Verslag Economencafe

ESB Ceteris paribus

Ceteris paribus
K V S / M ET A F O R U M E C O N O M E N C A F é
Kort na de publicatie van de CPB-cijfers debatteerden Arnoud Boot (UvA), Bas
Jacobs (EUR), Erik Stam (UU) en Hans Stegeman (Rabobank) voor een publiek
van jonge economen over de Nederlandse economie tijdens een Economencafé in
Dudok Den Haag.
Het hele verslag, van Michèle de Waard, vindt u op www.economie.nl.

Het CPB heeft gemeld dat de Nederlandse economie langzaam uit het
dal klimt. ‘Koers houden’ is het kabinetsdevies. Is optimisme gerechtvaardigd en is de ingeslagen weg van hervormingen de juiste? Of staat
Nederland een doemscenario te wachten: vele jaren van trage groei?
In hun analyse van de CPB-cijfers waren de economen het over één
ontwikkeling eens: Nederland herstelt zich, na een driedubbele recessie. Maar daartoe beperkte zich de eensgezindheid.
“Het herstel is zo onnoemelijk traag, dat ik het optimisme nog niet kan
begrijpenâ€, zei Stegeman. Nederland heeft met de kredietcrisis “iets historisch†meegemaakt. Tussen 2005 en 2014 is de economisch groei ingestort. Tegelijkertijd is Nederland met een netto vermogen van 3.500
miljard euro ontzettend rijk. Maar het geld zit vast in huis en pensioen.

Uit de oude ESB-doos
Schadelijke luxe

In een bekend geworden beeld vergelijkt Adam
Smith den goudvoorraad van een volk met het
deel van den bodem, dat voor weg wordt gebezigd. Beide dienen een verkeersbelang en hebben
als zoodanig hun nut, beide echter onttrekken een
deel van het volksvermogen aan de eigenlijke productie. Zoo goed als degeen, die een tegroot deel van zijn grond
voor weg bestemt, verkwistend handelt, zoo veroorlooft zich het
volk, dat over een grooter goudvoorraad beschikt dan voor een op
moderne leest geschroeid muntstelsel, of liever betalingswezen,
noodig is, zich een onnoodige en schadelijke luxe. Een luxe, die
intusschen onder de omstandigheden van het oogenblik wel verklaarbaar is.
Bruins, G.W.J. (1916) Gevolgen van den stand der wisselkoersen. ESB, 1(1), 2-4.

192

Door onzekerheid over de toekomst en de wens om hypotheekschulden te verminderen, wordt er volop gespaard en nauwelijks geconsumeerd. “Een hedgefonds in een balansrecessieâ€, noemt Boot Nederland.
De opgebouwde schuld is hoog, het kan decennia duren voordat de
zogenaamde deleveraging zich heeft voltrokken. Stegeman voorziet een
aarzelend herstel van de economie, waarbij de groei vooral van buiten
komt. “Dit zorgt niet voor herstel van de werkgelegenheid.â€
Jacobs is pessimistisch. Hij is zeer bevreesd voor een Japans scenario
waarbij het bbp rond nul blijft hangen. “We worden gegijzeld door de
financiële sectorâ€, zei de Rotterdamse econoom. Als Jacobs een dag Nederland zou besturen, wist hij het wel. Hij zou DNB-president Klaas
Knot en minister Dijsselbloem met “het pistool op het hoofd†dwingen
om tegen de banken te zeggen: “neem jullie verlies en zorg dat je kapitaal ophaalt zodat de Europese kredietverlening kan worden hervatâ€.
Volgens Jacobs moet koste wat kost voorkomen worden dat er nog meer
produktiecapaciteit verloren gaat.
Boot vindt dat de zelfversterkende economische effecten niet onderschat moeten worden. Boot wil niet uitsluiten dat de komende jaren
kunnen meevallen of zelfs heel goed zullen worden.
De Utrechtse hoogleraar Stam is optimistisch gezien het stijgende aantal hoger opgeleiden in Nederland, van tien procent van de beroepsbevolking naar veertig procent in tien jaar tijd. Door de krimp van de
financiële sector komt er hoogwaardig kapitaal vrij. “Dat is het goede
nieuwsâ€, zei Stam. Volgens hem moeten de instituties op de kapitaalmarkt en de arbeidsmarkt in Nederland flink worden opgeschud.
Stegeman vindt dat alle collectiviteiten moeten worden aangepakt. Ze
functioneren volgens hem al lange tijd niet meer. Boot meent dat kleinere bedrijven geen werknemers meer in dienst nemen vanwege de arbeidskosten, het klemmende ontslagrecht en de doorbetaling bij ziekte.
Terwijl juist kleinere bedrijven werkgelegenheid moeten scheppen.
In een drie uur durend levendig debat werd de vinger op de zere plek gelegd. Pensioenen, de arbeidsmarkt, het ontslagrecht, onderwijs dat aansluit op de arbeidsmarkt, langer doorwerken – hoe lang wordt hierover
in Nederland al niet gepraat. Wil Nederland meer groei genereren, dan
moet het kabinet niet terugschrikken verder te vernieuwen uit vrees
voor gevestigde belangen. “De crisis heeft bestaande belangen ondermijnd. Dat is een ongelofelijke winstâ€, stelde Boot.

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

Jaargang 99 (4681) 21 maart 2014