dooi’
ontginning in het tijdperk 1905-1 914.
Oppervlakte woeste
grond
in
H.A.
Ainunie
Provinciën
1905 1914
H.A.
0
/0
Groningen
20194 15915
4279
20,9
Friesland
24955
22150
2805
11,25
Drente
……..
128586
116662
11924
9,3
Overijsel ……..
97234
87531
9703
9,9
Gelderland ……
102344
88717
13627
13,3
Noord-Brabant
119288
104106
15182
12,7
Limburg ……..
34545
27633
6912
20
Overige
……..
46431
44519
1912
4,5
Nederland
……
573572
507233 66339
11,7
Relatief bestaat er con’ groot verschil in afname
tusschen de verschillende provinciën. Groningen en
Limburg staan aan de spits, dan volgen Gelderland
en Brabant. In totaal werd in genoemd tijdperk ruim
66.000 H.A. ontgoneien, waarvan minstens 45.000 H.A.
tot bouw- en grasland, of per jaar rond 4500 H.A. In
Drente, doch ook in Friesland, nam de ontginning
vooral na 1905 een hooger vlucht. En hierbij is het
van belang te constateeren, dat de ontginners daarbij kraehtdadig werden gesteund en aangemoedigd door
den aanleg van, wegen, zoomede van locaal-, spoor- en
tramlijnen. In Drente werd van:
1892-1900 E 3600 H.A., gem. p. j. 450 H.A., ontgonnen
1900-1908
5200 ,,
,, ,, ,,
650
1908-1916 J= 11100 ,,
,, ,,
,,1380
Na 1.908 is de oiit.gonnen oppervlakte pci’ ,iaar dus
ruim verdubbeld. Ware de oorlog niet uitgebroken,
dan zoucie een nog aanzienlijker uitbreiding hebben
plaats gehad. Door gel)rek a in meststoffen en arbeids-
krachten had van 1914 tot heden een belangrijke
inkrimping der jaarlijks ont.gonnen oppervlakte plaats.
• Een meer concreet voorbeeld van de beteekenis van
ontginning voor werkverschaffing levert dc volgende
staat van arbeidsloonen, door de Nederlandsche Hei-
demaatschappij uitgegeven:
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1135
ii
–
i
1890
f
125,
in
1905
f
249.640,
1.805
7.340,
,,
1910
570.635,
1900
74.800,
,,
1914
,,
1.100.000,
terwijl sedert de oprichting tot het einde van 1914 in
totaal ruim
6
miBioen gulden aan arheidsloonen was
uitbetaald.
In Drente beliep het bedrag in
1905
ternauwernood
f
5000,
om in
1914
tot ruim
f
110.000 te stijgen. Daar-
enboven wordt door een groot aantal ontginners
in
de meeste provinciën op eigen initiatief gewerkt, zoo-
dat het totaal bedrag aan loon veel grooter is. Het
overzicht geeft echter een bewijs voor de geleidelijke
toename der beteekenis van ontginning als tak van
voikswrelvaart. Ge.heele streken zijn er door uit haar
isolement opgeheven. Een menigte boerderijen e.a.
woningen, omgeven door productie.f bouw- en gras-
land, neemt thans d plaats der eens niets opbren-
gende vlakten in. De bevolking is er zoowel stoffelijk als zedelijk wel
bij gev6ren.
Als
een zeer tastbaar voorbeeld daarvan moge de gemeente Smallingerland, de omgeving van
Su
rhuisterveen, Rottevalle en Dragtster Compagnie
worden genoemd. Deze streek was eertijds berucht
door den deplorablen toestand harer bewoners en om
daarin verbetering te brengen, was het de pionier
Ds.
J. H.
Vissoher, die trachtte gelden in te zamelen
voor werkverschaffing door heideontginniug. Zijne
annonce in de couranten onder het hoofd ,,Arme
Friesche heide” trekt reeds jaren de aandacht. Door
do krachtige medewerking der Vereeniging voor. Land-
kolenisatie en Inwendige Zending mocht het hem
gelukken, honderden hectaren heidegrond te doen
ontginnen en de streek en haar bewoners een gelukki
ger toekomst te bereiden. Drankmisbrnik en vechtpar-
tijen, vroeger aan de orde van den dag, zijn aaniner-
kelijk afgenomen.
Gedurende den wereldoorlog werd ontginning
dienstbaar gemaakt aan de beteugeling van werkloos-
held, die in sommige takken van industrie en scheep-
vaart heersohte. Vooral in Twenthe, den Achterhoek
en de omgeving van Tilburg, Eindhoven en Helmond
werden werklooze textielarbeiders door heideontgin-
ning aan het werk gehouden.
1)
In andere streken, ver buiten genoemde bevolkings-
centra gelegen, ontstond door de mobilisatie eerder gebrek aan arbeiders. Het gewone landbouwbedrijf
had de beschikbare krachten meer clan noodig en
moest zich zelfs van de hulp der geïnterncerde mili-
tairen voorzien.
Na demobilisatie komen echter eenige honderddui-
zenden menschen vrij, die de arbeidsmarkt overstroo-
men en aan werk moeten worden geholpen.
Zoo
nee-
dig kan ook aan die vraag voor een grooter of kleiner
deel door ontginning worden tegemoet gekomen. Zij vormt voor daartoe geschikte krachten een practisch middel tot verruiming van werkgelegenheid en is te-
gelijk economisch. Als de aanvoer van kunstmeststof-
fen en andere grondstoffen weder beter wordt, zal
de tot bouw- en grasiand ontgonnen grond kunnen
bijdragen tot leniging van de naar waarschijnlijk is
nog geruimen tijd heerschende voedselschaarschte.
Aanleg tot bosch, zoo noodzakelijk geworden door de
vele veilingen voor brand- en mi.jnhout in de laatste
jaren, kan meestal zonder gebruikmaking van mest-
stoffen p]aats hebben en is dis in dezen tijd hij uit-
stek geschikt als middel van werkverschaffing.
Om echter deze werkgelegenheid van meet af aan
te doen beantwoorden aan haar doel, moet zij gron-
dig worden ontslotn. Ditgaat niet zonder krachtigen
steun van overheidswege. Die steun zal voornamelijk
moeten worden gegeven voor den aanleg van wegen,
kanalen en verbetering van riviertjes en stroompjes.
Deze werken vormen het fundament voor welslagen en
bevorderen een minder omsiachtigen, goedkooperen
aan- en afvoer, terwijl zij tevens beveiligen tegen mis-
1)
Zie het art. Werkloosheid en voedselproductie in
No. 125.
oogsten door wateroverlast. De Staat kn öp die wijze
medehelpeu Nvorkloosheid te beperken en tegelijkertijd
de productie aanzienlijk bevorderen. Bij de intrede
van den vrede zijn beide zaken van zoo groot belang
voor Nederland, dat het overbodig is, haar urgentie
nader aan te toonen. K. D.
Arnhem.
INDEX-CIJFERS.
Het totaalcijfer is in de maand November twee pun-
ten opgeloopen.. Dit brengt in het relatieve cijfer geen
wijziging. Uit dezen betrekke]ijken stilstand moet
echter niet opgemaakt worden, dat de verschillende
markten gedurende de verstreken maand onveranderdo
noteeringen te aanschouwen gaven. Integendeel, er
waren in verschillende toonaangevende markten
flinke prijsbewegingen, en het onbeteekenende verschil
met de vorige beribhtsperiode is meer het resultaat
van sterk in tegengestelde richting werkende tenden-
zen.
Hier volgt de gebruikelijke tabel:
eJata
Granen
en
ekecn
Andere
i,oc.
aings-
en ge-
nolm.
eey.
1ojJen
f.
.
,
Ioffen
Diver.
ol,cn,
houl.
rubber,
enz.
otaa
meen
Index.
cijfer
Basis (gemidd.
1901-5)
. .
500
300
500
400
500 2200
100,0
1
Januari 1914
563
355 642 491 572
2623
119,2
1April
,,
560 3504 6264
493
567
2597 118,0
1 Juli
,,
5651
345 616
4714
551
2549
115,9
1 October
,,
646 405
6114
4724
645
2780
126,4
1Januari1915
714
4144
509
476
6864
2800
127,3
1 April
,,
840 427
597 644 797
3305
150,2
1 Juli
,,
818
428
601
624 779
3250
147,7
1 October
8094
4704
667
6194
7694
3336
151,0
1 Januari 1910
897
446
731
7114
8484 3634 165,1
1 April
,,
9494
503
7964
851
913
4013
182,4
1 Juli
,,
989
520
794
895
1015
4213
191,5
1October
,,
1018 5364
937
8584 1073
4423
201,0
1Januari1917
1294
553 11244
8244 1112
4908
223,0
EincieJan. ,,
1310
561
1137
8254
11194
4953
225,1
Febr.,,
13124
5814
1189
8294 11594
5072 230,5
Mrt. ,,
1346
6104
1226
8344
1283
5300
240,0
April,,
1362
642
1240
842
1293 5379 244,5
Mei
13764
648
12614 8394 12864
5412 246,0
Juni
14324
6524
1441 8414 12784
5646
256,6
Juli
13334
607
1512
840 12964
5589
254,4
Aug.
1342
670
15044
830
13114 5658
257,1
Sept.
12214
726
15094
8224
135445634
256,1 Oct.
12264
.
724
15754
824
1351
5701
259,1
Nov.
12364 679 16604 848
1344 5768
262,2
Dec.
,,
12864
686 16844
8394
13484
5845
265,7
Jan.1918
12214
686
17194
829
1329 5785
262,9
Febr.
1235 693
1733
838
1319 5818
264,4
•Mrt.
1238
697 1777
836
1319 5867
266,6
April,,
1244 7444
1760
850
13424
5941
270,0
Mei
1247
7774
17734 849
1369
6016
273,4
Juni
1274
7774
18114
8614
13804
6105
277,5
Juli
,;
1274
7774
1808
8894
1379 6128
278,5
Aug. ,,
12874 775
1920
8894
1395
6267 284,8
Sept. ,,
12464 7794
1929
889 1394
6238
283,5
Oct.,,
1271
780
1889
8784
13914
6210
282,6
Nov. ,,
1289 7824 1848
903
13894
6212
282,6
The Economist teekent hij de cijfers aan: In de
voedingsmiddelen-groepen zijn de veranderingen niet
groot. Ingevoerde tarwe, koffie en vooral aardappe-
len, waren wat vaster. De weefstoffenrubriek was
weer de belangrijkste, in ‘t bizonder katoen. Zoowel
Amerikaansche als Egyptische ruwe katoen was merk-
baar gemakkelijker, terwijl de afneming in garen nog
wat aanmerkelijker was; cle daling bedroeg daarvoor
meer dan 7Y2 d. per Eng. pond. De val in doekprjzen
was minder geprononceerd.
Wat de andere teztielgoederen betreft, leverde vlas
een tegenwicht voor katoen met een sterken sprong
naar boven, daarentegen was de zijdemarkt weer iets
gemakkelijker.
Bij de metalen valt alleen iets te zeggen van tin
en lood, maar bij beide waren de wijzigingen aanmer-
kelijk. Tin viel tot £
285
per ton, lood steeg tot £
40
1136
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
per ton. Bij de ,,diversen” vertoonde Pararubber een
daling van 2 d. op liet pond.
Kleinhandeisprijzen.
De verhoudingscijfers van
verbruiksartikelen, in den handel gebracht door de
Coöperatieve Winkelvereeniging van ,,Eigen Hulp”
te Amsterdam, Haarlem, Arnhem, Utrecht, Leeuwar-den en’s- Gravenhage (voorheen E. H.), welke – zoo-
als de lezer weet, thans nog slechts voor dezulke, waar-
omtrent in de verslagmaand en de daaraan vooraf-
gaande door dezelfde coöperaties prijsopgaven werden
verstrekt – door het Centraal Bureau voor
d e S t a t i s t i e k gepubliceerd worden, zijn de navol-
gende.
Arilkelen
1913
1914 1915
1916
1917
Gort.
…………
.113
116
142
165
–
123 123
88
91
100
118
176
176
Margarine ……..
127
99
102
110
122
138
138
100
100
125
161 179
196
196
Koffie ………….94
Suiker (basterd)
89
91
105
115 116
118
122
Stroop
………….
It
(melis)
.
85
89
98
102
103
102
107
Zout
………….. .80
80
90
90
110
190
190
De
prijzen
voor het jear 1893 werden gelijk 100
gesteld.
DE BUITENLANDSCHE WISSELPOLITIEK
DER NATIONALE BANK VAN BELGIE.
In nummer 143 der E.-S. B. gaven wij aan de
hand van een artikel van den heer Witten in Schmol-
lers Jihrbuch, 42e jaargang, 2de Heft, een historisch
overzicht van de buitenlandsche wisselpolitiek der
Nationale Bank van België en bespraken tevens de
motieven, welke de bank in de ontwikkeling van hare
bedrijfspolitiek geleid hebben. Het zooeven versche-
nen derde en vierde Heft van bovengenoemd jaarboek
brengt thans een voortzetting van dit onderwerp, van
de hand van denzelfden schrijver.
Eerst bespreekt Witten de middelen en de organi-
satie der wisselpolitiek.
Hij
onderscheidt de directe
middelen, namelijk de ,,portefeuille belge sur l’étran-
ger” en de ,,portefeuille or” en de indirecte middelen,
namelijk de portefeuille van den Staat en de ,,Caisse
d’Epargne”. De portefeuille belge sur l’êtranger zijn de door België op het buitenland getrokken wissels,
de portefeuille or zijn de buitenlandsche goudwissels,
en het tegoed in het buitenland, welke beide door de
Nationale Bank plegen te worden benut ter belegging
van een aanzienlijk deel harer bedrijfsmiddeien,- te
eer, waar de goudwissels en het buitenlandsch tegoed
door de bank voor de dekking harer biljetten in den
voorraad baargeld mogen worden medegerekend. In de
jaren 1908-1912 bezat de bank aan goudwissels en
tegoed in het buitenland niet minder dan gemiddeld
frs. 166.500.000. De bank stelt aan de door haar te
disconteeren buiteniandsche wissels hooge eischen
wat betreft aantal en kwaliteit der handteekeningen en looptijd vân den wissel. Naast deze voorzichtig-
heidsmaatregeleiz maakt de bank nog van een twee-
voudig middel gebruik om het risico te verdeelen. In
de eerste plaats betrekt zij in haar portefeuille ver-
schillende landen. Zoo kwamen van hare goudwis-
seis en haar tegoed in September 1912 op rekening
van:
Engeland
……….Mill. frs. 70
Duitschiand
……..,,
,, 55
Oostenrijk ……….,
,,
25
Frankrijk
……….
,, 15
Overige landen ……,,
,, 10
Een tweede middel om het risico te verdeelen be-
staat in het bezigen van een groot aantal correspon-
denten, zoodat hare wissels steeds van verschillende
endossementen voorzien zijn. Witten deelt hierom-
trent nog verschillende bank-technische bijzonderhe-
den mede, die hier onbesproken kunnen blijven.
Van meer belang is de economische beteekenis der
visselpolitiek, welke Witten in de tweede plaats be-
spreekt. Dank zij haar giooten voorraad buitenlandsch
papier, kan de bank steeds de wisselkoersen in ruime
mate beheerschen. Bij de beoordeeling in hoeverre
zulks aan de Nationale Bank is gelukt, treden drie
hoofdmomenten op den voorgrond: de grootte van den
wisselvoorraad, de concurrentie in den wisselhandel
en de munttoestancl van het land. Reeds werd er op
gewezen, dat de Nationale Bank steeds een zeer groote
portefeuille goudwissels heeft, gemiddeld 150 mill.
frs., waarbij nog komt de portefeuille beige sur
l’étranger, welke gemiddeld 80 miii. frs. bedraagt.
Deze bedragen worden bovendien nog versterkt door
de buitenlandsche wisselportefeuille van den Staat
en dien van de Caisse d’Epargne, welke tezamen ge-
middeld 150-170 mill. frs. bedragen, zoodat circa
350-400 mill. frs. aan buitenlandsche wissels ter be-
schikking staan. Het is dan ook aan de bank in vele
gevallen gelukt de wisselkoersen te beheerscien en bij
sterk
stijgen
daarvan te drukken. Een dier gevallen
deed zich voor in 1911, toen de Fransche, Holiandsche,
Duitsche en Engelsche zichtpapieren herhaalde ma-
len een aanzienlijk agio begonnen te doen. Niettemin
is de invloed der bank op de wisselmarkt steeds bin-
nen grenzen beperkt gebleven. Het duidelijkst blijkt
dit wel uit het verloop van den wisselkoers op Parijs
aan de Brusseische beurs. Deze heeft sinds 1875 niet
meer op pari gestaan. Steeds deed hij agio. Zoo ook
stond tusschen 1903-1912 de Nederlandsche wissel-
koers boven pariteit. Uit het feit, dat de Nationale
Bank dus niet
blijvend
eene volledige beheersching
over den wisselkoers in liet leven heeft kunnen roe-
pen, moet men concludeeren, dat de grootte van den
wisselvoorraad niet in alle omstandigheden de door-
slaggevende factor is; andere momenten werken in
België sterker op de wisselkoersen, dan de door de
bank getroffen maatregelen.
Verder moet de centrale bank rekening houden
met de concurrentie, welke de arbitrage haar aandoet.
In België is de wisselarbitrage in het algemeen be-
trekkelijk weinig ontwikkeld, niettegenstaande het
land zich door verschillende omstandigheden groote
kwantums buitenlandsch wisselmateriaal ziet toe-
vloeien ‘). Het ontbreken eener wissel-arbitrage van
beteekenis is hoofdzakelijk historisch te vericlaren,
doordat de Banque nationale, afgezien van de Sociôté
Générale en de Banque de Belgique, langen tijd het
eenige groote bankinstituut op Belgisch grondgebied
is geweest, zoodat de wisselhandel zich van zelf in
hare handen bevond. De later opgekomen Belgische banken plegen dan ook in den regel -niet alleen hare
binnenlandsche wissels, maar ook de buitenlandsche
bij de centrale bank te disconteeren en te herdiscon-teeren. Van groote beteekenis is de concurrentie der
arbitrage dientengevolge voor de Nationale Bank niet.
De ontwikkeling in. België heeft er nu toe geleid,
dat buitengewoon groote bedragen aan buitenland-.
sche wissels zich bij de centrale bank concentreeren,
en tevens, dat de particuliere banken, vertrouwende
op den wisselvoorraad der Nationale Bank, haar eigen
buitenlandsche wisselportefeuille bovendien nog ver-
kleinen. Dit heeft tot gevolg gehad, •dat de particu-
liere banken zich allengs meer en meer op de koers-
regelende werkzaamheid der centrale bank hebben
verlaten en zelf niet hebben meegewerkt aan de rege-
ling der wisselkoersen. De Nalionale Bank krijgt al-
dus een taak op zich, welke zij onder zekere omstan-
digheden niet ten volle bevredigend kan vervullen,
omdat zij, niet in zoo nauw contact staande met de
industrie en den handel, als dit met de particuliere
banken het geval is, niet tijdig genoeg de toestanden kan overzien en dus niet zoo tijdig als wel wensche-
lijk ware, voorzorgsmaatregelen nemen kan.
Ten slotte -komt de derde factor, namelijk de munt-
1)
Zie omtrent deze eigenaardigheid
-No. 143
der E.-S. B.
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1137
toestand van het land. De ongezonde toestand, waarin
deze volgens Witten verkeert, is de diepste oorzaak,
waarom blijvende volledige beheersching over de wis-
selkoersen tot dusver voor de Bank. onmogelijk is ge-
weest. Ofschoon België zeer kapitaalrijk is, bezit het
weinig goud. Volgens de Statistiek van den Amen-
kaanschen muntdirecteur bezat België 1 Jan. 1906
128,1 miii. R.M. goud, waarvan 82,3 miii. R.M. bij
de banken en 45,8 miii. R.M. in circulatie, of beter
gezegd in handen van het publiek, want het goud was,
zooals toen trouwens bijna overal, uit de circuiatie
verdwenen. De Nationale Bank hield steeds zorgvul-
dig dien goudvoorraad vast, daar zij de bankbiljetten
nooit in goud behoefde uit te betalen, doch met be-
taling in zilveren vijffrancstukken volstaan kon. In
1905 bedroeg de biijettencirculatie gemiddeld bijna
677 miii. frs., in 1912 overschreed zij zelfs 1 miiliard
frs., waarvan voor ruim 200 miii. frs. biljetten van
20 frs. De niet door goud gedekte circulatie bedroeg
gemiddeld in 1910 77,5 pOt., in 1911 74,6 pOt., in
1912 82,3 pOt., waarbij men echter niet uit het .00g
veniieze, dat krachtens de regeling der wet de bank
hare goudwisseis en buitenlandsche saldi in dit op-
zicht met goud mag gelijk stellen.
De oorzaken nu van dit gebrek aan goud zijn voor-
eerst het feit, dat sinds 1882 goud zoo goed als niet
meer is aangemunt. Dan heeft men pas in 1878 de
vrije ziiveraanmunting •opgeheven, nadat een groote
hoeveelheid goud tegen minderwaardig zilver het land was uitgevioeid. Vervoigens is het sterke opsiorpings-
vermogen dcr groote naburige landen niet ten goede
gekomen aan de kleine Belgische markt, zoodat Bel-
gië maar een gering deel heeft gehad aan het ter
markt gekomen nieuw goud. Zeifs hebben de groote naburen, in de eerste plaats Frankrijk, het Belgische
goud tot zich getrokken. De omvangrijke koersspecu-
iatie, de z.g. ,,drainage”, weike men dreef met goud,
maar ook met ziiveren vijffrancstukken en zelfs met
tweefrancstukken, heeft dit in ruime mate in de hand
gewerkt. Zoo ontstond er in België een schaarschte
aan ruilmiddelen, die nadeelig werken moet. Daar-
enboven bevond zich België wat betreft zijne circu-
latie van vijffrancstukken sinds 1885 in een precaire
positie.
Bij
de vernieuwing der muntunie toch, was op aandringen van Frankrijk bepaaid, dat elk iand,
hetwelk de Unie zoii opzeggen, verplicht zou zijn, zijne
vijffrancstukken, welke in de andere iandeu in om-
loop waren in te ruilen tegen goud, voor zoover dit
niet in vijffrancstukken van die ianden zelf kon ge-
schieden. In 1907 schat de Belgische muntdirecteur den bij de Bank van Frankrijk aanwezigen voorraad
Belgische vijffrancstukken op 153 miii. frs. en de in
Frankrijk in omloop zijnde op 100 mill. frs. Langs den
natuuriijken weg deze sommen te doen terugvloeien,
is eene onmogelijkheid, zoolang de handelsbalans voor
België passief blijft en het agio op den Franschen wis-
selkoers de drainage in de hand werkt. Moest de Unie
worden opgezegd, dan zou dus thans Beigië uit dezen
hoofde voor moeilijkheden komen te staan.
Het onzekere van zulk een toestand en• de weinig
solide Organisatie van het goudwezen moeten natuur-
lijk hun invloed doen gelden op de credietwaardig-
heid van het land en de waardeering van zijn valuta
in het buitenland. Hierin ligt dan ook, zooals ver-
meld, de hoofdoorzaak waardoor de Nationale Bank
niet oppermachtig over de wisselkoersen den scepter
zwaaien kan.
De Nationale Bank heeft dien ongezonden toestand
ingezien en is in 1910 in sterke mate haar baarvoor-
raad gaan vergrooten (1910 125,7 miii. frs., 1912
214,4 miii. frs.). Dit heeft zij gedaan door het reali-seeren van een deel harer goudwissels, waardoor zij
goud uit Londen, Parijs en New York tot zich heeft
getrokken, terwijl zij daarenboven goud betrokken
heeft uit de toenemende goudproductie van Belgisch-
Congo (pl.m. 10 mill. frs. per jaar).
AANTEEKENINGEN.
Stand der wereld-handelsvloot op 31 Oc-
to b er
1918. – Met loffeljke voortvarendheid heeft
de Engelsche regeering eene pubiicatie gedaan over
de gevolgen van de scheepsvernieling, door den duik-
bootoorlog aangebracht, in een ,,White Paper” [Cd.
9221]. In een drietal tabeilen wordt voor Engeland
en de wereld, van de periode Augustus 1914 tot uitimo
October 1918 – waartusschen men zeggen kan, dat de
geheele duur, van den oorlog gelegen is – weerge-
geven: de verliezen door daden van den
vijand
en
andere maritieme oorzaken; de nieuwbouw van han-
delsvaartuigen; de vijandelijke tonnage, waarop beslag
werd gelegd en die in de vaart kwam. Een algemeen
overzicht van den stand der handelsvloot van de
wereld op 31 October j.l. volgt hier, uitgedrukt in
bruto registertonnen.
Verliezen ……………………….
15.053.788 Aanwinsten:
Nieuwgebouwd……….
10.849.527
Vermeesterd…………
2.392.675
13.242.202
Netto verlies ………………….
1.811.584
Voor Engeland alleen
zijn
de
cijfers
als volgt:
Verliezen ……………………….
9.031.828
Aanwinsten:
Nieuwgebouwd in
V. K.
4.342.296
Aangekocht i. d. vreemde
530.000
Vermeesterd …………
716.520
5.588.816
Netto verlies ………………….
3.443.012
Wij hopen op dit belangrijke rapport nog nader te
kunnen terugkomen.
Het Surinaamsche arb edersvraag-
s t
u k.
– Het Suriname Suiker Syndicaat, bestaande
uit een aantal belangstellenden in de ontwikke-
ling van Suriname, droeg in 1917 aan den heer L.
Diephuis, oud-administrateur van suikerfabrieken op Java, op eene studiereis naar Suriname te maken. De
heer Diephuis vertoefde vijf maanden in de kolonie.
Inzonderheid gegaan ten einde de mogelijkheid te
onderzoeken der oprichting van een moderne rietsui-
kerfabniek, had hij tevens gelegeuheid zich een oor-
deel te vormen over andere vooruitzichten iii de
koionie. Een en ander is in geschrifte neergelegd en
ongetwijfeld mag het verdienstelijk genoemd worden,
dat de combinatie ‘het publiek de •zoo zeer gewensohte
kennis aangaande de Amerikaansche dochter toegan-
kelijk maakte door het rapport des heeren Diephuis
– gedateerd Juni 1918 – bij de Nederlandsche Boek-
en Steendrukkerj, voorheen
H.
L. Smits, ‘s-Graven-
hage, in druk te geven.
De lezer weet, dat het arbeidersvraagstuk voor de
kolonie thans in een uiterst zorgwekkenden toestand
verkeert; hoofdzakeiijk wegens deze moeilijkheid
achtte het syndidaat het danook niet raadzaam tot de
oprichting eener suikerfabriek in Suriname over te
gaan en het is van meening, dat om dezelfde reden
uitbreiding op belangrijke schaal van andere cultures
voorshands op ernstige bezwaren zal moeten stuiten.
Wat omtrent de voorziening in de benoodigde arbeids-
krachten van de kolonie in het verslag gezegd wordt,
moge eenigszins verkort hier een plaats vinden. Wij
geven den heer Diephuis het woord (t. a. p. blz.
45-49).
,,Ik heb in Suriname den indruk gekregen, dat het
mogeiijk moet zijn sommige cultures winstgevend te
beoefenen, hiervoor is echter noodig, dat het arbeiders-
vraagstuk worde opgelost. Zonder arbeiders toch is
het kapitaal niet rentegevend te beleggen. M.i. is er
in Suriname dan ook maar één vraagstuk en dat is
het arbeidersvraagstuk.
,,Bij de opiossing van dit vraagstuk zai men het zon-
der immigratie niet kunnen stellen.
1)
‘) [Zie hierbij de betrekkelijke aanteekeningen op
rlg.
117
en
139 1.
j.
– Red.]
1138
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
,,Voor intensieve cultuur heeft men in Suriname
meer arbeiders .noodig, maar zoolang de cultures niOt
beter rendeeren kunnen de plantages hieraan niet
veel meer ten koste leggen.
,,Rceds zijn de aanvoerkosten van Javanen van
f
280
tot
f
305 gestegen, maar geregelde aanvoer van de
benoodigde immigranten heeft niet plaats. Voor liet
immigratiejaar ’17/’18 werden door de plantages 2900
immigranten aangevraagd, uit Indië konden sleehts
1200 worden toegezegd, maar ongeveer half Septem-
ber ’17 kwani het bericht, dat slechts 800 immigran-
ten konden worden gezonden. Vermoedelijk is nu
echter tengevolge van liet stopzetten der verschepin-
gen geen enkele immigrant aangekomen.
,,[aar reeds voordat de scheepvaart moeilijkheden op-
leverde scheen liet aan cle werving te haperen. De
oorzaak moet niet worden gezocht in een tegenzin van
de Javanen om naar Suriname te gaan, maar in het
feit, dat de werving niet goed is geregeld. Tot dusver
is de werving in handen van Soesman’s immigratie-
kantoor. Men deelde mij mede, dat dit kantoor een
contract heeft met twee planters-vereenigingen in
l)eli en alleen met goedvinden van deze vereenigingen
voor Suriname kan werven. Zoolang Deli niet vol-
doende immigranten heeft, zal er dus van werving
voor Suriname niet veel komen.
,,Door het Bestuur der Surinaamseho Landboiiv-
vereeniging wordt nu aangedrongen op eene betere
regeling der immigratie en de Gouverneur schijnt
voornemens eene commissie naar Java te zenden ten
einde de werving ter plaatse te bestudeeren.
,Zoolang echter deze kwestie niet afdoende is gere-
geld, en de zekerheid van regelmatigen en voldoen den
aanvoer van immigranten nog niet bestaat, is het m.i.
voor het kapitaal
zeer
riskant om zich te interessee-
ren bij de cultures in Suriname.
,,Het immigratie- en kolonisatie-vraagstuk werd door
mij niet volledig bestudeerd als liggende geheel op het
terrein van het Suriname Studie Syndicaat
1),
alleen
wil ik er op wijzen, dat de Agent-Generaal der Immi-
gratie, in eene lezing, gehouden op 24 October 1910 te
Paramaribo, aangegeven heeft in welke richting en
op welke wijze hij zich de oplossing van deze vraag-
stukken denkt.
,,Zeer juist
lijkt
mij het standpunt van den Agent-
Generaal, wanneer hij het Bestuur der Kolonie wil,
laten zorgen voor voldoende immigranten en de kos-
ten van aanvoer geheel wil laten betalen door de
Kolonie, omdat de Kolonie een blijvend voordeel heeft
bij de kolonisatie en er dan tevens gezorgd kan wor-
(ten voor een betere verhouding in het aantal manne-
lijke en vrouwelijke immigranten, en ook de aanvoer
van geheele huisgezinnen minder bezwarend wordt.
voor de ondernemingen.
,,De plantages betalen nu % der immigratiekosten of
ruim t 200 over de 5 jaren van liet contract, dus meer
(lan
f
40 per jaar per hoofd en rente over het niet
betaalde gedeelte. Tevens betalen de ondernemingen
een hoofdgeld, hebben de zorg voor medische behan-
deling en verpleging, verstrekken voeding en gereed-
schappen bij aankomst en hebben te zorgen voor goede
huisvesting. In de laatste jaren zorgen de plantages
tevens, ter voorkoming van eene verhooging van het
wettelijk vastgestelde loon, voor de verstrekking van
goedkoope voedingsmiddelen, hetgeen de plantages
belangrijke sommen geld kost.
,,De planters zijn in vergelijking met die der nahurige
West-Indische Kolonies zwaar belast.
,,In Demerara betaalt de planter aan aanvoerkosten
f
170,60; op Trinidad
f
87 per 5 jaar; op Jamaica
1)
[Het lichaam dat op initiatief van Gouverneur Staal
op 11
October 1916 te ‘s-Gravenhage tot stand kwam en
waarvan de resultaten nog met belangstelling verwacht
worden; de Telegraaf meldde dezer dagen dat van wege het
syndicaat nog in deze maand een onderzoekingsreis naar
de kolonie zal uitgaan. – Red.]
f
246 en
f
0,60 per week voor eiken vrijen immigrant
gebezigd voor plantage-arbeid, de hospitaalkosten ko-
men ten laste van de kolonie; op Fiji gemiddeld t 186
en verder niets.
,,Neemt men verder in aanmerking, dat bovenge-
noemde landen slechts met een gering percentage im-
migranten werken, in tegenstelling met Suriname,
dan blijkt wel, (tat de arbeidersvdorziening in Snij-
name met de meeste kosten gepaard gaat.”
Vereenigde Java-suiker-Producenten.
– In een op 18 dezer te Amsterdam gehouden alge-
meene vergadering dezer vereenigin g, omvattende
bijna alle suikerfabrikanten op Java, werd besloten
den termijn, waarin de leden verplicht zijn den ver-
koop hunner suiker aan de vereeniging over te laten,
te verlengen jot einde December 1920. Volgens cle
oorspronkelijke bepalingen zouden de leden drie
maanden nh het teekenen van den vrede tussehen
Engeland en Duitschlnnd weder de vrije beschikking
over hun suiker verkrijgen.
1)
1)
Zie terzake pag,
609
en
689 1.
j.
De econo n’tische vooruitzichten van Inc’ië.
– In een rapport van den consul J. A. Schuurmnan
1)
leest men o. in.:
,,Men is het er geenszins over eens, of Indië na den
oorlog een tijdperk van bloei of eene crisis tegemoet
zal gaan. Degenen, die een bloeitijdperk verwachten,
wijzen op het weder ontsloten worden van groote
afzetgebieden en op het inhalen van heel wat achter-
stalligen handel in het onderling verkeer met Neder-
land. Zij, die voor een crisis vreezen, wijzen er op, dat een
tijdperk
van bloei juist achter den rug is, dat Nederland en Insulinde door den oorlog zijii
verzwakt.
,,Men verwacht in de toekomst ook een levendiger
handel met Amerika en betreurt het, dat geen der
Nederlandsche of Indische banken daar een kantoor
heeft. Nu zullen Amerikaansche banken naar Indië
kom en.
,,Ook Japansehe banken vestigen zich hier. De in-
voerhandel uit Japan staat in kwade kans, want zijne
producten zijn van te slechte kwaliteit dan dat men
ze op den duur begeeren zal.
,,In het algemeen ziet het er naar uit, dat de In-
dische handel op den Grooten Oceaan na den oorlog
in verhouding tot dien op Europa grooter zijn zal
dan voor den oorlog.
,,De Japansche, en denkelijk ook de Amerikaansche
vlag zullen na den oorlog meer dan tot dusverre in
Indische wateren worden gezien. Komt er meer Amen-
kaansche scheepvaart, dan is eene verhooging van
den gagestandaard zeer waarschijniijk. ,,Nieuwe handelsroutes zullen zich al spoedig af tee-
kenen. Er schijnt veel kans te zijn, dat de vaart op
Noord-Amerika gehandhaafd blijft en dat die op
Britsch-Indië zal toenemen. Wat Zuid-Afrika, Oceanië
en Zuid-Amerika betreft, bestaan nog allerlei moge-
lijkheden. Te Semarang is in 1917 reeds een schip
van 7000 ton met salpeter rechtstreeks uit Chili
aangekomen.
,,Allerlei openbare werken zullen na den oorlog om
uitvoering vragen; allereerst de haven van Semarang,
de plaats, die in 1916 na Batavia in de scheepvaart-
beweging van Java vooraan stond.
,,De haventoestand te Semarang laat zeer veel te
wenschen over.
,,Het is niet voldoende, dat de groote Indische havens
1)
De lezer weet, dat een van de in
1916
beraanide maat-
regelen om het consulaire corps beter voor zijn taak geschikt
te doen zijn, was het plan de consulaire ambtenaren studie-
reizen in onze Oost-Indische bezittingen te laten maken.
Consul Schuurman heeft aldus in onze Aziatische kolonie een
excursie gemaakt en
in 31
pagina’s zijn ondervindingen in
Januari1918 neergeschreven. Gevoegd bij de Haudelsberichten
van 19 December
1018
staan de indrukken nu te onzer
kennisneming.
25 December 1918
ECON OM ISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1139
ruim zijn en flink geoutilleerd; zij moeten ook vlug
en goedkoop werken. Thans is Singapore niet minder
goed, maar wel goedkooper dan Tandjong-Priok en
Soerabaja. Kan men niet bereiken, dat de Indische
havens beter en tevens vooral goedkooper zijn dan
Singapore, zoo zal de Indische handel meer en meer
van Singapore afhankelijk worden, te meer daar dit
aan den grooten zeeweg ligt.
De leven..svatbacrr/jcjd van. dan. Fran.-
s c
h e n e x p o r t. –
in de jongste aflevering van het
halfmaandelijkscho Fransche tijdschrift ,,La Rôformc
Sociale” ontwikkelt J. Maitre zijne inzichten om-
trent dc positie en economische mogelijkheid van dcn
Franschen export, die de beschouwing waard zijn.
De schrijver wijst op de bekende onderscheiding der
industrieele fabriekskosten in die, welke hun oor.
sprong vinden in het bestaan der fabriek en degenen,
die op en neer gaan met den stand van productie en
conjunctuur. Waar de schrijver voor een land voor-
deel gelegen ziet in den export, wat met een niet van
mercantilistische smetten vrij betoogje gemotiveerd
wordt, meent hij in de eerste plaats, dat, indien te
nationale handelspohitick de productie duur maakt,
liet land, dat aan dc cciie zijde door die politiek toen
weer financieel voordeel geniet, belast kan worden
met ccii steun aan de exporteerende industrie, te ge-
ven in den vorm van premies. Hiervoor, aldus de heer
Maitre, heeft Duitschland het beste systeem. Een
compliment, aan het ,,boosaardige” voor-oorlogsche
Duitsche handeissysteem, dat men op dit oogeublik
met eenige verwondering in een Fransch tijdschrift
gedrukt ziet. De schrijver is echter in het geheel niet
blind voor de verbeteringen, die in liet niveau der
productiekosten en inzonderheid in de frais génôraux
der productie gebracht kunnen worden door een betere
gedraging ten opzichte der bewerking van de materie
en liii gaat dan in eenige bladzijden de verschillende
factoren na, die daarbij in het spel zijn. Hoe kan de
prix de revient verlaagd worden? De Fransche
industrie – liet is een bekend feit – is gehandicapt
door do hooge zelfkostprijzen. De eerste vraag, waar-
mede de schrijver zich bezig houdt is, in hoeverre de
groiidstof ,,la matière première” hiervan de schuld is.
Piankrijk verkeert in slechte positie ten aanzien der
belangrijkste grondstof van de industrie, te weten
dc steenkool, die in normale omstandigheden in
Frankrijk 4 k
5
frs. per ton duurder kwam dan bij
dc concurreerende landen. Het is een overwegende
achterstand, die zijn terugslag geeft op de geheele
nijverheid en liet transportwezen en waarin slechts
hulpmiddelen verbetering zullen kunnen brengen,
zooals een spoedige exploitatie van de waterkracht,
teruggave aan Frankrijk als schadevergoeding voor de
verwoesting der schachten en fabrieken in Noord-
Frankrijk, van de Staatsmijnen bij Saarhrücken, eer-
tijds ten dccle Fransch bezit, maar niettemin – wij
citeeren hier den selirver vrijwel woordelijk – zal
dç nationale kolenpositie onvoldoende blijven, waar
zij geographisch slecht gesitueerd is en vele gebieden
kostbaarcier exploitatie vereischen, dan bij de concur-
rentei van het land het geval is. Het is daarom voor
Frankrijk aangewezen de uiterste toewijding te geven
aan de constructie van een weldoordacht transport-
systeem, dat de koleneentra met de gebieden der in-
‘dustrie en met dc havens van het land op de meest
economische
wijze
in verbinding brengt.
Voorts zullen de havens met de allernieuwste laad- en
losinrichtingen ingericht moeten worden ,,malgré les
corporations de dockers, dont la routine et ]es intérêt.s
mesquins ne peuvent primer indéfiniment les besoins
vitaux du pays”, zegt de schrijver, wiens iipmerkingen
ten dccle in de pakkende typeering zijner moedertaaJ
mogen overgenomen worden.
Wat de andere decideerende grondstoffen van de in-
dustrie betreft, is Frankrijk er beter aan toe. Het
materiaal voor de textielindustrie komt bijna geheel
uit den vreemde, voor Frankrijk zoo goed als voor
zijn concurrenten. Frankrijk heeft geen minerale
oliën in zijn bodem, maar de plantaardige oliën ei
andere plantaardige producten zijn in overvloed ,te
zijner beschikking. Koper, lood en zink
zijn
niet aan-
wezig, maar wat ijzererts betreft, bevindt liet land zich
in preferente positie door de
mijnen
van Lotharingen,
Bretanje en Normandië. Hier is echter weCr het ge-
breic aan brandstoffen een schadelijke factor voor den
kostprijs van het ijzer en het staal, waarbij de kolen
meer gewicht in de schaal leggen dan de ertsprijzen.
Frankrijk – lezen wij – zal dan ook altijd groo’e
moeilijkheid blijven ondervinden hij de artikelen
van de metaalindustrie, die ook door andere landen
worden voortgehraeht, zbo goed als dit ten aanzien
van alle artikelen gelden zal, waarvan de vervaardi-
gingskosten voor eèn te aanzienlijk deel afhangen
van den kolenprijs.
De neer Mait.re wijdt dan zijn aandacht aan do
werkwijze, de ,,procédé industriel”, in de Fransehe
nijverheid. Hij meent, dat daarbij meer voortvarend-
heid en moderne organisatie zou kunnen worden toe-
gepast. De fabrieken ullen zich dienen toe te leggen
op specialisatie in het bedrijf, waarmede een lager
kostprijs bereikt zal kunnen worden. Men moet de af-
nemers er toe weten te brengen genoegen te nemen
met beperking in de verscheidenheid dci vervaardigde
artikelen, al wil de schrijver niet zoo ver gaan als
Amerika, waar – hier volgt het populaire voorbeeld
– alle automobielen van eenige bekende fabrieken van
een en hetzelfde model zijn. De werktuigen kunnen verbeterd worden en vooral moet liet werk van den
sjouwerman, van ei en ,,rnau oeuvre”, gemoderniseerd
worden, door de arbeidsvorspilling van deze arbeids-
krachten te ondervangen met goede technische hef- en
tiansportinstallaties, ,,c’etait une de nos plus grandes
faiblesses vis-â-vis des allemands, puissamment outillés
coinme man utentioris méc.aniques. Nos i itdustriehles
out les vues trop courtes; ils regardent trop le ehiffrt
d’urie dépense et pas assez son rendement”.
Ook het derde cii laatste element, liet nuttig effect der
,,mains-d’oeuvres” komt er niet mnder critiek af, dc
arbeid, ,,l’éiément fondamentalo de la production, le
travail de l’ouvrier et e’est ii, malheurcusement, quc
noug trouvons l’infériorité la plus grave et le plus
difficile
a
faire disparaître, cello aussi sur laquelle en
n’a pas osé suffisamment insister jusqu’iei, pour no
pas blesser notre amour-propre national et pour flatter
l’éiecteur.”
De schrijver
vergelijkt
dan de kosten van ecn
metselwerk in Frankrijk en Duitschland, een6 werk-
zaamheid, die naar wezen in de onderscheidene landen
met dezelfde opoffering verricht zou kunnen worden,
mede uit deze overweging, dat machinale arbeid bie-
bij nagenoeg geen rol speelt; terwijl de kosten hier-
van v66r den oorlog in Duitschland op 17 ‘Irs. te
stellen waren, zegt cie schrijver, dat ditzelfde werk in
Frankrijk 25
t
40 frs. kost. in hoeverre de schrij-
ver eene vergelijking maakt, die bij irnaloge invloeden
is opgebouwd, valt buiten onze beoosdeeling. i)e te-
genstelling, die in deze cijfers gedemonstreerd’ wordt,
blijft dan ook voor rekening van den schrijver.
Bij een dergelijken toestand – aldus Maitre – be-
hoeft men zich niet te verwonderen, dat in fiuitsca-
land het werk-volk beter gehuisvest is en de fabrieken
door massale constructie gekenmerkt zijn, zoo goed als
zulks ook bij de technische scholen, stations en andere
bouwwerken, het geval is.
,,La paresse était et reste malheureusement
t
l’ordre du jour en France.” Voor de beter ge-
situeerde standen, zegt de schrijver, geldt dat ,,le
prestige et l’influenee vont la littérature, aux
arts, au dilettantisme. Ce sont les professions
dites libérales et non ks producteurs qui repré-
sentent et gouvernent la France”. Ook de strekking
van de ambities, die de Fransche arbeider manifes-
teert en de mate van ijver en toewijding, die in het
werk vertoond wordt, hekelt de schrijver. ,,L’origine
1140
ECONOMÏSCH-STATISTISCHE
BERICHTEN
25
December 1918
du mal est dans la détestable orientation donné a notre
instruction primaire et secoudaire tournée exclasive.-
ment dii côté de la mémoire au lieu de l’action et de
la production. Les cours principaux doivent être les
cours pratiques,” bij het onderwijzend personeel moet
hiervoor niet minder de geest gewekt worden, t.w.
,,le goût t le respect du travail productif dont ils
cherchent .jiujourd’hui détourner leurs meilleurs
élèves”.
,,Dans toutes les écoles, comme dans les salles de redac-
tion de journeaux, on devrait maintenir affichés en
gros caractères ces rendements comparés du sol et
de
la main-d’oeuvre. Et les publicistes, au lieu de nous
J.’ourier le crâne
de flatteries enfantines sur de supério-
rité du goût et de la production française. comparée
t
la camelote boche, devraient s’acharner h faire
entrer dans les têtes la nécessité inéluctable de l’effort
qui s’impose
t
tou les Francais, riches et pauvres,
sur le terrain du travail, comme ils l’ont accepté sur
les ehamps de bataille.”
Men vindt zelden in de hedendaagsche Fransche ge..
schiiften de uitlating van iemand, did zich bewust is
van, en den moedheeft om de zwakheden van de eco-
nomische maatschappij in Frankrijk
openlijk
te criti-
seeren; als zoodanig is de beschouwing van den heer
Maitre niet zonder beteekenis.
REGEERINGSMAATREGELEN OP
HANDELSGEBIED.
Regeeringsbloem en -meel. Met ingang
van 27 December zal onder regeeringsbioem worden
verstaan een mengsel van 15 K.G. Amerikaansche
bloem en 85 K.G. bloem, verkregen door uitmaling
op 82 Ot. van
.
85 K.G. buitenlandsche tarve en
15 K.G. gedroogde aardappelen of aardappelpoeder.
Tegelijkertijd wordt de samenstelling van regee-
ringsmeel aldus: 85 pOt. buitenlandsc.he tarwe en
15 pOt. gedroogde aardappelen of aardappelpoeder.
De max.imuminkoopprijs voor regeeringsmeel ‘voor de gemeenten wordt met ingang van 27 Dec. verhoogd
van
f
36,60 tot
f
39,75 per 100 K.G.
II
a v er m o u t. In verband met het groote gebrek
aan haver voor de voeding van paarden is de distri-
butie van havermout stop, gezet.
Suiker voor industrieën. Hetcontingent
suiker, dat aan de suil
het campagnejaar 1918-1919 kan worden toegewezen,
is voorloopig bepaald op 50 pOt. van de hoeveelheid
over het afgeloopen campagnejaar voor het binnen-
land verbruikt. De industrieën met seizoenproductie
kunnen tot ultimo Januari .1919 als voorschot % van
haar contingent ontvangen, dus
Y
van de ten vorigen
jare verwerkte hoeveelheid. Of verhooging van het
contingent mogelijk zal zijn, hangt voornamelijk, af
van de
mogelijkheid
om suiker in te voeren.
Vleeschv.00rziening. De aanbieding van
runderen is sinds eenigen tij.d te eenenmale onvol doen-
de gebleken om aan de gemeenten een wekelijksch
rantsoen van 2 ons per hoofd te verstrekken. De Mi-nister heeft besloten
bij
wijze van proef alle bepalin-
gen omtrent de distributie van riindvleesch in te trek-ken. Er blijft een algemeen slachtverbod, waarvan de
burgemeesters voor hun gemeente ontheffing kunnen
verleenen; de maximumprijzen voor rundvee en
-vleesch worden ook ingetrokken. Per week ‘zullen er
twee volstrekt vleeschlooze dagen zijn, n.l. Dinsdag en
Vrijdag.
Soeptabletten, jus- en bouil’lon-
b 1.0k j e s. Met ingang van 1 Januari a.s. zal een
distributie plaats vinden van. soeptabletten, jus- en
bouillonblokj es.
MAANDCIJFERS.
ONTVANGSTEN VAN SPOOR- EN .TRAMWEGMAATSOHAPPIJEN SEPTEMBER 1918.
(Ontleend aan de ;,Ingenieur”.)
Namen der Maatschappijen.
Personenvervoer.
Goederenvervoer.
Totale ontvangsten.
–
Sept.
1918.
Sept.
1917.
Maatsch. tot Exploitatie van Staatsspoorwegen
f
2.615.464,—
f
3.720.149,—
f
6.401.216,—
f
4.54.192,—’)
Hou. IJzeren Spoorwegmaatschappij
……..
1.889.665,—
,,4.672.055,—
3.687.017,—’)
Ned. Centr.
Spoorsvegmij.
……………….
..
,, 2.697.617,—
,,
259.715,—
,,
255.072,—
,,
519.251,—
405.310,—’)
Noord-Brab. DuitscheSpoorwegmaatschappijen
,,
36.589,—
,,
69.349,—
,,
110.812,—
68.153,—’)
12.130,20
,,
14.201,22
,,
27.923,83′!,
21.292,35’12
Dedeznsvaartsche Stoomtramwegmaatschappij
14.603,17
,,
26.962,90
,,
42.964,51
29.825,06
–
.
–
,,
,
36.172,52
24.150,88
Zuid-Nederl. Stoomtramweg-maatschappij
,,
17.685,52’I,
,,
22.841,86
1
/2
,,
41.439,42’I2
,,
32.433,93
1
!1
,,
66.118,37
1
!3
59.431,23′!2
,,
140.040,90
101.276,50’/
–
–
.
,,
164.309,10’I2
,,122.764,33/2
Westiandsche Stoomtramwegmaatschappij ..
,,
29.995,60
1
!,
l4.O78,69’/s
,,
46.661,82
34.277,59
Rotterdamsche Electr. Tramwegmaatschappij
,,
309.645,07′!,
–
,,
309.645,07
1
I2
,,
227.980,8V/,
Nederlandsch-Indische Spoorwegmaatschappij
..
Rollandsche Buurtspoorwegen
……………
lijn Samarang—Vorstenlanden—Willem
1..
– –
711.000,
517.933,-
Tramw.mij.
,,de
Meijerj”
……………………….
Oost-Java Stoomtramwegmaatschappij
N’ederlandsche Tramwegmaatschappij
………
– –
15.400,
16.800,
Rotterdamsche Tramwegmaatschappij…………
lijn Soerabaija—Krian ………………..
– –
61.100,—
55.600,-
Semarang—Cheribon Stoomtramwegmaatsch…
–
–
345.100,—
329.800,-
Samar.—Joana Stoomtramwegmaatschappij ..
–
–
,,
267.100,—
271.200,-
lijn Modjokerto—Ngoro ……………….
Serajoedal Stoomtramwegmaatschappij
.
-.
–
.
,,
49.700,—
54.200,-
lijn Maos—Bandjarnegara ……………..
–
.
–
,,
12.800,—
,,.
9.800,-
lijn Bandjarnegara—Wonosobo………….
Deli-Spoorweg Maatschappij
………………
–
–
,,
430.000,—
,,
432.324,-
Nagekomen over Juni
1918.
Staatsspoorwegen in Ned. Indië
Staatsspoor- en Tramwegen op Java
f
1.515.003,—
f
2.343.484,—
f4.110.780,—
f4.162.593,-
Spoorweg ter Sumatra’s Westkust
.
‘
73.342,—
47.576,—
,,
129.946,—
119.472,-
Tramwegen in Zuid-Sumatra
……..
,,
14.350,—
,,
24.444,—
,,
40.532,—
16.306,-
a.
Palembanglijn……………….
,,
8.468,—
,,
5.083,—
,,
14.507,—
11.473,-
–
b.
Lamponglijn
……………….
Atjeh Stoomtram ………………..
.,,
64.182,—
,,
38.167,—
,,
107.753,—
,,
100.503,-
Nagekomen over Augustus
1918.
Kediri Stoomtramwegmaatschappij
–
–
f
72.100,—
f 85.654,-
Malang Stoomtramwegmaatschappij
–
–
,,
74.000,—
, ,; 80.008,
1)
Definitieve opgave.
De ontvangsten der groote maatschappijen, die in de ,,Ingenieur” ontbreken, zijn aan het ,,Maandschrift Centr. Bureau Statistiek” ontleend.
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE
BERICHTEN
1141
STATISTIEKEN EN OVERZICHTEN.
N.B.
•S
beteekent: Cijfers nog niet ontvangen.
GELDKO ERSEN.
RANKDTSC.ONTO’S.
21
December 1918
1
20
Juli
1914
(Disc. Wissels.
Ned.
4
1
/, sedert 1Juli ’15
3
1
/2sedert23 Mrt. ’14
BeI.Binn.Eff.
BankVrschjn
4
1
,,
,,
1
,,
’15
4
,,
23
’14
R.C.
51/1
,,
19Aug.’14
5
,,
23
’14
Bank van Engeland
5
,,
5 Apr.’17
3
,,
29 Jan. ’14
Duitsche Rijksbank
5
,,
23 Dec.’14
4
5 Febr.’14
Bank van Frankrijk
5
,,
21Aug.’14
311,
,,
29 Jan. ’14
Oostenr. Hong. Bk.
5
,,
12 Apr.’15
4
,,
12 Mrt. ’14
Nat. Bank v.Denem.
5
,,
9Juli’15
5
6Febr.’14
Zweedsehe Rijksbk.
7
,,
20Mrt.’18
4
1
/2
,,
.
6
,,
’14
Bank v. Noorwegen
6
,,
14Dec.’17
41/
11
,,
’14
ZwitserseheNat.Bk.
5
1
/1
,,
3 Oct. ’18
31/s
19
,,
’14
Bank van Spanje..
4
22Mrt.’17
41/
2
–
Bank. van Italië..
5
,,
10 Jan.’18
5
9 Mei ’14
Feder. Res. Bk. N.Y.
3-4
–
–
–
Javasche Bank….
3
1
1
1 Aug.’09
3
1
13
1Aug.’09
OPEN MARKT.
Data
Amsterdam
Londen
Part.
Berlijn
Port.
Parijs
PoeL
N. York
Call
–
Part.
Prolon-
disconto
gatle
disconto
disconto
disc.
monet,
21
Dec. ’18
3’/,/4
313
31/
4/8
–
31/
2
_51)
16-21
’18
3
1
4_4
2/4-3/5
31/
4_5/
–
3.4
9-14
’18
31/_l/,
3I/….41/
4
3_1/
–
4-6
2-7
,,
’18
3
1
/4-
1
/2
.
3
1
/,_4
1
14
31/2
4-
1
/o
–
17-22 D. ‘1.7
4-‘/4
45/4_5
4
21
1
4
1
/,
–
–
18-23 D. ’16
4
‘/,….
°
/
s
4 5
/,,
4-
1
/s
–
2’/,-4
1/
20-24Jul.’1.4
31/,_S/,
2ij,[,
2’/-
3
/
2’/’/,
2
1
/
1’/-2’/,
5)
Noteering
von 20 December.
WISSELKOERSEN.
WISSELMARKT.
De wisselmarkt geeft deze week weinig aanleiding tot
opmerkingen. De koersen bleven allen tamelijk op dezelfde
hoogte en de voorkomende schommelingen waren klein. Londen was aanvankelijk flauwer, zoodat een oogeublik
voor 11,10 werd afgedaan. Direct daarna ontstond er echter
alreeds eenige verbetering en verder bleef de koers ongeveer
op 11,18 hangen. Dollars en franken waren stil.
Marken waren niet zoo vast als in het einde der vorige
week, maar de daling was toch niet groot en meer een
kleine reaclie van de te sterke opdrijving van de vorige
week. In Weenen ging bijna niets om. Van de Neutrale
wissels. waren Zweden en Zwitserland tamelijk gevraagd
op iets hoogere koersen. Christiania en Kopenhagen bijna
zonder verandering. In de overige wissels ging niets om.
In den handel in bankbiljetten waren weder flinke om-
zetten in Marken en Socijtij GOnérale-biljetten en bestond
er groote vraag naar Sterling-biljetten, waaraan niet vol-
daan kon worden door gebrek aan aanbod.
KOERSEN IN NEDERLAND.
Dato
Londen Parijs
1
Berlijn Weenen
1
St. Pc-
New
1
ters-
5)
York’)
16 Dec. 1918. .
11.14
42.85
29.00
15.15
–
2.34
17
,,
1918..
11.17
43.12+ 28.65
15.-
–
2.34
1
/,
18
1918..
11.18
43.20
28.65
14.90
–
2.34
1
/2
19
,,
1918..
11.18+
43.15
28.60 14.90
–
2.34’/1
20
,,
1918..
11.18
43.10
28.65
15.-
–
2.34
1
/4
21
1918..
11.16+
43.-
29.
15.10
–
2.34
1
/2
Laagste d.
w.
11.10
42.75
28.40
14.50
–
2.33
Bnogste
,,
,, ‘)
11.19k
43.30
29.75
15.25
. –
2.35
14 Dec.
1918..
11.17
42.95
28.75 15.15
–
2.34°/t
7
,,
1918..
11.26
43.32+ 27.55
14.45
–
2.36/4
Muntpariteit. .
12.10
48.-
59.26
50.41
1.28
2.48/4
S)
Noteering te
Amsterdam.
t)
Particuliere
opgave.
Data
Stock-
holm’)
Kopen-
hagen*)
Chrts.
tianla’)
Zwitser-
land
5
)
Spanje
1)
Botavlo
1
1
telegrafisch
16 Dec. 1918
68.70
63.40 66.10 48.75
47.-
99-100
17
,,
1918
69.25
63.25
66.10
48.45
–
99-100
18
,,
1918
68.50
63:10
66.05
48.55
–
99-100
19
1918
68.80 63.20
66.-
48.50
47.50
99-100+
20
,,
1918
68.85 63.30 66.10
48.80
47.50
99-100
21
,,
1918
6.80
63.20 66.10
49.-
47.25
99-100
L’ste d. w.’)
68.25
63.-
65.90
48.20 46.50
99
H’ste ,,
,,
)
69.25
6350
66.25
49.25
47.75
100+
14 Dec.
1918
68.50
63.50 66.10
48.25
47.40
99-100
7
,,
1918
67.90
63.30 65.70
48.25
47.50
99
1
1-1001
1
Muntparitcit
66.67 66.67 66.67
48.-
48.-
100
5)
Noteering
te Amsterdam.
11
Particuliere
opgave.
KOERSEN TE NEW YORK.
Cable
Zicht Zicht
Zicht
D
cia
Londen
Parijs
Berlijn
Amsterd.
(In
$
(In
frs.
(In cents
(In cents
per
P.
$)
p.
4 Rm.)
per
gIJ.)
21 Dec. …. 1918
4.76.55
5.45
1
/2
oom.
42/,,
Laagsted. week..
4.76.45 5.45’/4
nom.
42’/4
Hoogste,,,,..
4.76.55
5.45
1
1
nom.
42/ie
14 Dec…..1918
4.76.50
5.45
5
/8
nom.
42/,,
7
,,
. .. .
1918
4.76.45
545’/8
oom.
42
1
1
Muntpariteit….
4.86.67
5.18 t/4
9511
4
40
8
/15
KOERSEN VAN DE VOLGENDE PLAATSEN OP LONDEN.
Plaatsen en
Noteering,.
1
2
Dec.
112
Dec.
13-17
Dec.
I
1918
Dec.
Landen
eenheden
1918
191
17
8 i
1918
1
Laagste
1
Hoogste
A1exandri..
Piast. p. £
97
8
/
97e/8
975/,
971
97’/a
B.
Aires ….
d.p.gd.pes.
51
1
/2
5111/,,
51’/,
52i,
51″/i,
Calcutta ….
sh/d.p.rup.
1/61/,
2
1/61/,
2
116
11
6’I,e
116
1
i,,
Hongkong ..
Id. p. $
3/3/4
31 3
8
4.
3133/4
3/32/4
3/3’/4
Lissabon….
d.p.escudo
32/2
34
33
34 33′!2
Madrid
….
Peset.
p..
23.97
23.66 23.65 23.90 23.86
Montevideo..
d.p.peso
59I4
60 1/4
59 1/4
601/,
59
1
14
Montreal.. ..
$ per £
4.82
4.83
1
/2
4.83
4.84/4
4.84
R.d.Janeiro’)
d.p.milr.
13/8
13°!8
13
2
‘/32
1301/,2
13
81
1,2
Lires p. £
30.31
30.31
30.25
30.37+
30.31
Shanghai
..
sh/d.p.tael
5/1
511
511
5/1
511
Rome
…….
Singapore ..
Id. p. $
214
7
/8
2/41/
4
2/41/
s
2/4
9
/,,
2/4
7
/92
Valparaiso ‘) d.p.pap.p.
11
19
f,,
1127/,,
10”/,,
10′
7
/,,
10
2
‘/32
Yokohama ..
sh/d.p.yen
2/3
15
/s,
2123/
1
2/21/
4
21 3’/j,
2122/,
‘)
Noteeringen
op 90
dagen.
GOUD EN ZILVER.
Sedert 29 Juli 1916 worden de dagelijksche ontvangsten
en onttrekkingen van goud
ctoor
de Bank van Engeland
tijdelijk niet bekend gemaakt.
NOTEERING VAN ZILVER.
Noteering te Londen.
te New York
21 Dec.
1918 ……..
48/jo
101
1
/8
14
,,
.1918 ……..
48/,
101
2
/8
7
,,
1918 ……..
48/,,
101’/s
30 Nov.
1918 ……..
48’/
101’/,
23
,,
1918 ……..
48’/
101’/8
22 Dec.
1917 ……..
43
5
/s
86°/,
23 Dec.
1916 ……..
36/j
75
1
/
20 Juli
1914 ……..
24’°/,t
54/8
N.U.M.
Weekstaat der Nederlandsche Uitvoermaatschappij
Voornaamste ïosten in duizenden guldens.
Buiteni.
Debet5 pCt.
I
Credit
Data
Bankiers
Schat-
Diverse
Schuld-
Diverse
kistbilj.
reken.’)
brieven
I
reken.’)
19 Dec. 1918..
3.395
53.200 70.400 14.770
103.100
12
1918..
3.249
53.200
70.400 14.765 103.384
5
,,
1918..
2.456
53.200
70.400 14.765
103.106
28 Nov. 1918..
2.117 .
53.200 70.400
14.742
101.489
21
,,
1918..
2.079 53.200
70.400
14.750
.99.173
1)
Beide
rekeningen
omvatten, behalve garantiewisoel,
in
portefeuille
tot het bedrag der buitenl.
ochatkiatbiljetten,
in hoofdzaak
garantiewiosele
in depht
bij
de Ned.
Bank.
1 142
ECONOMISCH-STA+ISTISCHE BERICHTEN
25 December
,
1918
NEDERLANDSCHE BANK.
Verkorte Balans op 21 December 1918.
–
Activa.
Binnenl.Wis-IH.-bk.
f194.230;881,75
1
/
–
sels, Prom.,
B.-bk.
1.176.218,66
enz. in disc.I, Ag.sch. ,, 41.322.151,12’I2
f
236.729.251,54
Papier o. h. Buitenl. in
disconto
……………………..
–
Idem eigen portef..
f
7.784.940,-
Af:Verkochtinaar voor
debk.nognietafgel.
7.784.940,-
Beleeningen
(H.-bk.
f
80.956.252,76
mcl. vrsch.
B.-bk.
6.054 .610,58’I
op
Ag.sch. ,,
42105.192,49
1
12
f129.116.055,84
Op Effecten
…… f 128.600.355,84
Op Goederen en Spec ..515.700,-
129.116.055,84
Voorschotten a. h. Rijk …………….,,
13.726.642,85
1
/2
Munt enMuntinateriaal
Munt, Goud ……
f
75.396.660,-
Muntmat., Goud ..
,,614.526.679,85’/
f689.923.339,85’/s
Munt, Zilver, enz..
,,
8.380.986,92
1
/
Muntmat., Zilver
..
–
698.304.826,78
Effecten BeI.v. h. Res.fonds..
f
4.990.969,32
id. van ‘/sv.h.kapit. ,,
3.865.361,18
8.858.330,50
Geb.enMeub. der Bank …………….,,
1.770.000,-
Diverse
rekeningen ……………….
..
90.687.207,22
f1.186.974.754,73,’/
Passiva.
Kapitaal
……………………..
f
20.000.000,-
Reservefonds
………………….,,
5.079.402,58
–
Bankbiljetten in omloop …………,,
1.057.447.510,-
u
Bankassignatiën in omloop……….,,
1.652.165,81
,
I2
Rekening-Courant saldo’s:
Van het Rijk……f
–
Van anderen ……,, 93.889.509,26
11
93.889.509,26
Diverse rekeningen ……………… …
8.906.167,10
f
1.186.974.754,73
1
/2
Beschikbaar metaalsaldo…………..
f
487.234.019,39 –
Opde
ba8i8
van /s metaaldekking …. ,,
236.636.182,37
1
/
Minderbedragaan bankbiljetten in omloop
dan waartoe de Bank gerechtigd is .. ,, 2.336.170.095,-
Verschillen met den ,vorigen weekstaud:
Meer
Minder
Disconto’s
…………….
17.502.099,15’/2
Buitenlandsche wissels
71.234,-
Beleeningen
5.264.354,29
– Goud
799.435,08
Zilver …………………
62.185.80
Bankbiljetten
2.155.620,-
Part. Rek.-Crt. saldo’s
….
13.793.088,82
1
/1
–
Voornaamste posten
in duizenden guldens.
Data
Goud
Zilver
bllJ
a
e
7
ian
Andere
opeischbare
schulden
21
Dec.
1918
….
689.923
8.381
1.057.448 95.542
14
°,,
1918
….
690.723
8.319
1,059.603
82.497
‘
7
,,
1918
….
692.375
8.256
1.072.360
73.808
–
30 Nov.
1918
….
693.392
8.230 1.082.164
75.660
23
1918
….
695.415 8.200 1.081.877
96.217
18
,,
1918
….
700.399
8.157
1.109.995 87.919
9
1918
..
. .
700.429
8.128
1.018.395
70.523
2
,,
1918
..
. .
701.453
8.168
1.025.572 61.473
28 Oct.
1918
….
706.477
8.154
985.317
96.558
19
1918
..
. .
706.635
8.085
990.089
80.717
12
,,
1918
.
..
.
707.517 8.065
982.137
73.964
S
1918
.. ..
707.586
8.049
981.217
56.834
28 Sept.
1918
.. ..
708.708
8.042
971.557
65.637
22
Dec.
1917
.. ..
698.663
7.001
866.538
52.454 1
23
Dec.
1916
….
587.613
7.157
728.640 57.650
25 Juli
1914
….
162.114 8.228
310.437
6.198
Dala
DiaconWo
8dec-
Beochik.
bâa,
Dek-
bingo-
Hiervan
,
0 00
Schatkist-
ningen
Metaal-
percen-
promeooen
saldo
tage
rechtstreeks
21 Dec. 1918
236.729 167.800 129.116 467.234
61
14
1918
219.227 146.800
134.380
470.144
61
7
,,
1918
210.203
136.800 142.345
470.915
61
80 Nov. 1918
225.288 145.800
144.367
469.579
81
23
,,
1918
231.138 146.800
141.874
467.512
60
16
,,
1918
208.639
135.800 180.376
468.446
59
9
1918
157.375
128.500
120.416
490.242
65
2
,,
1918
144.649
115.500 129.546
491.672
65
26Oct. 1918
142.996 116.500
119.685
497.709
66
19
1918
133.696 106.000 119.279
499.995
67 12
1918
118.290
91.000
117.106
503.772
68
5
,,
1918 110.654
89.000
112.556
507.415
69
28Sept.1918
117.418 98.000 112.782
508.671
69
22 Dec. 1917
69.985 52.000
92.809
520.993
77
23 Dec. 1916
56.459
31.000
77.433
436.612
76
25 Juli 1914
67.947
1
14.300
1
61.686
43.521
1
)
54
1)
Op de baai. van
6/5
metaaldekking.
Uit de bekendmaking van den Minister van Finan-
ci ë 11 blijkt, dat uitstonden op:
14 Dec. 1918
1
21 Dec. 1918
Aan schatkistpromessen..
f
350.670.000,-
f
374.4 90.000,-
waarvan rechtstreeks bij
de Ned. Bank geplaatst
146.800.000,-
,,
167.800.000,-
Aan schatkistbiljetten
…
,,
140.190.000,-
,.
140.190.000,-
Aan zilverbons
………,,
69.689.233,-
,,
69.057.739,50
JAVASCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens. –
Naast de per mail ontvangen gegevens worden de telegrafisch
bekend geworden totaalcijfers der obligo’s en uitzettingen en
het beschikbaar metaalsaldo van latere data opgenomen.
–
1
Andere
Data
Goud
Ziloe,
Bant.
opcI,db.
schulden
14 Dec.
1918
295.000
7
,,
1918
292.500
30 Nov.
1918
289.100
21 Sept.
100.300
14.088
179.199
76.939
14
,,
1918 ……
101.077
13.399 183.701
70.065
7
,,
102.247 14.058
183.62.9
74.756
8 Dec.
1918 …….
1917 ……
85.962 17.622 173.918
55.571
16 Dec.
1918 …….
P1916 ……
72.317
23.032
158.678
43.990
25 Juli
1914 ……
.22.057
31.907
110.172
12.634
Data
Dis.
conto’s
77
bulten
N..Ind.
8dec-
ningen
I
Diverse
t
ree
ningeno)
baar
meiaal-
saldo
bingo.
percen.
lage
14 Dec. 1918
173.100 62.300
•
7
,,
1918
169.600
•’
61.700
30Nov.1918
166.700
61.800
21Sept.1918
17.556 63.348
45
8.427
1
26.278
73i1i
14
1918
8.454
25.328
71.844
19.146 63.893
45
7
,,
1918
8.090i
24.694 73.808
20.225 64.862
45
8Dec.1917
7.687
32.991 67.351
23.511
57.686
45
18Dec. 1916
6.514
37.592
57.107 10.703 54.816
47
25Juli1914
7.259
1
6.395
1
47.934
2.228
4.842′)
44
‘) Sluitpoat der activo.
9) Op de basis van
0/
metaaldelking
SURINAAMSCHE BANK.
Voornaamste posten in duizenden guldens.
Data
Metaal
Circulatle
Andere
opetschb.
schulden
Discontoa Div. reke.
ningen’-)
2
Nov.
1918
. .
906
1.631
2)
1.203 1.267
156
26 Oct.
1918
..
905
1.506
)
1.347
1.265
220
19
,,
1918
..
899 1.554
4)
1.235
1.265
191
12
,,
1918
..
890
.
1.578
°)
1.184 1.247 163
3
Nov
1917
..
591
1.241
903
1.023
998
4
Nov.
1916
..
680
1.090
728
892
774
25 Juli
1914
..
845
1.100
560
735
396
t
) Sluitpost der activa.
2)
Hiervan zilverbons
275
dz. gid.
°)
tdem
Zqo
dr gid.
4)
idem
262
dz. gld.
6)
idem
267
dz. gid.
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1143
BUITENLANDSCHE BANKSTATEN.
Aan het eind van ieder kwartaal wordt een overzicht gegeven
van enkele niet wekelijks opgenomen bankstaten.
BANK VAN ENGELAND.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Currency Notes,
in duizenden p. st.
Curienct, Notes.
Data
Metaal
Circulatte
1
Goudd.
I
Cor. Sec.
18 Dec. 1918 78.605
6.963
*5*
*5*
11
1918 77.730
67.508 305.085 28.500 285.633
4
1918 76.011
67.048 300.179 28.500 280.990
27 Nov. 1918 75.846
65.990 296.341 28.500 275.814
20 Dec. 1916 54.348
19 Dec. 1917
57.572
45.038 11206.952
1
28.500
1
180.676
39.224 11147.620 1 28.500 1 116.107
22 Juli 1914 1 40.164
29.317
Data
Gov.
Sec.
Other
Sec.
____________
Public
Depa,.
Other
Depos.
Re-
serve
Dek-
kings-
percen-
tage
t)
18 Dec. ’18
69.256 93.218 28.868 143.885 28.091 16,26
11
’18
73.685 95.901 27.418
152.999
28.672
15,89
4
,,
’18
73.544
97.557
26.530 154.199 27.413
15,17
27 Nov. ’18
62.630 100.992
30.428
143.749 28.305
16,20
19 Dec. ’17
57.820
95.114
36.926 129.128
30.985 18,66
20 Dec. ’16
42.187
104.681 53.581 109.007 33.574 20,65
22Juli ’14
11.005 33.633
13.735
42.185
29.297
52
1
/s
t) Verhouding tunchen Reserve en Deposit..
DUITSCHE RIJKSBANK.
Voornaamste posten, onder bijvoeging der Darleheus-
kassenscheiue, in duizenden Mark.
Data
Metaal
Daarvan
Goud
________________
Kassen-
ocheine
Circu.
lotie
Dek-
king,-
percen-
15 Dec.
1918
2.324.787
2.304.477
4.481.531
20.005.801
34
7
,,
1918
2.328.112 2.307.883
4.194.551
19.175.464
34
30 Nov. 1918
2.328.438 2.308.358
4.004.966
18.609.873
34
23
,,
1918
2.328.871
9.308.558 3.756.056
17.905.425
34
15 Dec.
1917
2.556.084
2.405.775
1.103.064 10.773.328
34
15 Dec.
1916
2.535.414
2.518.873
228.101
7.471.529
37
23 Juli
1914
1.691.398
1.356.857
65.479 1.890.895
93
t)
Dekking der
circulatie door metaal en Kateenecheine.
Data
Wissel, Rek. Cr1.
Darlehenskassensclteinc
Totaal
in kas 611 uitge-
de Reichs-
________________
geven
bonk
15 Dec.
1918
24.271.354
11.405.928
•
*5*
7
,,
1918
22.160.056
10.212.227
14.406.400
4.191.200
30 Nov. 1918
22.133.458
10.682.995
14.112.300 4.001.800
23
,,
1918
20.946.600
10.212256
13.747.100 3.752.900
15 Dec.
1917
12.282.469
6.176.154 7.187.000 1.089.900
15 Dec.
1916
7.867.563
3.294.978
2.972.600 217.000
23 Juli
1914
750.892 943.964
RUSSISCHE STAATSBANK.
Sedert 5 November 1917 is geen baukstaat verschenen.
BANK VAN FRANKRIJK.
Voornaamste nosten in duizenden trancs.
Data
Goud
Waarvan
in het
Buitenland
Zilver
Te goed
in het
Buitenland
Buit.gero.
voorach.
old. Staat
19Dec.’18
5.473.452
2.037.108
318.501
16.400.000
12
,,
’18 5.471.383 2.037.108
319.373
1.319.324
16.300.000
5
’18
5.467.629
2.037.108
319.941 1.368.007
16.300.000
28 Nov.’18
5.462.095 2.037.108
319.263
1.449.219 17.000.000
20Dec.’17
5.348.848
2.037.108
247.411
804.045 12.700.000
21 Dec.’16
5.076.626
–
299.092
767.000 7.300.000
23Juli’14
4.104.390
–
639.620
–
–
Wissel,
Uitge-
stelde
Wissels
Belee-
ning
Bankbil-
jeiten
Rek. Cr1.
Part 1-
culieren.
I
Rek.
Cr1.
Staat
971.916
1.031.798
1.204.328 29.271.224
2.451.677
41.378
933.788 1.035.584 1.196.652 29.028.387
2.388.093
227.852
998.426
1.036.810
1.169.706 28.732.704
2.557.094
257.900
816.112
1.037.959 1.080.290 29.072.412 2.816.043
31.282
0
813.918
1.142.167
1.196.012
22.357.770 2.894.229
155.116
594.202
1.341.694
1.321.919
16.500.660
2.180.210
31.321
1.541.080
–
769.400
5.911.910
942.570 400.560
SOCIÉTÉ GÉNÉRALE DE BELGIQUE.
t
)
‘Toornaanjste nosten in duizenden francts.
Date,
Metohl
I.I.
buiten!.
to/di
1
Beleen.
1
van
t
buitenl.
1
vorder.
van
prom. d. provtnc.
Binn.
1
windt
1
en
1
6e/een.
Circu-
latie
Rek.
Cr1.
saldi
17Oct. ’18
1.216.753
100.082
480.000
97.728 1.507.912
377.440
10
,,
’18
1.219.743
100.021
480.000
100.040 1.508.011
382.595
3
’18
1.144.781
100.011
480.000
95.287 1.452.612 358.318
26Sept.’18
1.145.778 99.982
480.000
101.783 1.452.948 365.452
18Oct. ’17
476.043
90.903
480.000
100.351
1.172.474
91.204
19Oct. ’16
352.872
76.033
480.000
39.834
828.739
110.068
‘)
Sedert einde
1914 met de functie van circulatiebank belast.
VEREENIGDE STATEN VAN NOORD-AMERIKA.
FEDERAL RESERVE BANKS.
Voornaamste posten in duizenden dollars.
1
Waarvan
1
Waar-
F.R.
Data
Goud
voor dekking
van in
hci bui-
Zilver
cle.
Notes in
I
F.R.Notes11,j
clrcu
10Oct.
’18
2.031.236
1.203.765 5.829 52.122 2.478.378
4
’18
2.025.434
1.26.685
5.829
51.937
2.431.004
27 Sept. ’18
2.020.813
1.207.445 5.829 51.363
2.349.326
20
,,
’18
2.023.558 1.190.072
5.829 52.481
2.295.031
11/120ct.’17
1.447.445
590.451
52.6001
48.113
779.885
Data
Wissel,
_______________
Totaal
D
•
ePos
Os
Waar-
van
Kapitaal
Dek-
kings-
percen-
lage
t)
Goud-
dekking
circu-
Folie
10
Oct.
’18 2.093.089
2.361.589
78.956
50,6
49,6
4
,,
’18 2.017.023
2.310.308
78.903
49,7 50,5
27 Sept. ’18 2.001.821
2.316.557
78.802
48,8
51,4
20
,,
’18 1.910.178
2.284.107
78.689
51,1
51,9
11/120ct.’17
478.939
1.565.678
61.104
69,8
77,2
t)
Verhouding tusechen: den totalen goudvoorraad. Zilver etc.,
en de
opeiechbore schulden:
F. R. Notes en netto depoaitos toet
inbegrip
van
het kapitaal.
PARTICULIERE BANKEN AANGESLOTEN BIJ
HET
FED. RES. STELSEL.
Voornaamste iosten in duizenden dollars.
Data
1
Aantal
Totaal
uitgezette
Reserve
bij de
Totaal
Waarvan
time
i
banken
gelden en
F. R. bank,
depositos
deposits beleggingen
4 Oct. ’18
745
13.518.290
1.202.798
11.658.761 1.447.180
27 Sept.’18
747
13.276.665
1.211.095 11.431.033
1.464.107
20
,,
’18
741
13.270.891 1.221.481
11.587.470 1.494.830
13
’18
734
12.960.674 1.163.163
11.315.598
1.446.947
6
,,
’18
735
12.999.208
1.192.072
11.368.123 1.461.373
1144
ECONOMISCH-STA1ÎSTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
BANKSTATEN,
V. ZWEEDSCHE RIJKSBANK.
KWARTAALSGEWIJZE OPGENOMEN.
(In millioenen Kronen)
1. BANK VAN ITALIË.
(In millioeneii Lires.)
Data
Goud
Zilver
Slaat,-
fondsen
conto’s
1
en
I&ken.
Circu-
!atie Rek,
Cr1.
_
30 Sept.
1918
818,1
76,8
215,1
1482,0
8554,6
1322,8
20
1918
818,1
76,8
216,0
1339,6
8328,0
1318,2
10
,,
1918
818,1
76,9
216,3
1306,5
8224,3
1328,8
31 Aug.
1918
818,2
76,8
215,7
1354,6
81152,1
1406,4
20
1918
818,2
76,4
**
*** ***
***
10
1918
**
217,4
1336,7
8002,3
1448,0
31 Juli
1918
818,2
76,7
218,0
1417,5
7989,5 1489,6,
30 Sept.
1917
833,7
64,6
219,5
966,4
4984,9 975,6
30 Sept.
1916
927,0
77,7
220,0
728,7
3621,2
713,5
20 Juli
1914
1106,5
90,4 203,9
1
632,5
1661,1
272,8
II. BANK VAN SPANJE.
(In millioenen Peseta’s.)
Data
Goud Zilver
Staa t,.
fond-
senl)
Dis.
conto,
en
De,ecn.
LirCu.
lalze
rç e
Cr1.
30 Nov.
1918..
2228,3
646,4
756,3 1036,9
3233,8
1103,9
23
1918..
2228,3 644,6 763,4
981,8
3223,8
1082,4
16
1918..
2224,7 642,4 777,6
982,1
3215,7
1101,7
9
,,
19Ï8.
.
2224,7 641,6 770,3
947,2
3187,8
1083,6
2
1918..
2219,2
647,1
794,7
955,9 3149,8
1104,9
26 Oct.
1918..
2205,7
648,6
776,5
951,6
3121,3
1200,2
19
,,
1918..
2205,6
645,9 854,9
868,2
3098,4
1167,3
12
1918..
2205,4 645,4
780,0 957,1
3085,9
1175,4
5
,;
1918..
2205,4
649,2 771,2
914,8 3049,8
1141,3
30
Sept.
1918..
2197,7
654,8
766,6
878,3 3015,6
1174,6
21
,,
1918..
2197,6 652,2
760,1
844,1 2998,9
1133,8
1
14
,,
1918.
.
2193,6
649,4
768,2
842,1
3007,5
1139,6
1
Dec.
1917..
19638
721,2
737,0
729,9 2741,7 941,7
2
Dec.
1916..
1208,4 745,3
729,8
644,4 2322,6
700,5
24 Juli
1914..
543,5
729,8
494,4
783,8 1919,0
497,
‘) Inclusief de schuld van de schatkist in rek.-crt.
III. ZWITSERSCHE NATIONALE BANK.
(In millioenen Francs.)
Data
Goud
Zilver
Darle.
hen,-
kassen.
scleine
Dis.
conto’s
en
Beleen.
Circu
lalie
Rek.
Cr1.
14
Dec.
1918.
.
377,9 57,4
6,5
538,8
890,5
137,1
7-
,,
1918..
377,8
56,6
6,3
571,0 907,0
147,9
30 Nov.
1918..
378,8
56,6
6,5
576,9
934,6
129,3
23
,,
.
1918..
379,3
55,9
7,2
579,8
925,2
135,8
15
,,
1918..
379,8 55,4
7,1
621,8 952,8
163,8
7
,,
1918..
380,0 55,3
9,3
551,9 903,8
146,1
31
Oct.
1918..
380,9 55,2
11,4
527,1
891,5
133,7
23
,,
1918.
.
381,2
55,0
14,7
475,6
826,5
125,4
15
,,
1918..
381,2 54,6
‘
15,8
444,2
816,7
117,1
7
,,
1918..
381,6 53,5
16,3
499,8 817,9
167,8
30 Sept.
1918..
382,5
52,9 17,4
463,4-
813,5
121,4
23
,,
1918..
382,7
52,6
19,3
398,3
763,2
134,0
15
Dec.
1917..
352,8
53,7
11,0
290,9 618,3
108,0
15 Dec.
1916..
320,5
54,5
2,9
170,1
464,4
113,6
23 Juli
1914..
180,1
18,9
–
107,8
267,9
50,7
IV. NATIONALE BANK VAN DENEMARKEN.
(In millioenen Kronen.)
Data
Goud
Zilver
‘huilenLEdeen.
orde-
ringen
op hel
conto’,
en
Circu.
latie
Rek.
Cr1.
_
30 Nov.
1918..
187,6 2,6
78,1
243,4 440,2 67,2
31
Oct.
1918..
188,4
2,4
64,6
248,4
424,2
73,2
30
Sept.
1918..
188,2
2,5
63,6 261,8
402,4
78,8
30 Nov.
1917..
178,6
2,6
45,9
192,0
325,8 70,6
30 Nov.
1916..
145,4
1,9
41,3
157,1
277,6
56,7
30 Juni
1914..
75,6
6,6
19,8
95,6
159,8
–
4,8
L.’ata
–
.
–
L,oua
Vorde-
ringen
op het
buiten!.
‘
Staat,-
fondsen
Dis-
.
conto’s
en
Beleen.
Circu-
lalge
Rek.
Cr1.
14
Dec.
1918.
.
286,3
127,0 105,5
480,4
786,5
225,1
7
,,
1918..
284,0
130,2 125,5
459,8
777,9
249,0
30 Nov.
1918..
283,4
135,8 125,5
367,6 784,0
132,6
23
,,
1918..
278,5
128,5 120,5
328,5
765,6 96,6
16
,,
1918..
276,6
132,2 115,5
241,8
778,0
91,3
9
,,
1918..
277,5
135,4 105,5
343,8
769,6
83,4
2
,,
1918..
276,1 142,3
105,5
338,7
769,5
82,6
26
Oct.
1918..
272,5
141,9 105,5
321,7
727,3
94.2
19
,,
1918..
273,2 147,3
105,5
335,5 737,9
104,1
12
,,
1918..
273,9
136,6 105,5
329,5 736,2 96
3
7
5
,,
1918..
273,3
134,1 115,5
348,5
749,5
106,2
28
Sept.
1918..
273,6 133,0
115,5
332,8 728,2
119,8
21
,,
1918..
264,2
129,2 115,5
287
3
1
699,4
138,5
15′ Dec.
1917.
.
231,0
124,8
80,0
255,6
532,2
172,1
16 Dec.
1918..
182,7
144,9
63,6
134,7
386,6
18,4
25 Juli
1914. .
105,8
115,6
28,0′
92,4 206,2 68,2
VI. BANK VAN NOORWEGEN.
(In millioenen Kronen.)
Data
Goud
Ve–
–
ringen
op het
buiten!.
Effeclen
conto’ s
en
Beleen.
Circu.
latie
Rek.
Cr1.
7
Dec.
1918..
122,1
60,6
13,3
363,9 411,8
78,5
30 Nov.
1918..
122,1
62,2
12,9
362,7
410,2 80,6
22
,,
1918..
122,2
64,5
12,9
363,2
408,1
84,5
15
,,
1918..
122,2
64,8
12,9
348,7 411,0
72,6
7
1918..
122,3
65,6
12,9
346,6 411,2
67,7
31
Oct.
1918..
122,3
65,8
12,9
342,7
411,8
68,1
22
1918..
122,3
67,4
-12,9
323,8 406,8 54,3
15
,,
1918..
122,4
64,2
12,9
322,0
410,6
43,5
7
1918..
122,4
64,7
12,9
333,7
408;2 57,7
30
Sept.
1918..
122,4
65,6
12,9
322,2 400,9 53,2
23
,,
1918. .
122,5
66,5
12,9
319,7
385,5 66,9
7
Dec:
1917..
114,9
81,7
12,8
370,9
308,9.
207,9
7
Dec.
1916..
110,0
94,3
13,9
127,2
241,1
58,0
22 Juli
1914..
52,4
65,7
8,9
7,3
120,8
10,7
EFFECTENBEURZEN.
Amsterdam, 23 December 1918.
Een blik op de internationale beurzen toont öns, dat
bijna overal een lustelooze stemming overheerschend is
geweest. De factoren, die tot’ afwachten nopen en. die in het vorig overzicht te dezer plaatse reeds werden gerele-
veerd, zijn nog steeds van kracht gebleven, behoudens dan,
dat bij onze Oostelijke buren’ thans tenminste eenig pers’ pectief is gekomen met betrekking tot de allernaaste toe-
komst. De I-tjks-conferentie van arbeiders- en soldatenraden
heeft met groote meerderheid de bijeenroeping van de
Nationale Vergadering goedgekeurd en dit mag als een der
stappen worden beschouwd, die moeten leiden naar een
meer geordende samenleving. Indien men echter meent, dat
dit besluit een betere stemming ter beurze van Berlijn te
voorschijn heeft geroepen, tast men volkomen mis. Welis-waar, is een zucht van verlichting opgegaan, toen men be-merkte, dat de overgroote meerderheid de richting van een
normaal parlement wilde inslaan, doch de tooneelen, die
zich op de achtereenvolgende vergaderingen hebben afge’
speeld, hebben zeer sterk de vrees voor rustverstoringen
door de uiterst’linksche groepen naar voren gebracht. Men
is er niet gerust op, dat de verkiezingen voor de nationale
vergadering ongestoord ‘zullen verloopen en ziet met angst
den 19den’ Januari tegemoet: Vooral de stakingen in het
steenkoleugebied aan de Ruhr, in het leven geroepen door de actie der Spartacus-lieden, stakingen, die -zeer diep in-
grijpen in het economisch leven, hebben bewezen, welk een
invloed deze groep nog op bepaalde d,eelen der bevolking
kan uitoefenen.
In de
–
laatste dagen heeft de beurs te Berlija zich dan –
ook niet ‘in een opgewekte tendens mogen verheugen. Te-voren was de stemming wel eenigszins verbeterd. De oor-
zaken hiervoor waren te vinden ii, het rustig verloop der
demobilisatie, in het afzien van gevaarlijke experimenten
ten opzichte van de socialiseering ‘der bedrijven, in de
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1145
ongedacht groote ;oorraden textiel- en lederwaren, in le
verlenging van den wapenstilstand, enz. Toch was ook reeds
voOr de vergadering der arbeiders- en soldatenraden een
zekere reactie Ingetreden, voornamelijk tengevolge van de
speech des Heeren Lloyd George, die alléén voor Engeland
een schadevergoeding verlangde van £ 8 milliard, hetgeen
bij den tegenwoordigen stand van den wisselkoers overeen-
komt met een totaal van l’,Ik. 320 milliard. Weliswaar
begrijpt men ook in Duitschland, dat dergelijke begrootende
cijfers aan rectificaties onderhevig zullen zijn, doch zij
hebben toch geen gunstigen indruk gemaakt met betrekking
tot de financieele offers, die van het overwonnen land
gevorderd zullen worden. Ook de bepaling, dat Duitschiand
niet over zijn buitenlandsch tegoed, in welken vorm ook,
oOk over dat in het bezit van particulieren, zal mogen
beschikken, heeft een uiterst ongunstigen indruk gemaakt.
Het eerste gevolg is geweest, dat de tevoren zoo sterk
gefavoriseerde ,,Ponden”-waarden, als Mexicanen, Japanners,
Chineezen, Argentijnen, enz. een zeer gevoelige reactie
moesten ondergaan. Koersverschillen van meer dan 10
0
/0
behooren niet tot de uitzonderingen.
Ook de stand der belegginsmarkt baart nog groote zorg.
De obligaties der oorlogsleeningen bewegen zich nog steeds
zeer aanmerkelijk onder den emissieprijs, ondanks de
pogingen van het steunsyndicaat, om den koers te stimu-
leeren en ondanks de bepaling, dat ten minste 50
0
/s der
oorlogsvinstbelastingen in coupnres dezer oorlogsleeningen
voldaan moeten worden.
Eveneens is nog geen einde gekomen aan de voortdurend
toenemende circulatie van bankbiljetten. Het onderhoud
der bezettingslegers vereischt zeer groote bedragen, waar-
in op het oogenblik niet anders kan worden voorzien, dan
door het uitgeven van telkens nieuwe biljetten. Hierbij
moet worden gevoegd de ongerustheid veler effectenbezit-
ters, die hun fondsen realiseeren en het hiervoor ontvan-
gen geld zelve bewaren. Wellicht zal Lierin nu eenige wijzi-
ging worden gebracht, doordat de fondsenniarkt vermoede-
lijk zal worden opengesteld voor het emitteeren van obli-
gaties van gemeentelijke leeningen en van pandbrieven,
waarvoor, blijkens de koersen dezer fondsen (die vaak 15
en meer procenten boven de Rijksleeningen noteeren) bij de
bevolking nogal animo blijkt te bestaan.
Te W e e n e n is de toestand ter beurze al niet veel gun-
stiger te noemen. Hier is het echter niet de vrees voor
socialistische maatregelen of voor acties der uiterst-linksche
partijen, die de apathische stemming te voorschijn hebben
geroepen. Integendeel merkt men in Duitsch-Oostenrijk
bijna niets van al te radicale wenschen; alles wordt hier
beheerscht door het kolen- en levensmiddelenvraagstuk.
Vooral de brandstoffen, of juister gezegd, het gebrek hier-aan, baart de allergrootste zorg. Reeds thans is de treinen-
loop tot het alleruiterste beperkt; de trams in de hoof d-
stad onderhouden slechts het verkeer tot acht uur des
avonds en dan nog met de grootste moeite. De meeste 1 brieken en industrieën zijn stopgezet. Hiernaast brengt de
levensmiddelennooci de bevolking vrijwel tot wanhoop. In-
dien er geen wijziging in den toestand intreedt, voorziet
men een catastrophe binnen zeer afzienbaren tijd. Het be-
hoeft geen verwondering te wekken, dat de beurs onder deze omstandigheden geen opgewekt aanzien heeft. De
meeste koersen zijn dan ook buitengewoon scherp gedaald,
niet eens, wijl het aanbod zoo overweldigend is geweest,
doch meer,
omtiat
vrijwel geen koopers voor het aangeboden
materiaal worden gevonden. Een uitzondering hebben de
aandeelen van den Zuider-Spoorweg gevormd, die op de mede-
deeling, dat een vertegenwoordiger van deze lijn naar Zwit-
serland is vertrokken, om voeling te houden met de [
ran
sche bezitters der aandeelen, aanmerkelijk konden montee-
ren. Alen verliest hierbij uit het oog, dat de toestand van
den spoorweg geenszins gunstig is, doch het teekent de men-
taliteit van het Weensche beurspubliek, dat in den aller-geringsten factor, die buiten de algemeen-pessimistische
stemming omgaat, aanleiding vindt tot een eeuigszins
betere beschouwing.
Op de beurzen in de landen der Entente is in de achter
ons liggende berichtsperiode weinig van beteekenis voor-gevallen. Ook hier blijft het parool: afwachten. Alles wijst
er op, dat de voorbesprekingen voor de vredescorferentie
in vollen gang zijn en de beurs geeft er de voorkeur aan,
niet op te verwachten gebeurtenissen vooruit te loopen.
Voor Londen komt hier nog bij de omstandigheid, dat de
uitslag van de verkiezingen nog niet bekend is, zoodat
men nog niet weet, of het vrijhandelsysteem al dan niet zal
worden behouden.
Te N e w Y o r k is de stemming zeer eentonig gebleven.
De omzetten gaan niet buiten nauwe grenzen en de koers-
fluctuaties zijn tot een minimum beperkt gebleven. Er wa-
ren dan ook geen bijzondere berichten, die aanleiding tot groote bewegingen konden geven. De President der Ver-
cenigde Staten bevindt zich in Europa en het zal grooten-
deels van zijn invloed afhangen, welken vorm de vredes-
bepalingen zullen aannemen en welk aandeel aan den wereld
handel de Vereenigde Staten in den vervolge zullen ne-
men. In afwachting van de vaststelling dezer bepalingen
geeft de beurs er ook hier de voorkeur aan een neutrale
houding aan te nemen. De kwestie der overname van de schepen der Marinetrust is nog steeds hangende, zoodat
ook voor dit fonds geen bepaalde stimulans heeft bestaan.
T e o n
z
e n t is de markt voor
staatsleeningen,
wat de
inlieemsche soorten betreft, vrij vast van toon gebleven,
ondanks de aankondiging van de nieuwe emissie door het
Rijk, ten bedrage van
f
350 millioen tot den koers van
99 pOt. Echter is deze nieuwe leening reeds dadelijk met
disagio ter beurze verhandeld, hetgeen er op wijst, dat
velen, die krachtens vermogen of inkomen gedwongen zijn
in te schrijven, zoo spoedig mogelijk het aldus verkregen
bezit weder wenschen te realiseeren. Aan den anderen kant
heeft tot nu toe het absorbatievermogen der markt een
verheugenden indruk gemaakt, zoodat het den schijn er
van heeft, dat der emissie wel een volledig succes zal zijli
beschoren.
Van de buitenlandsehe soorten waren Russen vast van
toon, doch met zeer geringen handel. In aansluiting aan de
reactie ter beurze van Berlijn, waren te onzent de Waarden
der Zuid-Amerikaansche Republieken iets lager in koers
zonder echter een ongeanimeerde houding aan te nemen.
17 Dec. 19 Dec. 21 Dec.
Rijzingof
4
1
/1 0/
Ned. W. Sch.
1916 89
1
/2
89
90
+
‘1
4
0
/0 ,,
,,
,,
1916 82/10 82
1
/
821/o
1/
31/
0/
,,
,,
,,
..
70 70
70
3
0/
. . .
64 /o
64 64
8
/82
–
11
42
21/
2
0
/0
Cert. N. W. S.
……
55’/io
5581
4
55l1
+
*/16
5
0/
Oost-Indië 1915
. . .
94h/
941/ 941/
4
–
4
0/
Hongarije Goud ….
34
35
83
–
1
4
0
/o Oostenr.Kronenrente
27
11
/16
281/
4
271/
1
–
0/16
5
/o Rusland 1906 ……
41
40’/
40
1
/2
–
1
/3
41/1
0/
Iwangorod Dombr
377/s
36
1
/a
361/s
–
11/
4
4
0/
Rusland Cons. 1880
33
9
/jo
32’/
32
1
/
–
1
1
l10
4
0/
Rusl. bij Hope &Co
35’/io
353/
357/1e
+
8/11
4
0/
Servië 1895 ……..
50
51
510/4
+
18/4
48/
2
0/
China Goud 1898
65’lo
65’/
65/8
4
°/o Japan 1899 ……..
51 51
51
4
/o Argentinië Buiteni
63
62’/
62/4
–
5
°/o Brazilië 1895
……
70
8
/,
70’/s
70’/,
5
0/
,,
1913
……
63
–
–
Van de locale markten waren
scheepvaartwaarden
in de
afgeloopen berichtsperiode wel het meest bewogen. Aanvan-
kelijk bestond er eerder een matte stemming, veroorzaakt
door de mededeelingen omtrent het gebrek aan bunker-
kolen. Spoedig echter namen andere factoren de overhand,
speciaal voor- hetgeen de Indische lijnen betreft en van
deze weder in de allereerste plaats voor aandeelen Java-
China-Japan Lijn. Van deze laatste verluidde, dat een bonus
of interim-dividend van grooten omvang tot uitkeering
zou komen en dat de resultaten over het loopende boekjaar
van dien aard waren, dat een hooger dividend dan dat over
1917 verwacht zou kunnen worden. Eenige bevestiging
hieromtrent is op het moment, waarop deze regelen worden
geschreven, nog niet verkregen, doch de koers der betrok-
ken aandeelen is aanmerkelijk gemonteerd en verlaat de
berichtsperiode op liet hoogste punt.
Deze beweging heeft de aandeelen der overige Indische
lijnen medegesleept, zoodat ook voor aandeelen Nederland,
Rotterdamsche Lloyd, Paketvaart, enz. goede koersverbe-
teringen zijn te boeken. Mede ontstond kooplust voor aan-
deden Holland-Amerika Lijn in verband met de mededee-
ling, dat ter remplaceering van de ,,Statendam” vier vracht-schepen, ieder van 8000 ton zouden worden gegeven, welke
vrachtschepen op Nederlandsche werven aangebouwd zullen
worden.
17 Dec. 19 Dec. 21 Dec. Rijzing
of
daling.
392
1
/
400
396
1
/
+
3
1
ls
380 385 383
+3
275
275
275 169
166
166
–
8
199
205’/
201/2
+
2
1
/t
284
800
302’/
+18
2
/4
169
1
/4
173l
172
1
/2
+
38/4
231
232
1
/2
231
1
/2
+ ‘/t
2351/, 241
1
/2 242
1
/
+ 71/4
Holland-Amerika-Lijn
gem. eig.
Holland-Gulf-Stoomv.-Mij..
Holl. Alg. Atl. Stoomv.-Mij.
Hollandsche Stoomboot-Mij..
Java-China-Japan-Lijn
Kon. Hollandsche Lloyd
Kon. Ned. Stoomb.-Mij…..
Kon. Paketvaart-Mij…….
–
1146
ECONOMISCH-STAi’isTIsCHE BERICHTEN
25 December 1918
17 Dec. 19 Dec.21 Dec.
Riizingof
Maatschappij Zeevaart
306
3101/
4
311
+ 5
Nederi. Scheepvaart-Unie
245
1
/2
250
1
I8
251
+ 51/2
Nievelt Goudriaati ……..475
482
497
+ 22
Rotterdamsche Lloyd……279
284
282114
+ 3
1
/4 e
Stoomv.-Mij. ,,Hillegersberg”
346
340
350
+
4
/
,,Nederland” . . 278
1
/:
284
1
/2 282814
-4-
41/4
,,Noordzee” .. 1948/
4
195
195218 + 8/
,,Oostzee” .. .. 341
341
341 –
Overigens hebben de omzetten sterk geleden door het
vooruitzicht op de vacantiedagen, in verband met het
Kerstfeest. Steeds is de handel op het einde des jaars zee
gering en thans wordt dit nog verergerd door den algemeen onzekerea toestand, waarin (le gansche handelswereld zich bevindt. Toch mag, deze omstandigheid in aanmerking ge-
nomen, de stemming van de beurs als krachtig en opgewekt
worden gekarakteriseerd. Enige speciale factoren hebben-
hiertoe weliswaar medegéwerkt, doch ook daarvdör was do tendens wel rustig, doch geenszins mat te noemen.
Zoo hebben
i
–
ubberaandeelen
kunnen profiteeren van het
bericht, dat de Vereenigcle Staten de, beperkingen omtrent
den rubberimport hebben opgeheven. Weliswaar zal deze
naatiegel in de eérste plaats ten goede komen aan Brazilië,
doch voor de toekomst kunnen de Nederlandsch-Iuclische
plantages toch ook weder rkcning houden met onbelem-
meyden uitvoer naar Amerika. Vooral aandeelen Amster-
dam Rubber konden dientengevolge monteeren, »jet, wijl
deze maatschappij in de eerste plaats van de veranderde’
omstandigheden zou profiteeren, doch wijl de mai
–
kt-tech-
nische positie (het bestaan van een uitgebreide contramine-
partij) aankoopen en dientengevolge “aanmerkelijke koer verheffing in de hand werkte. Toch konden ook de overige soorten monteeren en, hoewe’ de hoogste koersen niet be-
houden bleveu, verlaat deze marktafdeeling de berichts-
periode in geanimeerde stemming.
In aansluiting hieraan waren ook
ta-bakswaardcn
gezocht,
hoewel de omzetten hiej- van veel’ minder beteekenis waren.
De
petrofenmmark
–
t
heeft een zeer eigenaardig beeld te
aanschouwen gegeveu. Hoewel van aandeelen Koninklijke
Petroleum-Maatschappij zonder eenigen twijfel Amsterdam
als hoofdmarkt kan wordeii aangewezen, deed zich in de
laatste dagen het kenmerkende verschijnsel voor, dat de ten
dens voor deze aandeelen door New York werd aangegeven
In de achter ons liggende weken schijnt in Wallstreet zeer
groote belangstelling te hebben bestaan voor de aandeelen
onzer grootste Nederlandsche petroleumonderneming, met he
gevolg, dat aller oogen naar de overzijde van den Oceaai”
gei’icht waren.’ Toen da.0 odk, na een periode vals voortclu rende koersverheffing, op sommige dageis de koers te Nest’.’
York eenige reactie aagtoonde, werd dit onmiddellijk aan”
onze beurs met een evenredige daling beantwoord. Toch
kon’zich ted slotte een betere’ stemming, onafhankelijk van
Wulistreet, baanbreken, vooral in aansluiting aan cle alge’
meen optimistischer opvatting omtrent de naaste toekomst,
die hier begon op te komen.
De overige soorten van ‘deze afdeeling ontmoetten slechti’
geringe belangstelling, met uitzondering van de met de
Koninklijke Petroleum-Maatschappij nauw gelieerde onder-
nemingen, als Moea,i’a Enim, Dorcltsche Petroleurn-IncLus±,rie
Maatschappij, enz. De inmiddels gedeclareerde interim-divi
denden der Koninklijke cii der Dordtsche, resp. ad 15 pCt.
en ad 10 pCt. hebben overigens ook tot de verbeterde stenï-
ming medegewerkt. ,
De markt voor
C’ult’ezn
–
‘wuai’dcn buil
in cle eerste dagen -ddr
achter ons liggendé week eerder een ‘mat voorkomen, hetgeen
echter tegen hetslot aanmerkelijk verbeterde. Voor iiande:
len Handelsvereeniging Amsterdam was de vraag Vrij groot,
zoodat op den laatsten dag der berichtsperiode het fonds een
zestal procenten kon monteej
–
en. Eveneens svaren aandeelen
Cultuur Maatschappij der Vorstenlauden tot iets hoogenu’i
prijs gezocht, terwijl de minder courant verhandelde waar-
den eenigszius op den achtergrond bleven.
In verband niet cle koersverheffingen voor
suikerwaarden
wkren ook aandeelen Nederlancisch-Indische Handelsbank
tot betere koersen gevraagd. ‘ –
Van
binnenlandsche indust’riele aandcelen
ontstond eenig
animo voor aa.ndeelen du Croo & Brauns, hetgeen zich echter
niet ten volle in den koej’s heeft weerspiegeld.
0
17 Dec. 19 Dec. 21 Dec.
Amsterdamsche Bank…..180
180
1798/4
– 1/
4
Ned.Handel-Mijcert.v.aand. 170/8
1728/4
172V2 + 1/8
Rotterd. Bankvereeniging – . 137
8
/
4
136
136
–
1,/4.
Amst. Siiperfosfaatfabriek.. 155
155
1541/,
–
1
/2
Van Berkel’s Patent,
…… 131’/s 134
1
/2 133
+
11/,
Insulinde Oliefabriek……20ö/4 206
1
/
2051/4
–
1/
2
ee.
17
16
Dec.Dec.
Rijzing
of
daling.
Jurgens’ Ver. Fabr. pr. aand.
10181
8
101
8
/8
1018/4
+
2/8
Ned. Scheepsbouw-Mij……
1698/
4
169
169
–
1
/4
Philips’ Gloeilampenfabriek
372
370
373
+
1
R. S. Stokvis
&
Zonen ….
462 470
1
/3
485
+
23
Vereenigde Blikfabrieken..
1292/
4
1258/
127
–
2V4
Coinpania Mercartil Argent.
220 218
2/4
222
–
+
2
Cultuur-Mij. d. Vorstenland.
138/a
141/8
141
-4–
2
1
/
Handelsver. Amsterdam….
370
8
/
4
377i/
3741/
+ 31/s
Hoil. Transatl.
Handeisver.
124
6
/8
124
8
/
8
124
–
8
18
LindeTeves&Stokvis ……
205 207
207
+
2
VanNierop&Co’sllandel-Mij
164
170
1
14
171’/
+
71/2
Tels
&
Co’s Handel-Mij ….
1491/
4
150
–
151
+
18/4
Gecons. Roll.’ Petroleum-Mij
221
8
/8
222
222
8f
Kon. Petroleub]-Mij. ……
4392/.
442V4
442’/
-J–
2’/4
Orion
Petroleum-Mij …….
95’h
–
–
Steaua Rome na Petr.-Mij
.
160
161
160V,
+
‘i
Amsterdam-Rubber-Mij—–
17,1
8
/
4
184
181V,
+
98/
Nederl.-Rubber-Mij.
……
102 109
107
+
5
Oost-Jas’a-Rubber-Mij…..
209V
225
221
+
11’/,
Deli-Maatschappij
–
……..
481
500 505
1
/2
+
24
‘/2
Medan-Tabak-Maatschnppij..
207
1
1,
212
213
1
1,
+
6
Senembah-Maatschappij….
438 456 460
-4-
22
De
A,inerikaansche afdeeling -is
gedurende de ganscho week
zeer kalm gebleven. De koersen, die Wallstreet ons zond,
waren niet van clie» aard, dat zij het publiek stimuleerdeis
tot het enta-meei-en van nieuwe’affaires, terwijl de arbitrage,
door het nog steeds niet regelniatig functioneeren van den
telegraafdienst en door de moêilijkheden, die aan het verzen-
den van fondsen nog in den weg worden gelegd, niet op af-
doende wijze kan ingi
–
ijpen. De vooruitzichten op een heistel
van het normale handelsvei
–
keer met de overzijde van dcii.
Oceaan zijn overigens ook nog niet van dien aard, dat zij
het in sommige gevallen aanzienlijke koersverschil t-usschen
New York en Amsterdam uit den weg hebben weten te
ruimen. De meeste hier verhandelde fondsen toch bewegen
zich nog aanmerkelijk boven New Yorkscho pariteit.
17 Dec. 19 Dec. 21 Dec.
Rizgof
Ainerican Car
&
F’oundi
–
y
– –
78/8
78
1
/,0
78
–
Anacomidu Copper
……..
1
ITS
J
302/1
1387/1
+
/ii
Un. States Steel Corp …..
391/4
89
5
/1
8911/
–
Via
Atchisou ‘ropeka ………..
9O
1
/s
93
6
/16
91/,,
_J_
‘/
16
Southern
Pacif ie……….
93V4
9311
4
931/
4
Union
Pacific ………….
l32’/,
133
132
7
/,
Int. Merc:Mtriiieafgest…..
–
29/io
29
291/ia
–
3/
4
prefs
5
1 15/
114 ‘/
113/,
-0/4
De
gcld’naarkt – is
vrij gemakkelijk gebleven; de prolon-
gatiekbei-s beweegt zich uabij 34 pCt.
GOEDERENHANDEL
GRANEN.
23 December 1918.
Ofschoon de meeste tarwe, haver en lijnzaad iii Argen-
tinië wel geoogst zal zijn, blijven toch de weerbei-iehteu
van groot belang, aangezien de wijze oii, de oogsten te
bergen, daar nog zeer’primnitief is ei daarom regen in dezen
tijd van het seizoen erustige schade kan berokkeneu. i’l’elaas
zijn berichten van’ regen in den laatsten tijd zeer talrijk’
geweest en zoowel aan den tarwe- als aan den lijnzaadoogit
wordt schade verwacht. Aa.0 den lijnzaadoogst schatte men, dat de schade ca. ’10 pCt. zou zijn, doch aangezien tot nu toe’
de ramingen vnu de opbrengst zeer uiteen hebben geloopcn,
is het moeilijk aan do hand hiervan een cijfei- te uôeuien
‘un cle hoeveelheid, die waarschijnlijk voor export beschik-
baar zal zijn. –
Aangezien do prjsfluctuatie van tarwe zeer gering i; j
zelfs zijn de prijzeni eenigszins gedaald, zal de schade aan
den oogst nog wel losloopen en op grond ‘vuil de laatste
schattingen zou er ongeveer een surplus vani
3
millioeu
tods tarwe zijn, ivaarbij clan nog circa 1% muillioeu tôns
tarwe van den ouden oogst moet worden’ gesoegcl. –
De berichten uit Australië zijn betreffende dcii nieuwen
oogst steeds slechtei- geworden en de ramingen zijn van
week tot week lager gesteld, zoodat nu ten slotte ecu oogst
wordt verwacht, die kleiner is -clan de gemiddelde oogsten
vijf jaar vOOr den oorlog. Veel zal er dus niet voor export’
overblijven vn-is dezen oogst., doch men bekommert zich hier-
over op het oogenblik niet al te veel, aangezien liet over-
schot van de vorige oogsten nog van dien aard is, dat het
hoogstwaarschijnlijk niet in 1919 veischeèpt kan worden.Wel
kan men gi’oote yersehcpiigon van tarwe van Australië ver-
wachten, zoodra de Australische troepen naar hun vaderland
terugkeeren, aangezien de transportachepen dan op hun
25 December 1918
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
1147
Noteeringen.
.
Locoprijzen te Rotterdam/Amsterdam.
23
Dec.
Chicago
Bueno, Aurea
Soo,tn.
23
Dec.
16
Dec.
Datd
1918
1918
1917
TQrwC
Man
Haoe
Taru
•
Mata
L(jnzaad
Dec.
Dec. Dec. Jan.
Jan.
Fel,,.
.
Tarwe (inlandsche)
……
25,-
1)
25,-
1)
21 Dec.’18
226
147
71
1
1
12,00
5,65
19,65
Rogge (70 Kg. natuur gew.)
28,50
1
)
28,501)
–
14
,,
’18
226
138
72
7
/8
12,20
5,85
19,50
–
380,- ‘)
21 Dec.’17
220
127’Is
76/e
12,20
7,65
1
)
15,45
Gerst (60 Kg. natuur gew.)
20,-)
.
20,-
)
–
21 Dec. ’16
154
1
!,
91I8
481
11,80
7,80
23,80
MaTs (La Plata)
………-
23,-
0
23,-
)
• –
21 Dec. ’15
124
70t/
e
42
1
/
9,30
4,85
11,85 ‘)
Haver
(inlandsche) …….
Lijnkoeken
(Noord-Ame-
20Juli
’14
82
‘)
56’/s
1)
36V3 ‘)
9,40
1
)
5,38
1
)
13,70
)
rika van La Plata-zaad)
35,- ‘)
35,-
)
28,- ‘)
Lijuzaad (inlandech)
. . . .
40,-
)
40,-
t)
t
)
per Dec.
t)
per Sept.
1)
per Jau.
t)
Regeeringsprijs.
AANVOEREN in tons van 1000 K.G: voor verbruik in Nederland
Rotterdam
Am,fcrdam
1
Totaal
Artt&dcn
I2I Dec.
1
Sedert
Overcenk.
1521 Dec.
1
Sedert
Oocrecnk.
t
1918
1917
1918
!
1 Jan. 1918
tijduak 1917
1918
1 Jan. 1918
tijdvak 1917
Tarwe ……………..
30.245
253.376
–
2.920
38.227
33.165
291.603
.-
Rogge ……………..-
–
8.465
–
–
.
8.465
Boekweit
………….-
–
2.314
–
–
–
–
2.314
Mars
114.637
–
4.590
80.134
4.590
194.771
Tarwemeel …………
.
756
19.988
–
6.068
3.051
6.824
23.039
–
–
8.322
–
–
7.560
–
15.882
Lijnzaad ……… …..
Gerst
……………..-
–
30.600
–
–
11.886
–
42.486
Haver ……………..-
–
12.399
–
–
27.269
–
39.668
Lijnkoek ……………
–
34.078
–
__
27.985
–
62.063
.-
..
Andere ineelsoorten
. . .
–
19.716
–
–
4.286
–
24.002
–
.
.
AANVOEREN in tons van 1000 K.G. voor België.
Tarwe ……………..10.159
396.294
1
454.314
–
1
–
–
396.294
454.314
Rogge …………….
1
–
5.174
13.738
–
1
–
–
5.174
13.738
Mais
……………..-
93.338
1
28.629
–
–
1
–
II
93.338
1
28.629
Tarwemeel ………….
1
2.852
1
72.797
1
6.962
II
–
1
8.807
1
–
II
81.604
t
6.962
Gerst
…………….
1
–
1
28.140
667
II
–
–
1
–
I
28.140
667
Andere meelsoorten
….
–
1
47.096
–
II
–
1
9.510
1
–
Ii
86.606
–
terugreis naar Europa volle ladingen tarwe kunnen ver-
No d
e r
1
a n d. Verschillende schepen zijn in de afgeloo-
voeren,
pen week van hier uitgevaren
om
in Noord-Amerika
kolen
Van Noord-Amerika geen nieuwe berichten. De vooruit
,
te
laden.
Aangezien
bepaald
is,
dat de ra.ntsoenen van
zichten van den nieuwen t.arweoogst blijven geweldig, ter-
Nederland slechts met Nederlandsche schepen mogen aange.
wijl ook de tegenwoordige voorraden grooter zijn dan ooit.
voerd worden, volgt uit dit kolengebrek ook graangebrek.
Deze enorme tarwehoeveelheden wGrden aan de markt ge-
Het
is
te hopen, dat hieromtrent een regeling getroffen
bracht tegen een vastgestelden prijs en het
is
te begrijpen,
kan worden, vooral nu uit verschillende gegevens blijkt,
dat Noord-Amerika er zijn best toe doet, den uitvoer te
dat het gebrek aan scheepsruimte veel geringer blijkt te
bevorderen, aangezien anders liet volgend jaar de Regeering
zijn dan men vermoed had, vooral indien men iiog eenigen
voor een grooten schadepost
zou
staan. Er
is
in de Vereenigde
tijd voortgaat schepen aan te bouwen met de snelheid van Staten een sterke drang den handel vrij te laten, doch dan
da laatste maanden.
zou
er natuurlijk een andere regeling in de plaats moeten
komen
oin
den boeren den gegarandeerden priis toch te ver
SUIKER.
strekken.
De aanvoeren van mais in de
V. S.
blijven uiterst gering;
Volgens berichten uit Duitse h lan d heeft het warme
de reden hiervan wordt ons niet geseind, doch in de eerste
natte weer gen goeden invloed gehad
op
de houdbaarheid
plaats moet gedacht wqrden aan de zeer groote’ consumptie
der nog niet verwerkte bieten en gaat het rendement dan
bij
de
boeren
zelf,
die een onnoemelijk aantal varkens
ook
gestadig achteruit.
Vooral in
het
Oosten
is
ook het mesten. De prijzen zijn clan ook, vooral wat spoedige leve- gebrek aan kolen opnieuw nijpender geworden.
F. 0.
Licht
ring betreft, sterk gestegen en ook deze markt bekommert
verwacht thans, dat de suikeroogst ongeveer evenveel min-
zich
weinig
om
andere
buitenlandsche markten als cle
der
zal bedragen
als verleden jaar voor de bereiding van
Argentijnsche, met dat gevolg, dat er nu ook reeds versche-
ontplofbare stoffen
gebruikt werd,
zoodat er van uitvoer
pingen van Argentinië naar Noord-Amerika gevolgd zijn.
van suiker voorloopig geen sprake kan zijn. Zoowel in Bo-
De officieele maatregelen, die nu over de geheelo wereld
hemen
als
in
Hongarije wordt de industrie door het
gelden in meerdere of mindere mate, werken wel uiterst
gebrek aan kolen zeer benadeeld.
belemmerend
op
de werelddistributie, daar het nu
b.v. is
Eindelijk heeft in E age l.a n d de Board of Trade weder
voorgekomen, dat een groot aantal zeilschepen in Argentinië
eene suikerstatistiek openbaar gemaakt en wel als volgt:
onbevracht lag, omdat deze schepen ingevolge overeenkomst
November
Jan/Nov.
‘moesten
naar Noord-Amerika
terugkeeren en er voor dat
land
geen
lading
was.
Tegelijkertijd
heeft men
hier
in
1918
1917
1918
1917
tons
tons
tons
tons
Europa speciaal aan cle Argentijnschc artikelen groot gebrek.
Imports Cane ……..54.559 78.157
1.254.868
1.152.660
De bovenvermelde regens in Argentinië zijn voor maïs
Beet
–
–
7.786
1
zeer gunstig geweest. De verschepingen van mais
van
Argen-
,,
……..
Refined
161 27.605
18.233
154.228
tinië naar de Geallieerde landen zijn aanmerkelijk toegeno-
,,
……
men en men verwacht, dat deze beweging zal voortduren.
Total ……..54.720
105.762
1.280.887
1.306.889
])e neutralen sukkelen nog met gebrek aan scheepsruimte,
Stock in Bond.
–
terwijl hun ook bij de diverse ,,agreements” slechts weilig
Refiueriesj no return
mnaïs werd toegestaan.
Outturmof
61.019 68.805
679.409
657.360.
Van bevoorrading der Centralen
is
nog niets definitiels
Total Home Consumpt.
77.725 91.618
871.617 1.006:710
vernomen. Herhaaldelijk ziet men vermeld, dat de oogst in
Duitschiand toch vel voldoende moet zijn tot het voorjaar,
De voorraden
op
7 l)ecentber in de 3 voornaamste Britsche
Dit zal ongetwijfeld wel het geval zijn, doch indien men het havens waren:
zoover
wil
laten komen, dat de oogst geheel
op is,
zal men
1918
1917
1916
er terdege rekening mee moeten houden, dat daarna een
Londen …………..170.393
62.281
45.012 tons
regelmatige zeer groote aanvoer noodig
is
om de Duitscbe
Liverpool …………66.607
56.347
2.106
bevolking van voldoende brood en andere levensmiddelen te
Clyde…………….55.553
26.954
6.484
voorzien.
Totaal
292.553
145.582
53.602 tons
1148
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
25 December 1918
De Royal Commission heeft nu ook het restant van den
Mauritius-oogst van ruim 100.000 tons eerste kwaliteit
witte suiker opgekocht tot 17 s18 d. f.o. b., hetgeen onge-
veer 3 s./- d. beneden den tegenwoordigen f. o. b. prijs van
witte Javasuiker is. Neenit men daarbij de lagere vracht
van Mauritius in aanmerking, dan wordt het verschil nog
veel grooter.
Over de Ja v a markt kwamen geen nieuwe berichten
binnen. De Novemberafschepingen vertoonen het zeer ver-
bljdend cijfer van 220.000 tons tegen 168.747 tons verleden
jaar, hetgeen de ditjarige verschepingen vanaf Mei brengt
op een totaal van 1.003.560 tons tegen 828.201 tons in 1917.
C u b a -statistiek:
1918
1917
1916
Oogst…………….3.446.083 3.023.720 3.007.913 tons
Export der week 9-16
Nov . …………..
29.125
2.580
25.043
Totaal 1 Jan.-31 Oct. 2.971.089 2.884.284 2.777.565
Voorraad op 18 Nov.
224.690
23.728
70.682
NOTEERINGEN.
Londen
Amsterdam
New Yok
Data
1
per
Tak,
I
Wislic
%%
December
Cubes
Javas
lated Centrifugals.
No.I
fob.
1
20Dec. 1918..
f
–
64/9
–
–
7,28
13 ,, 1918..
–
64/9
–
–
7,28
20 Dec. 1917……, –
53/9
–
–
–
20Dec. 1916….
11
47/1’1
26!-
28/41/,
5,14
21Juli 1914…. ,, 11″!,, 18/-
–
–
3,26
RUBBER.
Ondanks het bericht, dat de beperkende bepalingen voor
den invoer van rubber in de Vereenigde Staten opgeheven
zijn, bleef de Londensche markt flauw gestemd en de notee-
ringen bleven zoo goed als ongewijzigd.
Daarentegen was de handel van in Indië liggenden rubber
levendiger en de prijzen waren hooger. Uit Indië berichtte
men een noteering van
f
1,07 per
1/t
Kilo voor Sheets.
De slotnoteeringen luiden:
einde voorafg. week
Prima Crpe loco/Maart
213’h
loco Dec ……… 2/3
Al)riliJUni .
213
Jan./Juni …… 2/3′!,’
Juli/Dec. . 2/2
3
/
hard cure fine Para……2/8
219
KATOEN.
Marktbericht van de Heeren Sir Jacob Behrens & Sons,
Manchester, d.d. 5 December 1918.
In Amerika is de prijs van katoen, gedurende het begin
van de week, belangrijk gedaald, daar men bevreesd was
voor een staking van de katoenbedrijven in Lancashire.
Een gedeelte van dit verlies is naderhand weer ingehaald,
maar de markt blijft in een zeer onbestemden toestand en
de zneeningen omtrent den toekonistigen gang van prijzen zijn meer uiteenloopend dan ooit. Er zijn nog wel enkelen,
die volhouden, dat de prijzen hooger zullen worden voor
het einde van het seizoen, maar de lagere noteeringen van
de latere maanden schijnen deze meening niet te bevestigen.
Liverpool was minder opgewonden dan New York, hetgeen
ongetwijfeld te wijten is aan de vele beperkingen, welke op
den handel in die plants zijn gemaakt, en de daling deze
week is slechts van matig be’ang. Egyptische katoen is
onveranderd.
Terwijl katoen zich vrij goed houdt, is de toestand van
garens minder gunstig, en het is op het oogenblik moeilijk,
de waarde daarvan te bepalen. Niemand koopt anders dan
voor directe behoefte en daar deze zeer beperkt is, moeten
groote concessies gedaan worden, om nog enkele zaken tot
stand te brengen. De hoop op een vrijer verkeer met
Scandinavië en Holland is slechts gedeeltelijk vervuld en
totdat de vele handelsbeperkingen opgeheven zijn, is het
moeilijk te zien, waar een vooruitgang vandaan moet komen.
De doekmarkt blijft zeer lusteloos en er is een eentonige
slapheid, welke den geheelen handel doordringt. Koopers
van doek zijn bevreesd verdere verbintenissen aan te gaan,
omdat de overzeesche markten over het algemeen zeer
somber gestemd zijn. Van geen der Oostersche markten is
veel vraag en er wordt algemeen verwacht, dat er weinig
inkoopen gedaan zullen worden gedurende de volgende
maanden. Noteeringen worden weliswaar geregeld verlaagd,
maar zij zijn nog veel hooger dan exporteurs willen betalen,
zelfs voor die goederen, waaraan bij hen behoefte is.
Loco
28Nov.
5Dec.
28Nov.
5 Dec.
Liverpool-noteeringen
T.T. op Indië
116
1/6
F.G.F. Sakellaridis 27,56 27,56 T.T.opHongkozig 3/31/4 314
G.F. No. 1 Oomra 13,82 14,08 T.T.opShanghai 5/0
1
/2
5/2
Amerikaanche Katoen.
Volgens het Censusbureau te Washington bedraagt het
geginde aantal balen exclusieve liuters:
(In duizendtallen balen.)
191819
1
1917r18
1
19107
10250
10143
10846
13 December………
1
,,
9563 9705 10359
14
November ………
8681
8559 9616
Noteeringen voor Loco-Katoen.
(Middling Uplands).
1
2
1
Dec.’181
16Dec.’18I
9 Dec’I8
1
21
Dec.’171
21 Dec.’16
New York voor
Middling
. .
31,50e
29,55 c
29,15e
31,10 c
16,70 c
New Orleana voor Middling
30,13e
29,— c
28,50e 29,13e
17,25e
Liverp. v. Good
Midd.Texas..
22,20d’)
21,60d
22,08 d
22,84 d’)
10,52 d)
0
20 Dec. ’18
‘) Good Middling Amer. ‘) Middling
Amer.
Ontvangsten in, en uitvoéren van Ainerikaansche havens.
(In duizendtallen balen.)
1
Aug.’18
Overeenkomatige perioden
tol
20 Dec.’18
1917
1916
Ontvangsten GulfHavens..
11
Atlant. Havens
2637
}
3298
}
4682
Uitvoer naar Gr. Brittannië
1
1208
1455
‘t Vasteland.
1749
658 1183
Japan etc…
66
268
Voorraden
in
duizendtallen
20Dec. ‘IS
20
Dec.
’17
20
Dec.
16
Amerik. havens ……….
1392
1282
1520
Binnenland …………..
1301
1140
1350
New York
.
134
144
New Orleans
.
344
472
Liverpool
……………
305 ‘)
430
784
) 21 Dec. ’18.
WOL.
Nu de Amerikaansche commissie geen aankoopenineer
doet, hebben de zaken op de Zuid-Atnerikaansche markten een
zeer kalm verloop. De algemeene tendens wijst een dalende
richting aan, vooral voor de Crossbreds.
De koloniale aanvoer van wol te Londen, voor Novem-ber aanmerkelijk hooger dan in voorgaande maanden, be-
droeg 127.491 bn. tegen 83.387 in October en 44.804 in
September.
Te Bradford is de markt zeer ongeregeld. Met uitvoerver-
gunningen van geweven stoffen naar de neutrale landen is
men vrijgeviger. Men vermoedt dat de handel in afval en
kortharige wol weldra vrij zalzijn.
METALEN.
Ioco-Noteeringen te Londen:
Data
Ijzer
Cico.
Koper
Standard
No.3
Lood
Zink
23 Dec.
1918..
nom.
112.-/-
266.-1-
40.101-
52.-1-
16
,,
1918..
nom.
112.-1-
272.-1-
40.101-
52.-/-
27 Dec.
1917..
nom.
110.-1-
305.10/-
30.-1-
52.-/-.
23 Dec.
1916..
nom. 142.-1- 177.-1-
30.101-
52.15/-
20Juli
1914..
5114
61.-/-
145.15/-
19.-/-
21.10/-
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
De N.V.Nederlandsche Huistelefoon-Madschappli
ROTTERDAM
‘s-GRAVENHAGE
GRONINGEN
Telefoon 3600
Telefoon H 280, 300
Telefoon 1555
AMSTERDAM
LEEUWARDEN
Telefoon N 5580
levert uit voorraad
TELEFOON-, SCHEL-, ELECTR. KLOK-INSTALLATIES,
etc.,
in huur en koop.
Herstelt en onderhoudt onder g a r a n t i e ook alle niet door haar uitgevoerde installties.
PROSPECTUS GRATIS.
NEDERLANDSCHE GRONDBRIEFBANK
HEERENGRACHT 495, AMSTERDAM
5
pCt. Obligatiën (Grondbrieven)
Gecertificeerd door de Centrale Trust-Compagnie
Verkrijgbaar in stukken van
f
2500,—,
f
1000,—,
f
500,— en
f
100,-
op elk goed effectenkantoor
GEBROEDERS CHABOT
ROTTERDAM
KONINKLIJKE
HOLLANDSCHE
LLOYD
AMSTERDAM
Geregelde Passagiers- en
Vrachtdienst met nieuwe,
moderne post-stoomschepen
TUSSCHEN
KASSIERS en
MAKELAARS
in
ASSURANTIËN
Deposito’s.
Rekening-Courant. – Franco Chèque-Rekening.
Aan- en Verkoop van Wis8eis op het Buitenland. – Aan- en Ver-
koop van Fondsen. – Bewaarneming en Administratie van Effecten.
Ooriogs-. Transport-, Casco-, Brand-, Diefstal- e. a. verzekeringen
van eiken aard.
AMSTERDAM
EN
ZUID-AMERIKA
VIA
CORUA, VIGO, LISSABON, LAS PALMAS.
LINDBOUW
HINDELO
Internationale
8an
uoor
3akethen waarlorB
–
ts Grontn5an.
Ter voorziening in de vacature Dr. H. MOLHUYSEN wenscht
de Commissie van Toezicht op het Landbouwconsulentschap voor
Friesland zich schriftelijk in verbinding te stellen met ernstige
0,
h
panMirtevn
3
reflectantenvoor deze betrekking.
Alleen
zij,
die
opleiding
hebben
genoten
aan
Landbouw-
III!
TOT DLN
0
7/o
hoogeschool
(vroegere Rijks Hoogere Landbouwschool)
en zij,
die naast studie aan Handelshoogeschool of daarmee gelijkstaande
I
KQIRS VAN
opleiding, voldoende algemeene landbouwkundige kennis bezitten,
komen in aanmerking.
Standplaats
Leeuwarden.
Salaris
nader
overeen
te
komen.
((IR)
Brieven te richten tot den Secretaris der Commissie van Toezicht
op het Landbouwconsulentschap, den Heer J. VAN DER MEER,
Leeuwarden, Landbouwhuis.
Reeders en Cargadoors
GEBR.
VA
N
UDE
N
Bevrachtingsagenten
–
Expediteurs
KOOP en VERKOOP VAN SCHEPEN
ROTTERDAM
–
AMSTERDAM
–
ZAANDAM
Telegram-Adres: ,,VANUDEN”
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
NEDERLANDSCHE HYPOTHEEKBANK.
TE
VEENDAM
Kapitaal
f
4.000.000,—
Directie(
Mrvk. F. WILKENS.
Reserve
f
1.056.260,10
Pandbrieven ruim 35 miljoen.
‘ Mr. M. J.
BOS.
Hypotheken ruim 36 millioen.
Koers 5 pCt. Pandbrieven 101 pCt
Hypotheekrente vanaf
51/4
pCt.
A. SAJET
ACCOUNTANT:: LEERAAR BOEKHOUDEN M.O.
Lid van de ,,Ned. Broederschap van Accountants”
Kazernestraat 10, Amsterdam, Tel. N 7603
Administratie
::
Contrôle ::
Belastingzaken
FRIESCH-GRONINGSIGHE HYPOTHEEKBANK
AANDEELENKAPITAAL / 2.500.000
HYPOTHEKEN
±
f,
33.000.000
RESERVES
…..ruim
– 1.000.000
PANDBRIEVEN ± .33.000.000
VERKRIJGBAAR:
5
0/
Pandbrieven”a 1
OO’/2 0/
41/2
0
/
0
,,
,,
7
96
0/
4
0/
,,
88
0/
VAN RIJN & C
UTRECHT – POSTBUS 40
EENIGE FABRIKANTEN
VAN DE UTRECHTSCHE
FIJNE
•
TAFELMOSTERD
NEDERLINDSCHE BINK VOOR RID
–
111FRIKI
LONDON
AMSTERDAM
PRETORIA
389 KEIZERSGRACHT TELEF. NOORD 85
……..
……
…..
….
…
..
CORRESPONDENTEN EN AGENTEN IN ALLE BANKPLAATSEN
IN ZUID-, OOST. EN WEST-AFRIKA
OVERMAKEN VAN GELD PER KABEL EN PER BRIEF
FINANCIEERING VAN EXPORT EN ALLE ANDERE BANKZAKEN
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
HEEMAF
Telefoon Nos. 54, 82 en 119
ELECTRISCHE
APPARATEN EN
INSTRUMENTEN
HENGELO
Telegram-Adres: HEEMAF-HENGELO
ELECTRO
MOTOREN EN
GENERATOREN
COMPLETE ELECTRISCHE INSTALLATIES
De Erve
i
n de Wed.
I
van Nelle
ROTTERDAM
Tabaks- en Sigarenfabrieken
Koffiebranderij – Theehandel
ONTVNG-
EN
BETAALKAS
NIEUWE DOELENSTRAAT 20-22
AMSTERDAM
KAPITAAL EN RESERVEN
f
5.500.000,-
DEposITo’s VOOR 1 JAAR FIXE i 4 PCT.
GELDEN OP DEZE TERMIJN GESTORT ZIJN NA AFLOOP VAN HET
JAAR ZONDER OPZEGGING BESCHIKBAAR.
NIET OPGEVORDERD ZIJNDE, WORDT DE POST STILZWIJGEND VOOR
GELIJKEN TERMIJN VERLENGD.
DE RENTE KAN NAAR VERKIEZING PER KWARTAAL, PER HALF JAAR
OF PER JAAR ONTVANGEN WORDEN.
MAATSCHAPPIJ
voor
Soheops-
011
Worktuigbouw
.,,FIJENOORD”
ROTTERDAM
Kruisers – – Torpedobooten
Onderzeebooten
Mailstoomschepen
Vracht8toomschepen
Baggermateriaal
Machine-installaties
tot 65000 P.K.
Scheep8-Zoe1ly-Turbines
Machines en apparaten voor
Suikerfabrieken. enz.
The Stand . ard Bank
of South A
Ltd
ROTTERDAM
– 15 COOLSINGEL
Telegr..Adres: Âfricorum
(HOOFDKANTOOR: 10 CLEMENTS LANE, LONDON, E.C. 4)
MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL.
GESTORT KAPITAAL……….
RESERVEFONDS …………
NIET GESTORT KAPITAAL.
F1. 12,—
£ 1.
F1. 74.329.200,
F1. 18.582.300,
F1. 24.000.000,
F1. 55.746.900,
F1. 98.329.200,
Meer dan 250 Kantoren
Behandeling van
Vertegenwoordigers en
in Zuid-Afrika
Correspondenten
en elders,
alle Bankzaken.
over de geheele Wereld.
ECONOMISCH-STPTISTISCHE BERICHTEN
NEDERLANDSCH INDISCHE HANDELSBANK
AMSTERDAM
BATA VIA
‘s-GRAVENHAGE
AMPENAN, BANDOENG, CHERIBON, HONGKONG, INDRAMAJOE,
MEDAN, MENADO, PEKALONGAN, PROBOLINGGO, SEMARANG,
SINGAPORE, SOERABAYA, TEGAL, TJILATJAP, WELTEVREDEN.
Kapitaal
/
35.000.000,-
N.V. W. van EON*
Stoomboot en
Tpanspoptondepnemingen
ROTTERDAM
Reeders, Cargadoors, Expediteurs, Zoeberachtingsageuteu
TeIegramadrei FIAT.
Telefoonnummers, 1958, 1977, 1997.
GEBROEDERS SCHEUER
Assuradeurs en Assurantiebez.rgers
Expediteurs en Cargadoors
AMSTERDAM EN ROTTERDAM
Verzekering van Koopmansgoederen tegen
transport, molest, brand en diefstal tegen
concurreerende premiën.
Reserven /17.400.000,-
FRANSOR-HOLLANDSCHE
OLIEFABRIEKEN
,,CALVE-DELFT”
TE DELFT
ARTIKELEN:
Ie1ftsche Slaolie
Arachide.olie
Sesam.olie
Soya.olie
Bakkers-olie
Plantenvet Delfia
Cocos.olie N. 0. F.
Grondnotenkoeken en -meel
Sesamkoeken en -meel
Cocosmeel
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
Wilton’s MachinefabriekenScheepswerf
01
ROTTERDAM
Scheepsbouw en Machinefabriek
Speciale inrichting voor reparatiën van elken omvang
Drie droogdokken met lichtvermogen tot
14000
ton
Dwarshelling
Drijvende kranen met lichtvermogen tot
120
ton
Telefoon: 7303 en 7304
Telegramadres: ,,WILTON” Rotterdam
WERKSPOOR, AMSTERDAM
Land- en Scheeps-Machines – Dieselmotoren
Installatiên voor Suikerfabrieken – Polderbemalingen
Rollend Spoorwegmateriêel – Ijzerconstructiën
ECON0MISCH.STATISTISCHE BERICHTEN
WH. MULLER & Co.
REEDERS EN KOOPLIEDEN
HOOFDKANTOOR: ‘sGRAVENHAGE
HOLLAND-AMERIKA L1JN
GEREGELDE AFVAARTEN TUSSCHEN
ROTTERDAM en NEW YORK, BOSTON, PHILADELPHIA,
BALTIMORE, NEWPORT NEWS, NORFOLK, SAVANNAH,
NEW ORLEANS, CUBA, MEXICO en NEW YORK—JAVA.
Voor inlichtingen wende men zich tôt de
HOLLAND-AMERIKA LIJN, WILHELMINAKADE, ROTTERDAM
SCHEEPVAART- EN
STEENKOLEN-MAATSCHAPPIJ
ROTTERDAM
Filialen: AMSTERDAM – IJMUIDEN – LEEUWARDEN – HARLINGEN
•
ENGELSOHE STEENKOLEN
GEREGELDE LIJNEN VICE VERSA:
ROTTERDAMLONDON;
ROTTERDAMHULL/GOOLE;
ROTTERDAMNEWCASTLE;, ROTTERDAMLEITH
P.
Cbs
& Leeiubruggen R. S. STOKVIS & ZONEN Ltd – ROTTERDAM
LEIDEN
WESTZEEDIJK 594
Opgericht 1 Mei 1766
Tel. Intercomin. 370
Telegr..Adres: CLOS
Sajetten en Wollen
Garens voor Hand-
S
en Machinebreien
Groote voorraden van artikelen op Ïndustriëel gebied
25 DÊCÉMER 1918
JËJAA),.GANG No. 156
ECONOMISCH-STATISTISCHE BERICHTEN
J1!O 1616
NAAMLOOZÉ VENNOOTSCHAP
BLAAUWHOEDENVEEM
–
VRIESSEVEEM
AMSTERDAM
ROTTERDAM
ANTWERPEN
EXPEDITEURS
MAATSCHAPPELIJK
KAPITAAL:
f1 0.0009000,-
EXPEDITIE
IN-
EN
UITKLARING
ASSURANTIE
RESERVE-
FONDSEN:
f 1.639.297,151
RUBBER-
ETABLISSEMENT
KINA – ETABLISSEMENT
PAKHUIS EN SILO-GEOUW ,,Sî. JOB”. ROTTERDAM
BEÊEDICDE WEGERS EN METERS
BEWARING
VAN
KOOPMANSGOEDEREN
TEGEN
UITGIFTE
VAN
,,CEDULLEN
AAN
TOONDER”
WELKE LEVERBAAR EN BELEENBAAR ZIJN
IVIODERNE KOEL- EN VRIESINRICHTINGEN
TE AMSTERDAM EN ROTTERDAM VOOR HET OP LAGE
TEMPERATUREN BEWAREN VAN AAN SPOEDIG BEDERF ONDERHEVIGE LEVENSMIDDELEN EN HANDELSWAREN.
CORRESPONDENTEN:
TELONDEN: BRITISH BLAAUWHOEDENVEEM, LTD., 1 MINCING LANE, E.C.
BIJKANTOOR TE LIVERPOOL.
IN NED. INDIË: ,,HET INDISCHE VEEM” EN ,,DE SCHEEPSAGENTUUR”, BATAVIA, ENZ.
MOTOR LOCOMOTIEVEN
TRANS PORTWAGENS
VOOR ALLE DOELEINDEN
AANLEG VAN
FABRIEKSSPOOR
ir
–
SPOORWEGMATERIEEL
–
31
DIRKZWAGER’s SCHEEPSAGENTUUR
MAASSLUIS EN HOEK VAN HOLLAND
Belasten zich met het rapporteeren van schepen en het
behandelen van scheepszakcn op den Nieuwen Waterweg
NIEUWE BERGING-MAATSCHAPPIJ
MAASSLUIS
Contracteeren voor het bergen van gezonken schepen en
ladingen, op de rivieren en buitengaats; belasten zich met
het instellen van duikeronderzoek, enz. enz.
DE SPAARNE-BANK
HAARLEM
Gestort Kapitaal en Reserves f1.184.000,-
REKENINS-COURANT, CREDIETEN, INCASSEERINGEN, ASS1JRANTIËN,
WISSELS, EFFECTEN, COUPONS, PROLONOATIËN, DEPOSITO’S, ENZ.
MAR)( & C o – s BANKI
ROTTERDAM, Zuidbiaak 56
‘5-GRAVENHAGE, Kneuterdijk
13
KAPITAAL f10.000.000,— VOLGESTORT
Directie: P. J. VAN OMMEREN, Jhr. D. F. REUCHLIN. S. S. BOSMAN
JR.
Raad van Commissarissen: Mr. J. A. LOEFF,J. RUPPERDA WIERDSMA, A. C. MEES en Mr. A. J. MARX
NJJGH & VAN DITMAR’S BOEK- EN HANDELSDRUKXERIJ, ROTTERDAM
*
1
v
II
0
•
*
S