Ga direct naar de content

Redactioneel: Ongevraagde keuzevrijheid

Geplaatst als type:
Geschreven door:
Gepubliceerd om: december 17 2014

.

Redactioneel ESB

Ongevraagde keuzevrijheid

W

aarom is het ineens zo
leggingsopties worden aangeboden.
belangrijk om zelf je
Voor mensen die ook daar geen zin
risico te kiezen bij het
hebben, is er een standaardoptie
sparen voor je pensioen? Volgens
bedacht. Als je geen keuze maakt
de pensioenexperts die aan de KVS
kom je daar terecht. Een goed
preadviezen meeschreven zijn er
ontworpen standaardoptie duwt
twee redenen.
de meeste deelnemers in de goede
De eerste is dat keuzevrijheid een
richting, zeiden de deskundigen
wens is van deelnemers zelf. In een
afgelopen vrijdag met enige trots.
steeds meer individualistische saToch doet het wat kunstmatig aan
menleving zijn we minder solidair
om een hele kerstboom aan keuzes
met anderen. Anderen zijn voor
op te tuigen, terwijl we nu al op
jongeren vooral ouderen en anbasis van ervaring met een flexibele
dersom. Ouderen zouden zich rijk
ABP regeling en veel buitenlandse
rekenen met een hogere rekenrente
ervaringen kunnen zeggen dat de
Sandra Phlippen
en het nergens voor nodig vinden
overgrote meerderheid passief de
Hoofdredacteur ESB
om de gevolgen van bijvoorbeeld
standaardoptie zal kiezen. Daarbij
s.phlippen@sdu.nl
de huidige laagconjunctuur in hun
is het hele denken over keuzevrijeentje te dragen terwijl zij zelf in
heid voor risicodragers gebaseerd
hun jonge jaren ook meedeelden
op de disciplinerende werking die
in de gevolgen van de laagconjuncdeze keuzes gaan hebben op degene
tuur van de gepensioneerden toen.
die de risico’s managen. Wat blijft er
Jongeren zouden niet willen delen in de huidige pensioen- van die disciplinering over als het overgrote deel van de deelpijn van gepensioneerden. Zeker niet, omdat er straks niet nemers in de standaardoptie terecht komt?
meer genoeg zal zijn om hun pensioenleed te verzachten als Laten we zeggen dat het probleem van de standaard-optiezij het nodig hebben. De pensioenpotten raken leger door- dominantie tijdelijk is. Dezelfde ICT die voor het maatwerk
dat er steeds méér zijn die pensioengeld nodig hebben terwijl aan opties gaat zorgen zal vast ook de drempel tot actief kieer steeds mínder zijn die volop inleggen via een vaste baan. zen verlagen. Maar zelfs dan, hoe gaan mensen ooit feeling
Minder zichtbaar maar ook aan de orde is de perverse her- krijgen voor de betekenis van grotere onzekerheidsmarges
verdeling van arm naar rijk.
rondom risicovolle beleggingen met een hoger gemiddeld
Hoe evident deze conflicterende belangen ook zijn, het is rendement? Henriette Prast bedacht zoals zo vaak iets invenmaar zeer de vraag of pensioendeelnemers dit echt zo erva- tiefs voor dit probleem: vraag mensen welke uitgaven ze na
ren. Nederlanders denken liever niet aan pensioenkeuzes. pensionering zeker willen blijven doen – kinderen studeren
Sterker nog, ze denken zelfs liever aan een uitvaartverzeke- – en welke uitgaven ze ook wel zonder kunnen – vakantie
ring dan aan een pensioenverzekering. Wat deelnemers wel naar Thailand. Voor het eerste type uitgaven word veilig bewillen is een zo hoog mogelijk pensioen. Dat er geen zeker- legd en voor het tweede type word risico genomen.
heden meer zijn is inmiddels helder, maar dit sluit de mo- In het pensioenstelsel van de toekomst zal zoals het ernaar
gelijkheid van ‘zo hoog mogelijk’ niet uit. Er moet toch een uitziet meer zelf gekozen worden en zullen individuele eibetere manier zijn om het eens te worden over de verdeling gendomsrechten duidelijker zijn. De een hoeft dan niet meer
van de pot zonder het maximaliseren van het totale vermo- zo bang te zijn dat hij meer dan evenredig inlegt en de ander
gen op te offeren?
zal daar niet van kunnen profiteren. Toch is de ongelijkheid
Een tweede reden voor keuzevrijheid is dat deelnemers in waar het in deze hele discussie om te doen was onverminderd
hun eentje alle risico’s dragen, nu de sociale partners zich te- aanwezig. Vermogenden zullen juist in een maatwerkstelsel
rugtrekken. Nu is het adagium dat zij, die de risico’s dragen, meer beleggingsrisico’s dragen en van het rendement profiteook het zeggenschap moeten hebben. Klinkt logisch, maar ren. Minder vermogenden zal geadviseerd worden om voor
hoe creëer je zeggenschap onder mensen die niet geïnfor- ‘minder’ maar ‘zeker’ te gaan. Zou het niet beter zijn om keumeerd wíllen zijn? De deskundigen hebben daar iets slims zevrijheid te laten voor wat het is? Een preferentie die vrijwel
op bedacht: maatwerk. Met behulp van ICT kan met ken- niemand op dit thema blijkt te hebben.
merken van deelnemers een geïndividualiseerd menu aan beDe auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
Jaargang 99 (4699 & 4700) 18 december 2014
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.

735

Auteur