Vorig jaar bezocht ik verpleeghuis Hogewey in Weesp, een dorp in het klein, speciaal voor demente ouderen. De focus op kwaliteit van leven en de ontspannen sfeer waren weldadig. Het programma ‘Waardigheid en Trots’ van het ministerie van VWS probeert instellingen als Hogewey in het zonnetje te zetten. Het programma beoogt precies het omgekeerde van de rotte-appellijst van minst presterende instellingen die twee weken geleden werd gepubliceerd door het ministerie.
Wortels
Laten zien hoe het wél moet en hopen dat de rest volgt, is sympathieker en politiek veiliger dan ‘naming and shaming’. Wortels zijn effectiever dan stokken, dat weten we van opvoedingsprincipes. Maar zonder stokken werkt het ook niet. In het slechtste geval krijgen instellingen geen beloning, maar hoeven ze ook geen inspanningen te leveren. Zo komt de grote grijze middenmoot onvoldoende snel in beweging.
Stokken
Naming and shaming werkt alleen als er duidelijkheid is over kwaliteitsindicatoren en partijen de tijd hebben gehad om verbeteringen aan te brengen. Aan beide voorwaarden is voldaan. Het is daarom goed dat de Tweede Kamer staatssecretaris Van Rijn heeft gedwongen de lijst met slechtst presterende verpleeghuizen te openbaren.
Reacties
De reacties van de betrokkenen en de sector waren typerend. In plaats van dat bestuurders zich gaan zitten schamen, trekken ze fel van leer tegen de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Van oudsher is de IGZ een gemakkelijk doelwit. In plaats van te toetsen op kwaliteit van leven, werden in het verleden lijstjes afgevinkt, tot grote frustratie van de sector. Maar juist dit onderdeel van IGZ is drastisch veranderd de laatste jaren. Veel meer dan vroeger gebruiken inspecteurs hun timmermansoog. ‘Zachte waarden’ en context hebben een grotere rol dan ooit in de oordeelsvorming. Het geeft dan ook geen pas op de IGZ af te geven en zelfs met rechtszaken te dreigen.
Branchevereniging
Ook twijfelachtig is het gedrag van Actiz, de branchevereniging. In plaats van pal te staan voor het valide punt dat er teveel verpleeghuizen zijn die ondanks herhaalde waarschuwingen weigeren hun huiswerk op orde te brengen, worden vliegen afgevangen over de datum waarop het oordeel van de inspectie is gebaseerd. Je verwacht het niet, brancheverenigingen die opkomen voor het kortetermijnbelang van individuele instellingen terwijl het algemene belang van de sector gebaat is bij kwaliteit en transparantie.
Wielerjargon
Om in wielerjargon te spreken: verpleeghuizen moeten zware cols beklimmen, van het afstoten van huisvesting tot het omgaan met chronisch psychiatrische patiënten. VWS probeert het conservatieve peloton naar boven te lokken met zoete wortels. De kamer heeft de ‘bus’ er nu van langs gegeven met een botte stok. Als ze niet oppassen belanden ze in de bezemwagen. En zo hoort het ook.
Fd column 18-7
Auteur
Categorieën