Promotie

promotie
Hoe beoordelen kredietverstrekkers
ken en gevolgen van het gebruik van
en andere belanghebbenden, zoals
een combinatie van aandelenprijs­
aandeelhouders, leveranciers of vak­
gerelateerde en niet-aandelenprijs­
bonden, een onderneming? En, hoe
gerelateerde prestatiemaatstaven.
zorgen deze belanghebbenden ervoor
Net als bij het gebruik van accoun­
dat hun belangen door het bestuur
tinggerelateerde maatstaven kan het
van deze onderneming behartigd
toekennen van aandelenopties aan
worden? Dit zijn twee vragen die van
de leden van de raad van bestuur de
belang zijn voor iedere onderneming.
verslaggevingskeuzes van onderne­
Het antwoord op de eerste vraag
mingen beïnvloeden. Mijn bevindin­
stelt het bestuur van een onder­
gen laten zien dat het gebruik van
neming in staat de percepties van
niet-accountinggerelateerde presta­
belanghebbenden te bespelen. Het
tiemaatstaven in de bonusuitkering
antwoord op de tweede vraag biedt
van de leden van de raad van bestuur
mogelijkheden dit te verhinderen.
een disciplinerend effect heeft op
Roomberg, R-P. (2008)
Het onderzoek in mijn proefschrift
optiegerelateerde winststurings­
The use of price and nonbehandelt beide kwesties. Iedere
beslissingen. Daarnaast sturen deze
price performance measuonderneming wordt beoordeeld op
niet-accountinggerelateerde maatsta­
haar prestaties, en iedere belangheb­ res in debt and compensaven risicovol gedrag in een bepaalde
tion contracts. Maastricht:
bende gebruikt voor die beoordeling
richting. Niet-accountinggerelateerde
Universiteit Maastricht.
de maatstaven die daarvoor, al dan
maatstaven die op nieuwe product­
niet publiekelijk, beschikbaar zijn.
ontwikkeling gericht zijn, zullen
In mijn proefschrift maak ik een onderscheid tussen
bijvoorbeeld risicovol innovatief gedrag stimuleren.
aandelenprijsgerelateerde en niet-aandelenprijsgerela­
Op deze manier zijn niet-accountinggerelateerde
teerde prestatiemaatstaven. Ik bestudeer het gebruik
pres­ atiemaatstaven een aanvulling op maatstaven
t
en het effect van deze maatstaven in de beoordeling
die op de aandelenprijs zijn gerelateerd. De communi­
van kredietaanvragen en in de beloningsstructuur
catie van het gebruik van deze niet-accountinggerela­
van chief executive officers (CEO’s). Een belangrijke
teerde prestatiemaatstaven aan de kapitaalmarkt zorgt
groep niet-aandelenprijsgerelateerde prestatiemaat­
ervoor dat het gedrag van bestuurders overeenkomt
staven zijn accountinggerelateerde maatstaven,
met de wensen van de aandeelhouders. Dit laat zien
zoals omzet, winst en winstgroei. Deze worden in de
dat bonusuitkeringen wel degelijk van belang zijn voor
meeste organisaties gebruikt en hebben in vergelijking
zowel management als aandeelhouders.
met andere prestatiemaatstaven het voordeel dat ze
Bovendien tonen de resultaten dat een gedetailleerde
relatief eenvoudig en goedkoop te genereren zijn. Een
beschrijving van het beloningssysteem van het top­
nadeel van het gebruik van accountingmaatstaven,
management van waarde is voor zowel bestaande als
zoals winstgevendheid, is dat ze verslaggevingskeuzes
potentiële investeerders. De Nederlandse ­ orporate
c
kunnen beïnvloeden. Mijn eerste studie bevestigt deze
governance-code (code Tabaksblat) spoort beurs­
zorg. De resultaten laten zien dat het geanticipeerde
genoteerde vennootschappen in Nederland aan
gebruik van winstgevendheidscriteria door kredietver­
deze informatie in de toelichting op de ­aarrekening
j
strekkers ertoe leidt dat kleine private ondernemingen
voor te leggen. De code schrijft voor dat deze
een beter resultaat rapporteren om gunstigere kre­ iet-­ vennoot­ chappen de prestatiecriteria van variabele
d
s
contractvoorwaarden te kunnen afdwingen. Dit resul­
bezoldigings­ omponenten beschrijven en verantwoor­
c
taat is van belang voor alle partijen die beslissingen
den. Daarnaast dienen deze vennootschappen de
baseren op de door deze ondernemingen zelf ver­
methoden te beschrijven die zullen worden gehan­
strekte financiële informatie.
teerd om vast te stellen of aan deze prestatiecriteria
Naast het feit dat het gebruik van accountingge­
voldaan is. Deze methoden dienen ook verantwoord te
relateerde maatstaven tot winststuring kan leiden,
worden. De naleving van de code is gebaseerd op de
zorgen zij ook voor een focus op de korte termijn. De
pas toe of leg uit-regel, wat betekent dat de uitleg van
langetermijneffecten van investeringsbeslissingen en
eventuele afwijkingen van codebepalingen adequaat
onderzoeksactiviteiten worden niet optimaal gereflec­
gemotiveerd dient te worden. De resultaten van mijn
teerd en daardoor niet optimaal gestimuleerd door
onderzoek illustreren het gebruik van deze informatie
accountingmaatstaven. Om een kortetermijnoriëntatie
door de kapitaalmarkt en tonen daarmee het belang
te vermijden en het nemen van risico’s te stimuleren
aan van de codebepalingen en de handhaving van het
wordt in veel organisaties gebruikgemaakt van toe­
b
­ ezoldigingshoofdstuk van de code Tabaksblat.
komstgeoriënteerde, aanvullende prestatiemaatstaven
om managers te motiveren de doelstellingen van de
organisatie na te streven. De meest gebruikte toe­
Robbert-Paul Roomberg
komstgeoriënteerde prestatiemaatstaven zijn die welke
Consultant bij PricewaterhouseCoopers (PwC) te Frankfurt
aan de aandelenprijs zijn gerelateerd. In de tweede en
am Main
derde studie van mijn proefschrift bestudeer ik oorza­

798

ESB

93(4550) 19 december 2008

De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders
te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik
en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.