Werden we net allemaal blij van die deeleconomie, blijkt het feestje weer verpest te worden. ‘Dat nieuwe delen is gewoon stelen!’, verzon een collega columnist zelfs. De autoriteiten zijn ook wakker geworden want in allerlei landen wordt de spraakmakende deeltaxi Uberpop verboden. Andere initiatieven zoals Airbnb hebben de knuffelstatus al ruimschoots afgeschud en blijken gewoon knallend commercieel.
Normen
Vóór dat we ‘been there, done that’ roepen en ons op de kerstinkopen storten, nog even dit. Veel van de initiatieven in de deeleconomie vinden plaats op platforms waar vragers en aanbieders elkaar kunnen vinden. Maar het ene platform is het andere niet. Maatschappelijke baten variëren aan de hand van de gedragsnormen die op het platform heersen.
Mantelzorg
Bij sociale initiatieven zoals wehelpen.nl, waar mantelzorgvragers aanbieders uit de buurt kunnen inzetten, kunnen sociale normen voor veiligheid en vertrouwen zorgen. Je gaat niet zomaar mantelzorg vragen van een non-descripte buurtgenoot per slot van rekening. Als deelnemers voldoende zekerheid hebben dat het gedrag op het platform vertrouwen uitstraalt, zullen ze eerder participeren en zelf ook het uitgelokte gedrag nabootsen. De deeleconomie kan dan leemtes opvullen in de sociale zekerheid en goed burgerschap aanwakkeren. Lokken de sociale normen daarentegen een voor-wat-hoort-wat cultuur uit, dan kan het juist contrair werken.
Waarde toevoegen
Ook op commerciële platforms zijn sociale normen belangrijk. Is het een platform waar de transactie zelf centraal staat of zijn er manieren gevonden om waarde aan het netwerk toe te voegen en delend gedrag aan te moedigen? Omdat door netwerkeffecten bedrijven heel snel kunnen groeien, is er — net als in de gewone wereld — succes mogelijk door normen te laten eroderen en ethische grenzen op te zoeken.
Taxi
Zo wil ik heel graag dat taxiprijzen dalen. Als bedrijven als Uberpop daar aan kunnen bijdragen, liever vandaag dan morgen. Maar ik geloof niet in oneerlijke concurrentie. Net zo min als Litouwse vrachtwagenchauffeurs mogen concurreren met onze chauffeurs door de arbeidsregels aan hun laars te lappen, wil ik geen auto’s op de weg die zich niet aan taxiwet- en regelgeving hoeven te houden en daarmee reguliere bedrijven op oneigenlijke wijze uit de markt drukken. In de luchtvaartmarkt heb je ook prijsvechters maar die moeten zich wel aan dezelfde wetten houden als de reguliere maatschappijen.
Sociale normen kunnen ervoor zorgen dat de commerciële netwerken in de deeleconomie niet ontaarden in bedrijven die mazen in de wet opzoeken of anarchistisch zijn en zo onder het mom van lief alles samen delen ondertussen een wolf in schaapskleren blijkt. Uberpop verandert dan van een pluizige Pino in iets Ubermachtigs.
Auteur
Categorieën