Begin augustus was een turbulente periode voor de wereldwijde financiële markten. Aandelenindices in de VS en Japan kelderden en veerden daarna weer gedeeltelijk op, terwijl de rente op Amerikaanse staatsobligaties en de wereldwijde valuta’s sterk schommelden. De volatiliteit op de aandelenmarkt lijkt echter niet te zijn veroorzaakt door een reëel economisch probleem.
Om beleggers te beschermen, moeten beleggingsfondsen de liquiditeitsrisico’s binnen het fonds beheersen. Een klein aantal fondsen beschikt echter niet over de mogelijkheid om het fonds tijdelijk te sluiten als de risico’s in gestreste marktomstandigheden groter zijn dan waar vooraf rekening mee is gehouden.
De rente stijgt snel, de inflatie is hoog, en een recessie is niet ondenkbaar. Toch wijst de VIX, soms omschreven als ‘Wall Streets angstgraadmeter’, niet op stress in de financiële markt. Hoe kan dat?
Corona zorgde afgelopen jaar voor aanzienlijke stress op de financiële markten, en ook beleggingsfondsen waren hier niet immuun voor. Dit is in het eerste kwartaal van vorig jaar te zien aan de uitstroom van beleggers uit beleggingsfondsen. Toch lijken ze de stress wel goed te hebben doorstaan.
Terwijl in 2008 de economische malaise veroorzaakt werd door het financiële systeem, staat de wereldeconomie momenteel onder zware druk als gevolg van een besmettelijk virus. Dit verschil in de oorzaak is ook terug te zien in systeemrisico-indicatoren: die staan minder hoog in vergelijking met de financiële crisis in 2008
Nederlandse financiële instellingen maken veelvuldig gebruik van rentederivaten voor het afdekken van renterisico’s. Hierbij wordt een variabele rente (marktrente) geruild voor een vaste rente, een renteswap. Vooral pensioenfondsen en banken maken hier gebruik van.
Sinds het begin van de jaren negentig groeit het aandeel van het vermogen dat beheerd wordt met een passieve beleggingsstrategie en het aantal passieve beleggingsfondsen (waaronder exchange-traded funds; ETF’s) sterk.
Een lage VIX lijkt juist in de aanloop naar crises een slechte voorspeller. Dat blijkt als we de dertigdaagse volatiliteitsverwachting, volgens de VIX, en de gerealiseerde volatiliteit op de S&P500 tegen elkaar afzetten.
In de afgelopen jaren zijn (geo)politieke risico’s en onzekerheden gerelateerd aan wereldwijde en Europese politieke ontwikkelingen toegenomen. Dit kan tot verhoogde stress op de financiële markten leiden.
