TPEDigitaal over 50 jaar Nobelprijs economie

Terwijl ik aan de keukentafel deze blog schrijf, kijkt mijn zoon op vanachter zijn iPad. “Papa, wat ben jij eigenlijk?” Oei. Wat nu? Hoe leg ik mijn zoon uit dat zijn vader, zijn held, slechts een vonkje is in een immens, almaar uitdijend heelal, zonder hem een levenslange depressie aan te praten? Gelukkig licht hij zijn vraag nog wat toe: “De moeder van Connor is juf en de vader van Jelte is dokter. Wat ben jij?” Ah, op die fiets. “Econoom,” zeg ik opgelucht. “Econoom? Wat doet een econoom?” “Een econoom bestudeert keuzes die mensen maken bij de productie, distributie en consumptie van schaarse goederen en diensten.”

Zoef! En weg was de aandacht van mijn zoon, terug naar de video ‘10 dingen die alle vaders doen’ van YouTuber Dylan Haegens.

Mooi. Kan ik me weer concentreren op het onderwerp van deze blog: 50 jaar Nobelprijs economie. Ja, mensen, dit jaar is het 50 jaar geleden dat de eerste Nobelprijs economie werd uitgereikt. Onze eigen Jan Tinbergen en Ragnar Frisch uit Noorwegen waren de eerste winnaars. Alle reden voor een feestje! Beter gezegd: alle reden voor heel veel feestjes. Keurig opeen rij gezet door de redactie van de ESB op tinbergentoday.nl.

Voor mij is 2019 dus een mooi jaar om eens terug te blikken op het onderzoek dat aanleiding gaf tot de Nobelprijzen. Met de verjaardag van de Nobelprijs economie in het achterhoofd leek het mij heel aardig om een aantal prominente Nederlandse economen te vragen een stuk te schrijven over de Nobelprijswinnaars binnen hun vakgebied. Ik legde het idee voor binnen de redactie van TPEdigitaal, waar ik ook deel van uitmaak. De andere redactieleden waren meteen enthousiast. Het eindresultaat: Een verfrissend themanummer, dat u gratis kunt lezen via tpedigitaal.nl.

Mijn gedachten gaan weer terug naar mijn zoon. Hij is nu 9 jaar oud. Over nog eens 9 jaar zal hij voor de moeilijke beslissing staan wat te gaan studeren. Wat zou hem over de streep halen om voor economie te kiezen? Lastig. Misschien dat de volgende YouTube-video getiteld ‘10 redenen om economie te studeren’ helpt. (Helaas ben ik lang niet zo camerageniek als Dylan Haegens. Ik ben dus bang dat u er zelf beelden bij moet denken.)

1. Zielige mensen in arme landen helpen

Economen hebben diep nagedacht over hoe zielige mensen in arme landen het beste geholpen kunnen worden. Ook Jan Tinbergen vond dit een belangrijk vraagstuk. Gerdien Meijerink heeft de belangrijkste inzichten op een rij gezet.

2. Je SP-stemmende oom de mond snoeren

Je oom start elk verjaarsfeest weer een pleidooi voor een centraal geplande economie. Economen begrijpen wanneer vrije markten werken en weten als geen ander waarom een centrale geplande economie gedoemd is te mislukken. Jean-Jacques Herings werpt zijn licht op algemene-evenwichtstheorie.

3. Speltheorie

Leer je eindelijk hoe je van je vader kunt winnen met Agricola. Eric van Damme laat zien hoe de zaden van speltheorie in vruchtbare aarde vielen in economenland.

4. Je Pokémonkaartjes zo duur mogelijk verkopen

Als je 18 bent, heb je niets meer aan je Pokémonkaartjes. Die wil je voor zo veel mogelijk geld verkopen aan jongetjes van 9 jaar. Dankzij het vakgebied mechanism design weet je hoe je dat het beste kan doen. Zie de bijdrage van je vader.

5. Je VVD-stemmende tante een toontje lager laten zingen

There is no government like no government staat er op de bumpersticker van je tante. Tijdens je studie zul je leren dat een overheid erg nuttige dingen kan doen, zoals marktfalen corrigeren. Pieter Gautier schrijft hierover.

6. Experimenten met mensen

Ja, je leest het goed. Economen doen experimenten met mensen in heuse laboratoria. Niet dat we proefpersonen onder stroom zetten (vooruit: meestal niet). Wel bootsen we economische situaties na in het lab om te onderzoeken hoe echte mensen zich gedragen in zulke situaties. Het antwoord: Toch iets socialer en af en toe iets minder rationeel dan economen lange tijd hebben gedacht. Arthur Schram en Joël van der Weele vertellen er meer over.

7. Causale verbanden identificeren

Het is niet alleen heel stoer dat je na een studie economie dit soort dingen vloeiend kunt zeggen, je hebt er ook nog wat aan. Wist je bijvoorbeeld dat studenten dankzij een studie tandheelkunde gemiddeld €50.000 per jaar meer verdienen dan als ze een andere studie hadden moeten volgen?Economen hebben dat recent ontdekt aan de hand van econometrie en een grote dataset. Maar voordat je je inschrijft voor tandheelkunde raad ik je aan het stuk over econometrie van Arthur van Soest, Jaap Abbring en Peter Boswijk te lezen.

8. Een weerwoord tegen je PVV-stemmende neef

Je neef denkt dat Nederland het beste de grenzen kan sluiten om zelfvoorzienend te worden. Wat blijkt? Landen floreren juist dankzij internationale handel. Steven Brakman, Tristan Kohl en Harry Garretsen leggen uit waarom.

9. Je leert de krant beter begrijpen

Macromodellen, economische groei, monetair beleidsmaatregelen, nationale rekeningen, het IMF, de Wereldbank, de OESO, inflatie, werkloosheid, technologische vooruitgang, kapitaalaccumulatie, accumulatie van menselijk kapitaal, rationele verwachtingenrevolutie, discretionair beleid, conjunctuurcycli, Eric Wiebes. De kranten staan bol van begrippen die je doen duizelen. Niet meer als je economie studeert! Bas van Groezen en Louis Raes doen een boekje open over macro-economie.

10. Geld

Geld! Natuurlijk! Wat is economie zonder geld? Niet dat je tijdens een studie economie leert hoe je snel rijk kan worden. Wel leer je begrijpen hoe centrale banken geld scheppen en waar bedrijven hun geld vandaan halen. Meer weten? Lees de bijdragen van Martin Fase en Arnoud Boot.